2620 Dictee zondag 06-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (504) √

Dictee – dictees [2620]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 353, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (504)

1. Alles kits met de kids? Hoe schrijf je zeiken? De zeikstraal (zeiker, zeikerd) zeikte in het zijkanaal (nee joh, geen zeikkanaal: dat is de pisbuis, de urethra – verlengstuk van de twee ureters). Hier zou eigenlijk nog iets over Manneken Pis uit Brussel bij gemoeten hebben … Langs de Maasoever zwom een maashagedis (een mosasaurus) in het Maaswater. Bij het nieuwe kleren kopen wist ze niet van maathouden. Ze had een maatje 34-ideaal; kon ze die maat houden? Bij de machicoulis was het niet zo prettig met al dat brandende pek. De machiavellistes [meedogenloos], onder wie een macha meid, vertoonden machogedrag, hadden een macho-uiterlijk, droegen macfarlanes (lichte regenjas over herenrok – geen mackintoshen = waterdichte regenjas!), dronken (latte, cafè) macchiato en verorberden een McDonald's-maaltijd. Hun doel heiligde de middelen. Machorka [ch] is Russische soldatentabak; de naam is mogelijk afgeleid van 'Amersfoort'. Het magdalénien is de voorlaatste periode van het paleolithicum. Dat maffia-achtige en maffioze gedoe van die maffiabaas met zijn mae west (zwemvest, jas – zijn maewestuitrusting) moet nu uit zijn! Ma foi [op mijn woord], dat beloof ik! Met macrocheilie kun je iemand nog beter lippendienst bewijzen. Een macron staat boven een letter, een makron [macaron, makron, makroon] eet je.

2. De maestro speelde de passage maestoso. Haar madonnagezicht deed denken aan een madonna, als van een Madonnafiguur. Een Madoerees rund is een kruising van een banteng en een zeboe. Een lastig woord is 'macroseisme' [ij]. Madame-jeanettes zijn Spaanse pepers. Hij wilde zijn maîtresse maitriseren. De beide maîtres Jacques, manusjes-van-alles, zagen hoe de beide maître-chanteurs (kunnen die goed zingen? – nee: beroepsafpersers zijn het) de beide maîtres d'hôtel (ook: maîtres d' of maître d's!) wilde chanteren. Waarin verschillen een maison de passe, een maison de rendez-vous en een maison de société [alle: bordelen] van een maison de santé [particulier ziekenhuis voor geesteszieken]? Is maische (bierbeslag) een maisproduct [BE ook: maïs]? De maintenee [haar buitenechtelijke partner betaalt haar kosten van onderhoud] keek in haar mailstoeltje [rieten ligstoel op een mailboot] naar de maina [treurspreeuw]. Geven maiko's [jonge geisha] niet om seks, wat geisha's [gastvrouw] wel doen? De Mahdi is de Verlosser der moslims. Het meervoud van magnum opus (opus magnum) is magna opera. Een magnum is de fles met een inhoud van twee gewone wijnflessen. De maieutiek is – vrij vertaald – de leer van de papa's-, maar vooral de mama's-kindjes [verloskunde]. In een majorette-uniform treden majoretjes (anderen zeggen: majorettetjes) op.

3. De makam is een Arabisch toonsysteem. Het interieur onderging een complete make-over (metamorfose). Een Makassaar komt uit Makassar en verkoopt makassarolie. Make's zijn nederlagen bij het judo. Het Malayalam is een Dravidische taal. Met mal de roi heb je scrofulose, een lymf(e)klierziekte, met mal américain dysthymie, een depressieve neurose. Het was een mal-à-propos [misverstand] dat ze de malagueña moesten dansen. Op Madagaskar heersten Malagassische normen en waarden; die leidden tot een
normen-en-waardendebat. Op het eiland spreken ze het Malagasi en je betaalt er met ariary's [MGA]. De malaise-ervaring gaf een dip. Met mal de Naples heb je syfilis (lues, harde sjanker). In een mallenfabriek produceren ze ook gekkenpraat oftewel mallepraat (er is hier geen zelfstandig naamwoord in het geding). Zo blauw als een Maleier en zo zat als een Maleier kan heel goed samengaan. De meest malle reclame ooit: wij verkopen het malste vlees! Met mal-Saint-Lazare en mal-Saint-Main wordt lepra bedoeld. Mamma mia [uitdrukking van verbazing], mammalogie is dus geen zoogdierkudde, maar zoogdierkunde!

4. De maltezerhond zal spelen met de Maltezer leeuw (vrij naar Jesaja 65:25). Let op: een Maltezer leeuwtje is wel een maltezerhond … Als je, na 18 jaar onterecht zitten, vrijkomt, mag je spreken van een
mal-jugé [onherroepelijke gerechtelijke dwaling]. Hopelijk had de toenmalige rechter geen maligne [kwaadaardige] bedoelingen. Er was sprake van een malentendu [misverstand]. Malgré tout [ondanks alles] ben ik een tevreden mens. Zit je onder de manna-es [boom – met als sap het mannitol], de manihot [oo] [geslacht van heesters en kruiden waartoe de maniok behoort] of in het mangrovebos net zo lekker als onder de vijgenboom? Kijk die mankepoot eens mankgaan, mank lopen! De manicheeër (schuldeiser) vreesde de manenwolf. De mandau is het koppensnellerszwaard van de Dajaks. Hoe schrijf je 'mandarijn' in het Mandarijnenchinees? Tegenover de Doelen in Rotterdam (state-of-the-artcongresgebouw, al schrijven ze dat op de eigen website verkeerd – znw., dus samenstelling aaneen!) zag ik een groot bord met reclame voor teppanyaki [geen sukiyaki of teriyaki dus]. Een zware blizzard [winterstorm] raasde over Noordwest-Amerika. Bij de reorganisatie moesten sommige afgesplitste afdelingen
gere-integreerd worden.

5. Hoe had meestervervalser René een 100%-falsificatie (honderdprocentfalsificatie) kunnen maken? Dan had hij van een origineel dicteedocument moeten uitgaan! Ik heb altijd gedacht dat ze in een concertgebouw geen claque (de gezamenlijke claqueurs) nodig hadden. Wel, dus! Weet jij wat een a-al-tolletje [met letters gemerkt zeskantig tolletje: A (al), B (bij), D (dubbel), N (niet), S (zet in) en T (trek)] is en waarom dat zo heet? Aan Roger Neven (Zuid-Afrika) heb ik gevraagd of hij me de foto met alle MB's [megabyte, ook: mebibyte – MiB] erop en eraan wil opsturen, zodat ik deze kan (laten) afdrukken. Dat doet me eraan denken, hoe leuk het daar was. Ik heb er alles aan gedaan om Knekelpiet (de dood) op een dwaalspoor te brengen. De claviger [conciërge] ziet erop toe, dat alles in het gymnasium ordelijk verloopt. Hij heeft zich erop toegelegd, geen bokken te schieten. Grande(s) bouffes zijn schranspartijen. De autodafescène [ketterverbranding] was hartverscheurend. Ik wist allang dat hij het bij haar al lang en breed alweer verbruid (nee, niks met bruidegom) had. Het lied was goed nazingbaar (mooi woord!). Het woord
'rock-'n-roll(en)' wordt vaak foutief geschreven. Jean Sibelius (uit Zweedse ouders geboren) heeft een prachtig symfonisch gedicht 'Finlandia' (met een hymneachtig thema) geschreven. Die lyriek sprak me aan.

6. Zoeken op '*opera*' (woordvormen) geeft onder andere: rib-, cataract- en openhartoperatie, booleaanse [VD – niet algemeen – ook: booliaans] operator, CABG-operatie (bypass – coronary artery bypass grafting), herniotomie (breukoperatie), bioscoopoperateur, de Driestuiversopera (een product van Bertolt Brecht en Kurt Weil), fimose- of fimosisoperatie, grand opéra (grote opera, opera seria met alleen zang), inkoopcoöperatie, laparoscopie (kijkoperatie),
non-coöperatie (het niet-meewerken), opera-aria, opera buffa (opéra bouffe, opéra comique), opera-evergreen, opera-intendant, operand (daar werkt een operator als '+' op: 2 + 5 heeft twee operanden), opera omnia (gezamenlijke werken), operaorkest, opera selecta (uitgelezen werken), opera quae supersunt (alle nog bewaarde werken van een schrijver), operating system (besturingssysteem van een computer – OS), opera-uitvoering, operationele research (niet in wdb. De afko: OR = operations research), zeepopera (soapopera), Stopera (stadhuis en opera) en touroperator (reisorganisator).

7. Het is historisch: hoeveel marken kostten drie glaasjes marc? Volgens GB zijn de verkleinwoorden marcje en marctje [uitspraak! – 2022 alleen de tweede vorm!]. De tiengebodenplant behoort tot het geslacht Maranta (Linnaeus). Het aan het Aramees ontleende 'maranatha' betekent: 'Heer, kom!' Wordt marasquin [soort kersenlikeur] van maracuja (de passievrucht = granadilla of markusa [s]) gemaakt? Een emoe [loopvogel] is geen maraboe [kropooievaar, ook: maraboet]. De maquisvegetatie was een schuilplaats voor de maquisards [in de struiken – verzetsbeweging in Zuid-Frankrijk 1942-1944]. De gemaquilleerde mannequin manoeuvreerde (VD ook: maneuvreerde) onhandig en viel daardoor met haar manxkat en haar Manxe eega over de mannesmannbuis [naadloos gewalst]. Een doeal is een factotum, een manusje-van-alles. Heeft Marsman over marsmannetjes geschreven? Manou is rotan. De manuldruk is een drukprocedé. In een mansardekamer bewaar je afgedankte rommel. Een man-te-roer is een roerganger. Het marfansyndroom veroorzaakt spillebenentypefiguren. De spillenwervel is een deel van de weefspil. De Bie en Van Kooten speelden vaak typetjes [typjes, tiepjes]. Op het margaritaglas [cocktail] stond een margay [gevlekt katachtig roofdier in Midden- en
Zuid-Amerika] afgebeeld. Het mare nostrum is de Middellandse Zee. Wat heeft de maretak met mardi gras (Vastenavond) te maken? Antwoord: helemaal niets.

8. Het woord 'martiaal' [VD ook: marziale] is afgeleid van 'Mars'. De marquise (die van het markizaat! – vgl. markies) en de maréchale genoten van de marrons glacés (alleen mv.!, die zijn gekonfijt). Het woord 'Marlboroman' [niet in wdb.] zou [buiten dictees] een streepje verdienen! Marokijn is leer, producten ermee gemaakt, heten marokijnwerk (maroquinerie). Let goed op het verschil tussen 'marque' [merk], 'marqué' [op toneel] en 'marquee' [ie – op beeldscherm]. Markoesa's zijn passievruchten. De marketingmanager kreeg opslag. Het bedrijf markette zijn product goed. De concurrentie vermarktte een nieuw product. Nodum in scirpo quaerere is muggenziften. Sabayon wordt ook zabaione of zabaglione genoemd. Een Martinikaan woont op Martinique. Kun je van marseille een pyjama maken? Ja: stof! Zo nee, dan wel van matelassé [stof] of matcrêpe [idem]? Ja. Aan de marsenra hingen marshmallows voor het koekhappen. Sadomasochisme wordt tot sm afgekort. Een massacre is een bloedbad. Een matamata is een franjeschildpad. Mastino napoletano's, die vechtersbazen, zijn geen mastiffs [Engelse dog]. Een voorbeeld van een matinee is de matinée musicale. Vermout [oe] kun je drinken, mazout (BE: stookolie – [oe]) absoluut niet!

 

2619 Dictee zaterdag 05-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (503) √

Dictee – dictees [2619]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 354, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (503)

1. Wil je er mayonaise of dijonnaise op? De mauritiushennep is naar Mauritius, een onafhankelijke staat binnen het Gemenebest en eiland in de Indische Oceaan, genoemd. Men spreekt daar Mauritiaans, een creolentaal gebaseerd op het Frans, en de munteenheid is de Mauritiaanse roepie [MUR]. Let wel: Mauretania is het gebied van Algerije en Marokko (thans een deel daarvan, sinds 1960 een zelfstandige staat). Er is nu een republiek Mauritanië; de munteenheid daarvan is de ouguiya [MRO]. Het mecano's-zoontje(!) speelde met zijn meccanodoosje. Het mazdeïsme (mazdaïsme) is de door Zarathoestra gestichte Perzische landsgodsdienst, met Mazda, de Alwijze, als hoofdgod. Passen de mbalax (muziekstijl – het woord stamt uit de Afrikaanse taal Wolof) en de mbira (dat stamt uit het Shona, een Bantoetaal – kafferpiano, kalimba – een plankje met circa 30 metalen lamellen die getokkeld worden) samen in één orkest? Een M-draad is een metrische schroefdraad. Die Mechelaar spaarde mechelaars [zilveren munten].

2. Wat is nou toch een meemoeder [duomoeder van de lesbische biologische moeder]? Het wil mij zelden meezitten, maar daar kan ik niet echt mee (in)zitten. Mijn vrouw wel, die zat erover in. Grappig: het werkwoord 'meebakken' (GB) bleef onvervoegd (nu niet meer!). Als je aan MPS lijdt, heb je een meervoudigepersoonlijkheidsstoornis. Krijgt zij low, medium of intensive care (afkorting: ic)? De medoc is een rode bordeauxwijn. Ze gaven twee medleys ten beste, ze brachten die ten gehore. Een mediorescontre en -wissel doen me denken aan de iden (idus) van maart. Zij was een mediocre [middelmatige] mediëviste [kenster van de middeleeuwse geschiedenis en beschaving]. Bij de Meden en Perzen moest ik denken aan de spreuk 'mèden agan' ('alles met mate'). Melisseolie [plant] en melissuiker [mindere kwaliteit van broodsuiker] stammen uit zeer verschillende bronnen. De meldenstruik vind je in Zuid-Europa. Is dit een havomeisjes-bh'tje of een
vwo-meisjes-bh'tje (ook: behaatje)? De meiose (meiosis) is de reductiedeling. Je vindt daar verscheidene megalithische [van groot rotsblok, ook: menhir] monumenten.

3. Ik heb een megacoole en mefistofelische (zo genoemd naar Mefisto, de duivel, in het Faustverhaal) mega-eega. Hij hield het midden tussen een melofoob [afkeer van muziek] en een melomaan [liefde voor muziek]. Voor het mens-zijn is menswording (het mens worden) nodig. Kannibalen doen aan menseneten: ze eten mensenlijken, maar al het menselijke is hen vreemd. Een mennoniet is een menist (doopsgezinde). De waarschuwing 'mene tekel' [gewogen en te licht bevonden] verscheen in Daniël 5:25 bij koning Belsazar op de muur. Een ménage à trois is een samenleving van drie personen. Zij voeren dan een gezamenlijke menage (nee, geen manege!). Memento mori [gedenk te sterven], maar vooral ook: memento vivere [gedenk te leven]! Zijn ménagère [huishoudster] leed aan ménière [ziekte van het evenwichtsorgaan, gekenmerkt door draaiduizelingen, verminderd gehoor en oorsuizen – ook: ziekte van Ménière]. Was zijn dementie een méprise [dwaling] en was hij gewoon mente captus (krankzinnig)? Mercedariërs krijgen geen ridderorde, ze vormden er een [om gevangen christenen los te kopen]. Ik houd van mentholpastilles en meringues [gebakje van schuimdeeg], vooral na het dansen van de merengue. Tsjakka!

4. Ook van merguez (een braadworstje) geniet ik. Een méridienne is een sofa voor de middagslaap (in empirestijl). Meritgoods [nuttig en dus met subsidie ook meritgoederen] zullen nooit erg duur worden. De diva [gevierde zangeres of actrice, man: divo] had een mesalliance [huwelijk beneden haar stand] gesloten, hoewel ze ook eerder al gemesallieerd (werkwoord: mesalliëren) geweest was. Hij was een méritoire [verdienstelijk] dichter. Mesdjids zijn net als mesigits (missigits) moskeeën. Het mesencefalon bestaat uit de middenhersenen. Mesquinerie is kleingeestigheid. Kun je van messaline [zachte, lichte zijden stof] een avondjapon maken? Wat zou jij schrijven: meteoroïedje of meteoroïdetje? Beide, niet in wdb. Wat hebben methamfetamine [crystal meth, meth, tik] en crystal meth (VD: een harddrug) met elkaar te maken? Alles dus! Methodacting is een bepaalde acteerstijl. Het metoestrum is de laatste fase van de bronstcyclus voor de rustperiode. De meursault is een bourgognewijn. De Brugse metten dateren van 1302.

5. De méthode champenoise [in champagnestreek, tweede gisting op fles] en de méthode traditionnelle [idem, buiten die streek] hebben betrekking op mousserende wijn in en buiten de champagnestreek. Hij maakte korte metten met de crimineel. 'Vondel lezen' is een vorm van metonymie (metonymia). Kan een metis (alleen in VD = mesties; mv. metissen en mestiezen), een halfbloed, half zo oud als Methusalem worden? De microbecultuur ontwikkelde zich. Het
micro-organismegeheel zag er wonderlijk uit. De mico (zilveraap) boerde in de mike [microfoon]. Een mezzanine is een tussenverdieping. Mezzogiorno is het Italië bezuiden Rome. Hij wist alles af van mica en micro-elektronica. In de Michelingids staat vast geen michelinmannetje. In een oud-Engels ingerichte boekwinkel vond ik naast Middelengelse literatuur (GB ook: tt) uit de middeleeuwen ook Oud- en Nieuwengelse boeken.

6. Het middenwesten van Nederland is niet te vergelijken met het Midden-Westen van Amerika. Zij behoorde tot de middle class en reed in een middleclassauto (in onze moerstaal: middenklassenauto). Ze luisterde graag naar middle of the road, middle-of-the-roadmuziek dus. Haar eega was een middle-of-the-roadmannetje. Samen leefden ze eenvoudig buiten, middle-of-the-road. Ze kenden veel ellende en hij zat er dan ook middenin. De mielies [mais, maïs] van Sarie Marijs zijn niet de miliën (gerstekorrels) in het gelaat. Ik zie mijn conculega's nu toch meer als het pureconcurrentenvolk. Het miese [slecht, bangelijk – ook: miesje] mannetje kon bij het miezemauzen [zeker kaartspel, misère] behoorlijk miezemuizen [kniezen, tobben]. Mihrabs zijn gebedsnissen. Een minimalmusiccomponist componeert minimal music [weinig variatie, veel herhaling]. Een minimalartvertolking is een uiting van minimal art [zekere non-figuratieve kunststroming]. De Amerikaanse kameleon is een boombewonende leguaan, die nuttig gebruikmaakt van mimicry [camouflage, nabootsing]. Mjammie [jammie, mjam, njamnjam, nomnom], lekker!

7. Ze zat in haar mini-jurkje in haar uppie bij haar mimietje [set tafeltjes] en heeft gebruikgemaakt van het vakantieverlof om de mime als mimespeelster te kunnen oefenen. In de milord [rijtuig] in Indië stond een zak milocorn (gierst, sorghum). De minstbedeelden zijn minder bedeeld dan de minderbedeelden. In het boek Psalmen wordt psalm 51 (psalm 50 in de Vulgaat) ook wel aangeduid met miserere [indien Bijbelboek betreffend: Psalmen 50 en 51]. Een krant heeft een
mise-en-page, een lay-out, een opmaak. Een goed toneelstuk heeft een sterke mise-en-scène [planning, toneelschikking]. Bij het bereiden van een goed diner hoort een goede mise-en-place [het gereedmaken van alles wat nodig is voor de bereiding van de gerechten]. Misantropie [mensenhaat] is een verzamelnaam voor misandrie [mannenhaat] en misogynie [vrouwenhaat]. De mise au point [het zuiver stellen van een kwestie, het vaststellen van de juiste stand van zaken – stavaza – vgl metteur en scène, mettre en scène] bracht klaarheid. Het (de) mirepoix is een mengsel van fijngesneden groenten en kruiden. Het mioceen is een periode van het tertiair. Minoïsch is uit de tijd van koning Minos op Kreta. Het werd in minuskels [kleine letter] gezet: een minus habens [achterlijk persoon] heeft minuscule hersentjes.

8. Mirabile dictu [wonderlijk om te zeggen]: de minkukel werd toch burgemeester. Van je misjpooche [familie] moet je het maar hebben. Wat is jullie missionstatement [taak en doel van een organisatie]? Op de mississippiboot speelden ze de mississippideltablues. Bij een
miss-wet-T-shirtverkiezing wordt miss wet-T-shirt verkozen. Ze dronken mistella [wijn] onder de mistletoe [mih-zuhl-too] (maretak). In een gifwijk raakte je vanzelf gemithridatiseerd [gewend aan gif]. Na de mixed double [tennis: gemengd dubbel] waren er (mixed) pickles . Hij had bij het gewestelijke mitsmatsen [kaartspel met 'mits' en 'mats' als troef] heel wat mitsen en maren. Ben je vrouwen hatend, dan ben je een vrouwenhater. Zijn moeë voeten waren helemaal vereelt. De zeven smarten van Maria zijn: voorzegging van het lijden door Simeon, de vlucht naar Egypte, het verlies van Christus in de tempel, de ontmoeting bij de kruisdraging, onder het kruis, de ontvangst van de gestorven Christus en de graflegging. Daarom wordt zij de Moeder der Zeven Smarten genoemd.

9. Een van de sprookjes van Moeder de Gans is Roodkapje. Op Moederdag geef je moederdagcadeaus. Het modelé is de wijze van modelleren, de modus operandi de manier van behandelen en de modus vivendi een manier van (moeilijk) leven. De MKZ wordt veroorzaakt door het MKZ-virus [mond-en-klauwzeer]. Tijdens de moddercatch [moddergevecht] dook gelukkig geen mocassinslang (mokasen) op. Een MO-disk [magneto-optisch schijfje] is een modern opslagmedium. Een motorhomepje is een 'klein groot model camper'. Moais zijn monolithische (= uit één stuk steen gemaakte) beelden, met name op Paaseiland. Iets aanhangig maken is een aanhangigmaking. 'Zwaan kleef aan!' is een sprookje van de gebroeders Grimm. De moedjahedien [opstandelingen Afghanistan] verzorgden de moedertjes-van-duizenden [moederplant: met witte bloemetjes]. De Moerasarabieren waren dol op de moerasvergeet-mij-nietjes. Bij het GB is een molecuulmassa (bij VD: moleculemassa) een brij van molecuultjes of moleculetjes [uitspraak!].

10. Doe je bij die bevertienen broek (van moleskin) je molières aan of je mocassins [beide: schoenen]? Op de m.o.k.-school [moeilijk opvoedbare kinderen] kregen de kinderen allemaal een mok [vgl. zmok, z = zeer en zmlk, l = lerende]. Mojito [g] is een cocktail van rum met limoen en spuitwater. Is Moffrikaans de taal van Moffrika? En was de Mohawkstam een volk? Kwam daar de laatste der Mohikanen uit voort? Leidde de moefti [islamitisch rechtsgeleerde met fatwarecht] de moesjawara [eindeloze beraadslaging] onder de moerascipres of was het de mollah (moellah = islamitisch geestelijke)? De moezjiek [Russische kleine boer] volgde een moermandieet [zou helpen tegen kanker]. De mollebonen (molbonen; scheldnaam) wonen in het noorden van het land, in Groningen

2618 Dictee vrijdag 04-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (502) √

Dictee – dictees [2618]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 355, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (502)

1. Kun je met een mon-choutaart [van mon chou], dus zonder
mond-op-mondbeademing, mond-en-klauwzeer verspreiden via het MKZ-virus? Een multihull is een zeilboot. Monsieur Jourdain was niet zo slim, maar had mooiklinkende praatjes. Mooipraten is een mooiweerverhaal houden op de Mookerhei als het plensregent. Een moppentapper die moppen tapt is behoorlijk moquant [schertsend, honend] bezig. Een Frans naakt toont morbidesse, een Italiaans morbidezza [zacht gemodelleerd]. Een moresk(e) is een arabesk(e) [versiering] van Moorse vorm. De foto van de morenegletsjer was gemorft [digitaal manipuleren]. Een moquette gangloper is van fluweelachtig trijp gemaakt. Mosquito's zijn piepkastjes. Een mozetta is de schoudermantel van een bisschop. De
mozes-in-het-biezen-mandje is een bekende kamerplant uit Mexico. Het moustérien is een periode uit de steentijd. De moussaka is een Grieks gerecht. Mouliné is hetzelfde als moulinetgaren. Kijk daar, het mottekasteel [toren op aarden wal]!

2. Een muizenbeetje heeft een dubbele betekenis. De mudejarstijl [gahr] is een Spaanse kunststijl. Eten muezzins [roept op tot gebed] vaak mueslibrood? De muleta is een stok met rode doek, gebruikt bij het stierengevecht. Het bijwoord 'mutato nomine' betekent 'als men slechts de naam verandert' (en niet de zaak in se, an sich). Je zegt iets musculairs [de spieren betreffend], als je de kanjer musculeus [gespierd] noemt. Muskaatwijn wordt uit muskadellen gewonnen; muscadet komt echter van de Loire. De musivische wandversiering bestond uit mozaïekwerk. Mag je musique concrète wel muziek noemen? De (echte) Leugenbaron is de baron von Münchhausen. In München kocht ik munster [kaas] voor op het brood. Het mysterie was achter de mystère [lang overgordijn] verborgen. Deze compositie lijkt wel muzenwerk. Wij werken niet mee aan mythevorming. De mycorrhiza is een vorm van symbiose tussen planten en zwammen. Er heerste een myxomatose-epidemie [konijnenziekte].

3. Kan myalgie (spierpijn) het begin zijn van myalgische encefalomyelitis (afkorting: ME, cvs, VD: CVS)? Myasthenie is een spierzwakte en myorrhexis een spierscheuring. Hoeveel poten hebben een myriade [tienduizendtal] myriapoden [duizendpoot] wel niet? De myosotis is de vergeet-mij-niet. Bestudeert de myiologie hoe je van een van haar studieobjecten [de mug] een MX-raket (of toch liever een olifant) maakt? De myiasis is het parasitisme van vliegenlarven in het menselijk en dierlijk organisme. Je kunt iets in stock hebben, maar ook op stock [in voorraad]. Het kwartje had een
dubbeltje-op-zijn-kantbelevenis. De naja's [brilslang, cobra] zullen je najagen. Heb je een mo-akte of een n-akte (ook wel n.o.-akte)? De nageire is een Japanse manier van bloemschikken in een vaas. Waarom zeg je naftochinon, als je vitamine K bedoelt? Een nagger vertoont nag, normafwijkend gedrag (afkorting: nag); veelplegers worden daarbij niet afzonderlijk genoemd (afkorting: n.a.g.).

4. Naffer is een scheldnaam voor hen die uit Noord-Afrika komen. Een nabob was een Europeaan die in Nederlands-Indië schatrijk geworden was. Illegaal rondzenden van dictees zal leiden tot
naming-and-shaming. Een nansenpaspoort is voor statelozen (staatlozen). Onder de nashiboom [vrucht lijkt op meloen] genoot de narcissus van zijn napi's (yamsknollen, Caraï/ibische zoete aardappelen) en van zijn nargileh (waterpijp). De Nasdaq is de (schermen)beurs van New York. Met natriëmie heb je natrium in het bloed. Het narrowescapeverhaal [met narrow escape] was nogal spannend. De nasserist [aanhanger van Nasser] wist niet wat een narthex [voorhal, portiek langs de voorgevel van vroegchristelijke kerken] was. Nat-in-nat is een manier van schilderen, maar beslist geen pappen en nathouden! Hij was een nathanaël, een oprecht mens, en weigerde dan ook de naw-gegevens [naam. adres, woonplaats] van de bij de naumachie [zeegevecht] betrokkenen te verstrekken. De 'ndrangheta is een op de maffia lijkende misdaadorganisatie in Calabrië. Nederlands-Indië: gordel van smaragd!

5. Zijn near misses kandidates voor de missverkiezing? Welnee, gewoon bijna-botsingen! De Nederbelg (hij sprak Belgisch-Nederlands) werd verrast door de nieuwe takswetten. Hij meende aldaar taxfree (taksvrij) te kunnen leven. Near banking gaat buiten de bank om; daarom zijn nearbankinginstituten zeer geliefd. Ben je nègre, dan ben je zwartbruin als de kleur van de negers. 'Eens een dief, altijd een dief' lijkt in flagrante tegenspraak en ook nog een contradictio in terminis met 'ne bis in idem' ('non bis in idem' – nooit 2x veroordelen voor hetzelfde vergrijp). Zijn verindischte leefwijze wekte bevreemding. Het schip is gestrand op de strandwal, de nehrung.

6. Zijn er in de dicteetijgerkooien ook nog haeretici in grammatica (ketters in de spraakkunst)? Ze neeg naar me; ik neigde ertoe naar haar terug te nijgen. De Negrito's zijn de oorspronkelijke bewoners van de Filipijnen, de negrito's zijn pygmeeën buiten Afrika. René is een nègre [znw.: ghostwriter], maar hij is niet nègre [bnw.: zwartbruin]. Nefrolithiase is de deftige naam voor niersteenziekte. Zij die nee schudden en de neezeggers zijn nog niet altijd nee-stemmers: nefast (rampzalig) voor sommige politieke partijen! Trouwens: de 'fasti et nefasti dies' zijn de 'gelukkige en ongelukkige dagen'. Van 'negotiëren' stamt het voltooid deelwoord 'genegotieerd'. De nepal komt uit Nepal, de paak uit Pakistan, maar de hasj alleen figuurlijk uit 'hasjiesj'. De nepent(hes) is het kannetjeskruid. Neppe (vormvariant: nippe, maar dat komt niet meer voor in VD) is overigens het kattenkruid. Neo- en archeofyten stammen uit verschillende tijden, neofieten vind je als novices in een klooster.

7. De strenge novicemeester waakt daar over hen. Hoe spreek je 'nepantiek' uit? N'en déplaise [in weerwil van] zijn enthousiasme strandde het hele idee. De newwavelegende [muziekstijl – new wave, vgl. darkwave] was te horen op de newage-cd [integratie verstand en gevoel – new age] en te zien op de cover ervan in new look [kunst, politiek]. Nevirapine voorkomt aidsoverdracht van zwangere moeder op kind. De netizens zijn de citizens van internet en houden zich aan de nettiquette, maar newbies doen dat vaak niet. Een neuscatarre [neusverkoudheid] is gemakkelijk overdraagbaar. Zelfs de minste onder de nerveuste types kon zijn netsuke [gordelknoop – (nèht-skuh)] niet vast krijgen, een ander moest deze vastmaken. Een newfoundlanderfokker [zijdehond] hoeft niet in Newfoundland te wonen, een Newfoundlandse fokker uiteraard wel. Een next best oplossing is altijd next best [tweede keus]. Niet-EMU-landen [Economische en Monetaire Unie – euro] zijn niet-gebonden landen. Niëlleren is niëllo(werk) [zeker graveerwerk] maken. Ik begreep er niets van, nada, niente.

8. Om de nagana (ngana – besmettelijke paardenziekte met trypanosomen) te bestrijden speelde de paardenfluisteraar soms op zijn ney [bamboefluit], soms op zijn ngoni [voorloper banjo en gitaar], maar of het hielp …? Het niet-doorgaan [niet doorgaan] van de nietigverklaring van de nietjesverkoopovereenkomst vind ik niet pluis: de rechter leek wel niet goed snik! Een halfgeleider is geen
niet-geleider. In een nieter zit een onderdeel dat je als nietgeleider(!) kunt omschrijven. Dat een niet-West-Vlaming niets van Brugge afweet is niet waar, nietwaar? Niets doen aan een probleem is geen nietsdoen, niet een zalig nietsdoen, geen dolce far niente. Het wilde maar niet lopen met de niet-rokencampagne van de antirooklobby. De kasuaris [loopvogel] was niet Nieuw-Guinees. De originele
Nieuw-Guinese inwoners zijn de Papoea's. Zij jagen op papoeazwijnen en eten papoeanoten. Dat zijn Papoease gebruiken, die zijn dus Papoeaas. Een nieuwtestamenticus bestudeert het Nieuwe Testament [N.T. – vgl. O.T.]. Ken je de nieuw-voor-oudmethode?

9. Hij beheerste het Oud- en Nieuwgrieks beide. De nifty fifty [50 aandelen beurs New York] staan er goed voor: neem daar nog maar een nightcap [slaapmutsje] op! Ik neigde ertoe, dat hij van Nigtevegt komt. Op de nijverheidsschool leerde ik al dat herten kunnen nijten [met de hoorns stoten]. In de Nijlvallei zag je nijlkrokodillen, nijlbaarzen en nijlgaus. De generatie nix is van het niksisme. Nimbyisme [not in my backyard] is nogal egoïstisch. Daar moet je niet zo min over denken. De verdediging wil zo min mogelijk doelpunten tegen krijgen, evenzogoed als dat de aanval zo veel mogelijk doelpunten wil scoren. Het perpetuum mobile is het toppunt van een continuüm. De nimf is nymfomaan; zal zij ooit de Nobelprijs voor de Erotiek winnen? Ze versierde liefst de nimrod [jachtliefhebber], maar die was gefocust op de nimfijn [jong meisje, niet geslachtsrijp, begeerd door oudere mannen].

10. Het vroegere NIS [Nationaal Instituut voor de Statistiek] in België is het huidige CBS [Centraal Bureau voor de Statistiek] in Nederland. [CBS in BE is ook: college van burgemeester en schepenen.] Een nivometer meet – liefst in de nivôse, de sneeuwmaand – sneeuw, maar geen hoogte! De nix(e) [watergeest, ook: nikker] werd in noordnoordoostelijke (afkorting: N.N.O.) richting waargenomen. Het NOC*NSF timmert flink aan de weg. De nitwit wilde het paard niqueteren [spieren staart doorhakken]. Nisine is een antibioticum. Je bent in de war: het is niet de noachitische [Noach, Noë] , maar de aäronitische [Aäron] zegen [wel: noachitische geboden, ook voor
niet-Joden]! Aan een negen-tot-vijftype (ook: van-negen-tot-vijftype) heb je 's avonds niets, alleen van negen tot vijf. De Nipkowschijf is naar een zeker onderdeel van televisieapparatuur [de nipkowschijf] genoemd. Wil je weleens [GB ook: wel eens] weggaan, of wil je nog eens terugkomen? No-budget is ernstiger dan low budget. De
non-plus-ultra is het non plus ultra bij lettertypes.

 

2617 Dictee donderdag 3 maart 2022 (2) – dictee Oefendictee feb 2022 (4) √

Dictee – dictees [2617]

Oefendictee feb 2022 (4)

1. Het PIK is het Portugees-israëlitisch Kerkgenootschap. Met ‘ende’: “Mijn schild ende betrouwen, zijt Gij, o God, mijn Heer” [Wilhelmus, couplet 6], ter (tot) lering ende vermaak en om en(de) bij (om en nabij). Verder: ein Ende mit Schrecken, helegaar (komt van: heel ende gaar), op-en-duit (van: op ende uit), op-en-top (van: op ende op), ik ben
(op en) tenden (van: te ende) en und kein Ende (tot vervelens toe). Denk ten slotte ook aan: Karel ende elegast (niet in wdb.). Alstu(blieft), hier is het beloofde artikel. Het woord ‘alstroemeria’ [plant – incalelie] moet je met ‘eu’ uitspreken. Zij leiden een kwijnend bestaan. Dat lijdt geen twijfel, weifel daar niet over/aan. Lijntrekken is gewoon de lijn trekken. Lijperiken!

2. Je kunt nog zo luid spreken, tegen luidsprekende telefooninstallaties kun je niet op. GB en VD kennen het znw. (een) ‘dankuwel’. Op *gus: ad captandum vulgus: om de grote hoop voor zich te winnen, *catalogus, areopagus: hoogste gerechtshof oude Athene met de archonten [belangrijk overheidspersoon], argus: opmerkzame waarnemer, bewaarder, Argus: reus met 100 ogen, iets met argusogen bekijken, [arguskapel, argusfazant/vogel, argusvlinder en arguspauw], asparagus (sierasperge), burgus (burgussen, burgi: klein castellum voor ca. 160 soldaten), cunniling/ctus (beffen – dubieus: tot befs = bellen, e-mailen, faxen, sms'en dan maar!), decalogus of decaloog (tien geboden), fungus (fungi, zwammenrijk), gus: dikwandig gietijzer, grindzand en negus: voorm. keizer, wijn.

3. Verder: indoctum vulgus: het ongeleerde volk, de onbeschaafde menigte, mobile vulgus: het veranderlijke, wispelturige volk, oesophagus (ontsteking: esofagitis), pagus: landelijk district in het Romeinse Rijk, sine nomine vulgus = het naamloze volk, de massa, sine nomine plebs, tragus: uitsteeksel voorzijde oorschelp en vulgus: gepeupel, het gewone volk (ongunstig). De hallux (hallices) is een knobbelteen (scheefstand grote teen). Met *ges: ambages (omhaal
van woorden), per ambages (dubbelzinnig, langs omwegen), sans ambages (zonder omslag, onmomwonden), auf Flügeln des Gesanges: op de vleugels van het lied, boanerges (Bijbeltaal, heftig man, prediker met vurige geloofsijver), brigges (brigadier, korporaal), cahier des charges (voorwaarden).

4. Verder: die Forderung des Tages: de eis van het ogenblik, dinges, huppeldepup, meneer Dinges, meneer die en die, meneer Van Ipschoten, meneer Van der Hummes, ges: verlaagde toon, ook: gis, slim, de ring van Gyges bezitten: je onzichtbaar kunnen maken, kunnen krijgen wat je maar wenst, ketelappendages: toebehoren van stoomketels, leges: schrijfkosten overheid, nages (plezier, genoegen), nieges: bnw. slecht, zich de nieges schamen = zich zeer schamen, pages = bang, ergens pages van blijven = er geen deel aan hebben, penages: rustig, behoedzaam, sjonge(s). tjonge(n/s), jonge, spem mentita seges = een gewas dat niet aan de verwachtingen heeft beantwoord, toges = achterste = tokes en vaneigen/s/ns is vanzelf.

5. Een bimbo is (ongunstig) een vrouw die voldoet aan een ordinair geacht schoonheidsideaal, zoals blond haar en grote borsten. Mapperen = karteren, bij mappemonde spreek je de sjwa niet uit. Een mappa is (r.-k.) een altaardwaal (van dweil: doek). A (À) propos, wie was de dader? M.b.t. de pupil zijn miosis (vernauwing) en mydriasis (verwijding – niet: verwijdering!) antoniemen. Er waren veel mitsen en maren. In de derde akte van het toneelstuk kwam die acteur goed tot zijn recht. De dief nam pakweg de halve winkel mee … De Aeginetische stijl slaat op Aegina (thans: Egina). Quizvraag: dat ligt wel/niet in de Egeïsche Zee? Niet dus. Lesbos (eiland) wel: hoofdstad Mytilene, vaderland van o.a. dichteres Sappho.

6. Vgl. ook sappisch en sapfisch (dat laatste alleen in GB). In VD: saffisme en sapfisme = lesbische liefde. Op *asj: [VD] hasj (stuff, hasjiesj) – ook: nederhasj, midrasj (commentaar op gedeelte Thora – mv. -iem GB), beet [mv. batee] midrasj (leerhuis, gewijd aan Thorastudie) en choemasj (de vijf boeken van Mozes, de Thora, in de vorm van een gebonden boek, mv. -im, niet in GB). GB ook nog: nasjen (= nassen, lekker eten), ik nasj en polderhasj [Nederlandse]. Op *ash: [VD] backlash (repercussie), backslash (\), (beurs)crash [krach], brainwash, carwash, cash, clash (botsing, conflict), e-cash (e-geld), flash (flits), goulash, hash (zekere code), lavash (zeker brood – lavas
= maggi], slash (/ – Duitse komma), smash (volleybal), slash
(plons, klanknabootsing).

7. Verder: squash, stash (geheime bergplaats), trash (rotzooi, ook: muziek), whiplash (zweepslag, nekletsel), white trash (onderste laag blanken in een blanke maatschappij) en net-nietcrash. GB nog:
e-crash, bashen, ik bash (hevig kritiseren), dashen, ik dash (wegvluchten), cashen, hashen, ik hash (coderen, in bitjes hakken), scashen = betalen met smartphone of tablet(-pc). – scannen en cashen, elec/ktro(clash) – muziek – VD alleen c en elektro in andere betekenis (dat uiteraard ook in GB) en partycrashen (onuitgenodigd zijn en zich misdragen). Vergelijk: dicteecrashen/r. In internetadressen is ru Rusland, de ISO-landcode is RU [Radboud Universiteit, Nijmegen,
ook: RUN]. Niet-specifiek staat ru voor rijksuniversiteit. RUL: Leiden of Limburg, RUG slaat op Groningen.

8. Het symbool voor ruthenium is Ru (44, een hard, wit metaal).
RUU was de Rijksuniversiteit Utrecht (vero). RUR was Rotterdam. De rub is een mengsel van kruiden en specerijen om vlees of vis mee in te wrijven. De RUB is de Russische roebel. Een open rug is een spina bifida. Een rooie/rode rug was een bankbiljet van 1000 gulden. Rul is mul. Een rup is een rural professional (yup op het platteland). Rut is blut. Op auto’s kun je ‘RUS’ [Rusland] aantreffen. Een dyne
(symbool: dn) is 10^-5 newton – symbool N). Heb je voor de newskool [later stadium van techniek, kunst] newspeak [nieuwspraak, met neologismen doorspekt] nodig? Newton was een humani generis decus (een sieraad voor de mensheid, grafschrift). Hem danken we ook de afkoelingswet en de kleurenschijf. 1 pascal (Pa – druk) is 1 newton
(N – kracht) per m².