2521 Dictee zondag 19-12-2021 (1) dictee Dictee van de dag (427) √

Dictee – dictees [2521]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 430, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (427)

1. Een garimpeiro zoekt op garimpo's naar kostbare zaken [goud, diamant]. Zijn garibaldi(hoed) waaide af. De term 'gargantuesk' [overdadig in voedsel en drank] hebben we aan Rabelais te danken. Garçon [kelner, ober = eerste kelner], de rekening graag! Was de gas- en lichtrekening al betaald? Gastritis [maagontsteking] en
gastro-enteritis [buikgriep] zijn gastrische [betreft spijsvertering in maag of ingewanden] begrippen. Pak die gazen [van gaas] zeef eens. Gazpacho is een koude soep. De vrouw had betoverende gazelleogen. Een gaviaal is een heilige snavelkrokodil. De gausscurve geeft een normale verdeling weer. Het gauchisme is het toppunt van linksheid. Gaufreren is bewerken met een plooi-ijzer. Hun specialiteit was gebbetjes [geintjes] maken. Het geblèr en geblèt (geblaat) is niet van de lucht. Vul aan: vechten, vocht, gevochten, bekvechten, bekvechtte, … Jazeker: gebekvecht. De tegenpartij werd in gebreke gesteld (er was een ingebrekestelling). Je moet gebruikmaken [GB, VD] van de gebruiksaanwijzing. De overeenkomst was gebaseerd op het geglazeerd [= glazuren, verglazen, vgl. verglaassel] zijn van de spullen.

2. Het gedachte-experiment leverde veel op. Het bestuur werd gecompleteerd middels coöptatie [uitbreiding van de groep: intern] . Je mag me wel gedag zeggen, hoor! De kortgedingrechter deed uitspraak in het kortgeding (BE, NL: kort geding). Gedrieën vluchtten ze al eerder. Een amog(ger) [asielzoeker met onacceptabel gedrag] is een gedragsgestoorde van meestal vreemde komaf. Dat nummer gaan we nu ten gehore brengen. Met de (het) Gehenna (oorspronkelijk het
Ben-Hinnomsdal bij Jeruzalem) wordt nu de hel aangeduid. De twee vriendinnen geitten [giechelen en geheimzinnig doen] gisteren heel wat af. Dat gekmakende getik hield maar niet op. Een gelebek is een Surinaamse vogel. Een geluksbode is gelukbrengend. De gematria is de geheime leer van de kabbalisten. Het was gênant met hoeveel gêne hij zich geneerde. Een gerbil is een knaagdier. De Gestapo-chef is het hoofd van de Gestapo. De getijdenwerking is hier heel sterk. De getuigen-deskundigen verschilden opvallend vaak sterk van mening.

3. Als 'gevalstudie' (GB) 'casestudy' betekent, zeg dat dan! Ze zongen geuzenliederen en dronken geuzelambiek. Ik ben dat gewaargeworden, ik had een gewaarwording. Daarvan wil ik gewag maken. Het 'gegij' en 'ge-u' zijn broertjes en zusjes van het gejij en gejou. Wanneer gaat een vonnis in kracht van gewijsde [berusting in vonnis of geen beroep meer mogelijk]? Ondanks alle gezeik wilde hij zich toch laten gezeggen. De ezel giegaagde [balken] gelijk een giebel [giechel] van een ezel. Verwar de ghibil (hete woestijnwind in
Noord-Afrika) niet met de gerbil (een klein knaagdier). Waar moet het gft-afval heen [groente-, fruit- en tuinafval]? Een ghazidsja is een heilige oorlog van de moslims tegen de ongelovigen. De gibbsenergie komt voor in de thermodynamica. Ghee is geklaarde boter. Bekende fysische eenheden zijn de gigahertz (symbool: GHz) en de
giga-elektronvolt (symbool: GeV). De hertshoorn bloeide. Mijn fiets staat ginderachter. Een gerenoek is een giraffengazelle. Een gilet
[zjie-lèht] is een vest.

4. Hij leed aan het gillesdelatourettesyndroom (syndroom van Gilles de la Tourette, tourettesyndroom, tourette, gillesdelatourette). Hij weigerde gladaf. Het glacis vind je voor een fort of vesting. De leden van de hackclub hadden echt een hacktic. Een chayote is een groengele, peervormige pompoen. Deze Duitsers komen uit
Noord-Rijnland-Westfalen. In de muziek is lusinghiero (lusingando) vleiend. Ze droeg een lustre jasje [lustrejasje]. Een lutrijn is een koorlessenaar, lutzen zijn zekere figuren bij het kunstrijden. In het luxehotel [luxe hotel] lag een luxe-editie [luxe editie] van de hotelbijbel, bedoeld als navigator voor je levenspad. Lychees zijn zoet, lycra is een kunstvezelstof, lycopeen zit in tomaten, lyddiet (meliniet) is een ontplofbare stof (vergelijk: DDT – slechte ezelsbrug!), lydiet echter is kiezellei. Een weerwolf (lykantroop) zal toch wel lymfklieren hebben? De Evangelisch-Lutherse Kerk bestaat al sinds 1605. Die heeft een evangelisch-lutherse evangelieopvatting. 'Door het geloof alleen' (sola fide) werd het sjibbolet der lutheranen.

5. Sinds Luther kennen we het Nieuwhoogduits. Hij wordt luthers (boos, kwaad) als je daarover spreekt. De Hervorming (ook: een kerkhervorming) is door Luther geëntameerd. Lyssa is hondsdolheid en lyofiliseren is vriesdrogen. Een lymfoedeem [eu] is lymfwaterzucht. Een maatje 34-ideaal wil haar maat houden door maathouden met het eten. Aan de Maasoever zag ik maar liefst drie maaseenden; maashagedissen (mosasaurussen) zijn daar niet meer. Waren er tijdens de Maartrevolutie (na de Februarirevolutie van 1848 in Parijs) ook maartse buien? Waarmee ben je slechter af: met een maandagmorgen- of een vrijdagmiddagexemplaar?

6. Het maäriev is bij joden het avondgebed (meervoud: maäravim). Let goed op de spelling van 'maagdom' en let goed op de uitspraak van 'marc' (GB: verkleinwoorden 'marcje' – die nu niet meer – en 'marctje' – uitspraak VD ‘maar’). Spellingtechnisch vergelijkbare begrippen zijn: tomtidom (pomtidom), homodom, godendom, gemeente-eigendom, bisdom en at random. Het blonk als maanbeschenen maartegerst. 'Programmamuziek' schrijf je met drie m'etjes. Zijn houding was maatschappij- en cultuurkritisch. Maçons dragen soms mackintoshen en zelden macfarlanes. Als je naar 'macrocheilie' op internet zoekt, kom [kwam] je het nodige tegen, waaronder dictees 189, 292 en 353 van een zekere Rein. Macisolie is een nootmuskaatproduct. Macigno [tsj] is een grauwgroen, kalkachtig zandgesteente. Macha's hebben een macho-uiterlijk en vertonen machogedrag. Machorka is minderwaardige Russische soldatentabak. Hij zwaaide vervaarlijk met zijn machete [mes en wapen]. Door een machicoulis [gat in borstwering: mezekooi, mezekouw, werpgang] werd brandende pek op de vijand geworpen.

7. Na de macarena [solodans] smaakte de (caffè) macchiato [espresso met een scheut opgeschuimde melk erdoor] voortreffelijk. Het woord 'maceratie' heeft meerdere biologische betekenissen. Bij machiavellisme heiligt het doel de middelen, zelfs moord. Een macron is een streep boven een letter. De macwaarde geeft het maximaal aanvaarde concentratieniveau aan. Met maglev wordt magnetische levitatie (zoals bij zweeftreinen) aangeduid. Het magdalénien is de voorlaatste periode van het paleolithicum. Het waren maffioze(!) en maffieuze (maffia-achtige) praktijken. Piloten droegen als regel een mae west. Maderasaus is genoemd naar het eiland Madeira. In een madenest zitten madewormen. Madame-jeanettes zijn zekere pepers. Bij macroseisme is er een flinke beving. De spuitgast stond magnaniem [grootmoedig] zijn plaats op de magirusladder af. 'Maitta' betekent in het budo: ik geef op. Een maître-chanteur is een beroepsafperser. In een sm-relatie [sadomasochisme] wordt de maîtresse gemaitriseerd.

8. Een maintenee is een soort concubine. Maische is bierbeslag. De maiko [jonge geisha] keek vanuit haar mailstoeltje naar de maina [treurspreeuw]. We speelden mahjong. De Mahdi is de Verlosser van de moslims. Magor bestaat uit een mengsel van mascarpone [roomkaas] en gorgonzola [uit koemelk: blauwdooraderde kaas]. De magot is een apensoort uit de groep der makaken. Een beetje kunstenaars hebben magna opera [enkelvoud: magnum opus, zeer groot werk, ook: opus magnum]. De mal de roi is scrofulose, een klierziekte. Dit mal-à-propos [misverstand] moet de wereld uit. De Malagassischen spraken Malagasi. Make's(!) zijn nederlagen bij judo. De makam is een Arabisch toonsysteem. Het gletsjerdal was diep. Glauberzout [gekristalliseerd natriumsulfaat = mirabiliet] helpt niet tegen een glaucoom [groene staar]. Met de Glazen Stad wordt het Westland aangeduid. In glas-in-loodramen zit glas in lood. Met de Tiers-Etat wordt de derde stand (van boeren en burgers) bedoeld. Op de glooiing vloog hij uit de buitenbocht.

9. Ik heb alleen maar glo [gee-èhl-oo] (gewoon lager onderwijs) genoten, ik zat dus op een glo-school, jij zat ooit op een gloschool [gloo] in Paramaribo. De formule 1-rijders kregen een go. Bedoel je grauw of rood gneis? De glottisslag is een explosieve klinker. Gloxinia's zijn afkomstig uit Zuid-Amerika. Hij kwam godzijdank nog net op tijd voor het examen. De Godsgezant kondigde van Godswege het Godsrijk aan. Als je het goedacht, dacht ik om drie uur te komen. Ben je op Goede Vrijdag of op Witte Donderdag jarig (maar toch zeker in de Stille Week)? Ze was een goedleers type. Goenagoena zijn tovermiddelen. Goh, wat heeft die go-getter een gogme (voetbalinzicht). Het gojse [uitspraak! – VD ook: gojimse] meisje mocht in het Gooise gezin op sabbat het licht aansteken. Alle Goidelische talen komen voort uit het Oudiers. Gomma komt uit Suriname en is tapioca. Passeert de Golfstroom ook de Golf van Biskaje? Het was weer een david-en-goliathverhaal.

10. Gorgonzola is blauwdooraderde kaas. Op de Gooise matras werden toch wel preservatieven zoals profylactische anticonceptiva gebruikt? Anders kon men ook nog gonorroe (VD ook: gonorroea) oplopen. De goudenmedaillewinnaar probeerde die te verpatsen in de goud- en zilverwinkel. Goths zijn aanhangers van gothic. Een gothic novel is aan hen welbesteed. Het aantal gouwenaars [pijp, konijn, gouden horloge] van de Gouwenaar [uit Gouda] liep snel op. Kun je op een gourmet aan een gourmand goulash serveren? De grachtengordeliaan [Amsterdam] wist de weg. Graffito zit ín, graffiti op de muur. Een graecus [kenner van, leraar in het Grieks] heeft een vrijwel onbeperkte graecismenverzameling (een van de vele verschijningsvormen van het ismebegrip) te zijner beschikking.

 

2520 Dictee zaterdag 18-12-2021 (2) – dictee online BeNeDictee 2021-12 √

Dictee – dictees [2520]

Online BeNeDictee 2021-12

Dictee – Een cadavre exquis – De kerstkalkoen

Elk van de 14 auteurs (naam tussen haakjes - geldt uiteraard niet voor auteur 1) kreeg de laatste (groene) zin van de vorige alinea (zonder invulwoorden) aangeboden en maakte met die zin als begin vervolgens een nieuwe alinea met steeds 4 invulwoorden. De herhaling van de zin in de nieuwe alinea heb ik steeds weggelaten!

De 14 x 4 = 56 vetgedrukte woorden moesten uiteindelijk bij het als invuldictee gepresenteerde verhaal worden ingevuld. (Commentaar tussen haakjes in blauw – vooral bij invulwoorden.)

De kerstkalkoen

1. (Herman)

Het haardvuur knisperde uitbundig. Op de achtergrond twinkelden de lampjes in de ¹ Servische spar [Picea omorika (Linn.), ook: omorika] op het ritme van de ² eindejaarsclassics op de radio. De dicteevrienden borgen hun rode balpennen op en klonken op de verrassende afloop van het kerstdictee. ³ Tchin-tchin [BE: prosit, wens bij het toosten, Fr.]! Enthousiasme alom. Iedereen was immers ex aequo geëindigd. Tijd voor het ⁴ pièce de résistance [hoofdschotel, belangrijkste onderdeel - mv. s s of], concludeerde de gastheer met een perfect gevoel voor timing.

Maar net wanneer (toen) hij de kerstkalkoen vakkundig wilde fileren, weerklonk plots een ijselijke gil aan de dicteetafel.

2. (Huib)

Aanleiding tot het gekrijs: de leden van de Amsterdamse
⁵ dicteemisjpooche [Jiddisj/ch: familie, bij elkaar behorende groep personen] maakten zojuist bekend dat ze zich na de kerst op de tonen van ⁶ licht klassieke muziek zouden gaan terugtrekken in
⁷ Sub-Saharisch [Sub-Sahara – ook: Sub-Saharaans] Afrika. Het liefst wilden ze voortaan worden ⁸ dood gewaand.

Hun credo is immers: beter veelzeggend zwijgen dan nietszeggend spreken.

3. (Edward)

Het credo [motto] heeft een interessante ontstaansgeschiedenis. Vroeger kregen de protagonisten [hoofdrolspeler Oud-Griekse –
GB – drama] al eens het verwijt: ‘dat wat je daar zegt, dat is ⁹ Chinees [Latijn, Moffrikaans, algebra, Hebreeuws, Luikerwaals, koeterwaals] voor me!’ Of er werd geoordeeld dat hun uitspraken ¹⁰ wetstratees [Wetstraat, Brussel, regeringscentrum] aandeden, of anderszins juist de indruk van ¹¹ smurfentaal [mengtaal etnische groepen van scholieren] opwekten, of nog, van ¹² argot [dieventaal, slang, groepstaal]. Je zou voor minder dichtklappen.

De leider heeft zich op den duur ingeschreven voor allerlei cursussen: non-verbale communicatie, pantomime, zenboeddhisme en mindfulness.

4. (Lizi)

Maar wordt hij daardoor ¹³ tranquil [bedaard, kalm - ook: tranquillamente, trankilo] ? Of blijft hij even ¹⁴ arelaxed [a = niet, afhankelijk van de uitspraak schrijven we niet-relaxed of niet relaxed] als hij al jaren is? Zouden deze cursussen een gunstig effect hebben op de werking van zijn ¹⁵ hippocampus [deel hersenen – ook: fabeldier]? Of kan hij zich beter ¹⁶ tegoed doen aan hip(p)ocras [kaneelwijn, bruiloft]?

Het zal nog even duren voor we antwoord krijgen op deze vragen.

5. (Minerva)

Geduld was echter nooit ons fort [sterke punt], dus stapten we in onze omgebouwde ¹⁷ teletypezetmachine [tie-puh of taajp – zetmachine op verre afstand besturen] en reisden naar de toekomst. Helaas vergaten we rekening te houden met het ¹⁸ butterflyeffect [vleugelslag vlinder kan elders op de wereld grote gevolgen hebben, chaostheorie], landden op de laatste der ¹⁹ sequoia’s [zeer hoge boom – reuzenpijnboom] en verstoorden onmiddellijk het ruimte-tijdcontinuüm [tijdruimte, samenhangend geheel], met catastrofale gevolgen voor de ²⁰ silvicultuur [bosbouw].

Doemetoch! Het was maar te hopen dat we geen motorpech zouden hebben, zodat we zo snel mogelijk naar het verleden konden terugreizen.

6. (Bob)

Neen, geen panne. Maar wél een fladderiep op de weg, boven op de vintage [opnieuw in de mode] V12-Delahaye [automerk] van de
²¹ van lotje getikte franskiljon [scheldnaam, is Fransdolle Vlaming] Ortho, graaf van Hosternokke [als tussenwerpsel – h = Zeeuwse bastaardvloek]. Die ging in de stromende regen, gehuld in
²² leaselieslaarzen [lease – stam ww. – geleased/t – of znw.], met een ²³ aks [bijl – aaks heeft andere uitspraak] en een ²⁴ slaraak [slegge, sleg, grote houten hamer] de trosiep te lijf.

Oei, wat nu door ons, frenetieke feminazinazaten [feminazi = minachtend: militante en/of radicale feministe] en kaakslagflaminganten [zich als Vlaming gediscrimineerd voelen], te doen met zo’n lelijke leliaard [aanhanger Franse koning in graafschap Vlaanderen]?

7. (Frank)

We onderwerpen de ²⁵ gallomaan [bewonderaar Gallië, Frankrijk] aan een ²⁶ sjibbolet: als de onverlaat door de mand valt volgt steniging of kunnen we, Sartres filosofie van ²⁷ ‘l’enfer, c’est les Autres’ [citaat Sartres – A? – L misschien verdedigbaar, maar niet in wdb. > niet in dictee dus - p - verdedigbaar! – D/de hel, dat zijn de anderen] indachtig, opteren voor een vreedzaam gedoogbeleid. Kwestie van de ²⁸ ubuntu [ethisch beginsel, medemenselijkheid] te laten zegevieren.

Medemenselijkheid en tolerantie openen onvermoede perspectieven, zelfs voor rabiate [dol, woest] nationalisten, dat dacht hij tenminste toch.

8. (Rein)

Inderdaad, die ²⁹ rabiësstresssymptomenlijder [rabiës NL, stress] kwam regelmatig met geestverwanten bijeen in ³⁰ quasiblekholen [blekhol oo – zwart gat, Eng. black hole] om zich met
³¹ mederabies-theologorumaficionado’s [rabies theologorum Lat. – razernij der theologen en aficionado = bewonderaar, fan] en
³² -adepten (navolgers tot-en-met) [samentrekking – i.p.v. aficionado’s] te vermaken.

Het vervolg van deze horrorstory laat zich raden.

9. (Birgit)

Het glas ³³ shandy [drank, 1% alcohol] dat ze net gedronken hadden, bevatte een kleine hoeveelheid ³⁴ flakka [zombiedrug], een hallucinogene zombiedrug. De wereld rondom hen kleurde opeens
³⁵ cyclaamroze. Vlak bij hun oor prevelde een gedaante met een hese stem dat hij hen ging vermoorden. Toen ze opkeken, stonden ze oog in oog met een skelet in een ³⁶ hazmatpak [hazardousmaterialspak – beschermend pak voor gevaarlijke stoffen].

Terwijl deze gedaante twijfelde of hij als moordwapen een kaasbijltje zou gebruiken, kwam er een eenhoorn voorbij.

10. (René)

Toen drong het pas tot hem door dat hij een goede snee ³⁷ aan had [vaste uitdrukking – goede snee aan hebben = dronken zijn]: zo’n bijltje is veel te klein om iemands schedel mee te kunnen klieven, en eenhoorns bestaan niet. De gevolgen zouden gecompliceerd kunnen zijn: een ³⁸ requiem is [requiem is verkorting van requiemmis!], met alle rituelen en poeha die erbij komen kijken, ook als de
³⁹ Deux-aesbijbel [middeleeuwse Bijbel met zekere kanttekening – ook: de Bijbel van deux aes] niet gebruikt wordt, na alle gebeurtenissen niet op zijn plaats. Als voormalig ⁴⁰ erentfest verzetsstrijder [zeer achtbaar - niet: ehr-] herzag hij daarom zijn plannen.

Hij liet zijn potentiële slachtoffer liggen, denkende ‘hen kan daar wel tegen’ en ging er rap vandoor.

11. (Raf)

In zijn vlucht vooruit struikelde hij over die ene krantenkop: ‘Priester op ⁴¹ non actief’ [priester = kopt, Egypte. non = claris – ook clarisse – andere uitspraak en de geneugtes – dus geen streepje - hier niet, normaal wel: non-actief!], daardoor die kopt ongewild koppelend aan die ⁴² claris [clarisse, mv.  + n]. Aan die copulerende geneugtes wou hij niet denken, wel aan die ⁴³ oled-tv [organic light emitting diode] met ⁴⁴ high-definition [hd, VD: hdtv, GB: hd-tv + aaneen], die hij in de gauwte meegriste.

Veilig thuisgekomen kon hij dat koppeltekenmisbruik niet uit zijn hoofd zetten.

12. (Bert)

Hij bleef maar ⁴⁵ prakkiseren [ook: prakkeseren, andere uitspraak, afprakkeseren alleen met e] hoe hij dat misbruik aan de kaak kon stellen. Na ⁴⁶ ruggespraak met zijn collega’s belde hij met het hoofd van de lexicografische afdeling. Toen men daar sprak van
⁴⁷ abus de pouvoir [machtsmisbruik] werd het hem te machtig. Het klamme zweet brak hem uit, hij voelde zijn benen slap worden en stortte ter aarde. Hij was nog juist in staat de hulpdiensten te roepen, die hem korte tijd later op de grond aantroffen en hem met
⁴⁸ hoffmanndruppels [ook: + tussen-s, andere uitspraak] weer bijbrachten.

De ambulance en politieauto voor zijn deur veroorzaakten een kleine oploop in zijn overigens zo rustige buurt.

13. (Trui)

Het was al een ⁴⁹ tijdlang niet meer zo druk geweest. Hij sloeg het tumult gade en plots zag hij haar staan, geanimeerd discussiërend met een blauwhemd. Ze was het echt! Dat mens, die ⁵⁰ karonje [feeks, verachtelijke vrouw] met wie hij samen een cursus Spaans had gevolgd op de ⁵¹ berlitzschool [taal leren door spreken]. Hij liep op haar af.
⁵² ‘Watskeburt?’ groette hij schijnbaar achteloos, maar zijn ogen schoten vuur.

Wat heeft ze nu weer uitgevroten [schertsend], vroeg hij zich af.

14. (Herman)

Maar plots schrok de gastheer op uit zijn ⁵³ mijmerijen, spurtte terug naar binnen, keek ⁵⁴ successievelijk naar de dicteetekst en zijn snijplank en stelde ⁵⁵ stupéfait [stomverbaasd] vast dat zijn ongetwijfeld ⁵⁶ appetijtelijke [eetlust opwekkend] kerstkalkoen helemaal foetsie was …

 

 

2519 Dictee zaterdag 18-12-2021 (1) dictee Dictee van de dag (426) √

Dictee – dictees [2519]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 431, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (426)

1. Hij maakte de golden goal, at een golden delicious en verwende zijn golden retriever. Ze droeg een granaten halsketting in het grand café. Grandezza bezit je, of niet. Hij won al meerdere grand prixs (ook: grands prix) in grand-prixwedstrijden en [het, de] grand slams in grandslamtoernooien. De grand(s) seigneurs lieten het breed hangen. De stand-upcomedianact had een hoge grapdichtheid. Aan het hoofd van een grietenij [Friesland, vroeger] stond een grietman. Voor aan [vooraan] een auto kan een grille (grie-juh g van goal – Fr. – grill – grihl – Eng.) zitten. Een grisaille is een grauwschildering. Eerst snakte ze naar een snack, vervolgens snackte ze er lustig op los. Gezocht op '*sst*' (woordvormen, is nu – 2021: binnen artikelen) en gevonden: ademhalingsstilstand, accesstime, abtsstaf, aartsstom (aartsdom), aandachtsstreep (GB ook: aandachtstreep), aidsstichting, andreasstrip, augiasstal, bacchusstaf, beoordelingsstaat, bromfietsster,
business-to-business (b2b), cgs-stelsel, driepitsstel, geloofsstrijd, geluksstoot en godsstad.

2. Verder: GOS-staat, Hondsster (Sirius, in de Grote Hond), jakobsstaf (van pelgrims), Jakobsstaf (Gordel van Orion, in het gelijknamige sterrenbeeld), kwetsster, kniesster, lasster, losster, lucifersstandaard, maarschalksstaf, Maasstad, ongeluksster, pitsstop (GB ook: pitstop), rechtsstrijd, serafsstem, stationsstraat, uitgaansstad, taxusstruik, vervalsster, verzetsstrijdster, voorzittersstoel, wanhoopsstemming, welvaartsstaat, ijsstadion en zondagssteek. Striae zijn zwangerschapsstriemen. Kunt u de volgende werkwoorden goed schrijven: fonduen, kukelekuen, barbecueën [kjoe], sudokuen [oe oe], boeën en roekoeën? Chronische reuma wordt ook wel aangeduid met reumatoïde artritis [r.a. = remotis arbitris – zonder getuigen, in het geheim]. Zoek maar eens op, wat de syntonische komma (de komma van Didymus – toonhoogteverschil met een frequentieverhouding 80:81) en de pythagoreïsche komma (de komma van Pythagoras – interval van ongeveer 1/8 noot, dat blijkt te resulteren wanneer men eerst een reeks van zeven octaven en vervolgens twaalf kwinten van de laagste tot de hoogste a stemt) zijn. Hij heeft nul komma nul (nul komma niks) bijgedragen aan het project.

3. Gezocht op '*ma' en onder andere gevonden: aboma (anaconda SR, waterboa, reuzenslang), ad arma (te wapen, aan het werk!), aguma (zeker soort uit de nachtschadefamilie, als bladgroente gegeten), ama (alleenstaande minderjarige asielzoeker), antepenultima (voorvoorlaatste lettergreep), aneurysma (zwelling in slagader), anarithmon gelasma (de eindeloze deining van de golven der zee), bima (VD ook: bema, almemor: platform in synagoge), barema (loon- of tariefschaal), baglama (traditioneel Turks snaarinstrument met drie snaren), asema (vrouwelijke vampier), apofthegma (zedenspreuk), apothema (loodlijn uit middelpunt op zijde regelmatige veelhoek), buma (burgermannetje), Buma (Bureau voor Muziekauteursrecht), Brahma (de Schepper in het hindoeïsme – denk ook aan de bramahpers!), cataplasma (kompres met een brijachtige substantie), causa proxima (onmiddellijke oorzaak), charisma, chiasma (chiasme, kruisstelling), chihuahuadilemma's, chloasma (zekere huidverkleuring) en chrisma (wijolie).

4. Verder: dalai lama, cytoplasma, condyloma (wratvormige uitwas ten gevolge van een venerische ziekte), dharma (een geheel van grondregels), karma (het geheel van goede en slechte daden en gedachten tijdens het aardse bestaan), ectoplasma (buitenste laag protoplasma), e.m.a. (en meer andere(n)), e-mama (thuis-e-werkster), enema (klysma), enthymema (onvolledig syllogisme), eskrima (uit de Filipijnen afkomstige vechtkunst), havodiploma, haoma (roesdrank), glima (traditionele IJslandse vorm van worstelen), hbo-diploma, hotel mama, in forma (zoals het behoort), in optima forma, in prima (in eerste aanleg), kerygma (essentie van de prediking), in summa (om kort te gaan), jma (in België: jeugdmuziekatelier), KMA (Koninklijke Militaire Academie), koema (kraagbeer), kurkuma (wortelstok tropische plant), koffiemama (boom!) en luce prima (cum prima luce, orta luce: bij het aanbreken van de dag). Terzijde: interessante woorden zijn 'piroplasma' (bloedparasiet dieren), piroplasmose (babesiosis, bloedarmoede dieren), pirosjki (gevuld pasteitje bij de Russen), pyromaan (dwangmatig brandstichter) en
pyro-elektriciteit (door verwarming van toermalijn).

5. Ook nog gevonden: mahatma (in India gebruikte titel voor een wijze of leraar – denk aan Mahatma Gandhi), MDMA (methyleendioxymethylamfetamine, de drug ecstasy), moma (niet meer in VD: licht melancholische Kaapverdische muziekstijl – nu: morna), myxoma (gezwel opgebouwd uit slijmweefsel), oemma (wereldwijde islamitische gemeenschap), oelama (islamitisch rechts- en schriftgeleerde), ochèma (astraallichaam), nosema (bijenziekte),
non-stopprogramma [non-stop], Nozema (Nederlandsche
Omroep-zendermaatschappij), oöplasma (centrale protoplasma in oögonium van sommige schimmels), een panama dragen in Panama en paradigma (voorbeeld).

6. Ten slotte: penultima [voorlaatste lettergreep], een poëma over de poema (Amerikaanse leeuw, cougar), PMA (paramethoxyamfetamine: gevaarlijke synthetische psychedelische drug), prisoner's dilemma – denk ook eens aan uitdrukkingen zoals ladies' day [maar: lady's] en runner's high [roes na langdurige inspanning], pyjama, shortama [met korte broek], pro forma, quadragesima (vroeger: zesde zondag voor Pasen), quinquagesima [de zevende], sangoma (Afrikaanse traditionele genezer en waarzegger), sarcoplasma (vloeibare substantie binnen een dwarsgestreepte spiercel), satsuma (geglazuurd Japans aardewerk), het Oosters Schisma [Grieks-katholieke kerk], het Groot Schisma [pausen zowel in Rome als in Avignon], sine pulvere palma (een overwinning zonder moeite), slöjddiploma, sma (jeugdtaal: meisje; sma's en smaatje of smatje – uitspraak!), squama (schub), stremma (verstuiking, verzwikking), struma (krop), tecoma (plantengeslacht), terra firma (vaste grond), terza rima (vorm van Dantes Divina Commedia), tv-programma, typediploma (2018 ook: typdiploma), variétéprogramma, voor tjoema (vergeefs), zygoma (jukbeen) en zeugma (zeugma's, zeugmata).

7. Hij heeft gister zijn vwo-diploma behaald. De mescal is in Mexico een sterkedrank (GB ook: sterke drank), bereid door het gegiste sap van de agave eenmaal te distilleren (destilleren). Mezzo forte (m.f.) is matig sterk. Een mezzospraan (het Italiaanse bijwoord is mezzo soprano) zit tussen sopraan en alt in. Mal-jugés zijn onjuiste rechterlijke beslissingen. Ze dronken witte wijn uit juffrouw Eenarm. In de mallejan met gasten van de mallenfabriek hoorde je veel mallepraat. Koop hier het malste vlees. Het malocchio is het boze oog. Kan een patatbakker van malta's (alfa's) wel goede patat bakken? De managing director was nauw betrokken bij de managementbuy-out. Een mamzel is een gouvernante. John was prototype van een mama's-kindje. Doet het malthusianisme nog steeds opgeld? Eten Maltezer leeuwtjes (is dat hetzelfde als maltezers? Ja: beide zijn maltezerhond) Maltezer appels [bloedappels]? Een absence wordt aangeduid met petit mal. Een zijden keeshond is een kruising van een maltezer met een dwergkees, een johannieterkruis is een Maltezer kruis, een johannieter(ridder) is een Maltezer ridder [Orde van Malta, tak van de johannieterorde], een kruising van een chihuahua en een maltezer heet een boomer en een bichon is een kleine gezelschapshond, een soort maltezer.

8. Bekende namen voor lepra zijn mal-Saint-Lazare (Franse vorm van 'Lazarus') en mal-Saint-Main. Hij droeg een manchesterbroek [manchester broek]. Veel manicures gingen naar de manicurengenootschapsvergadering. Ook op Jupiter is er maneschijn. Ze hebben het gemanaged. Ik doe het, mañana! De manille is een zeker kaartspel, manihot [oo] is een geslacht van heesters en kruiden en de maniok is een struik (de broodwortel). De manillatabak komt oorspronkelijk van Manilla. Manis is zoet een asin is zout. De god bij de indianen is Manitoe. Is er nog verschil tussen mank gaan (VD ook lemma: mankgaan) en mank lopen? Een manna-es is een pluimes. De mannequin poseerde voor Manneken Pis (Wikipedia). Een mannesmannbuis is naadloos gewalst. In de mansardekamer stond een manoustoel [rotan]. Wil je marc of marasquin? De Manxe ging vreemd met meerdere Manxmen. In 1862 werden veel slaven gemanumitteerd [vrijgelaten]. Helpt een maracuja, een passievrucht, bij de liefde?

9. De manuldruk [oe] is een zeker drukprocedé. Wat de maranathabeweging samenbindt is de 1 Korintiërstekst 'Heer, kom'. Een derrick is een boortoren, Derrick een bekende tv-inspecteur (teevee-inspecteur, televisie-inspecteur). Mariëtteklokjes zijn tweejarige planten. In de muziek is amoroso teder. Een margay is een roofdier, een margaux een bekende medoc, een margarita een cocktail en het mare nostrum de Middellandse Zee. Was de marconigolf Marconi's uitvinding? Hij verleidde de maréchale en leidt nu volgens de marenstroom een zwervend bestaan (hij vagebondeert). Je zult maar aan het marfansyndroom [bindweefselziekte met groeistoornis] lijden … Er hing daar wel een hasjiesjwalm. Het bedrijf markette (vermarktte) zijn nieuwe product geraffineerd. De markiezin (marquise) gaf leiding aan het markizaat. Met markka's [= marken] betaalde je in Finland (FIM). Markoesa's zijn passievruchten. Een marlijn is een zwaardvis (maikara > makaira) of touw (marling).

10. Wat is het precieze verschil tussen markeren en demarqueren? Zullen we op marode gaan pierewaaien, scharrelen? Een maroquinerie is een handel in marokijnwerk (zo genoemd naar Marokko). Een marqué [ee] vind je op toneel, een marquee [ie] op de pc (en wat is een marque? Merk, teken, ook fiche of speelpenning!). Marrakech is de parel van het Zuiden. Masala is een specerijenmengsel. Een mastaba is een Oud-Egyptisch [GB, net als Oud-Grieks – VD: oud-] graf. Een lap matcrêpe graag. Een matamata is een franjeschildpad. Matelassé is een textielstof. Mastino napoletano's zijn Italiaanse doggen, een mastiff is een Engelse dog. Martinique heeft als inwoner de Martinikaan.

 

2518 Dictee vrijdag 17-12-2021 (2) – dictee Groot Dictee Sint Anthonis 2021 online √

Dictee – dictees [2518]

Groot Dictee Sint Anthonis 2021

NB Toelichting op de mogelijke spelling(s)problemen op aanvraag verkrijgbaar. Daarom geen verdere toelichting in dit dictee zelf. Betreft alleen de eerste zeven alinea's!

Hereniging, een zegening? (auteur: Piet Vloet)

1. In [letters] achttienhonderdvijftien telde het Land van Cuijk welgeteld negentien gemeenten en in [letters] negentienhonderdachtennegentig vijf, maar deze up-to-date [bnw.] telling is nog slechts een duoaantal maanden geldig; daarin wordt veel tijd besteed aan het uitgebreid afscheidnemen van de oud-gemeenten, waardoor de goegemeente de indruk krijgt dat nostalgie en heimwee de boventoon voeren.

2. Deze hergroepering is een megaklus en ter voorbereiding is er al een x-aantal jaren expliciet overleg tussen enkele X-benige ambtenaren en burgers; deze laatsten werden uitentreuren geënquêteerd over ditjes en datjes om het draagvlak voor deze reuzenoperatie te peilen; helaas konden doordeweekse kranten en lokale weekbladen niet op-en-top geënthousiasmeerd worden voor dit hocus(-)pocusgedoe.

3. Een van de meest omstreden twistpunten waarover veel gebakkeleid is, was de naamgeving. Een comité van autodidactische en
pietje-preciezerige bollebozen selecteerde en beoordeelde de ingezonden voorstellen en via sms’jes en e-mails mocht de goegemeente haar voorkeur kenbaar maken onder het mom van quasionnozele democratische inspraak zonder dat er gelobbyd werd.

4. We leven inderdaad in het Land van Cuijk maar om de nieuwe gemeente zo’n afgezaagde, clichématige naam te geven, getuigt van weinig creativiteit en vernieuwingsdrang; wel van boeren- en Land van Cuijkse zuinigheid want het bespaart wel het een en ander.

5. Bezuinigingen worden wel aangekondigd maar of ze ooit gerealiseerd worden is de vraag; inderdaad hoeft er maar één burgemeester gesalarieerd en hoeven er minder wethouders uitbetaald te worden uit de gemeentepot en van de ambtenaren wordt een aantal bijgeschoold of meedogenloos gescalpeerd.

6. In een hooggewaardeerd en Land van Cuijkminded blad las ik, ik citeer: “Oude wijn in nieuwe zakken.” In deze publicatie wordt terecht of ten onrechte de zorg uitgesproken over de bemensing van de pluchen wethouderszetels en van de met leer beklede bureaustoelen van de ambtenaren door dezelfde zittenden, waardoor de vraag rijst of zij nu ineens competent genoeg zijn om een gemeente met plusminus negentigduizend inwoners te bestieren, terwijl voor het besturen van een gemeente met twintigduizend zielen al veel deskundige hulp buitenshuis geleased/t moest worden.

7. Geldt voor groot, groter, grootst ook goed, beter, best? Natuurlijk wordt er met enig enthousiasme steeds geëchood over de uitgebreidste gemeente in Noord-Brabant, over de geschatte vijfde plaats qua inwonersaantal, maar dit alles vergoelijkt nog bij lange na niet de verfoeilijke allure om van het Land van Cuijk een stad te maken met hemelbestormende appartementsgebouwen. Land van Cuijk [naam nieuwe gemeente] moet te allen tijde apart blijven, geen stad maar plat land zonder een teveel aan skylinebedervende hoogbouw, rondwiekende windmolens en landbouwgrondrovende zonnepanelen.

Later toegevoegd

8. Onze autonome gemeente verdwijnt in de smeltkroes Land van Cuijk maar haar authenticiteit mag nooit ofte nimmer ten voordele van de grotere totaliteit geslachtofferd worden! Wij blijven ten eeuwigen dage trots op onze zeven kerkdorpen met ieder zijn karakteristieke eigenheid.

In dialect, telde niet mee!

9.Ouw-gemente Sintunnis mit ouw zeuve kerkdurpe we zien en blive gruts op ouw. Houdoe!

 

 

 

 

2517 Dictee vrijdag 17-12-2021 (1) dictee Dictee van de dag (425) √

Dictee – dictees [2517]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 432, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (425)

1. Ze droeg een closed-forever (een armband). Als je leucosis hebt, heb je leukemie (ook: leukose). Hij recruitte (rekruteerde) altijd de verkeerde(n). Voor ons bedrijf is dit een groei-jaar, maar de economische crisis werkt wel groeivertragend. De groupies mochten meerijden met de groepagezending. Hij zal ons nog te gronde richten, maar we zullen ons groothouden. Het leek wel een groevelandschap. Hier kan ik geen chocola van maken: deventerkoek (VD: specifieke Deventer koek?) en Groninger koek (GB, ook sub lemma in VD). Kijk ook eens bij 'Deventer latten' en 'latkoek'. In welke grootteorde valt dit? Ik bedoel: in welke grootteordeklasse? Nog duidelijker: wat is het grootteordeklassenbereik ervan? Grosso modo kom ik op dezelfde uitkomst. Guacamole is puree van avocado, guanine is een purinebase behorend tot de bestanddelen van nucleïnezuren en guano is meststof (het beste van kwaliteit is de Peruaanse). Heb je mijn gsm-nummer?

2. De gunnera is een tuinsierplant. De gummi-jas [gummi jas] was gescheurd. Het bloed gulpte uit de wond. De Guldensporenslag was in 1302. Eén Guinees biggetje, twee Guinese (van Guinea, Guineese van Guinee) biggetjes, … Wie geguetteerd wordt, wordt beloerd. De guave is een boom met eetbare groengele vruchten. We verbleven in het guesthouse. Een guipure is een soort van reliëfkant. De gewone guldenroede is het heidens wondkruid. Eén van de opera's van Haydn is Andromeda. Gymmen doe je op gympen, gympjes of gympies. Gurkha's zijn onvervaarde strijders. Een guste koe is niet drachtig. De joik is geen Laplandse dans maar een Laplandse zangstijl en dus al zeker geen lapdance, waarbij een lapdanseres lapdanst [geen ww. lapdancen, wel zn. lapdance en lapdancing]. Ook zonder gyrokompas en girodienst kun je de Giro wel uitrijden. De gewone helmbloem wordt ook wel haantjes en kippetjes (niet meer in VD) genoemd.

3. Het haantje-de-voorste [haantje-vooruit] wist het natuurlijk beter. We eten haaienvinnensoep. Jan en Piet probeerden haagschool te houden [spijbelen]. De chicha is een bedwelmende drank uit gegiste mais (van Haïti). Andere woorden voor haarkloverij zijn: muggenzifterij, chinezerij, vitten en chicane. Bij het haarknippen wordt je haar geknipt. Haarplukken is kijven of krakelen [ee]. Een hairstylist en een haarstilist hebben veel gemeen. Zijn voorzet was haarzuiver, loepzuiver.
Haastje-repje begaf hij zich naar het haasje-over springen (niet naar het hink-stap-springen of polsstokhoogspringen). Ze hadden duidelijk een haat-liefdeverhouding. Voor een habbekrats deelde hij een haberdoedas (VD ook: aberdoedas – klap om de oren) uit. Zij was habituee, habitueel bezoeker van de schouwburg. Pas op dat je er het hachje niet bij inschiet. Het hadeïcum [GB, eerste geologisch tijdperk] moet je – los van onze aarde – zo'n vierduizend miljoen jaar geleden situeren. Die hadji (Mekkaganger) had de hadj [tocht] afgelegd.

4. De Hadith is de overlevering van aan Mohammed toegeschreven uitspraken en handelwijzen. Hij is altijd aan het hakketakken. Een hakkenei is een damespaard. Met het hakkebord maak je muziek. Hakbeitel en hakbijl zijn standaardgereedschap. Haiku's drukken een natuurervaring uit. Ik was het me halfbewust, half en half(!) bewust. Wil je een broodje bal, een broodje gyros of een broodje half-om-half? Een halfgeopende deur is ook halfgesloten. Halfvasten valt op laetarezondag. Halfvolwassen is nog niet geheel volwassen. Een hall is een hal. Een hamas, een lid van Hamas, is een Hamasstrijder. Een hamam is een oosters badhuis. Hamansoren is hetzelfde als kiesjeliesj. Ze keek in haar haltertruitje halsreikend uit naar haar nieuwe halssieraad. De troepen zouden spoedig halt houden. Op deze foto zie je het halo-effect. De belhamel gaat de andere hamels voor. Hameien zijn voorpoorten.

5. Nadat ik jullie, kinderen, de spellendoos ter hand gesteld heb, mogen jullie hamertje-tik gaan spelen. Zijn zalig nietsdoen (dolce far niente) hield louter ledigheid in. De keuze tussen iets en niets doen, was niet eenvoudig. Elsje speelt het liefst met barbiepoppen. Een castreur is een lubber. (Tot) uit den treure(n) is tot vervelens toe. 'Tot in den treure' is een contaminatie van 'uit den treure' en 'tot in het oneindige'. Uitentreuren (VD, GB) had als verouderde spellingvariant 'uit den treuren'. Hij handde [m.b.t. de bal in de handen van de tegenstander] bij het korfbalspel (Rein, 50 jaar korfbal: nooit van gehoord). Zij nam handenvol werk uit handen met
hand-en-spandiensten.

6. Er waren voldoende handvatten (handvaten) voor vervolging, althans volgens justitie. Na afloop kregen we een hand-out. Zoek eens op, wat 'handlichting' allemaal betekent. Hang het maar in de
hang-legkast. Hij hangglidede (GB, hèhng), het was zijn lust en zijn leven. De handenwerkersvriendenkring is bijeengeweest. Hij beheerst zowel het hand- als het machinezetten. Loop niet te hannesen. Deventer is een Hanzestad en maakte deel uit van het hanzeverbond. De hardgebakken harderwijker [gerookte haring] smaakte me prima (het hardgekookte ei trouwens ook). Hij hardde het niet meer op zijn werk. Een hapax (hapax legomenon, hapax eirèmenon) is zeldzaam [komt maar eenmaal voor], net als een rara avis (een witte raaf – ook wel meer dan een!). Ze stuurden een hard-boiled [keiharde] onderhandelaar. Voor de happy few [de paar bevoorrechten] had het happy hour een wel heel speciaal happy end (het was blijeindend). Wie beheerst het haringkaken? Juist: zij die haring kaken! We eten haricots verts [soort van dunne sperzieboontjes]. Nemen we de hardhouten of de hardmetalen versie?

7. Dragen hare krisjna's altijd oranje 'jurken'? Hardhout is geen harthout (en omgekeerd)! De hartdode patiënt zou het niet halen. Deze operatie is mogelijk door de hart-longmachine. Hij heeft het hart(s)grondig verpest. Hasjsmokkel is verboden. Ze bewoonden een hateenheid (hatwoning). Het hauwtje is een plantendeel. Een
haut-reliëf is een verheven beeldwerk. Hatsiekadee (GB), hoor hem eens. Hatsjie! Na de havo-opleiding behaalde de havo 5-leerling zijn havodiploma via het havo-eindexamen. De havenot bezat dus ook geen havezaat (havezate – ridderlijk goed of kasteel, nu: grote hofstede). De hawkingstraling wordt door een zwart gat uitgezonden. Hè, heeft een bi [bie – biseksueel] een bredere belangstelling dan een he [hee – hetero]? Hij kickt op heavy metal. Een hebi is een Surinaamse als last ervaren onhebbelijkheid, de hebe een groenblijvende heester uit de helmkruidfamilie [ook: bevallige schenkster]. Een hecatombe is een bloedbad.

8. Hoeveel hectare moet je per heckrund reserveren? Een heeft heeft(!) een taak bij een hooiberg [soort windas]. De (GB ook: het) heetgebakerde heethoofd was een opgewonden standje. Hij is van ons heengegaan (naar Parijs). Je broer kan het heen-en-weer krijgen, jij krijgt mijn heen-en-weertje [retourkaartje] wel. Het heideschaap joeg de heihaas op. Zij hefte (niet meer in VD: meerderen) bij het kousen breien, hij heffe het glas. Daarna hief hij het glas. Hoewel hij heg noch steg wist, ging hij over heg en steg [over alles heen]. Zijn terugkeer had een hoog heintjedavidsgehalte. Hela, dat gaat zo maar niet! Een helicon is een cirkelvormig gebouwde contrabastuba voor militaire muziek. De DNA-structuur wordt als 'dubbele helix' aangeduid. Wie gehemeld is, wordt vaak opgehemeld. Een heloot was in Sparta een lijfeigene, een zeloot is een blind ijveraar (een fanaticus). Jammer, dat je bij een dictee in 'kassalade' geen verduidelijkend streepje mag zetten. Wat is chabadchassidisme? Een stroming binnen het chassidisme.

9. Een bepaald (historisch) type van oude intercity's werd door de NS aangeduid met 'hondenkop'. Geallieerden bestaan slechts bij de gratie van alliëren. De buddleja [uh] is de vlinderstruik. Vintage port en sherry zijn van een goed jaar, vintage kleding is voor verzamelaars min of meer antiek, en heeft een ouderwetse uitstraling. Bij de herkomst van 'vintage' moet je aan 'wijnoogst' of zoiets denken. De minstbedeelden zijn minder bedeeld dan de minderbedeelden. Een minoriet is een minderbroeder. De modus operandi is de wijze van (be)handelen, de modus vivendi een manier om mee te leven (zeg maar: een compromis). De modus ponens is een regel uit de formele logica (A ---> B, en A, dus B), net als de modus tollens (de contrapositie – A --- > B en niet B, dus niet A). De modus procedendi is de procesorde en de modi acquirendi zijn de wijzen waarop men iets verkrijgt. Ten slotte staat 'modus in rebus' voor 'een maat in de dingen'.

10. Het mattheuseffect heeft zoiets van 'wie heeft, die zal gegeven worden'. Mauretania is sinds 1960 een zelfstandige staat. Is hij van Mauritaanse of Mauritiaanse komaf? En waar komt de mauritiushennep (aloëhennep) vandaan? De matrozenhel ligt ten zuidwesten (zuidwestelijk) van Noorwegen. Zullen we naar die matinée musicale gaan? Heel vroeger betaalden Mechelaars met mechelaars [zilveren munten]. De mecenas gaf zomaar een meccanodoos aan zijn mecano, op de meaoschool nog mecanicien in spe, cadeau. Ook mbo'ers m-bankieren.