2510 Dictee zondag 12-12-2021 (1) dictee Dictee van de dag (420) √

Dictee – dictees [2510]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 437, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (420)

1. In de kakofonie van kalasjnikovs hoorde je de kaketoes [papegaaiachtige vogel] nauwelijks meer. Kakkineus [verwaand] op blote kakkies [voeten] lopen, dat lijkt echt ondenkbaar. Doe maar kalmpjes aan en zachtjesaan [GB] (VD ook wel zachtjes aan, zoals in: zachtjes aan, dan breekt het lijntje niet; literair – GB ook: tt – : zachtkens). In het woord 'kalkei' zou een streepje niet misstaan. Een kalissestok is een pijp drop (staafje drop, pijpdrop is een soort drop). Je kan de pijp aan Maarten geven en het kan pijpenstelen regenen. Een kalotje is een klerikaal mutsje. Hield Calvijn van kalvijnen [appel]? Naar de Kanaaleilanden loopt geen kanaalbrug. Een kan heerst over een kanaat (vergelijk: Djenghis Khan). Een kamrad [tandwiel] kan niet knagen, een kamrat wel. De kamsin [ook: chamsin] is een hete Middellandse Zeewind. De kandidaat-voorzitter werd uiteindelijk vicevoorzitter. Kankantri's zijn wilde kapokbomen. De Kaninefaten waren ooit een Germaanse volksstam. De kanoër zag de kanoet (strandloper) [ook: knot] voorbijvliegen. Bijna een cryptogram: een kankerlijer hoort iets tekort te komen [de d]. Dubbelop: een
kant-en-klare kant-en-klaarmaaltijd.

2. De kantjesharing was kantje boord van boord. Aanhangers van Kant zijn kantianen. Het woord 'kapelanij' is gewestelijk en verouderd. Het kaolien (de kaoline, chinaklei) is porseleinaarde. De betekenis van 'DNA' (GB) kun je maar beter vaak repeteren: deoxyribonucleic acid. Het crapuul dreigde in opstand te komen. Gezocht op '*ys' en onder meer gevonden: amfibrachys (drielettergrepige versvoet), ce vain travail de voir divers pays (die ijdele moeite om allerlei landen te gaan bekijken), doux pays (lief landje), (dys-), dysenterie (bloedloop, rodeloop), dysfasie (stoornis in het vermogen om woorden en zinnen te vormen), dyslexie (woordblindheid), dyspepsie (spijsverteringsstoornis), dyspneu (ademnood, kortademigheid), dysthanasie (verlenging van het leven door medisch ingrijpen), dystopie (antiutopie), hendiadys (stijlfiguur: 'zand en heide' voor 'zandige heide') en Uruguays.

3. Verder: palmy days (tijd van eer en aanzien), Paraguays (Paraguayaans), toys for boys (hebbedingetjes voor mannen), tribrachys (versvoet van drie korte syllaben – mv. tribrachen) en vin du (de) pays (landwijn). Binnen artikelen vinden we nog: always, baby's, cowboys, Cys of C (cysteïne), dinky toys, donkeys (stoomlieren), double bogeys [golf], essays, Lys of K (lysine), old boy(s) network, Shelleys sonnet, jockeys, party's, bowlingalleys, galloways [vleesrund] en Schotse Hooglanders [rund]. Een getijdenstroom kan verraderlijk zijn. Henk dient thuis onder kapitein Rondhemd [onder de pantoffel zitten]. Kapitein-generaal lijkt een contradictio in terminis [tegenstrijdigheid in de gebruikte woorden]. Een kapitein-luitenant wellicht ook, maar dat is [ook] een kopstoot (borrel en glas bier). Kapoeres is kaduuk, een kapoets (VD ook: kapuits) is een monnikskap. Verwar een kaproen [muts, kap] niet met een kapoen [gecastreerde haan]. Voor een zendamateur betekent 'kappa' 'oké' (OK). Een karmelieter klooster is een karmelietenklooster. Een kart [ook: gocart] is een skelter.

4. Kan een karpatenklokje klingelen? Nee, het is de campanula (plant). In deze Karelroman komt een kariatide [vrouwenbeeld] noch een karetschildpad voor. Zelfs de karotresten [tabak] wilde ze letterlijk onder het karpet [vloerkleed] vegen. Een karonjeschare [verachtelijke vrouw] misstaat niet in het vagevuur. Een kartets is een vervaarlijk projectiel. Ze zopen als een kartouw [op zich: zwaar kanon]. De kartuizer monnik leeft met zijn kartuizer katten in het kartuizerklooster [ook wel: kartuizer klooster]. Het was een zwaar karwei om de karwij [plant] te oogsten. Een kasekoband speelt traditionele
creools-Surinaamse dansmuziek. Kasiri is een indiaanse, zwakalcoholische [VD, niet in GB] drank uit cassave. Kasjeren [uh] is (weer) koosjer maken. Het kasjroet is het geheel van de joodse spijswetten. Het Surinaamse kasmonisysteem heeft wel iets van de vroegere raiffeisen- of boerenleenbank. Heb een beetje kassian [medelijden], anders ben je zo kassiewijle (GB). 'Katjang' [peulvrucht. olienootje] kennen we als verkorting van 'katjang tjina, tanah of goreng'.

5. De kasuaris is een loopvogel (net als de emoe). Varend door het Kattegat zagen we aan de wal nog juist een kattengatje (ja, echt van de kat!) verdwijnen Toen we erdoorheen waren, zagen we ook dat kattengaatje [nauwe doorvaart] verdwijnen. Katsjoe (VD: cachou of catechu) is sap uit de schors van de acaciaboom. De kauri is een schelp (kinkhoorntje) en het kauri is een houtsoort. Hij was als schelpenverzamelaar vooral een kaurikoopal(!), voor kaurikopal had hij geen belangstelling. Het kavalje [oude, lelijke vrouw] ging er halje travalje [halsoverkop] vandoor. 'Kawina' (een trommel) stamt niet uit het Kawi, het Oudjavaans. Een kawai kun je als hangertje dragen. We passeerden de noorder- of Kreeftskeerkring. Een kazoo [oe] is een muziekinstrument, een soort mirliton [kinderfluit]. Wat staat er in het KB [koninklijk besluit] over de KB [Koninklijke Bibliotheek]? Zeg geen 'kebab' [gegrild vleesgerecht] als je 'shish kebab' [Levantijns gerecht van aan pennen geregen, geroosterd vlees] bedoelt.

6. Een kno-arts heet voluit keel-, neus- en oorarts (ook:
keel-neus-oorarts, kno-arts, nko-arts, neus-keel-oorarts) oftewel
oto-rino-laryngoloog (orl-arts). Kefir is een zuurachtige mousserende melkwijn, oorspronkelijk uit de Kaukasus. De kehila (kehille, kille) is de joodse gemeente. De kelen [heraldiek: rood] leeuw sprong eruit. Bij een keltenkruis (Keltisch kruis) moet ik vreemd genoeg altijd aan de Kelten denken. Op de keper beschouwd was hij een goede keeper. Dat raakt kepers [dakrib] noch hanenbalken [het slaat nergens op, het lijkt nergens naar]. Wie kent er nou nog Kerklatijn? In België heb je kerkfabrieken [parochie: instelling voor beheer goed en geld]. De kernhem is een op de edammer lijkende kruidige Nederlandse dessertkaas. Voelen Frankrijk en Duitsland zich samen het
kern-Europa op eurogebied [munt]? Er is maar één echte Kerstman met kerstmis op het kerstfeest. Een ketje is een Brusselse straatjongen. Ketoembar is gemalen koriander. Wat is Ketikoti [= ketikotifeest]? Wel, dat is 'Dag der Vrijheden' (slavernij!) en ook 'Kettingsnijden' [niet in wdb.]. De kidoesj is de sabbatswijding. Stop die kibbelarijtjes!

7. De Keulenaar voer in een keulenaar (samoreus) naar Keulen om daar een Keulse pot te gaan kopen. De keuzeheer had het hockeyteam samengesteld. Wat houdt de keynesiaanse [econoom: John Maynard Keynes] theorie in? Een khimar is een moslimvrouwenhoofddoek. De Rode Khmer is een revolutionaire groepering, samengesteld uit Khmers (VD ook: Khmerren). Wist je dat kienen gewoon bingoën, bingo spelen, is? Het kick-and-rush is boerenkoolvoetbal (hotsknotsbegoniavoetbal). Ouistiti's vormen een familie van kleine Amerikaanse apen. Ze zijn verwant aan het spookdier (koboldmaki, eekhoornaapje). Zij is een beetje kierewiet. Ze kreeg een chique, kiese behandeling. In het amfitheater waren regelmatig kijkspelen te zien. Dozen van Pandora zijn eigenlijk een soort van kijkspellen. Vroeger moest je kijk- en luistergeld betalen. Een kilowattuur wordt afgekort tot kWh [heure – alleen in Franse citaten]. Kina-extract komt van de bast van de kinaboom.

8. In de Kinderboekenweek krijg je een kinderboekenweekgeschenk; ditmaal ging dat over de Kinderkruistocht. Lees de kinderbijbel, iedere dag! Wat, is het kindertoelagebeleid aangepast? Ga maar naar de kinderziektepoli. Van kindsbeen af (ab incunabilis, a puero, a teneris, a teneris annis) betekent ongeveer hetzelfde als van jongs af aan. Hij rookt liefst kingsize sigaretten. Een kinegram is een echtheidskenmerk in bankbiljetten. Met kine's bedoelt men in het Belgisch-Nederlands kinesitherapieën. Een kindskind is een opa- of oma-zegger (zelfnoemfunctie). Hij kiteboardde regelmatig. Kipper (brado) is vers gefileerde en vervolgens gezouten en koud gerookte haring. De keeper (vliegende kiep) kiepte met de kieper zand in het doelgebied. Wil je kip tandoori, kip kerrie of toch liever kipkerriesalade? Een kip stokvis [50 pond], een kip tin [18,5 kg] en een kip marlijn [een pak van 12 bossen (van 50 m) – geteerd touw, ook: marling] zijn alle hoeveelheden. De kip is ook de munteenheid van Laos [LAK].

9. Bestaan klaar-overs nog? Hij heeft er gekiteskatet en gekitesurft/d (VD, GB). Er was kiwi-ijs en kiwiyoghurt toe. Kiyu is een van de leerlingengraden bij budo. Bij de Klaagmuur zei mijn partner: "Ik ben je klaagmuur niet!" Klandizie is clientèle, cliënteel. Doe de bramen eerst maar door de passe-vite [zeef]. Een klapbank is een soort leugenbankje [maar ook letterlijk … opklapbare zitting]. Hij is specialist in klassiek Latijn en klassiek Arabisch. Op onze klassenavond speelde een medeleerling, een klassespeler van een pianist! Je klasseren voor de finale en daarin dan gedeclasseerd worden … treurig! Voor een klavierleeuw [machtig klavierspeler] hoef je niet bang te zijn. Kun je de klavarskribomethode [vereenvoudigd notenschrift] ook gebruiken voor een klavechord (VD ook: klavichord – oudste snaarinstrument met toetsen)? De probleemfiguur was maar een kleinduimpje vergeleken met de sprookjesfiguur Klein Duimpje. Ze waren kleinbehuisd. Is dit een midden- en kleinbedrijf (mkb, werkgeversorganisatie:
MKB-Nederland, Midden- en Kleinbedrijf Nederland) of een grootbedrijf? De koe had een MKZ-besmetting opgelopen.

10. Die afkorting staat trouwens voor mond-en-klauwzeer. Ze stuitten gisteren op een kleiige kleilaag. Heb je voldoende kleingeld of moet ik dat honderdeurobiljet (€100-biljet, 100€-biljet, 100 eurobiljet) kleinmaken? Die klerevent, een erkend klepzeiker, en dat klerewijf maakten er een klerezooi van in de klerenwinkel. Ze voegden het personeelslid zelfs toe: "Klerelijer, krijg de klere (kole(i)re)." Hij maakte een kleurenreproductie van de kleurenlitho. Klezmer [gespeeld door klezmorim – mv.] is traditionele Joodse muziek (vergelijk: zigeuner- of indianenmuziek). Er stond in het vertrek een kleurentelevisie
(kleuren-tv, ktv). Het is klip-en-klaar dat dit klinkklare onzin is. De klinimobiel [speciale ziekenwagen] was snel ter plaatse. Die klojo [sufferd, kluns] verruïneerde het klok-en-hamerspel (nee, niet dat!). Klokke twaalf, om twaalfhonderd uur [leesvorm], zou het spook verschijnen.

 

2509 Dictee zaterdag 11-12-2021 (1) dictee Dictee van de dag (419) √

Dictee – dictees [2509]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 438, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (419)

1. De dalai lama is niet meer welkom bij de Chinezen in Tibet. Hij is overigens het geestelijk en wereldlijk hoofd der lamaïsten afkomstig uit Tibet door wie de Boeddha (de Indiase prins Gautama) zijn verlossingswerk voortzet. Kan een psychopaat nog weer ooit volledig compos mentis [bij zijn verstand] worden? Mijn kloris (vrijer – bron: De bruiloft van Kloris en Roosje) was weer eens aan het kloothannesen [donderjagen]. Het kloosterleven is ondenkbaar zonder Kloosterlatijn (middeleeuws Latijn). De Mont Ventoux is de kuitenbreker van de Tour de France. Was het knäckebröd de aanleiding tot het klysma [rectale zeepspuit]? Zou een kneippkuur [koudwaterkuur] helpen? Let overigens op: kneippen, gekneippt, en ook: degaussen, gedegausst [de- of ontmagnetiseren]. Daar is het geween en tandengeknars: je hoort het knarsetanden en het tandenknarsen. Mag je in de Knesset (het Israëlisch parlement) eigenlijk wel knickerbockers [wijde kniebroek, onder de knie samengebonden] dragen? Marie zag je weer eens knijp [in moeilijkheden] zitten vanwege het in de knijp [in de knel, in verlegenheid] zitten van Jan. Een knippa is niet de vader van een naaister (maar een zekere boom of de vrucht ervan).

2. GB beschouwt knip-en-plakwerk niet meer als twee aparte bezigheden (Indertijd: kleuterschoolcontext – 3 woorden, 1 streepje, begin). 'Knittelvers' (knuppelvers, kluppelvers) wil niet zeggen: rechtstreeks uit de oven (maar: een onregelmatig dilettantenvers). Het schot was knoerthard. Wie moest die gordiaanse knoop doorhakken? Je haalt 'kobalt' (CO, 27) en 'kobold' [boze kabouter, aardmannetje] gemakkelijk door elkaar. Een kodak (willekeurig gekozen naam als handelsmerk) is een soort van kleine handcamera met rolfilm. Een knuttel is een strafwerktuig [touwtje met knopen, zeewezen], een knut (VD ook: knijt) een bloeddorstig mugje. Bij schaatsplezier hoort een koek-en-zopie. Hij koekeloerde hoe zij haar koekebrood opat. Een koep is een hok onder de trap. Kurkuma als specerij is koenjit. Qua klank zijn 'koelak' (zelfstandige, grote boer in het oude Rusland) en 'goelag' (strafkamp in de vroegere Sovjet-Unie) verwant. Het Koerdenvraagstuk is er om te worden opgelost. Dit is je reinste speculatie en koffiedikkijkerij. Koffen [kof = kofschip] en smakken [smak = zeilschip voor de kustvaart] zijn waterbakken [kunnen veel hebben]. Een wortkoeler is een arbeider in een brouwerij.

3. Wajang koelit is een Indonesisch (poppen)spel tegen een wit scherm. Een koel-vriescombinatie heeft de eigenschappen van een frigidaire en een diepvrieskast. Koffiedrinken doe je op het koffie-uur; sommigen nemen dan koffie verkeerd. Lekker, zo'n kokosmakron (GB). De(!) kokkie was heerlijk aan het kokkerellen. De koine [èh] is de algemene omgangstaal, oorspronkelijk de Griekse. De kolchoz was een groot collectief (Russisch) landbouwbedrijf (vergelijk: sovchoz(e)). Het kola-extract bevat cafeïne (coffeïne). Koleriek (choleriek, cholerisch) is heftig, driftig, opvliegend. Op Kol Nidrei wordt het kol nidrei gebeden. Komaan, verloochen je komaf niet! Een matrozenlijk gaat in een kombaars [om lijk genaaide deken] voor een zeemansgraf. Deze kolossus [reusachtig beeld] dankt zijn naam aan de Kolossus van Rhodos. Zijn er ook bij Congo kongeralen? Met deze kondschap mag ik u kond doen van de geboorte van onze dochter. De kongsi [kliek; ongunstig] viel uiteen.

4. Die komediespeelster is een comédienne pur sang [van het zuiverste water]. Hebben 'kompres' [doek] en 'compressie' [samendrukking] dezelfde herkomst? Wel allebei, alle twee: Frans! Een kompaan is een compagnon. Een komodovaraan kan tot 3 m (meter) lang en 150 kg (kilogram) zwaar zijn. Een komfoor [kooktoestel] kan comfort [gemak] verschaffen. De Komintern was de internationale organisatie van communistische partijen. Op Prinsjesdag voert de Koninginnerit (thans: Koningsrit) naar het Binnenhof (met het Torentje). Tijdens Koning Winter houdt Koning Voetbal een winterstop. Een koog is buitendijks land (vergelijk: Koog aan de Zaan). Voor dateringen is de koolstof 14-methode (C14-methode) gebruikelijk. Een forceps (verlostang) wordt gebruikt bij bevallingen. Een favela is een Braziliaanse sloppenwijk. Een inwoner van Bhutan is volgens de ANS een Bhutaan (meervoud: Bhutanen). Is samoeraisaus nog pittiger dan jachtsaus? Riooljournalisten laten hun artikelen graag scandaleus [ook: schandaleus] opleuken (nou ja) door paparazzi.

5. Bij deze cycloon had ik compassie met de kompasaflezer (en de kompassteller). Een zwezerik heet ook wel thymus. Een patjepeeër is een patserig figuur. Een troubadour was in de middeleeuwen een Provençaalse minnezanger. Vaganten waren in de middeleeuwen rondtrekkende studenten. Kangoeroes leven down-under [Australië, Nieuw-Zeeland, Stille Zuidzee]. Buidelen [baby op blote borst dagen] wordt ook wel kangoeroeën [uh] genoemd. In de Indische keuken is kangkung [oe] waterspinazie. Die foto's zijn gemorft, digitaal gemanipuleerd. Waar liggen Morgen- en Avondland? De morielje (GB ook: morille) is de zakjeszwam. Een morning-afterpil moet je de morning after nemen. Is dat nou muay-thaiboksen?

6. Morisken (morisco's) zijn al dan niet onder dwang tot het christendom overgegane Moren in Spanje, na de val van Granada in 1492. Hypnos (god van de slaap) en Thanatos (god van de dood) waren broers. Hij lag in Morpheus' armen. Mores (meervoud van mos) zijn het collectieve gewoontecomplex. Een mosquito is een piepkastje. In het mottekasteel hing een mottenballenluchtje. Een potverdommetje is een klein donker snorretje, een mouche niet iets tussen neus en lippen, maar tussen onderlip en kin. Moussaka is een Grieks gerecht, bestaande uit gehakt, bechamelsaus en aubergines. Chocolademousse is lekker; als je het woord uitspreekt zoals 'appelmoes', is het verkleinwoord 'mousseje' [anders: moussetje]. Ik heb op een MTB (mountainbike) gemountainbiket. De MRSA-bacterie [methicillineresistente Staphylococcus aureus-bacterie] is penicillinebestendig. Het voor het venster gebruikte mousselineglas (is het dan een mousselineglazen venster?) lag op een mousselinen kleedje. Mousselineglas is trouwens glas met een patroon van mousseline. Mucoviscidose [muco] is de taaislijmziekte.

7. Een mousqueton (musketon) is een wapen van groter kaliber dan het musket. Mouliné (moulinetgaren [ee/èh]) is getwijnd. Mouches volantes (mv. – muscae volitantes) zijn fijne troebelingen in het glasvocht (van het oog). In een mosjav [Israëlische nederzetting; geen kibboets mv. VD: mosjavim, GB: mosjaviem] zullen ze zelden Moskovisch gebak nuttigen. De muezzin [oe] at mueslibrood [uu]. De mudejarstijl [ch] is een Spaanse kunststijl met Arabische en westerse elementen. Het was er mudjevol: we zaten hutjemutje op elkaar. Mms'en waren scholen [middelbare meisjesscholen] of zijn is iets met je gsm [multimedia messaging service]. De minister(s)-presidenten (mp's) [GB, VD] spraken met één mond. De mozetta is een schoudermantel van bisschoppen. Onder het genieten van een mozartkugel kochten we enkele Mozart-cd'tjes. Het adjectief bij 'Mozambique' is 'Mozambikaans'. Het moustérien is de laatste periode van de oude steentijd. Een moussoir (moser) is een champagneklopper. Schrijf, eerder denkend aan Flora's kinderen dan aan Mirjam (zelf niet in de wdb. – dochter van Amram en Jochebed, zuster van Mozes en Aäron), liefst correct:
mozes-in-het-biezen-mandje [kamerplant Mexico].

8. Muleta's [oe èh] zijn stierenvechtersstokken met rode lap. Het bleek een  multiplechoice-examen te zijn. Het münchhausensyndroom is genoemd naar Karl Friedrich Hieronymus Freiherr von Münchhausen, de Leugenbaron. Daar lijden vooral mannen aan. Bij vrouwen komt vaker voor het münchhausen-by-proxysyndroom [kwaal bij kind simuleren om zelf aandacht te krijgen]. De kaassoort munster komt niet uit München. De musculeuze [gespierde] man genoot van zijn muscadet [wijn, Loire]. Het was een musivisch [betrekking hebbend op:] mozaïek. De minimalarttentoonstelling [minimal art] werd opgeluisterd met musique concrète [natuurlijke geluiden, langs technische weg vervormd]. Een musée imaginaire is een verzameling gereproduceerde kunstwerken ten voorbeeld, een musée de la rue affichekunst met affichetjes(!, verkleinwoord, GB) en muskoviet is Moskovisch glas. Muskaatwijn komt van de muskadeldruif. Mycorrhiza is een vorm van symbiose tussen hogere planten en zwammen. ME [myalgische encefalomyelitis] (GB: cvs, VD: CVS – chronischevermoeidheidssyndroom) is een verschrikkelijk ernstige vorm van myasthenie [spierziekte].

9. Myiasis is het parasitisme van vliegenlarven in het menselijk en dierlijk organisme. Myiologie is studie van de muggen. Myorrhexis is spierscheuring. Een mystère is een overgordijn. Een myriapode heeft een myriade [tienduizendtal] aan poten. Myopie is bijziendheid. Een myosotis is een vergeet-mij-nietje. Er staan daar een mytyl- en tyltylschool. De mythologische god Balder kwam ter sprake. De myxomatose-epidemie heeft flink huisgehouden. Mysten zijn ingewijden in een mysterie. Die opsnijder is een(!) leugenbaron. In je hiel loopt maar een miniem aârtje, de halm had een klein aartje en Piet had een aardje naar zijn vaartje. De grunge is een popmuziekstijl. Het was naatje pet dat ze het naadje van de kous wilde weten. Je moet wel ergens naartoe willen werken. Het effect was van dien aard dat de nabob de status van rijke verloor. Wat zijn naffers [allochtone jongere uit Noord-Afrika] en naggers [iemand met normafwijkend gedrag]?

10. Hij is van mij een naë bloedverwant. De donderslag zou nog lang na-echoën (of is dat een pleonasme?) in het smalle dal. Naftochinon is vitamine K. Nageire [ee] is Japans bloemschikken en een nasserist is een aanhanger van Nasser. Heeft hij nu een n-akte, een n.o.-akte, een mo-akte of preciezer gezegd een mo B-akte? De nandi vertoonde een perfecte gelijkenis met Nandi, de heilige stier, rijdier van Shiva. Hij droeg nanking slobkousen [nankingslobkousen]. 'Nano-' is een
tien-tot-de-min-negendeprefix. Hij reisde op een nansenpaspoort [staatloos, stateloos]. Met een napoleon [oude Franse gouden munt] kon je vroeger betalen. Een napi is een eetbare yamsknol [yam = plant].

2508 Dictee vrijdag 10-12-2021 (1) dictee Dictee van de dag (418) √

Dictee – dictees [2508]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 439, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (418)

1. Het meervoud van 'lone wolf' [einzelgänger] is 'lone wolves'. Noemde VD al eerder 'wifi' [waai-faai, wie-fie] (wireless fidelity), nu is daaraan toegevoegd het woord 'wifipiraat'. Hij zou de boosdoener ervan langs (GB) geven. Een ashram is een leefgemeenschap van en ontmoetingsplaats voor aanhangers van religies uit India. GHB (gammahydroxybutyraat, gammahydroxyboterzuur) is een partydrug. Binnenkort zal wel duidelijk worden of 'klebsiellabacterie' de juiste schrijfwijze is (vergelijk de MRSA-bacterie en de E. colibacterie of colibacterie). Ja, dus! Ik moet even iets rechtzetten: een van de molens bij Kinderdijk is inderdaad rechtgezet. Met de Nisskakam [GB, kennelijk nog merknaam] kan je kinderen in Suriname ontluizen. Het waardepatroon speelde mee in het normen-en-waardendebat [uitzondering]. Zijn nauwverholen woede was nauw merkbaar. Met 'nauw want' wordt schelvisbeug aangeduid. Een naumachie is een zeegevecht. Heb je de naw-gegevens [naam, adres, woonplaats]?

2. De NAVO-baas is leider van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. Het narrowescapeverhaal
[kantje-boordontsnapping, kantje boord, narrow escape] was angstaanjagend. Natriëmie is een bloedafwijking. Een Nazareeër (Nazoreeër, Nazarener) kwam uit Nazareth. Voor een nazireeër [een aan de Heer gewijde, die zich van bedwelmende drank onthield], die het nazireaat beoefent, hoeft dat niet te gelden. Deze nathanaël is oprecht van aard, zonder bedrog. De organisatie was natemetaat, naatje (pet). Een nashiboom geeft appelvormige peren. De Nasdaq (National Association of Securities Dealers Automated Quotation) is de schermenbeurs, gevestigd in New York. Zijn nasofarynx
(neus-keelholte) zag nassaublauw van de alcohol. Een narthex is het portaal van de kerk. 'Jakobsstaf' is een synoniem van de 'Gordel van Orion' [middelste drie sterren – niet: drie middelste!]. Het voormalig Nederlands-Indië was de gordel van smaragd. Wat bedoel je met de Vlaamse gordel [de gezamenlijke gemeenten in het Vlaamse Gewest die aan het Brusselse Gewest grenzen]? Andere namen voor zoster zijn: gordelroos, sint-antoniusvuur en herpes zoster.

3. 'Zonam solvere' (de gordel ontbinden) doelt op een gebruik in het Romeinse huwelijksceremonieel. De Sun Belt is een gordel van staten rond Texas. Dragen ze daar trouwens moneybelts [portemonnee die om het middel aan een gordel gedragen wordt]? Kordeliers (minderbroeders) worden zo genoemd naar hun gordel van koord. Judogi's zijn judopakken. Inro's zijn zegeldoosjes, netsukes
[nèht-skuhs] gordelknopen. Cinchplug (tulpstekker) komt van het Spaanse woord voor 'gordel'. Een vertuid [tussen 2 verre ankers vastgelegd] schip kan begord [internet: tegen de eigen ankertros, -draad of -ketting gewaaid of gedreven zijn] raken. Een coati is een neusbeer. Het gordelen is deelnemen aan de Gordel, een jaarlijks wandel- en fietsevenement in de Vlaamse gordel rondom Brussel. Gegorde [gorren = de balzak afbinden bij:] lammeren leveren zeer fijn vlees. Een obi is een oude Japanse gordel. Kijk, hij draagt een g-string. Netelroos (urticaria), kun je dat ook van katten en konijnen krijgen? Vanwege de belasting kun je Nederbelg zijn. Nebbisj is een verkorting van achenebbisj [VD + agge-, ogge-]. Neder-Duitsers praten Nederduits.

4. In de Nederlandse Hervormde Kerk had je hervormde gemeenten met hervormde predikanten en Nederlands-hervormde lidmaten. Wat betekent de term 'ne (ook: non) bis in idem' [niet voor de tweede keer veroordelen – het nemo-teneturbeginsel = je hoeft niet mee te werken aan je eigen veroordeling, vgl. nemo tenetur]? Near banking is een soort van bijna bankieren (bijna-bankieren – wel buiten de bank om). Een near miss is een bijna-botsing. Een neanderthaler (neanderdalmens, neanderthalmens) stamde uit het Neanderdal (Neandertal). De maffia in Calabrië is de 'ndrangheta (met ‘ndranghetisten). De afkorting 'NB' wordt nota bene meestal onderaan een tekst gezet [maar ook wel: binnen een tekst!]. NB Ik ga verzet aantekenen. NB Ik zal me verweren. Nazi-jagers jagen op nazioorlogsmisdadigers uit de nazitijd uit nazi-Duitsland. NB: die zit! Ik vertel je nu al voor de negentiende keer dat negen tiende van een ijsberg onder water zit! Nefrolithiase is de niersteenziekte. Hij vlijde zich (zeeg) neer om haar te vleien en bij haar in het gevlij te komen. Een veelgebruikte avondmaalsformule is: "Neem (archaïsch: + t), eet, dit is mijn (evt. M) lichaam."

5. 'Nepantiek' heeft geen betrekking op de (het) nepent (nepenthes: kannetjeskruid). De negrito's (pygmeeën buiten Afrika) kunnen dus nooit Negrito (oorspronkelijke bewoner Filipijnen) zijn. Neofieten [nieuwbekeerde] kunnen neofyten [nieuwe cultuurplant] kweken, niet omgekeerd. Het negrettischaap is een variëteit van het merinosschaap. Neigen, hij neigde, nijgen, hij neeg. In de oorlog kwam je met
nellie-zonder-bon een eind n'en déplaise (Fr.: à) [in weerwil van] de schaarste. 'Neurasthenie' en 'dysthymie' (depressieve neurose) zijn synoniemen. Hij suste de boel met een nevermindschouderklopje [het geeft niet – vgl. never mind]. In de Tour de France zwaaide iemand met een neptunusvork [drietand].

6. Neroliolie is uit oranjebloesem gedistilleerd (gedestilleerd). Netizens moeten zich aan de nettiquette houden (ook newbies!). Het was een geval van net niet slagen. Op weg ernaartoe zagen ze een
net-nietongeluk. Hij is net zomin gek als jij. Hij eet net zo min (weinig) als jij. Van de twee hongerstakers at de ene net zomin als de andere. De opbrengst was niets, nada, niente. Een ngoni is een muziekinstrument, de n(a)gana een besmettelijke ziekte bij paarden. Zout zonder jodium is nezo, met jodium is jozo. Is dit de nextbestoplossing [VD: next best oplossing]? Een neverippie [condoom] scheurt nooit, en indien toch: dan is er nevirapine [aidsremmer bij zwangere positieve vrouwen]. De newage-cd [vgl. new age] was grijsgedraaid. Wij zijn niet op zoek naar
van-negen-tot-vijftypes. Lees eens snel en hardop voor: nepent, nepenthes, nepantiek … Een dokter moet zijn vak in de vingers en onder de knie hebben; waar blijft de rest dan? Dat paard was het nerveuste van de drie. Het GRID (gay related immune deficiency) is later omgedoopt tot aids. Die zeikstraal is een nefaste [verderfelijk] lafaard.

7. Lazerstraal op, man, met die laserstraal; ik zoek een c-straal [kortegolfstraal, vgl. alfa-, bèta- en gammastralen]. De Austraalnegers vormen een aparte rasgroep (de australiden). Dit oppervlak moet gezand- en gegritstraald worden. Dat vindt je afgezant ook. Sommigen willen met Beëlzebub de boze geesten uitdrijven. Je kunt je aan de Boze (de Satan is dan in je gevaren) verpanden. Mattheus 6, vers 13 (6:13) bevat: verlos ons van de [archaïsch: den] boze [NBG 2021: red ons uit de greep van het kwaad]. Als je Hanneke heet, noemen ze je Anneke Tanneke toverheks. Alle boze geesten bij elkaar, dat is pas een pandemonium. De overste der boze geesten is de gevallen aartsengel Lucifer. Het was pure kwaaiigheid. De Boze is de god dezer eeuw. Dolo malo is met boze list. Een cacodemon is een boze geest. Een angry young woman gaat in tegen de gevestigde orde. Een verboos spreker is woordenrijk. De booswicht was eerloos en plichtvergeten. Duivelsverering, satanisme, is de verering van Satan. Is hij aangebrand (en het eten ook)?

8. Zit je gewoontegetrouw zo vastgebakken aan die mores [enk.: mos]? De wolken zagen er omineus uit. Hij wordt luthers als je daarover spreekt (nee, niet: preekt). Het zijn diepgezonken, godverlaten en -vergeten booswichten. De juridische term voor kwade trouw is dolus. Een canis in praesepi is een dwarskop uit louter boosaardigheid. Doli capax is toerekeningsvatbaar, doli incapax ontoerekeningsvatbaar. Als je slechtgeluimd bent, heb je een boze bui en ben je wellicht een bozerik. Dat is uit den boze [GB, VD]. Kinderen Belials zijn slechte mensen. Een beisponem is een iezegrim. Ahriman is de god van het kwaad en de duisternis volgens de leer van Zarathoestra. Mijn ver weg wonende dochter belde uit Verweggistan. Een kleine staatsgreep is een coupje, een schaaltje voor ijsconsumptie is een coupeje en het verkleinwoord van coupé is coupeetje (van file(t) is dat trouwens filetje – 2 bett., 2 uitspr).

9. Gezocht op '*olle': barcarolle (Venetiaans gondellied), hé bolle – komt er nog wat van?, bouterolle (sluitstukken aan einde van sabelscheden), collé (van een biljartbal: vast tegen de band liggend), girolle (om flinterdunne plakjes kaas te snijden), in folle (voetstoots), papier collé (op een ondergrond gelijmde collage van gekleurd papier), tolle (uitroep van afkeer), ulcus molle (weke, malse of zachte sjanker – antoniem: ulcus durum) en ten volle. Gezocht op '*ole': alveole (longblaasje), anabole (anabolicum), blind hole (onzichtbaar vanaf de green), boussole (oriënterings- en hoekmeetinstrument met magneetnaald), caligare in sole (ziende blind zijn), caracole (wijngaardslak), carmagnole (lied en dans tijdens de eerste Franse Revolutie), chole (cholos, gal), dole (kauw, torenkraai), espagnole (zekere Spaanse dans), extrasystole (ontijdige samentrekking van het hart) en farandole (Provençaalse dans).

10. Verder: decessit sine prole (d.s.p., hij of zij is overleden zonder nakomelingen, synoniem: obiit sine prole – s.p.), diastole (verslapping (uitzetting) van de hartkamers en de slagaderen), fumarole (bron van vulkanische gassen en dampen), girandole (kandelaar met armen), guacamole (puree van avocado met ui, crème fraîche en tabasco, geserveerd als vulling van tortilla's en als dipsaus bij taco's), olé (uitroep), par bricole (over de band), op pole [auto- en motorsport: eerste startpositie, ook: poleposition] staan, rissole (klein gerecht), rocambole (Spaanse sjalot), sub sole (onder de zon), vacuole (holte in protoplasma), vole maken (alle slagen halen) en sine prole (s.p., zonder nakomelingen).

 

2507 Dictee donderdag 09-12-2021 (1) dictee Dictee van de dag (417) √

Dictee – dictees [2507]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 440, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (417)

1. De chancroïd [sj] is de malse, zachte of weke sjanker. In de straat waren diverse café(s)-restaurants gevestigd. Ochot [och god, och gut], alweer zo'n querulant. Dammers doen om en om een zet. Bij een boustrofedon is er sprake van om en om schrijven en lezen van een inscriptie. De olijkerd was zelf obees (zwaarlijvig, vetzuchtig, corpulent) en had een obese vader en dito moeder. Ze leden dus allen aan obesitas. Die leugen is niet waar, nietwaar? De Nieuwe Wereld verdient regelmatig een nieuwemaan (GB ook: nieuwe maan).
Avant-gardisten (avant-garde) hanteren trouwens hun eigen nieuwe wereld. De niet-gebonden niet-EMU-landen voeren een zogenaamd nieuwbakken, maar nietszeggende politiek. Het nietsontziende
niet-rokenbeleid bleek later nietsbetekenend te zijn. De nietzscheaanse niet-West-Vlaming had Nieuw-Guinese roots. Tot mijn niet geringe (niet-geringe) verbazing bleek die niet-westerse (niet westerse) cultuur heel aantrekkelijk, dat is: niet onaantrekkelijk.

2. Het niet-zeuren (niet zeuren) werd stevig bevorderd. De meeste nieuwjaarsrecepties vinden niet op Nieuwjaar zelf plaats. Het nieuwsgierig aagje wilde het naadje van de kous weten over de huisvesting van die ene Nieuw-Zeelander en de niet te stoppen voortplanting van die andere nieuwzeelander [konijn]. De nieuwgekozen bestuursleden van de nieuwgevormde partij bleken heel wat aandelen binnen de nifty fifty [50 aandelen New Yorkse beurs] te hebben (de Nikkei-index – Tokio – daar hadden ze niets mee). Met een nikab op kun je toch (en ook heel letterlijk) het nakijken hebben. Het hoornvee nijtte [met de hoorns stoten] van nijd (en heeft dan genijt). Hij komt van Nigtevegt [is homo] en heeft pas nog in de Nijlvallei nijlkrokodillen gezien (nijlgaus – antilope uit India – kan hij daar niet gezien hebben). Een nightcap (nachtmutsje) kan een cauchemar (niet in wdb. – internet: oneirodynie, nachtmerrie, paard, maar niet voor overdag …) bevorderen.

3. Gezocht op '*mare*' (woordvormen): themareis, per mare per terras (over land en over zee), palmares, opa-en-omaregeling, oculitus amare (liefhebben als zijn oogappel), Myanmarees, mare nostrum (benaming voor de Middellandse Zee), mare liberum (vrijheid van de zee, antoniem: mare clausum), marechaussee, maréchale, de Groninger maren (natuurlijke stroomgangen op het Groninger Hogeland), niks te jamaren, een farmareus (naast een farmakleinduimpje), amaretto (Italiaanse amandellikeur), amarettikoekje (in de Italiaanse keuken klein hardgebakken bitterkoekje) en amarel (= amarelle, morel, wijnkers). Voor de zekerheid ook nog even gezocht 'binnen artikelen': Mare Serenitatis, Mare Tranquillitatis, Mare Fecunditatis (maanvlaktenamen - VD; maankraters (maanzeeën) zijn maria). Nee maar! Wat geweldig dat je er toch nog bent!

4. Tiramisu is een Italiaans nagerecht gemaakt van onder meer zoet [de, het] biscuit, eieren, koffie, amaretto en mascarpone en bestrooid met cacaopoeder. Het voorkomen van 'verloor' naast 'verliezen' is een vorm van rotacisme [overgang z naar r]. De afkorting van Koninklijke Marechaussee is KMar. Calamarissen (calamares) zijn pijlinktvissen (kalmaren). Uw ja zij ja, uw neen zij neen (Mattheus 5:37 (5, vers 37), nieuwste vertaling NBG: laat jullie ja ja zijn, en jullie nee nee). Andere namen voor de maretak zijn mistletoe, vogelwik, vogellijm en mistel. De Nigeriaanse geleerde blonk uit in Oud- en Nieuwgrieks. Nieuwzilver is een legering, oud zilver is een vermogen waard. Een
nikkel-cadmiumbatterijtje is een nicadje, een nikkel-ijzeraccu is totaal iets anders. Een nimf is per definitie nymfomaan. Het grote voorbeeld voor deze nimrod was Nimrod. Van een nimfijn [jong, nog niet geslachtsrijp meisje dat het voorwerp is van seksuele begeerte van (oudere) mannen] moet je met je poten afblijven. Nisine is een antibioticum.

5. Nivôse is de sneeuwmaand [Franse Republiek] en met een nivometer meet je de hoeveelheid gevallen sneeuw (wat is trouwens een Nijlmeter? – put met peilschaal). Een nix(e) is een watergeest. De generatie nix (ook: X, verloren generatie, jaren 1990) herken je aan niksisme. Ninjutsu en jiujitsu zijn vechtsporten. De staart van een geniqueteerd paard springt een gat in de lucht. Nolijeheine, een nomadentent! Ze vroeg om nog een nogataartje (nougattaartje). In
no-goareas (GB, daar geldt een no-go) word je onmiddellijk afgeschoten. Een noachitische levenswijze is monniken gelijk (gelijk monniken). Het is nogal wiedes dat lowbudgethotels wel en
no-budgethotels niet bestaan. Nonouders [nu of nooit] zijn redelijk wanhopig. Het non plus ultra (hoogst haalbare) op het gebied van kleine lettertypen is het lettertype non-plus-ultra.

6. De nonvlinder is een dit jaar nog niet geziene gast, maar daarmee is het nog niet een nooit geziene gast. Hij was een niet-geziene leraar (niet geziene). Het Arctica dat ik toen bezocht heb, bestaat zo niet meer. In dat Hoge Noorden kom ik nu nooit meer (ook niet in het hoge Noorden van Europa). Het norwalkvirus is een bepaald soort norovirus. Hij stak in een norfolkpakje [Engels jongensmodel].
Noordwest-Nederland lag onder een dik pak sneeuw. Wanneer was je laatste bezoek aan Noord-Rijnland-Westfalen? Het Noorse ras bestaat niet, het noordse wel. Enkele gevallen van '*ceren' (155, met '*seren' zijn het er 600, met '*sceren'* 6 – situatie 2010): vaceren (openvallen), tiërceren (tot op een derde verminderen), sofisticeren (suiker toevoegen), seceren (lijk opensnijden), reseceren (operatief verwijderen), reïficeren (tot een zelfstandigheid maken), quintupliceren (vervijfvoudigen), ossificeren (verbenen), mystificeren (foppen) en laïceren (een geestelijke ontslaan van zijn gelofteverplichtingen).

7. Verder: kwantificeren, injiceren (injecteren), exerceren, excommuniceren, evoceren (evoqueren), elektrificeren, diskwalificeren, demystificeren, denazificeren, defeceren (stoelgang hebben), classificeren (klasseren), declassificeren, clarificeren (klaren), beatificeren (zalig verklaren), authenticeren, alloceren ((middelen) toewijzen), agnosceren (geldig verklaren), adouceren (verzachten), adjudiceren (addiceren: gerechtelijk toewijzen), acquiesceren (berusten) en abdiceren (abdiqueren: afstand doen). Een utrechtenaar, een sissy, komt van Utrecht of van Nigtevegt [homo], maar het kan ook een hagenaar (geuzennaam; idem) zijn. Je zal maar excuushomo en excuus-Turk tegelijk zijn! Zijn er darmtoeristen [homo] of chocoprinsen [homoman] in de zaal? Barebacking (kamikazeseks) is anale seks zonder condoom. Aanschouw/zie de mens, ecce homo! Een homo unius libri is een bekrompene van geest: hij heeft maar één boek gelezen.

8. De roaring twenties worden ook gay [vrolijk] twenties genoemd. Een gaydar is een soort radar van een gay [homo]. Een margay [èh] is een gevlekt katachtig roofdier. In de gayscene [ie] valt een hetero wel op (al of niet via de gaydar). Een ideaal gas volgt de gaswet van
Boyle-Gay-Lussac exact. De gaswet van Van der Waals is geavanceerder. Coming-out is het uit de kast komen. Het uitkomen van een doelman is geen coming-out (of toch?). Allerwegen, ook van gemeente-, provincie- en rijkswege, werd aangedrongen op cohibitie (matiging). Gezocht op '*teit*' (1389 treffers – situatie 2010): zonneactiviteit, weg-met-onsmentaliteit, VOC-mentaliteit, tryseksualiteit (geen tri-!), tuba-infertiliteit, Technische Universiteit (en hts, hogere technische school), stheniciteit (kracht), Sociëteit van Jezus (orde der jezuïeten), Algemene Doopsgezinde Sociëteit, rijksuniversiteit en
pyro-elektriciteit.

9. Gezocht op 'synagoge' (binnen artikelen): amoed (lessenaar voorganger, meervoud: amoedim), aron hakodesj (heilige ark, een kast met thorarollen), atrium (binnenplein), bar mitswa (ritueel bij meerderjarigheid eind-13-jarige – vergelijk: begindertiger, eventueel begin-30'er – joodse jongen), bat mitswa (idem meisjes eind 12 jaar), bima (bema, almemor: daar wordt de Wet gelezen), mizrach (plaat die het oosten aangeeft), parnas (parnassijn: opzichter), parochet (gordijn voor de ark met thorarollen), sidra (wekelijks wisselende Thoraperikoop), sjammes (koster), sjoel (de synagoge zelf), snoge (synagoge van een Portugees-israëlitische gemeente), talliet (talles: het vierhoekige, wollen of zijden gebedskleed voor mannen, voorzien van tsitses – draden – aan de vier hoeken) en de sabbatbruid, de sabbat voorgesteld als bruid, gebaseerd op de Lekka Dodi, een zestiende-eeuws kabbalistisch lied op vrijdagavond gereciteerd bij zonsondergang.

10. Het lijkt hier wel een jodenkerk. Zeg maar kaddisj: zand erover (Schwamm drüber). Je kunt eruitzien als een parnas (welgedaan). De haftara is de lezing uit de Profeten, volgend op de lezing uit de Thora. De Tenach is de Joodse (VD) benaming voor het Oude Testament, als omvattende de Wet, de Profeten en de (overige) Geschriften [beter: g]. Het joods is de Joodse wijze van spreken of van woordgebruik. 45 procent (45%) is minder dan de helft. Restant '*teit*': puberteit (en pubertijd), Autoriteit-FM, aero-elasticiteit, equiteit (billijkheid) en de Generaliteitslanden.