2298 Dictee zaterdag 10-07-2021 (1) dictee Dictee van de dag (265) √

Dictee – dictees [2298]

Oefendictee 592 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (265)

1. “Ik tos”, zei de scheidsrechter “en niet jij.” Bij een casus belli is er onmiddellijk aanleiding tot oorlog. De anamnese [wat de patiënt vertelt] gaat aan de behandeling vooraf, de catamnese [verslag na behandeling] komt erna. Cataract [staar] en glaucoom [groene staar] zijn oogziekten. Catatonie is een spierneurose, kataplexie is medisch een plotselinge verstijving [spierverzwakking]. Deze spreekster is nog catchyer [goed in het gehoor liggend] dan de vorige, maar niet sexyer. Wat doet men met catgut [kèht-guht – medisch: hechtdraad]? Bij de chrismamis [Witte Donderdag of vooravond daarvan] wordt ook de catechumenenolie [voor zalving doopleerlingen] gewijd. Noem eens een catonische uitspraak [van Cato – niet meer in VD – voorts ben ik van mening dat Carthago vernietigd moet worden, ceterum censeo Carthaginem esse delendam]. De catharsis (bnw.: cathartisch), de loutering, komt uit het Grieks. Cauteriseren [medisch: branden] kan louterend werken. Hij is een cavaliefhebber (volgens de méthode champenoise gemaakte mousserende wijn). Hoe is de cavalcadevolgorde [optocht]? Ontvangt die blinde vaak cecogrammen [braillepost]? De apoptose (apoptosis) is de celdood [afsterven cel]. De celesta's [instrument] hebben een klokjesachtige toon. Een celestijn (celestijner) is een celestijner monnik [Celestinus V]. Een centsprent? Die kostte een cent.

2. Wil je uit de winkel cellofaan en sellotape meebrengen? Een cembalist bespeelt een klavecimbel. Een cenotaaf [grafmonument] is als regel leeg. De Centauren (Centauri – paardmensen in Thessalië) zijn uitgeroeid door de Lapithen [niet meer als lemma in VD, wel ook sub lemma bij (rad van) Ixia]. Is het cenozoïcum (GB) hetzelfde als het kaenozoïcum (neozoïcum, VD)? Centurio's (centuriones) gaan over centuries (centuriën – afdeling van 100 man bij Romeinen). Bekende tijdperken zijn: archeozoïcum, azoïcum (archeïcum, archaïcum), cryptozoïcum, eozoïcum, fanerozoïcum, mesozoïcum, neozoïcum, paleozoïcum en proterozoïcum. Het paleolithicum is de oude steentijd en het mesolithicum de middensteentijd. Het eolithicum ging daaraan vooraf. Wat is cesaropapie (cesaropapisme – link tussen wereldlijke en kerkelijke autoriteiten)? Mag je bij de cesartherapie [bewegingstherapie] een caesarsalade [genoemd naar de kok Caesar Cardini] eten? De chaconne was eerst een dans, later een muziekstuk. De chado [tsj] is een Japanse theeceremonie. Een chaitya is een heiligdom of stoepa. Chalazion: gerstekorrel of strontje.

3. De ziekte van Chagas (kortweg: chagas) is de Zuid-Amerikaanse trypanosomiasis veroorzaakt door een bloedparasiet, die wordt overgebracht door wantsen [insect]. De chai [ch] is [bij joden] het symbool voor leven, gevormd van de letters chet en joed [getal 18, chet = 8e letter Hebreeuwse alfabet, joed - Jiddisj/sch  - de 10e; vgl. joet en een joetje, Bargoens voor een tientje]. De chakchouka is een groenteomelet met knoflook, gegrilde paprika, pepers en kruiden zoals komijn en koriander (en shakshuka is ... hetzelfde – ook qua uitspraak, dus niet in dictee). Broden voor de sabbat heten challes [ch]. Een chape [sjahp] is een slijtlaag, chappe [sjahp] is chappezijde. Chapelure is paneermeel. De term 'chaperonne' is quasi-Frans. Daarvoor verwijs ik u naar onze chargé d'affaires [zaakgelastigde]. Als toetje een charlotte-russe [roomijspudding met biscuits] graag, maar let op: geen montagne russe [culinair nagerecht van vanillevla met puddingbiscuits]. En na afloop graag een lait russe, koffie verkeerd. Na de etappe met die chasse-patate [wielrennen: zinloze achtervolging] kregen ze ook nog een chasse-cousin [slecht diner, middel tegen ongewenste gasten]. Chazonim (VD, enk.: chazan, mv. in GB; chazoniem) zijn voorzangers in een joodse gemeente. Het chazanoet is het geheel van synagogale melodieën. Heeft 'chef-d'oeuvre' een koppelteken? Ja: meesterwerk.

4. Scholen voor orthodoxe joden heten cheiders. Er was een horderace voor chef-koks en chefs-sport. Opaline [kostuumstof] is vervaardigd uit getwijnd [tweernen, draden ineendraaien] kamgaren cheviot [stof voor kledingstukken]. De veiligheidsman had chicanewacht [bocht in racecircuit]. De chiliasten geloven in een duizendjarig vrederijk op aarde [Openbaring 20:2-7]. Campanologie is klokkenkunde. De vergadering begint klokslag acht uur, klokke acht. Hannes is liberaal op klompen [niet overtuigd], zimpe zampe zompen. Zij lust graag Eisdener klompjes [klompkes, appelen]. Waar noemen ze een jan-in-de-zak, een au bain-marie bereide koek, een klont? Dat weet ik niet ... Daar heb je die klooiige [kloterig] klojo [klojan, klojang: sufferd, kluns] ook weer. Het middeleeuws Latijn is het Kloosterlatijn. Een kloostertafel is een quasiantiek meubelstuk. Een seminarie is [spottend] een klootjesdrogerij. Klopklop, tikte hij tegen het keukenraam. Een poltergeist is een klopgeest. Met klopop (klopklop) wordt een slagroomvervanger bedoeld. Hij heeft bij die overbuurman met diens dovemansoren aan dovemans deur geklopt.

5. Vroeger zouden boekdrukkers die vorm gelijkgeklopt [alle letters even hoog] hebben. De kloris als sukkel dankt zijn naam aan De bruiloft van Kloris en Roosje [arcadische, idyllische literatuur (GB ook: tt)]. Hebben jullie de klos van Ruhmkorff (de ruhmkorffklos – ruhmkorffse klos, inductiespoel in radio's) al gehad? Klotsklots [reduplicatie], deed het water tegen de kademuur. Hij werd in de kluisters [boeien] geslagen. Verkopen ze hier Meppeler kluiten [stuk boter]? Een kluizenaarsdorp is een thebaïde, een kluizenaarshut een hermitage en een kluizenaarskreeft een bernardskreeft. Zijn er nog auto's met dubbele kluts [zekere autokoppeling]? Wil jij dat klysma [lavement, darmspoeling] zetten? Is dit een kmt [katholiek militair tehuis] of een pmt [protestants dito]? In internetadressen is kn de code voor Saint Kitts en Nevis. Hij verdween zomaar knapaf [knakaf, kortweg, bits – bijwoord].

6. De KNAC is de Koninklijke Nederlandsche Automobielclub. We zullen dat land braak leggen: beter als het een jaar braak ligt, braakliggend is. Hij heeft een auto-inbraak gepleegd. En voor je het weet ligt Hans op je in zijn hansopje. Hij is de sjaak, de pineut. Zoek eens op wat (Italiaanse) ignudi (enk.: ignudo) zijn [mannelijke naaktfiguur]. In deze strofen komen geen apostroffen voor. Een lapalissade is een waarheid als een koe [vérités de Monsieur de la Palisse]. De prodentglimlach verging hem wel op het procrustesbed [uh]. Ik wil nog je pols voelen of heeft de hoofdzuster al polsgevoeld (je pols gevoeld)? Bij polyfyllie zijn er boventallige bladeren. Een polonceauspant is een ijzeren kapspant. Op de Filipijnen wilde ik opeens pistacheyoghurt. De visteelt heet ook wel piscicultuur [pie-sie]. Via een pishtak (centrale poort) kom je in een karavansera(i). Sommige parkinsonpatiënten kunnen aan het pisasyndroom [zijdelingse standsafwijking van de romp] lijden. Au pis-aller [in het ergste geval] vluchten we gewoon. Er wordt daar Plat-New Yorks gesproken.

7. Met zijn gepikeerde [doorgenaaide] revers [omslag van colbert] piekerde hij langdurig hoe hij moest piqueren [bij biljarten] en daarmee deze piqué [met verticale keu], dit piqueetje, maken . De platte knoop zat onder de plattekaas [BE: wrongel, kwark]. Wie aan plastische chirurgie doet, oefent een plastischchirurgisch beroep uit. Die podagreuze [podagra = soort jicht] vent bezondigt zich vaak aan pochhanzerij [pocherij, opschepperij]. Hij ging tot het randje en ook wel plus ultra [nog verder]. Bij deze trainingsarbeid is dat het non plus ultra [het hoogst haalbare], zelfs als je dat met het lettertype non-plus-ultra 'verwoordt'. Ze waren weer aan het plukharen [vechten, polemiseren], aan het pennentwisten. Door zijn pluk-de-daggedrag bleef hij pluimeloos (in zijn reet, kont). Een pluizenbeest geeft altijd pluissel af. We zijn onze plu's (pluutjes) vergeten. Je moet het veld ruimen, plaats ruimen, er is plaats te kort. Als jij plaatsgemaakt hebt en de gasten plaatsgenomen hebben, moet je maar een nieuwe plaats zoeken. Een pluchen beest is een pluchebeest. Waar zit op een vrachtschip het plimsollmerk [maximale beladen diepte, uitwateringsmerk]?

8. De advocaat pleitte hem vrij en was daarna pleite [ervandoor]. Een plein-pouvoir [blanco volmacht] gaat wel erg ver. Het plein-airschilderen [in de openlucht] is nu eenmaal geen atelierschilderkunst. Prachtig, die poëma's [dichtstuk, poëem] over de poema's [katachtig roofdier, cougar]. Waardoor worden poètes maudits [min of meer asociale dichter] bezield? In het poesjenellentheater [marionettentheater] in Antwerpen hoor je niet vaak poésie pure [zuivere, absolute dichtkunst]. Zijn vrouw heeft een poetsster in dienst. Een chimaera is een entbastaard, een chimère een hersenschim. Wil je chipolata- of
choco-ijs? Met cfk wordt chloorfluorkoolwaterstof bedoeld. Hij drinkt uit een snorrenkop [drinkkop voor snordrager]. Zij kweekt koikarpers. Covercal, trio, tiercé en quarté zijn weddenschappen. Ze droeg een chinchillabonten kraagje. Chloraal (ook: chloral) is trichloorethanal. Ach, geef haar die chocoladen pinguïn (GB, ook: chocoladepinguïn, VD ook: chocolade pinguïn). Een choepa (ook: choppe) is een Joodse huwelijksplechtigheid. Wanneer was de laatste cholera-epidemie? Is choucroute zuurkool? Meer een zuurkoolschotel!

9. De zon gloorde in het gechloreerde badwater. Wat zijn gechloreerde koolwaterstoffen? Een chowchow [tsjau] is een keeshond. Christene zielen nog a(a)n toe, wat een puinhoop! Een christensocialist zal toch wel christen-sociaal zijn? Is Christian Science een leer of een beweging [het laatste, anders kleine letters]? De aanhangers ervan zijn in ieder geval (christian) scientists (VD). Een christus is een Christusbeeld. De tafel heeft een chromen frame, of is het gechromeerd? In het schap stonden Schotse whisky's en Amerikaanse whiskeys. Het was een cicadeachtig geluid. Cibories (ciboriën – kelk met deksel voor hostie) gebruiken ze bij de mis. Hoe uitgebreid is de cichlidenfamilie (GB, VD)? Een chrysanthemum is gewoon een chrysant. Cineraria's zijn samengesteldbloemige planten. Een circonflexe is een circumflex. Het cisplatina is een cytostaticum [celdoder]. Roept een cisterne [regenbak, regenput] associaties op met een camion-citerne [tankauto]? Wil je cito cito (cito presto) dat citorecept [spoedrecept] ophalen?

10. In Amsterdam staan veel amsterdammertjes [paaltje op de stoep]. Ze was classy [klah-sie – klasse, stijl hebbend] gekleed. Clafoutis is flan [eiervla] met vruchten, vooral kersen. Welke lessen geeft een
ckv-docent [culturele en kunstzinnige vorming]? Ken uw classics, uw klassiekers! Naamgeefster van een clarissenklooster is Sint-Clara. Je claviculae (clavicula's – sleutelbeen) kun je licht breken. Ze vormen al langer een cliqueje [kliekje]. Wat moet een gymnasium zonder een claviger [conciërge]? De clean-shaven glamourboy viel op. Een clementine is een soort mandarijn [citrusvrucht]. De clipper [vliegboot] vloog de klipper [schip] maar net mis. Cloaca's zijn cloaken [verwijding uiteinde darmkanaal – vogels, reptielen, vissen]. De dames droegen cloches [klokvormige dameshoed].

 

2297 Dictee vrijdag 09-07 (2) dictee Oefendictee juni 2021 (1) √

Dictee – dictees [2297]

Oefendictee juni 2021 (1)

1. Bij Taaladvies vinden we A4’tje, VD’s A-viertje wordt niet genoemd, niet gebruiken dus. De afkorting p.st. voor ‘per stuk’ schrijven we aan elkaar. Een hirsuut vertoont hirsutisme [mannelijke beharing bij vrouwen]. Er zijn hires- en lowresdigitalebestanden [hoge, lage resolutie]. De afkorting Hob. van Hoboken slaat op de werken van Joseph Haydn. Het oxo is het boter-kaas-en-eieren. In ‘ypsilon’ zit een Griekse y. Een idée reçue (mv. s s +) is geen idee-fixe (mv. GB n,
VD n/s). Die ijbots zijn in het IJ-meer gevangen. Jazeker: over stag is overstag. Een janpotage is een jean potage. Het is hier Jantje Contantje, je betaalt hier handje-contantje: dat sprak de
jan-contant, een solide koopman aan. Een caret is een dakje, karet is rubber. Een carottier is een karottentrekker.

2. In dat Venlose huis woont Venlo’s burgemeester. Bij ‘smorzando’ [muziek - smorz.] mag je gerust aan ‘smoren’ denken. Bij ‘procrustesbed’ moet je aan ‘rusten’ denken. Hij heeft in BE op de Krijgsschool gezeten. Een land- en zeewind waait van het land naar de zee resp. omgekeerd. Ook op een lo-school [lager onderwijs] kregen ze lo-lessen [lichamelijke opvoeding]. ME is mobiele eenheid, middelbare eb en myalgische encefalomyelitis (cvs – GB – chronischevermoeidheidssyndroom – VD: CVS). De missa solemnis [plechtige mis] duurt langer dan de missa brevis [korte mis]. Het is twiggyfiguur of misstwiggyfiguur. Leg dat maar eens uit: Tokioër (normaal), Cito’er (letterwoord, hoofdletter) en havoër (letterwoord, kleine letters). Noviciaat is er voor kloosterling en student, novitiaat alleen voor de student. Houd uit elkaar: brt = brutoregisterton en brt
= bruto.

3. Ook de afkortingen b., br., bt. en bto. zijn goed voor ‘bruto’. Soms geef ik bijles wiskunde of wiskundebijles. Het onderwerp daarvan is bijleswiskunde. Een BeNedicteeër is een BeNe'er (bee-nee-juhr,
bee-nuh-juhr). Een password is gewoon een paswoord. Er is een plaats te kort (te weinig), ruimer gezien: een plaatstekort (plaatsgebrek, VD). Preparé is filet americain, dump is (BE) stock américain en dysthymie is mal américain. Leuk: een aardragende of witte rapunzel (ook: rapunzelklokje, raponsje). Die reclame-uiting vind ik ongepast. Wat is het opmerkelijke aan ‘remarquabel’? Verder overal:
‘-cabel’. Een riffie: Riffijn uit ‘t Rifgebergte. De beide aardbijen werden bij de aardbeien gesignaleerd. Ied-al-Adha [ook: Eid] is het Offerfeest.

4. Een ronkedoor is een op zichzelf levende, door de kudde verstoten olifant. Boulimie is boulimia nervosa of anorexia nervosa. In het Nederlands echt: happy, happyer, happyst, sexy, sexyer, sexyst. Hij stond lang stil, het leek wel wortel schieten (2021), net als een plant die wortel schiet [altijd los]. Die plant was dan ook wortelschietend. Let op: shag, shaggie, shagje, sjekkie, en een buksie is bukshag. Sommigen dragen bluejeans, anderen skinny jeans of shabby jeans. B en W is (het college van) burgemeester en wethouders, in BE is het CBS het college van burgemeester en schepenen. Hombre spelen slaat op het omberspel. Gesignaleerd: (geloofs)continuüm, perpetuum mobile, (zieken)triduüm, (rechts)vacuüm en caput mortuum (dodekop).

5. Ook nog: bonum et aequum: wat recht en billijk is, compascuum (koppelweide, meent), computatio graduum (berekening graden van verwantschap), in perpetuum = voor altijd, menstruüm (chemie: vloeibaar oplosmiddel), meum et teum (mijn en dijn), mutuum (verbruikleen), nil volentibus arduum (voor hen die echt willen is niets te moeilijk), postuum (komend of verschijnend na de dood), per obliquum (slinks) en belle-époquekostuum [belle époque]. Het PIK is het Portugees-israëlitisch Kerkgenootschap. Longae pacis mala: de nadelen van een langdurige vrede. De Wi is de Wet inburgering. Verwar de MeToobeweging niet met het metoo-effect. ‘Propz’ niet meer in VD, ‘props’ wel [respect]. Ik strijk en zet thee. Dat doe ik strijk-en-zet.

6. Een n.d.r. is een noot der redactie. De NDP is de Nationale Democratische Partij [SR]. Let op de uitspraak: sawpaw
[soh-poh, bapao], pawpaw [pau-pau, boom, vrucht] en powwow
[pau-wau, dansbijeenkomst indianen]. De sardane is de nationale dans in Catalonië. Het kismet is de voorbestemde beschikking, noodlot volgens islamitische opvatting. Snobistisch is snobby of snobbish. Lekkere soesjes, kom er aan! Een hogehoed is een kachelpijp, een hoge (zijden) hoed, cilinderhoed, buis, (honden)kot, klak(hoed), gibus, tonhoed, vijfkop, goochelhoed en stoofbuis. Denk ook aan een hoge zijden = een hoge hoed en een zijden hoed. De Noordpool = het Noordpoolgebied (n – noordpool = magnetisch – GB), Arctica en arctis.

7. VD heeft nog: Noordpoolexpeditie (geogr. + magn.), noordpoollanden, Noordpoolnederzetting en noordpoolreiziger/reis/tocht. Ook Siberië is trouwens een noordpool (zeer koude plek). De Arctische cirkel is de noordpoolcirkel. Calicot (katoen van Calicot of Calcutta) heet ook indienne, chintz of sits. Met Monsieur Calicot wordt het type van de opgedirkte manufacturiersbediende aangeduid. Het CMV is het cytomegalovirus (virusinfectie waarbij geïnfecteerde cellen opzwellen – CMV-infectie). Een jackpot is de totale pot bij gokspelen of gokautomaten en de extra pot bij loterijen. Swappen = o.a. kledingstukken ruilen. Een slendang of sling is een draagdoek voor kleine kinderen. De zodiak is de dierenriem.

8. En een zodiac is een opblaasbare rubberboot. Doksen zijn eenden. Kombu is in de Japanse keuken zeewier om bouillon van te trekken en kombucha is een gezondheidsdrank (Japan). Een kleine selectie van zoeken op *que*: face-to-face-enquête, yquem (witte bordeauxwijn), verba et voces, praetereaque nihil: woorden en uitspraken, en anders niet, sapis superque: genoeg en meer dan genoeg, manibus pedibusque: met hand en tand, hodi atque heri: nog maar sinds korte tijd, ex quocunque capite: uit welken hoofde ook, a solis ortu usque ad occasum: van zonsop- tot zonsondergang, acquest (aanwinst, m.n. in huwelijk), apud novercam queri: aan het verkeerde adres zijn, barquette (bakje van bladerdeeg, voor ragout e.d.), blanquette (ragout) en citra consequentiam: (juridisch) zonder gevolg.

 

 

 

2296 Dictee vrijdag 09-07-2021 (1) dictee Dictee van de dag (264) √

Dictee – dictees [2296]

Oefendictee 593 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (264)

1. Daar is ie (is-ie) weer met zijn cliché-uitdrukkingen. Een closeharmonykoor zingt close harmony. Hoe ziet een wollen weefsel als prince-de-galles [met een patroon van fijne, vrij grote ruiten op een lichte achtergrond] eruit? Dat meiske(n) vertoont een hoge mate van precociteit [vroegrijpheid]. Wie heeft die qu'en-dira-t-on [gmv., praatjes] gelanceerd? In nicotine komt pyridine voor, pyridoxine is vitamine B6 (GB, VD) en water is H₂O. Welk atoomnummer heeft technetium [Tc, 43]? Willen jullie petit(s)-beurres [rechthoekig biscuitje met gekartelde rand] of petitfours [fijn koekje]? Het petit-gris of fäh is het bont van het Siberische eekhoorntje. Een petinggi is een Maleis dorpshoofd. De petkuser haver [zekere soort, landgoed Petkus] is erg bekend. De meervouden 'petit mals' [absence], 'petites histoires' [+] en 'petites maisons' [+] geven nogal eens problemen met schrijven. Wij hebben recentelijk nog gepetanquet [soort jeu de boules]. In
Equatoriaal-Guinea betaal je met peseta's Guineana (thans:
CFA-frank). Peshmerga/a's) (2 mv. dus) zijn leden van een nationalistische Koerdische strijdmacht.

2. Hoeveel petameter (Pm, 10^+15) is dat? Van die peyotedrank [Mexicaanse cactus] kun je high worden. Geweldige piaffe [pie-jahf – draf op de plaats] van dat paard! Dat weegt 12 picogram (pg – 10^-12). Een pickel is een pikhouweel van bergbeklimmers. Hij is een raar piechempie [dwaas, onmogelijk mens]. De blanke kolonisten in Algerije worden pieds noirs [mv.] [wegens zwarte schoenen] genoemd. Er lagen meerdere pièce(s) montées [berg lekkernijen] van zoutjes. Spelen zij vooral pièces à clef [onder verzonnen namen actuele gebeurtenis naspelen] of pièces à tiroir [losse aaneenrijging van episoden]? In Indië is masseren pidjetten. Pilav (GB, VD ook: pilau) is rijst in vleesnat gekookt. Laat die piet-van-vliet [vogel] nou precies op het pijpje-lak [kamerplant] schijten. Ik word kierewiet van zo'n pierewiet, zo'n
spring-in-'t-veld. Die trofee had hij gepietheind [gestolen, gegapt]. Zijn pijjekker was gescheurd. Petrissage is kneedmassage. Betty droeg een petticoat. Peu à peu werd duidelijk dat het maar een peulenschil was. Blijf je slapen? Peut-être! Zonder pinots [wijnstok] geen pineau [wijn]! De bekendste pinacotheek [galerij schilderijen] vind je te München. Een pince-sans-rire is een erkende droogkomiek.

3. In de bekerwedstrijd was het klassenverschil wel erg groot. Daar heeft hij goudgeld mee verdiend. Een collaterized debt obligation is een CDO (VD), een obligatielening met als onderpand een pakketje risicovolle hypotheekobligaties. Nevenschade [bijkomende] is collateral damage. Die close-upopnameafdruk mag er zijn! Wat doet een coadjutor [hulpbisschop, vicaris]? Kan zo'n cocaïne-inspuiting dodelijk zijn? Het meervoud van 'coccus' (kogelbacterie, ook wel 'kok') is 'cocci' (kokken). Met Cockney en Cockneydialect wordt hetzelfde bedoeld (de cockneys spreken dat). Als melioratief [gunstig] betekent 'cocotte' een gietijzeren stoofpan, als pejoratief [ongunstig] hoer, publieke vrouw. Logisch: codecisie is meebeslissen. Het cohortenbegrip [cohort(e) + n, 600 man] danken we aan het Romeinse leger. Hoe vindt een collectcallafrekening plaats [bij de opgeroepene]? Ik een cola light, jij een cola-tic? Een collagene stof is lijmvormend. Hij griste de collector's items voor mijn neus weg. Colostrum is biest.

4. Collodium (collodion – kleefmiddel) wordt ook in de chirurgie gebruikt. Colofonium is vioolhars, het eufonium een koperen blaasinstrument en een euphuïsme is een gekunstelde literaire (GB ook: tt) barokstijl. Die colonnade(n)zuilen [VD: + n/s, GB: +n] begeven het bijkans [bijna]. Die fauteuil is nog comfyer [comfortabel] dan ik dacht. Een comédienne (hoe heet haar mannelijke partner? – comédien) in een comédie noire [blijspel met tragische ondertoon]: dat is een contradictio in terminis [tegenspraak – een tragédienne past beter]. Bestaat een vennootschap en commandite [commanditaire vennootschap] uit commandieten [ja: commanditaire vennoten]? Poets je tanden, comme il faut [zoals het behoort]. In Vlaanderen zijn commerçanten [gewiekste handelaars] niet geliefd. Hij speelt de komische commies [ambtenaar]. Ik zal dat commodo meo – als het mij gelegen komt, te gelegener tijd – doen. Een cd is wel een compact disc, een cc is niet een compact cassette [maar een carbon copy, copie conforme]. De complete completen [liturgisch avondgebed, r.-k.] werden de monnik op den duur te veel. Die complicebijeenkomst was geheim. Een compositum is een samengesteld woord. Zolang de compotelepel [mv. s] in de brijpot staat, worde er niet getreurd. Computerdamspellen hebben iets abstracts, reële schaakspelen iets concreets.

5. Wij wonen momenteel in een loft [woning zonder binnenmuren]. Gaan we naar die conceptualarttentoonstelling? Een concertino is een klein concerto. Conciliëren is verzoenen. 'Concourstje' schrijf je zo bij deze uitspraak (anders: concoursje). De conditionalis is de voorwaardelijke wijs. Het dominium directum is de blote eigendom. Wat confiscabel is, kan geconfisqueerd worden. Confiteors zijn algemene schuldbelijdenissen. Conga's zijn vingertrommen. Congeniale personen zijn geestverwant, dat kan een congenitale [aangeboren] oorzaak hebben. Het conopeum is een gordijntje voor het tabernakel. Wordt een confrérie [broederschap] gevormd door confrères [ambtgenoot, vooral onder advocaten gebruikte term]? Het menselijk tekort is de condition humaine.

6. Laten we dit conjunctis viribus, met vereende krachten, doen! Conjunctivitis is ontsteking van het oogvlies. De Spaanse conquistadores veroverden ooit Amerika. Voor een operatie is een informed consent [toestemming operatie met kennis van de risico's] wel handig. Consignatie is gerechtelijke bewaargeving van gelden. Voor het consolsysteem [plaatsbepaling m.b.v. radio] was een consoletafel vrijgemaakt. In het constructie-ijzer zat een constructiefout. Wat is de consumptieprijs van dit consumptie-ijs? De percelen zijn contigu [aangrenzend], het zijn contigue percelen. Welke contra-indicaties zijn er? Continuarbeid kan nooit voor één man zijn. Welke instantie is er bevoegd tot een contra-enquête? Een minister moet met een contraseign contrasigneren [een koninklijk besluit – GB, VD K… B…, wel beide afko: KB]. Dat controversegedoe staat me absoluut niet aan. Convertibles [converteerbare obligaties] zijn convertibel [omwisselbaar]. Een conveyer is een transporteur, een surveyor een ambtenaar in dienst van een klassenbureau [voor klasseren schepen]. Die patiënt is convalescent (herstellend). Onwettig, tegen de wet, contra legem.

7. Het co-ouderschap is niet gemakkelijk, een coschap meestal wel. Hij uitte coq-à-l'âne (wartaal – en dat is geen wens). Copulae (copula's) zijn koppelwerkwoorden. Een coq au vin is volgens VD een gerecht van kip met onder meer uitjes, sjalotjes en spek, gestoofd in wijn. Wist je, dat corgi's honden zijn? Het Corduaans leer (corduaan) dankt zijn naam aan Córdoba. Mea culpa [door mijn schuld], dat zei hij coram publico [openlijk, in het openbaar]. Corbillards [lijkwagens] doen me altijd denken aan een vierkant biljart. Kun je met cordiet [draadvormig rookzwak buskruit] ook korhoenders afschieten? Hoe zou 'corniche' (stuifsneeuw op bergkammen) luiden in het Cornisch, een Keltische taal uit Cornwall? De corporate identity (image – beeld va een onderneming naar buiten toe) moet je koesteren. Corpo di bacco (bastaardvloek, goeie hemel, denk aan Bacchus), dat is niet mis. Coronianen komen uit Coronie [SR]. Een corporalenwasje [onder kelk en hostieschaal bij de mis; corporale = corporaal + n] moet zorgvuldig geschieden. Het corpus delicti [voorwerp waarmee het misdrijf is gepleegd] is zoek! De correspondentes kwamen op de correspondentenbijeenkomst. Is dat Costa Ricaans?

8. De hartcortex [buitenste laag orgaan] is aangetast. De Cortes [senaat en volksvertegenwoordiging in Spanje en in Portugal] heeft beslist. Hoe spreek je 'corticosteroïde' [= corticoïde – ontstekingsremmend] correct uit? Liggend op de couch [au] (bank) zag hij de slordige couche [oe] (laag verf) op de muur. De coupleider had een coupe soleil en genoot van een coupe met bavarois. Courtoisie [hoffelijkheid] en bourgeoisie [burgerlijkheid] bijten elkaar. De couvade [mannenkraambed] is een rare gewoonte. Bij rodeo's tref je cowboys en -girls aan. Met een craniotoom [instrument] voer je schedeloperaties uit. Deze crayon(tekening) is en crayon [in krijt of potlood bewerkt]. Een credenstafel [attributen op leggen] heeft een functie bij de mis. Deze crémant [licht mousserende wijn – rekkelijken: ook aaneen] is de crème de la crème [het neusje van de zalm]. Het ontstaan van een creooltaal wordt creolisering genoemd, de bestudering ervan creolistiek. De crêpe de Chine is een licht zijden crêpeachtig weefsel. Kropmensen worden ook cretins [onvolgroeid mens] genoemd. Het cretonne is een sterke katoenen stof. Cretonnen gordijnen zijn naar [de plaats, FR] Creton genoemd. Het is een crime [kriem – misdaad], maar geen crime passionnel [passiemoord]. Zijn er criminogene [tot misdaad stimulerend] erfelijke factoren? Dan heb ik die zeer waarschijnlijk.

9. Al mijn medewerkers zijn oké (OK). Het mare nostrum is de Middellandse Zee. Bill Gates (Microsoft) is een croesus en filantroop. De fila brasileiro's zijn gevaarlijke honden. Een croche is een achtste noot, een double croche een zestiende noot. Ik heb mijn crochet [haakwerk] op de bank laten liggen. De cro-magnonmens is een tijdgenoot van de neanderthaler en genoemd naar de plaats
Cro-Magnon in de Dordogne. Ik cros vrij vaak. Die gedachte is cru, het is een crue gedachte. Weet GB wel wat een crosscousinhuwelijk is [te lastig, zoek maar op!]? Met cruzeiro's [oe ee – thans: real – BRL] betaalde je vroeger in Brazilië, crusado's [uu – ook crusaat – crusaten] gebruikten ze vroeger in Spanje en Portugal. Er stond daar een hele cryptenrij (GB). Die kwestie had niet één crux, maar meerdere cruces [kernprobleem]. Zij dansten de csardas (VD ook: tsardas). Het CS-gas [vgl. CN-gas] is een bepaald type traangas (chloorbenzylideenmalononitril). Wat is een cryogeen laboratorium [met zeer lage temperaturen]? Over mijn lijk: mijn lijk mag je absoluut niet cryomeren [invriezen]!

10. Ootje, bootje, kaas [kinderspel: boter, melk en kaas – trekken van lijnen – ook: ootje-bot] is geen boter-kaas-en-eieren [x'en en o's plaatsen, ook: oxo – ohk-soo]. Laat Jan Publiek het maar niet merken! Dat zijn decoratieve en mobiele mobiles (ook: mobile's, GB). Een mobilhome (verkleinwoord: mobilhomepje) is een Vlaams motorhome. Met cube-ijs worden ijskubussen bedoeld. De Cubanen roken cubanen, niet omgekeerd. Je ziet daar veel cultivars [cultuurvariëteiten via kweken]. Een cultivé- of mikimotoparel wordt in de oester gekweekt. Een cultuurhistoricus houdt zich met cultureel-historische zaken bezig. Is 'cultuurshock' gewoon een verschrijving van 'cultuurschok'? Cum grano salis, niet letterlijk. Met een korreltje zout, dus.

 

2295 Dictee donderdag 08-07-2021 (1) dictee Dictee van de dag (263) √

Dictee – dictees [2295]

Oefendictee 594 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (263)

1. De gynaecoloog zei, dat het curettebakje [met schraapmes] bijna leeg was. Curveschaar is een wiskundig begrip. Eén custos, twee custodes, een custodeclub (GB n/s, VD n). De Cycladische periode slaat op het hoogtij van de Cycladen [valt ongeveer samen met de minoïsche cultuur op Kreta]. Met een cyclostyle kun je stencilen. Deze Cyprioot heeft een Cyprische vrouw en een cyperse kat (geen Siamese!). Hij doet aan sibbenkunde. Hij staat bekend als cystedokter. De cytologie is niet de kennis van Cito-toetsen [Centraal Instituut voor de Toetsontwikkeling], maar celbiologie. Het cartilago [kraakbeen] bestaat uit chondrocyten [kraakbeencel]. Een capermovie is een heistfilm [kraakfilm: hoofdpersoon wil iets kostbaars bemachtigen]. Een kraamvrouw kan flegmasie [opgezwollen kraambeen] vertonen. Een knautia is een scabiosa (scabieuse, honingbloem, schurftkruid). De KNAW is de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Ze vond het kneite-eng [heel erg], die kneippkuur. Kneeing is een overtreding bij ijshockey. Een bottleneck is een knelpunt. Het lukt niet om Knekelpiet [de dood] op een dwaalspoor te brengen. De Knesset [parlement Israël] was tegen. Knielegging: caprilegging [nauwsluitende damesbroek].

2. Het knetterzout komt uit de mijn van Wieliczka. Een knirps is een inklap- en opvouwbare paraplu. Ze maakte een reverence, een knicksje. Droegen de Knickerbockers echt knickerbockers [wijde kniebroek, bij knie samengebonden]? Een lorgnet is een pince-nez. Jullie zijn lekkere vago's [dubieus figuur]. Hij houdt van de korte knik [gebruiken van een borrel]. Met knikkebenen en -bollen ben je al ver heen. In een knikpan [dakpan] kun je niet koken. Een kniller was soldaat bij het KNIL, het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger. Alle Rotterdammers kunnen rotterdammers [o.a. knipbrood] kopen en eten. De knippa is een tropisch Amerikaanse loofboomsoort. Hansje Knipperdolletje die zat laatst aan de dijk [kinderlied]. Een knob is een brilduiker. Hij is een knoeper(d) van een vent. Ze was knoertverliefd. Knokkelkoorts is dengue. Een verbastering van 'rohypnol' is 'rooie knol'. Ze serveerde een kwart aal(!). Die kwibus, een echte kwijlebabbel, droeg een gibus [hogehoed]. Wat is een D-wagen [trein, bagagewagen]? Een dyade: twee atomen als eenheid [ook: 2 personen].

3. Wat hebben Randstedelingen op een dictee in Breskens te zoeken? De quatre-mainsspelers hielden zich quasi slapend. Het is vandaag pokkenweer. De poise [pwaa-zuh] (P) is een eenheid van viscositeit. Hier volgen enkele 'puntige' dicteewoorden: pointillisme (schildertechniek met puntjes en strepen), point-lacé (borduursel), point sur tête (punt boven een noot), points allongés (streepjes boven een noot), ponteneur, point d'honneur (erezaak) en point-to-pointrace (wedren op rechte baan, geen rondje(s)). Bij de bisque d'homard (ook: bisque de homard, kreeftensoep) dronken ze pommard (wijn; Pommard ligt ten zuiden van Beaune). Is er ook een polikliniek voor polygamie? Onder de lampenkap van pongé [soort taf] stond een ponge (beekpunge, soort van ereprijs). De pondkoek (pontekoek) werd in pondszakken verkocht. De pomo's [met trendy levensstijl] troffen elkaar in een pomo [postmodern] stadscafeetje. Hij krijgt alsnog een postume onderscheiding.

4. Gecorseerd [van wijn] is niet met corsage, maar vol, met een hoog gehalte aan extractieve stoffen (werkzame bestanddelen). In de poshe [luxueus] buurt rookten de Porto [VD ook: Puerto] Ricanen portorico; ook bemachtigden ze op die dag een portiuncula-aflaat en genoten ze van de port-salut (trappistenkaas). Vandaag (het is immers Aswoensdag) begint de veertigdagentijd. Hij? Aan hem veeg ik mijn pollevieën [ook: pollevij – aan zijn laars lappen]! Alle vragen stonden op één blad van de polllijst. Deze popeye heeft iets van een popi popiejopie met zijn pop-klassiek en popjazz. Zij zijn in pourparlers [mv., in onderhandeling] getreden. Pots-de-vin zijn fooien, pots de chambre zijn nachtspiegels [po]. Een knolcyperus is een aardamandel. De knolsteenbreek wordt ook aangeduid met sassefrasjes. Zullen we die gordiaanse knoop maar meteen doorhakken [= probleem oplossen]? Van de families noemen we de families Doorsnee en Flodder en de Heilige Familie. Heel erg bekend zijn het rya-, smyrna- en sudanknoopwerk [Sudan, GB wel: soedanrood! – naast 2020: sudanrood].

5. Een herculesknots is een knots van Hercules. Knowhow hebben is to know how. Oxytocine is het knuffelhormoon. Een knuppelpremie is een herodespremie [premie voor het slachten van jonge kalveren van tussen de 10 en 20 dagen oud]. Knutselvoedsel is frankensteinvoedsel (ook wel gg-voedsel – genetisch gemanipuleerd). Het kobaltblauw wordt ook wel thenardsblauw, kobaltultramarijn of Leids blauw genoemd. Het kobevlees is wagyuvlees [waa-kie-joe], afkomstig uit de Japanse stad Kobe. Een kodokan is een sportschool voor budo (en een dojo is dat voor judo). Ik heb een kodiakbeer gekodakt [foto]. De katana [samoeraizwaard] en de nunchaku [slagwapen] zijn kobudo's [verzamelnaam]. Wie weet wat koebba's [koepel van een koepelmoskee] en kubi’s [SR, veel( )gegeten vis] zijn? Koefisch schrift is decoratief Arabisch schoonschrift.

6. Koekebrood is wel erg chic. Koek-en-zopies zijn seizoen(s)gebonden. Het is altijd koekoek één zang [uitdr.: altijd over hetzelfde praten]. Kikkerspog is koekoeksspog [schuimklompjes aan planten, afgescheiden door het schuimbeestje]. De koekstad is Deventer, de sleutelstad Leiden en de prinsenstad Delft. Cfk [chloorfluorkoolwaterstof] en freon zijn koelgassen. Een broek van Bertha is een koelzeil. Hij heeft hem koelsmoeds vermoord. Wie naïef is, lijdt aan naïviteit (GB ook: naïveteit). Hij wil me erin luizen. Wacht zolang maar hiernaast. Het was retedruk en ik moest nog een pokkeneind rijden. Pas dubbel op: de RET (Rotterdamsche Electrische Tram) bestaat niet meer. Resuscitatie is reanimatie. De BMI is de body mass index, de QI de queteletindex (en de quelea een vogel in het savannegebied in Afrika) en het IQ het intelligentiequotiënt. In de questionnaire werd mede gevraagd naar de raccrocs [ah oos] (geluksstoten), het raccourci (het verkort) en het raccrochement (klein spoorwegemplacement op een industrieterrein).

7. Koefr is ongeloof vanuit het perspectief van de islam. Daar was ereis een vrouw die koeken bakken zou. Ze zijn nogal pratatief [praatzuchtig]. Zijn praxis [praktijk] was drukbeklant. Een predikant houdt predicaties, een praktikant volgt practica. Praalhanzen zijn pochers, snoevers. Bij powwows [au] (ceremoniële bijeenkomst met dansen) komen alleen de indianen zelf. Het PPS is het postpostscriptum, de pps is de publiek-private samenwerking. Een powerpointpresentatie [TA/GB: ook wel P...P…] werkt met PowerPoint. Spreek 'prima facie' [sie-jee] [op het eerste gezicht] eens goed uit! De presumptieve [vermoedelijk] dader hebben ze al. De prestatiebevordering is prestatiebevorderend. Die beoordeling is niet alleen arbeidsgerelateerd. Wat een Prezi is, weet lang niet iedereen. (Internet: Prezi is een gratis webapplicatie om op een heel eenvoudige manier goed uitziende presentaties te maken.) Prévôts zijn rangen op een of ander wapen, beneden meester [maître], bij het schermen. Zo'n sobstory heeft een hoog Privégehalte. Het privégehalte van het internetgebruik op de zaak loopt de spuigaten uit. Gedoe over artikelen is bepaald niet verkoopbevorderend.

8. Zonder procreatie geen nazaat. Hoeveel tv-programma's heeft deze profi [professional] al (niet) geproducet? Zijn ze allebei soeteriken [soeter, souteneur]? Zij rustten eerder op hun couches [ligbanken]. Souches zijn delen van geldswaardige papieren. Fausses couches zijn miskramen. Een couche [koesj(e)] is een laag (verf). Verwar niet het hutchinson-gilford- [progeria, vroegere veroudering] en het
guillain-barrésyndroom [GBS, verlamming van spieren]. Een
pro-Deoadvocaat (PD-advocaat) verdedigt een pro-Deaan pro Deo en zal dus meestal geen prodigieuze [bovenmatige] inspanning leveren. Rechters mogen geen préjugés [vooroordeel] hebben. Wie is dit jaar Prins Carnaval? De prinsessenboon kun je eten, de
prinses-van-de-nacht is een zuilcactus (daar zat een kaketoe naast). Wat doe je met een pr-instrument [public relations]? De prosopopoeia [pee-jaa] is de persoonsverbeelding. Die kerel met zijn promiscuïteit is zwaar promiscue [altijd e – volledig vrij seksueel verkeer buiten het huwelijk]. Een brullende dicteetijger bijt niet. Het kwam duidelijk door de beijzelde bovenleiding. Prosciutto [proh-sjoe-too] is overheerlijke Italiaanse achterham.

9. Koenjit is kurkuma als specerij. De BCG (bacillus Calmette-Guérin) is een vaccin tegen tuberculose. Een parc vaccinogène is een koepokinrichting. Koepokstof is vaccina. De koerdificatie [aanpassen aan Koerdische taal en cultuur] is daar nog niet voltooid. De Kalmukken [nomadenvolk van Mongools ras] dronken koemis [melkbrandewijn]. Bij het meervoud van koeroero in VD geloofde je je ogen niet (thans 2020: gecorrigeerd! – Zuid-Amerikaans knaagdier). Een koersgrafiek is een chart. Kutais [oe] zijn hoogkijkers (vis). De koetei(eren) [hartvormige zee-egel] behoren tot de echinieten. Mogen wij twee koffies met slagroom? Dat is koffiedik kijken, koffiedikkijkerij? Wat is er zo bijzonder aan koffiebranden, koffiemalen en koffiezetten? Tussen 'koffiepad' en 'coffeepad' hoor je geen verschil, net als tussen 'koffieshop' en 'coffeeshop'. Heeft u ook köfte [een Turks gerecht]? De koh-i-noor [beroemde diamant] behoort tot de Engelse kroonjuwelen. Voor de ogen gebruik je kohl [zwartsel: ogen accentueren]. De meeste koikarpers kunnen handtam worden. Wat Koïsch is, komt van Kos. Oorspronkelijk was de koine [èh] [algemene omgangstaal] het Grieks. Wil je mee-eten?

10. Kijk, kokardebloemen! Het Land van Kokanje is Luilekkerland. Koks-in-'t-ruim zorgen voor de vleet [de haringnetten]. Kokkelevi's zijn kuifleeuweriken. Gedroogd kokosvlees is kopra. Met zijn kolbak [berenmuts, talpa(k) is militair hoofddeksel] op nuttigde hij een kolbaszworstje. Met SZW wordt in Nederland het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aangeduid. Ik ben dolblij dat ik weet wat een kolblei [karperachtige zoetwatervis] is. In Rusland had je kolchozen [groot collectief landbouwbedrijf]. Daar komt een kolengestookte elektriciteitscentrale. Die kolensjouwer is een sjappietouwer [ruwe klant, baliekluiver] en hij lust graag en veel sjappie hendele mendele [hutspot].

 

2294 Dictee van woensdag 07-07-2021 (2) dictee 50 quizwoorden Onze Taal – Taalstaat van 10 juli √

Dictee – dictees [2294]

De 50 spellingwoorden [Onze Taal - Taalstaat] voor 10 juli

(tussen haakjes het foute alternatief)

1. aanstalten (aanstalte) maken

2. a capella (à capella)

3. ad-hocoplossing (adhocoplossing)

4. au bain-marie (au-bain-marie)

5. barbecueën (barbecuen)

6. begroeiing (begroeiïng)

7. BN’er (BN-er)

8. burn-outklachten (burnoutklachten)

9. calorieën (caloriën)

10. consciëntieus (consentieus)

11. coolingdown (cooling-down)

12. crêpepapier (crèpepapier)

13. cum-laudestudente (cumlaudestudente)

14. diploma-uitreiking (diplomauitreiking)

15. etablissement (établissement)

16. filiaal (fileaal)

17. forsythia (forsytia)

18. gebraden (vlees)

19. ge-e-maild (geë-maild)

20. gefreelancet (gefreelanced)

21. geskypet (geskyped)

22. gezamenlijk (gezamelijk)

23. humaninterestverhaal (human interestverhaal)

24. iaën (iaen)

25. jiujitsu (jiu jitsu)

26. kaassouffleetje (kaassoufflétje)

27. koddebeier (koddenbeier)

28. kolokwint (koloquint)

29. ladekast (ladenkast)

30. markizaat (markiezaat)

31. omhoogschuiven (omhoog schuiven)

32. order (tot nader) (orde)

33. oud-Kamerlid (oudkamerlid)

34. paella (paëlla)

35. potjeslatijn (potjes-Latijn)

36. rhônewijn (Rhônewijn)

37. secondelang (secondenlang)

38. siësta (siesta)

39. sint-janskruid (Sint-Janskruid)

40. steiger (bij de kerk) (stijger)

41. stencilen (stencillen)

42. ster-van-bethlehem (plant) (Ster van Bethlehem)

43. terzijde geschoven (terzijdegeschoven)

44. treetje (treedje)

45. trucs (trucks) [handigheidje]
    

46. uitzendbureaus (uitzendbureau's)

47. verbiedt je (Niemand …) (verbied)

48. versteld (sta je …)

49. zinnebeeld (zinnenbeeld)

50. Zuid-Koreanen (Zuidkoreanen)