2220 Dictee zaterdag 15-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (209) √

Dictee – dictees [2220]

Oefendictee 648 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (209)

1. De computerterm alfanumeriek wordt afgekort tot A/N. In een blok 9 aan het eind heb ik een zinseindepunt toegevoegd. Beschrijf het verschil tussen AAD [van cd's: analoog opgenomen, analoog gemixt, digitaal op de cd-master vastgelegd] en DDD [van cd’s digitaal opgenomen, digitaal gemixt, digitaal op de cd-master vastgelegd]. En ADD is ook: attention deficit disorder (concentratiestoornis die gepaard kan gaan met impulsief gedrag en hyperactiviteit). In Aalst spreken ze Aalsters, in Aalten Aaltens. Een a-al-tolletje is een tolletje met op de zijden de letters A (al), B (bij), D (dubbel), N (niet), S (zet in) en T (trek). Wanneer het tolletje valt op A, krijgt men alles, de hele pot – vandaar de naam. Ik heb het aan den lijve ondervonden. De radio moet je aandoen, ook kleren kun je aandoen. Een weddenschap kun je aangaan, ook een huwelijk kun je aangaan. Voor het aandacht geven moest zij zich blootgeven. Het zeewater bleef aan- en afvloeien. Is dat aangiftebiljet al ingevuld? Ze weten niet wat ze met je aan moeten; ook niet wat ze je aan moeten trekken. Het Aansprekers- of Biddersoproer [Amsterdam, 1696] ging over begraven.

2. De aan-uitknop (ook: aan/uit-knop) is kapot. Alles wat aard- en nagelvast is, behoort bij het pand. Het Aardappeloproer [Amsterdam] vond in 1917 in WO I plaats [wegens schaarste]. Het AAP is in België het assisterend academisch personeel. Een bewijs ex of ab absurdo is er een uit het ongerijmde. Ab acia et acu: haarfijn, tot in de kleinste details. A baculo ad angulum: ongerijmd (van een redenering). Een abaja is een moslimvrouwengewaad. Ab alto ad altum: steeds hoger (excelsior). Abbatiaal is van, betrekking hebbend op een abt (resp. abdis) of een abdij. De abessijn [kat] zat te miauwen. Ab- [afvoerder] en adductor [aanvoerder] vullen elkaar aan. Ab hoc et ab hac: over van alles en nog wat (praten). Ab hodierna (die): vanaf heden. Abidjan is de voormalige hoofdstad van Ivoorkust (thans: Yamoussoukro). (Ab) imo pectore: uit de grond van zijn hart. Ab (a) incunabilis: van de wieg af, van kindsbeen af. Ab initio: van het begin af. Ab intestato: bij versterf, zonder testament.

3. Ab invito: onwillig. Ab irato: in een opwelling van toorn, in drift. À (A) bis ou à blanc: hoe dan ook, op de een of andere manier, linksom of rechtsom, quovis modo. Ab omni parte: in elk opzicht. À (A) bon droit: met goed recht, met het volle recht. Ab origine: van de oorsprong, van de aanvang af. De abortus-provocatuszaak [abortus provocatus] werd gecanceld. Mag ik je à bout portant (op de man af, à brûle-pourpoint) iets vragen? Ab ovo: vanaf het allereerste begin, ab ovo usque ad mala: van het begin tot het eind. Hij lijdt aan absence d'esprit, verstrooidheid, absentia mentis. Absolvo te: ik schenk u vergiffenis (na de biecht). Absque causae cognitione: zonder kennis van zaken, zonder voorafgaand onderzoek. Absque hoc: zonder het genoemde of bedoelde. Absque ulla conditione: onvoorwaardelijk. Een voorbeeld van 'abstractum pro concreto' is 'bewaking' voor 'gevangenbewaarders'.

4. We moeten Abu Dhabiaanse toestanden vermijden. Ab urbe condita: sedert de stichting van de stad (Rome). Abus de blanc-seing: misbruik van in blanco getekende akten. A capite ad calcem: van top tot teen. Heeft 'accent circonflexe' nou zelf dat diakritische teken of juist niet? 'Accident de parcours' is een eufemisme voor een ongeluk. 'Ach, du lieber Augustin' kan een uiting van droefenis zijn. Schrijlings op een paard zit je à cheval, dat is dus beslist geen amazonezit. We moesten mee-eten, ze wilden dat we meeaten. De accountmanager moest de junior manager inwerken. Als je de auto in de achteruit zet, moet je al in de achterruit kijken. Wat doet een achterwaartsdraaier [zekere spier in arm]? Het acme [hoogtepunt] van zijn griep was al voorbij. Wat heb je liever, acid jazz [dansmuziek] of acid house [beginvorm ervan]? De ACP-landen liggen in Afrika, de Caraïben en de Pacific. Onze hut was behoorlijk à couvert [bedekt, beschut]. Schiet het even voor, ik ben à court d'argent, slecht bij kas.

5. We deden het à contrecoeur, met frisse tegenzin. Ze vertrokken à corps perdu, halsoverkop en haastje-repje. Wilt u het leveren a conto nuovo, op een nieuwe rekening? De acoliet [misdienaar] viel met zijn neus in de akoniet [giftige plant, monnikskap]. Een [Engelse] acre is ongeveer vier vijfde van een [Franse] acre [uitspraak!]. Actum agere (acta agere): onnodig werk doen, stro dorsen. De Acta Apostolorum zijn de Handelingen der Apostelen. Met acta criminalia worden strafrechtelijke verhandelingen aangeduid. Actam rem agere: zich druk maken over een afgedane zaak. De Acta Sanctorum omvatten een biografische lijst der heiligen volgens de kalender. Een acte gratuit is een niet-gemotiveerde, impulsieve daad. Een action de jouissance [bewijs van deelhebberschap] heeft niets met vruchtgebruik, jouïssance van doen.

6. Een actiegroep zweert bij actievoeren. Kun je zeggen dat de zon een actio in distans (werking op afstand) heeft? Hij heeft een hele pancartenverzameling [kartonnen affiche]. Een goede film vertoont panchromasie [gevoelig voor alle kleuren]. Een travee [gewelfveld] vind je in het middenschip van een kerk. Een pandeiro [ee] is een
Zuid-Amerikaanse tamboerijn. Wat staat er in de Pandhuiswet [regeling van de lommerd, bank van lening]? Een panegyriek is een lofdicht. Het volk verlangde alleen maar panem et circenses, brood en spelen. Het pangapangahout stamt uit Oost-Afrika. De panghoeloe is directeur van een moskee. De boslandcreoolse vrouwen dragen pangi's [omslagdoek]. De uitdrukking 'sexy qua lijf, doch bang voor het zwempak' is een pangram [bevat alle letters van het alfabet]. Een Nederlander paniekt, een Vlaming panikeert. Een panier [pah-njee] is mede een licht rijtuig, oorspronkelijk van rijshout. Ze vroegen om panna cotta's (mv. ook: panne cotte – mogelijk een panna-cotta-ijsje) en anderen om een ham-kaaspannenkoek. Zij willen een crêperie [pannenkoekenhuis] beginnen.

7. Ze serveren daar pantagrueleske [overdadig] maaltijden. In het Grieks wordt 'alles stroomt' vertaald met: panta rhei. Een panterkat komt voor in de Kalahari [en Sahara, woestijn]. De bosnegers dragen pantjes [lendendoek]. Een pantoffeldak is conoïde [enkelvoudig gekromd]. Het pantotheenzuur is de verbinding van pantoëzuur en 3-aminopropaanzuur, waarvan het rechtsdraaiende enantiomeer (vitamine B3) in de natuur voorkomt. Heb je de film Pantserkruiser Potemkin van Eisenstein al gezien? Gebruiken we hierbij Bordeauxse, Californische of Bourgondische pap? Het papale [pauselijk] systeem vraagt om papabele [in aanmerking komend voor pausverkiezing] papabili [kandidaat voor pausschap, enk.: papabile – ee]. De kleur ponceau is papaverrood. Voor zijn paper diende hij een gepeperde declaratie in. Het papier collé is op een ondergrond gelijmd, een papier-maché model [ook: papier-machémodel] is iets anders. Een vloeitje [vloetje] is ook een stukje sigarettenpapier. Die dames lopen met papillotten in hun haar. Denis Papin heeft de papiniaanse pot uitgevonden. Uit een oud abc komt: “P is een papje [papegaai] dat pikt aan een peer.”

8. De Papoease bevolking bestaat uit Papoea's en ze betalen met kina's [PGK]. Papperts zijn zuiplappen. Wat is papyrolien [papier waarop aan de ene zijde linnen of een andere stof is gelijmd, of dat bestaat uit twee lagen papier met stof ertussen]? Brijachtig is brijig. Parabalsem is dunvloeibare copaïvabalsem [een copaïva is een wittebalsemboom – VD, aaneen! – vgl. perubalsemboom]. Het gebeurde par accident [toevallig]. Hun samenwerking werd par accord, bij overeenkomst, vastgelegd. Morgen is het paradedag. Hij stemde toe par acquit de conscience: om zijn geweten gerust te stellen. Het aardse paradijs is de Hof van Eden. Kijk heel ver omhoog: de Paradijsvogel! Is 'paradis artificiel' [onecht paradijs] een kwestie van paak [Pakistaanse hasj]? De paraenese wekt op tot deugd. Gedachtelezen valt onder paragnosie. In Paraguay betaal je met guarani's [PYG]. De Parakleet is de Voorspraak, de Trooster [Bijbels, en een parakleet een seculiere trooster]. Wat is het parallellogram van Watt [stoomwezen, verzekeren rechtlijnige beweging van zuigerstang]? De Paralympics zijn de Paralympische Spelen: daar tref je paralympiërs. Paramnesie wordt ook aangeduid met déjà vu en fausse reconnaissance. Hoeveel paramours [minnaressen] heeft hij wel niet? Aju, paraplu.

9. De bank brengt een paraplu als de zon schijnt en komt hem weer halen als het gaat regenen. Pararubber is hevearubber. Hoe spreek je 'paraski' [paa-raa-skie – combinatie van reuzenslalom en parachutespringen] uit (en 'parasolden') [is geen solden, maar een den!]? De sequoia's (reuzenpijnbomen) zijn genoemd naar de Cherokee-indiaan die het Cherokeealfabet uitvond. Parathion is een gif: di-ethylnitrofenylthiofosfaat. In de bijschildklier wordt PTH, een parathyreoïd hormoon, geproduceerd. Paraxyleen is
1,4-dimethylbenzeen. In België heb je parastatale inrichtingen [door de overheid opgericht en gelijkgesteld met een staatsinstelling – semioverheid]. Hoe schrijf je 'paratroeper'? Zo, dus. De koplopers vormden een tweetal dat aan elkaar gewaagd is: par bene comparatum. Die twee gasten zijn achterbaks, par bricole. De Moiren [Griekse mythologie] zijn de drie schikgodinnen Clotho, Lachesis en Atropos, van wie de eerste het spinrokken vasthield, de tweede de levensdraad spon en de derde die afknipte [Romeinse mythologie: Parcen, t.w. Nona, Decima en Morta]. De woorden 'parcimonie' [cent] en 'parsimonie' [simpel] kun je zonder nadere aanduiding nauwelijks fout schrijven!

10. Par complaisance [als welwillendheid] geef ik u deze cadeau. De Zuid-Europese lynx [roofdier] is de pardellynx, soms rustend op een lynxsteen [belemniet]. Ik doe u mijn argumentatie par couvert (p.c., ingesloten) toekomen. Een pardonner (ook: generaalpardonner) is een asielzoeker die op grond van een generaal pardon een verblijfsstatus heeft of krijgt. Wat is petilleren [sprankelen, tintelen]? Een poelepetaat is een parelhoen. De grote parelmoervlinder is een aglajavlinder. Hij is optimist par excellence [bij uitstek]. Par example – p.e(x)., wel nu nog mooier [ook: bijvoorbeeld – bijv., b.v., ook: e.c. = exempli causa, e.g. = exempli gratia, v.c. = verbi causa en v.g(r). = verbi gratia]! Wat zijn: parfait (à la vanille – vanille-ijs), parfait-amour [rode likeur], parfait au café (koffie-ijs) en parforce [absoluut, met alle geweld]?

 

2219 Dictee vrijdag 14-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (208) √

Dictee – dictees [2219]

Oefendictee 649 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (208)

1. Wilt u mij dit als gunst (par faveur, p.f.) toestaan? Een hoofd met uitslag is een parg of parag, een zeer hoofd, een kletskop. Een actio Pauliana (meervoud: actiones Paulianae) is een vordering wegens benadeling van schuldeisers of rechthebbenden. Een actio popularis (meervoud: actiones populares) is een rechtsvordering ingesteld door een willekeurig lid van een publieke rechtsgemeenschap. Voor 'akoestiek' mag je van VD ook 'acustica' schrijven. Een reductio ad absurdum is een bewijs uit het ongerijmde. Voor 'iets ad acta leggen' zou je het ronde archief kunnen benutten. Ad altiora: tot hogere zaken (bevorderd worden), ad amussim: nauwkeurig, zorgvuldig, ad aperturam libri (aperto libro): bij de (in het wilde weg) opgeslagen bladzijde, ad arbitrium: naar welbehagen, ad arma: te wapen (figuurlijk: aan het werk!), ad assem: tot de laatste cent, a dato: (a.d.) van heden af en ad corpus: alles bij elkaar.

2. Ook: ad bene placitum: naar welgevallen, ad captandum vulgus: om de grote hoop voor zich te winnen, ad deliberandum: om zich over te beraden, ad diem (dictam): op de bepaalde, vastgestelde dag, à demi: voor de helft, half, a Deo solo: van God alleen, ad exempla majorum: naar het voorbeeld der ouden, der vaderen, ad exemplum: naar het voorbeeld (van het genoemde), ad extremum: ten uiterste, ad extremum virium: met de uiterste krachtsinspanning, ad finem: tot het einde, ad fundum: tot de bodem (van het glas), ad hoc negotium = ad hoc: voor dit specifieke doel, ad hominem: op de man af, zonder omwegen, rechtuit = ad personam, ad hunc locum (a.h.l.): te dezer plaatse = hoc loco, a die: van de dag af, ad incitas redactus: tot het uiterste gebracht, in het nauw gedreven, vastgezet, ad inferos: naar of in de onderwereld, ad (in) infinitum: tot in het oneindige en ad instar: evenals.

3. Verder ook nog: ad libitum: naar welgevallen, zoveel men wil, ad limina (apostolorum), ad-liminabezoek: eens in de vijf jaar door de bisschoppen aan de paus en de graven van Petrus en Paulus te Rome gebracht, ad litteram (ad verbum): letterlijk, naar de letter, ad majorem Dei gloriam (A.M.D.G., ook: in maiorem Dei gloriam): tot meerdere eer van God, ad mandatum: volgens mandaat, ad manus mortuas: in de dode hand (goederen die niet vererven), ad mensuram: precies afgemeten, ad metam: naar het doel, de eindpaal, ad misericordiam: een beroep doend op medelijden of genade, ad modum Minellii: op de wijze van Minellius (vertaald en/of geannoteerd), ad multos annos: nog vele jaren!, ad nauseam (usque) of usque ad nauseam: tot walgens toe en ad notam: ter opmerking, ad nutum: waarvan de beëindiging is overgelaten aan de vrije wil van een of ieder van de betrokkenen.

4. En vervolgens: ad mortem: tot in de dood, ad oculos: voor de ogen, zodat men het zien kan, ad vocem (a.v.): bij het woord, d.i. zoek of sla op dat woord, advocatus diaboli: advocaat van de duivel (vergelijk: advocatus Dei), ad vivum, naar het leven, ad vitam: voor het leven (benoemd, aangesteld), ad vitam aeternam: tot het eeuwige leven, voor de eeuwigheid, aequo animo: kalm, aere perennius: duurzamer dan brons, ad speciem: voor de schijn, ad summam: om kort te gaan, ad superiorem judicem: op een hogere rechter, ad tempus: tijdelijk, ad tempus vitae: levenslang, ad ultimum: ten laatste, ad unguem: zorgvuldig, grondig, nauwkeurig, ad usum: ten gebruike, ad (in) usum Delphini: gekuist, gecastigeerd, ad usum publicum: ten algemenen nutte, voor de openbare dienst, ad valorem: naar waarde (geschat), ad veritatem: overeenkomstig de waarheid en adverso flumine niti: vergeefse moeite doen.

5. Verder ook nog: adversus aerem certare: vergeefs vechten, à double usage: voor tweeërlei doel (geschikt), ad patibulum: naar de galg, ad patres gaan: overlijden, ad (in) perpetuam (rei) memoriam: ter eeuwiger nagedachtenis, ad personam: zie ad hominem, ad pias causas (ad pios usus): voor vroom gebruik, voor een goed doel, ad propositum: ter zake, ad referendum: om er verslag over uit te brengen, adscriptus glaebae: (van lijfeigenen) gebonden aan de bodem, aes alienum: geleend geld, aeternum vale: vaarwel voor eeuwig en een esculaap.

6. De ADD duidt de attention deficit disorder aan [maar ook iets met cd's – analoog opgenomen, digitaal gemixt, digitaal op de cd-master vastgelegd], de ADHD (GB ook wel: adhd) de attention deficit hyperactivity disorder – alle dagen heel druk. Hij heeft nog Addis Abebitische familie. Adelaide ligt in Australië. Dat is a deed without a name [zo gruwelijk, zo vreselijk]. Adenieten hebben Adenitische gebruiken (niet in wdb., wel in ANS, betreft: plaats Aden). De adonische verzen zijn genoemd naar Adonis. Hij staat onder aegide van de gouverneur: die biedt hem aegis, bescherming. Dit is gebouwd in Aeginetische stijl. Is dat de affabriekprijs? De god van de geneeskunst bij de Grieken is Aesculaap. De aeschrologie is het uiten van ontuchtige taal, het gebruiken van vieze woorden. Het aes triplex is een sterke wapenrusting. We kennen nogal wat affaires: de
affaire-Barabbas: zie de Bijbel, een affaire d'amour: een liefdesgeschiedenis, een affaire de coeur: een liefdesaangelegenheid, een affaire d'honneur: een erezaak en een affairette: onbeduidende liefdesgeschiedenis. Zij is een fervent Real Madridaficionada.

7. Ik ben afgepeigerd. De foto was van AFP, Agence France Presse. We gaan dit à fond, tot op de bodem, uitzoeken. De koop van lijfrenten vindt in se [in wezen] à fonds perdu [zonder uitzicht op vergoeding of terugbetaling] plaats. Een afreier werkt de straat vlak af. Zijn er
Afro-Surinamers in de zaal? Een beroepschauffeur moet heel wat afrijden. Hij wil wel DNA [deoxyribonucleic acid, GB, VD] afstaan. After all, tenslotte, viel het allemaal best mee. Aftersales noemen de Vlamingen dienst na verkoop. Hij heeft lekkere aftershavelotion. Je hebt een beforeparty, de party zelf en de afterparty. Had ik nou maar aftersun opgedaan! Stop nu maar met hem afzeiken. Agadir is een plaats in Marokko, de Aga Khan was het hoofd van de nizari's, een richting binnen de sjiitische islam, agaragar is gedroogd zeewier en een agekey is een elektronisch slot op automaten. Agile is vlug en beweeglijk in de muziek. Als bij klaarlichte dag is a giorno. Het Agnus Dei is als lam het symbool van Jezus' zoenoffer.

8. Dit kan alleen à grands frais, tegen grote kosten. Die drie dames zijn agrégés, in Frankrijk bevoegd voor een functie bij het middelbaar of hoger onderwijs. Ik heb waarachtig keine ahnung [geen benul, idee]. Ik kwam er par hasard, bij toeval, achter. 'Paria paribus referre', 'paria paribus respondere', 'par pari respondere' en 'par pari referre' betekenen allemaal: met gelijke munt betalen. Met het noords Parijs wordt Stockholm bedoeld. De koers is momenteel a pari [100%]. Een Parijzenaar is een Parisien. Het eiland Paros heeft ons het Parisch marmer doen geworden. Hun lonen dienen pari passu – in dezelfde verhouding – verhoogd te worden. Daar kom je op pari ratione, volgens overeenkomstige redenering. Hier geldt de paritas rationis, gelijkheid van rechtsgrond. De gaven werden pariter – gelijkelijk – verdeeld onder de armen (nee, geen sousbras!). Zet de auto maar op de P+R, de park-and-ride. Hij lijdt al lang aan parkinsonisme [lijkt op parkinson, maar gevolg van andere aandoening].

9. Het Franse 'sous' betekent trouwens 'onder': sousafoon (John Philip Sousa), sousmain (vloeimap), souschef (adjunct-chef), sous-entendu (bedekte uitdrukking), sous-vide (gegaard en gekoeld in vacuümverpakking), souterrain (kelderverdieping) en sousbras (onder de oksels). Het parket is in Nederland het bureau van het Openbaar Ministerie en in België van de procureur des Konings. Wat houdt het acrobatische spel parkour in? Freerunning! Par le droit du plus fort, volgens het recht van de sterkste, zou hij moeten winnen. Ze praatten gisteren over koetjes en kalfjes, over kleren en opschik, dat is: parler chiffons. Hun mannen parlesant(t)en [redetwisten, zwetsen] ondertussen. Hij ontving me in de parloir [spreekkamer] met parmaham. Hij ging bij wijze van spreken, par manière de dire,
kopje-onder. Deze planten groeien ook op de Parnassus [berg Griekenland, symbolisch: woonplaats der dichters]. Waar vindt men nog paria nobilia fratrum, edele broederparen? In dit kerkressort [gebied] bevinden zich drie resorts [luxueus verblijfscomplex].

10. Hij heeft een sf-parodie [sciencefiction – aaneen!] geschreven. Op mijn parole d'honneur, mijn erewoord. Met parousie wordt wederkomst bedoeld. Deze biljartstoot was par pistolet [uit de losse hand (pols)]. Par renommée, bij geruchte, is hij qi dao [tsjie-dau] gaan beoefenen [Tibetaans mediteren]. In de astrologie is een pars fortunae een gelukspunt. Het grootste deel (pars major) van de uitgaven zit bij Onderwijs. 'Zijn gastvrij dak' is een pars pro toto voor 'huis'. 'Zijn fiets plakken' voor 'zijn band plakken' is een totum pro parte. Pars minima sui: dat wat in de bedoelde persoon de minste waarde heeft. Pars virilis: een mans aandeel of plichtmatig deel. Welk lied was dat ook alweer: onder de restauratie in Frankrijk het herkenningsteken van bonapartistische gezindheid, onder het Tweede Keizerrijk een officieel vaderlands lied, nadat de Marseillaise was verboden? Antwoord: Partant pour la Syrie!

 

2218 Dictee donderdag 13-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (207) √

Dictee – dictees [2218]

Oefendictee 650 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (207)

1. De partes orationis zijn de woordsoorten en de partes posteriores de billen. Je particeps tori [bedgeno(o)t(e)] kan best je particeps criminis [medeplichtige, partner in crime] zijn. Bij appelen en peren kan parthenocarpie [vruchtvorming zonder bevruchting] voorkomen. Het participium praesentis is het tegenwoordig deelwoord, het participium perfectum het verleden deelwoord. Een partie carrée is een gezelschap van vier personen in twee paren: twee dames en twee heren. Hij koos de wijste partij, maar heeft verder geen partij getrokken voor iets of iemand. Was dat een crime passionnel? Partners in crime zijn onafscheidelijke metgezellen. Dat is part of the deal, of the game, of the job [dat hoort er nu eenmaal bij]. Een partyflock [groep mensen] attendeert elkaar op house- en dancefeesten. Laat maar zitten, parum refert: er is weinig aan gelegen, het komt er weinig op aan. Een parurier [ruu-rjee] is een handelaar in sieraden. Een pasanggrahan is een zeker gouvernementsgebouw in Indië. Gewestelijk is Jan van pas de verlangde bruidegom.

2. Hocus pocus pilatus pas! Hij woont nog geen twee passen hiervandaan. Aanvaard dit als een parvum non parvae amicitiae pignus: een klein bewijs van een allerminst kleine vriendschap. Een parvenu is volgens VD een nouveau riche [mv. nouveaux riches (+)]. Parva componere magnis is niet altijd gepast: het kleine met het grote vergelijken. Een der hogere programmeertalen is Pascal. De passen: pas de charge (militaire stormpas), pas de deux (balletdans voor twee personen), pas de géant (reuzenstap of vrijgeleidebrief) en pas des patineurs (gang van schaatsenrijders, snelle gang). Het is Pasen en Pinksteren bij hem [het gaat hem goed]. Dit boek heeft een dos passé [vlakke, vierkante rug]. De passé défini [handeling als afgesloten voorstellen] heeft als antoniem de imparfait [imperfectum. o.v.t., onvoltooid verleden tijd]. Is een passeerzeef een passe-vite? Ja: roerzeef. Bij het volleybal (niet baseball!) is de verleden tijd van hij passt hij passte [i.v.m. de uitspraak, net als bij baseball]. Passepoileren is paspelen [omboorden]. Met deze Passer [sterrenbeeld] kun je geen cirkels trekken, die staat aan het zuidelijk halfrond.

3. Het chemisch element erbium, een lanthanoïde, atoomnummer 68 (symbool: Er), is genoemd naar Ytterby. We hebben een vierpersoonscottage gehuurd. Over een passerelle [loopbrug voor voetgangers] kun je lopen. Kun je een passevolant [maakt getal vol, hoort niet bij de troep] zijn bij wijze van passe-temps [tijdverdrijf]? De arma Christi zijn de passiewerktuigen. Pacifisme [streven naar duurzame vrede] is beslist geen passivisme [lijdelijkheid]. Een passpiegel is een psyché, maar wat doet een passloper bij volleybal (en was Hannibal een pasloper)? Pastastrikjes worden farfalle genoemd. Emser [geneesmiddel] en Drostes pastilles ['t is gewoon lekker] dienden verschillende doelen. Het decanaat of dekenaat is het gebied van een deken. Het diaconicum [diakonikon – ruimte, rechts van de apsis, kleedruimte] en de prothesis [links, offergaven] vormen de pastophoria [verzamelnaam van die twee]. De zesde symfonie van Beethoven is de Pastorale [eigennaam]. Een pastor fidus animarum fidelium is een trouwe herder van de gelovige zielen. Is Clinton ook past president? Ja. Die schaakpartij is past praying for [verloren, niet meer te redden]. Een pastor loci is een lokale pastoor. Een pataat of bataat is een zoete aardappel. Ik wil alleen patat met, een patatje met.

4. Pata negra is fijne Spaanse gedroogde ham van varkens met zwarte poten. Pâte kun je niet eten – denk maar aan pâte de verre [glaspoeder met fixeermiddel], paté wel – denk maar aan pâté de foie gras (ganzenleverpastei). Kruimeldeeg is overigens pâte brisée. Patentgeel wordt ook Turners geel genoemd. Patentlood of Thomsons lood is een loodtoestel [peillood met aflezing]. Je hebt paters jezuïeten en paters goedleven [gemakkelijk leven en welgedaan]. Een patertje kun je dansen. Geleende dingen moet je als een pater familias, een (goed) huisvader, beheren. Gelieve geen Frans paternoster te bidden [vloeken – P = naam gebed, p = x bidden]. Ook Cicero was vader des vaderlands, pater patriae (P.P.), maar wij hebben onze eigen Vader des Vaderlands (Prins Willem I). Pathemata mathemata: door pijnlijke ervaringen en schade wordt men wijs (vergelijk: mathemata pathemata: wiskunde is lijden). Komt het epd (elektronisch patiëntendossier) er nog? Volgens Seneca zijn vrouwen geboren om te lijden: pati natae.

5. Hij is een gladjanus [gewiekste vent] van een patjakker [smeerlap]. De evangelist Johannes beleefde zijn patmos [onaangenaam oord waar je afgezonderd zit] op Patmos [eiland ten westen van Samos]. Een algemene uitdrukking voor vroede vaderen is patres conscripti (P.C.) De vaderlijke macht wordt patria potestas genoemd. Voltaire was de patriarch van Ferney. Het Patrimonium Petri is het gebied van Vaticaanstad. De chef-kok is de patron-cuisinier. Wat is een patronymicum [patroniem, vadersnaam]? Een giberne is een patroontas [voor jagers]. De ChristenUnie, een fusie van GPV en RPF, was tegen. Akkebah, wat een vies eten! Het Akkadisch [taal] werd in het oude Mesopotamië gesproken. Een arcadisch gedicht is landelijk en eenvoudig zoals in Arcadië (Arcadia = landschap op de Peloponnesus, in de lit(t)eratuur voorgesteld als het land van onschuld en vrede).

6. Een akant is de acanthus [doornachtige plant]. Een Ajacied speelt in Ajax. De afkorting ajb. betekent alsjeblieft. Met gesloten deuren is à huis clos. Hulpen: aide de camp (adjudant), aide de cuisine (hulpkok), aide-mémoire (geheugensteuntje) en aide-ménage (hulp in de huishouding, interieurverzorgster). A (ab) incunabilis: van de wieg af. Ainsi soit-il: het zij zo. Een airshot is een whiff [bal niet raken bij golf]. Hij is expert in het zich gewichtig voordoen: air d'importance. Geef de patchoeliolie eens aan, wil je? Zijdekapok wordt akon genoemd. Het Parthenon is op de Akropolis op Perzenpuin [resten van door de Perzen verwoeste tempels] gebouwd. Op de wijze van: à la baisse (short gaan), à la belle étoile (in de openlucht, onder de blote hemel), à la barbe de (voor de baard van, in weerwil van, ondanks), à la bonne heure (nou, vooruit dan maar), à la carte (volgens de menukaart), à la crème (met room: chocolat, café, spinazie), à la façon (op de manier van; façonneren is fatsoeneren) en à la minute [onmiddellijk, terstond, meteen].

7. Verder: à la façon de Venise (zoals een façon-de-venisekaraf), à la fanfare (term uit de boekbinderij), à la fortune du pot (wat de pot schaft), à la guerre comme à la guerre (men moet zich naar tijd en omstandigheden weten te schikken), à la jardinière (met groenten opgemaakt), à la meunière (voor het bakken door de bloem gehaald), à la mode (volgens de vigerende mode), à la nage (in het kookvocht opgediend), à la page (op de hoogte van de laatste ontwikkelingen), à la recherche du temps perdu (frase ter aanduiding van de herbeleving van een lang voorbije tijd, vooral door triviale aanleidingen), à la rigueur (als het beslist moet), à la sardine (zoals men een sardineblikje openmaakt), à la tartare (met pikante saus), a latere (volledige bevoegdheid – van de paus – tot onderhandelen hebbend) en als laatste à la veille d'un grand événement (aan de vooravond van een grote gebeurtenis).

8. Hier voor mij liggen twee albums: een album [liber] amicorum [boekje van of voor de vrienden] en een album studiosorum [naam van alle studenten ooit]. Hij is albus in albis, wijs onder de wijzen. Al dente (bijtgaar, niet-papperig) is niet te zachtgekookt, zó dat men erop moet kauwen bij het eten. Een alderman is vergelijkbaar met een wethouder [pardon, BE: of schepen]. De aleppo-inkt is een Aleppisch product. Al fresco: op verse, natte kalk, aliena vivere quadra: klaplopen, alieni temporis flores: bloemen van een vroegere tijd, a limine: van het begin af, reeds onmiddellijk, à l'improviste: onvoorbereid, à l'immortalité: aan de onsterfelijkheid, zie: Académie française, à l'instar: naar de wijze van, aliquis in omnibus, nullus in singulis: iemand die een beetje thuis is in alles, maar niets geheel beheerst, a little more than kin and less than kind: iets meer dan verwant en minder dan bevriend, aliud et idem: iets anders en toch hetzelfde en ten slotte alius et idem: een ander en toch dezelfde.

9. Zouden pekans [vismarter] pecannoten [dessertnoot] lusten? Hij dient slechts als alibiali [excuusallochtoon]. Alive-and-kicking is nog steeds goed functionerend (in weerwil van wat men zou verwachten). Hij weet alles à livre ouvert [waar je het boek ook opent, zonder je voor te bereiden]. Ze riepen in koor: 'Allahoe akbar' [bij moslims: God is de grootste]. De allemande is een Duitse dans in driekwartsmaat. Voor de uitspraak van 'alliancering' [echt een ring!] zou een koppelteken niet misstaan. Het is all in the game [erbij horend]: all-over [patroon of weefsel], all right [prima, afgesproken], allrisk(dekking) [autoverzekering], allrounder [beheerst alle onderdelen van vak of sport], allseason [geschikt voor alle jaargetijden], all the way [tot het bittere einde], alltime high [record bij beurskoers] en all'unisono (op dezelfde toon). De kinderen speelden op de aloenaloen [ruim vierkant grasplein voor de woningen van de regenten en hoofden op Java, stadsplein]. All the perfumes of Arabia is een hyperbolische formule met als waarde 'niets ter wereld'. 'One dollar, one vote' (niet in wdb.) is de symbolisering van de almighty dollar [in de economie vormen de dollars een soort van 'stemmen']. Al secco (a secco) is op een droge ondergrond (geschilderd). De alstroemeria [eu] (incalelie) en de althea (zeemaluwe) bloeiden. Alta mente repostum: diep in de ziel bewaard. Altera pars Petri: het verstand.

10. Alterum tantum: nog eens zoveel. Zonder ambages [omhaal van woorden] beëindigde hij het gesprek. De AMB is de Acht Meibeweging. Ik heb een Amati [originele viool] gekocht. De afkorting a.m. betekent mede: amica manu, door vriendenhand (bezorgd). Gewapenderhand is à main armée, a majore ad minus is van het grote tot het kleine, een amant attitré is een officiële minnaar en een amant de coeur een geliefde. Ze zouden weer veel ambras [drukte, ophef, poeha – ook: embarras] maken. Ook in Qatar is er een Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden. Wat houdt ambushmarketing [rond een evenement van de concurrent] in? Je bent een âme de boue, een verachtelijk wezen. Een amelanchier is een krentenboompje. Amabile [ie ee] is liefelijk (lieflijk).

 

2217 Dictee woensdag 12-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (206) √

Dictee – dictees [2217]

Oefendictee 651 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (206)

1. Hij wist dat paucis [kie] verbis [ie], in (met) weinig woorden, te verwoorden. Dat is paucorum hominum – voor weinig mensen – weggelegd. Het paulianeus handelen verwijst naar de Romeinse jurist Julius Paulus. Wat houdt het paulinisch privilege in [ook: paulijns – het recht op ontbinding van het huwelijk tussen niet-gedoopten, indien een van beiden na het huwelijk het doopsel ontvangt en de andere partij daar niet mee instemt]? Een paumelledeur kun je gemakkelijk uitnemen. Hij is een eerlijke vent: pauper in aere suo, arm, maar zonder schulden. Hij is een pauvre sire, een armzalig heerschap, een stumper. De paxzalvers [vredesdemonstrant] kennen we allemaal, verder met pax: de pax aeterna (eeuwige vrede), de pax Americana (door de Verenigde Staten gewaarborgd), de pax Britannica (idem door het Britse Rijk), de pax Romana (idem door het Romeinse Rijk), de pax Dei (de godsvrede) en de pax imperii (de rijksvrede, de landsvrede). De zegen 'pax vobiscum' betekent: vrede zij met u. Paying guest [kostganger], payload [lading door derden betaald], pay-off (wervende slotzin als climax van de reclametekst, ook: slagzin), payroll [loonlijst], pay-tv [betaal-tv] en pay-per-view [betalen voor de films die je bekijkt]. Een P.C. Hoofttractor is een asobak.

2. Het PDS is het prikkelbaredarmsyndroom en het PDV is het Productschap Diervoeder. Gratis, om godswil, pro Deo, wordt afgekort tot P.D. In een commedia dell'arte [kluchtspel, Harlekijn, Colombine] zul je niet snel 'bismillah' [Arabische vrome uiting] horen. Is er een wezenlijk verschil tussen het Oranjehuis, het huis van Oranje(-Nassau) en het Koninklijk Huis? Er was toen sprake van een peak oil [piek in de wereldwijde olieproductie]. Hij droeg peau-de-suèdekleding [fijn leer, uiterlijk van fluweel] en zij een peau-de-pêchepakje [fluweelachtige stof, gordijnen en vrijetijdskleding]. Op de morning after kun je nog een pechpil, een morning-afterpil nemen [anticonceptie]. Hij heeft een soepele coup de pédale, pedaaltred. Hij deed dat pecuniae causa, om het geld. Een pede poena claudo is een straf die laat op de misdaad volgt. Hij heeft er gruwelijk de p (ook: pee) in. De peepshow [naakte vrouw door kijkvenster van cabine] duurde maar kort. Wordt met Jaan, Peer en Pauw [Jan en alleman] mede Peer de Schuimer [berucht piraat] bedoeld? Peerdrops zijn perendrups [rode zuurtjes]. Is hij zelf de aanvoerder van zijn peergroup [leeftijdsgenoten, makkers met wie je omgaat]? Peerreviews zijn collegiale toetsingen [in de academische wereld]. Hij dronk alant(swijn) [wijn op alantswortel getrokken (als maagversterkend middel)].

3. Bij peer-to-peerhandel (p2p – zonder tussenpersonen) blijft er weinig aan de strijkstok hangen. Een modern gymnastiekpaard is een pegases [mv. pegasessen]. De peinture barbarisme [stijlrichting die zich afzet tegen de traditionele esthetica] danken we aan Jan Cremer. Ik blijf moeite houden met 'pellets' om te verstoken en 'pallets' als zeg maar onderzetter bij heftrucks. Die jongemannen treden vaak op als reisbuddy's. Een gelijkopgaande strijd is een gevecht waarbij de deelnemers gelijk opgaan. Amende (honorable) doen is schuld bekennen. American's Creed is het Amerikaanse credo, d.w.z. een regering van het volk, door het volk, voor het volk. Een grote auto van Amerikaanse makelij is een amerikaan. Ik heb Jeroen en amitié genomen [hem als vriend behandelen, vertrouwelijk met hem omgaan]. Ik bedenk ze niet zelf: a mensa et toro (van tafel en bed – scheiden, gescheiden), à merveille (wonderlijk wel, prachtig), amicitiae causa (uit vriendschap), amicus curiae (zoek op; soort van pro-Deoadvocaat) en amicus humani generis (allemansvriend).

4. Verder: amicus usque ad aras (iemand die bereid is zich voor zijn vriend op te offeren), a minore ad majus (van het kleine tot het grote), à mon avis (naar mijn mening), amor Dei (liefde tot God), amore et labore (door liefde en arbeid), amor et deliciae generis humani (lieveling van de mensheid), amor fati (liefde tot zijn lot; het jazeggen tot het leven), amor habendi (hebzucht), amor patriae (vaderlandsliefde), amor omnia vincit (de liefde overwint alles), amor proximi (naastenliefde), amor scleratus habendi (vuige hebzucht), amour du blâmable (liefde, voorliefde voor het berispelijke, voor de onderwereld, de misdadigers), amour fou (overweldigende, hartstochtelijke liefde), amour sacré de la patrie (heilige liefde tot het vaderland), a mundo condito of ab urbe condita (sinds de schepping van de wereld), anarithmon gelasma (de eindeloze deining van de golven der zee) en angina temporis [tijdnood].

5. En ook nog: anima candida (zuiver gemoed, zuiver karakter), animae dimidium meae (boezemvriend), animal disputax (iemand die redetwist louter om te redetwisten), animal scribax (iemand die het schrijven niet laten kan), anima naturaliter christiana (de van nature christelijke ziel), animus domini (de wil eigenaar te zijn), animus injuriandi (opzet om te beledigen), animus nocendi (het oogmerk om schade te berokkenen), animus novandi (de wil om een schuldvernieuwing tot stand te brengen) en animus possidendi (de wil van de bezitter om als eigenaar te worden aangemerkt).

6. Ten slotte: animo deliberato (met voorbedachten rade), à niveau (op gelijke hoogte, gelijkvloers), anno aetatis suae (in zijn (haar) zoveelste levensjaar), anno dazumal (schertsend: heel lang geleden), ante diem (a.d.: voor de – bepaalde – dag), ante meridiem (a.m.: voor de middag), anno passato (verleden jaar), anno regni (a.r.: in het zoveelste regeringsjaar van de genoemde vorst), annuente Deo (Deo annuente, Deo favente, favente Deo: met Gods gunst, onder begunstiging van het Opperwezen), annus horribilis (rampjaar), annus gratiae (protestants: jaar na het overlijden van een predikant, waarin de collega's diens werkzaamheden voortzetten ten voordele van weduwe of kinderen), annus mirabilis (wonderjaar), anonymus in libro non edito (een ongenoemde in een niet-uitgegeven boek), à peu près (ongeveer), à plus forte raison (met des te meer reden) en après tout (after all).

7. Is de voormalige 'AMRO Bank' zo goed geschreven? Een aniani is een rijstmesje. Is dat een annapaulownaboom? Anti-etatisme is tegen staatsbelang en staatsinmenging. Antifouling is beschermverf of -coating op scheepshuiden. Een antimakassar is een kleedje over de rugleuning van canapés. De Annunciatie is Maria-Boodschap. Hij is antiklerikaal en niet zo'n klein beetje ook. De PEMBA is in Nederland de Wet Premiedifferentiatie en Marktwerking bij Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. De PEN is de International Association of Poets, Playwrights, Essayists, Editors and Novelists, Internationale Associatie van Dichters, Toneelschrijvers, Essayisten, Redacteuren en Romanschrijvers (internationale vereniging van literaire – GB ook: tt – auteurs). Denk ook aan de PEN-club. Hij ging penages [behoedzaam] te werk. Als je trouwens tewerkgesteld wordt, moet je ook te werk gaan. Ik ga mijn laren en penaten [huisgoden – Romeinse mythologie] opzoeken.

8. Beschrijf het pencak silat [GB ook: pentjak silat] eens. Pendente lite, terwijl het proces gaande is, hangende het geschil, geven we geen commentaar. Een peneplain is een schiervlakte. De uitdrukkingen 'pen en gat' en 'pen-en-gatverbinding' zijn allebei correct. De bewijzen zijn penes me, in mijn bezit. 1 pengö [Hongarije] was tot 1946 100 filler waard. Wie kent Meester Pennewip niet, de onderwijzer uit Multatuli's Woutertje Pieterse, het prototype van de schoolfrik? De pennenstrijd werd met één pennenstreek beslecht. Wat was het recht van de dertiende penning [recht om (bij verkoop) een dertiende deel van de waarde van een onroerende zaak te eisen]? Hij is penny wise, pound foolish (zuinig in kleine en verkwistend in grote zaken, op een verkeerde manier) en zal dus nooit rijk worden. Een penny dreadful is een goedkope horrorroman. Wat doet een penny-a-liner [iemand die voor een penny per regel artikelen schrijft, reporter]? Een tafa is een penseelstaartbuidelmuis. Zullen we tussen de pensees [viooltjes] een penceetje [amandelgebak] eten? Een oppensioenstelling [BE] is het op pensioen gesteld worden.

9. Raadselachtig is delfisch, enigmatisch, sfinxachtig en sibillijns. Een raadsheer zit in Nederland in het gerechtshof of de Hoge Raad, in België in een hof van beroep of het Hof van Cassatie. Pentriet is
penta-erythritoltetranitraat, een zeer krachtig explosief. Een p.eo. is een professor extraordinarius, een buitengewoon hoogleraar. Een peon is een vaquero [Mexicaanse cowboy]. De Peperkust ligt in Liberia. Crème de menthe is pepermuntlikeur. Met peperoni wordt bedoeld onrijpe Spaanse peper, in azijn ingemaakt (let op: pepperoni is een pikante salami). Deze Pepervreter vreet helemaal niets [sterrenbeeld, niet meer in VD, Toekan wel!]. Een peppadew (peppersweet) is een op een cherrytomaat lijkend, zoet pepertje. In deze pépinière [boomkwekerij] zul je niet snel een pépite [goudklomp] vinden. Verstuur het maar per Van Gend en Loos. Per accidens: bij toeval, per acclamationem: bij acclamatie, met algemene goedkeuring, peracuut is een versterking van acuut en per cassa: contant.

10. Verder per ambages: langs omwegen, in dubbelzinnige termen (antoniem: sans ambages) en per ardua ad astra (per aspera ad astra): door strijd tot overwinning. Een percolator is een doorzijgapparaat [voor o.a. koffie]. Per consequentiam is bijgevolg (ergo, e.) Per dativum is door omkoping, door steekpenningen. Pereat [stik!] en vivat [hij/zij leve] liggen soms dicht bij elkaar. Antiqua homo virtute ac fide: een man van ouderwetse deugd en trouw en antiqua virtute ac fide: van ouderwetse deugd en trouw, à outrance: tot het uiterste en à pas comptés: met afgemeten schreden.

11. Mosjavim [VD, enk. mosjav, mv. GB: mosjaviem, geen commune] zijn nu eenmaal geen kibboetsen. Belgisch-Nederlandse motards rijden op moto's. Van een faiseur de mots [woordenkramer] mag je niet een serie jeu(x) de mots [woordspeling] verwachten. Er was heel wat mouvement [(verkeers)drukte].