2148 Dictee woensdag 24-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (157) √

Dictee – dictees [2148]

Oefendictee 700 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (157)

1. De hartree [ie] is de atomaire eenheid van energie (E_h). Deze afmeting is hart-op-hart. Een evaatje is een hartvormig schort. Hij viel van de steiger en was hartstikke dood, morsdood. Je mag
'hart-vaatziekte' schrijven maar ook 'hart- en vaatziekte'. In plaats van hartzeer kennen we ook: afflictie, hartenleed, hartenpijn, zielensmart en zielsverdriet. Eén haruspex [Romeins priester, voorspeller], twee haruspices [als: index, indices]. Hij harvestte [verzamelen in een databestand, een corpus] heel wat bij elkaar. Wat kunnen die harzers [om zijn zang gekweekte variëteit van de kanarie] mooi zingen … Is dat een hashcode [hakt bv. een wachtwoord in bitjes]? Hoe schrijf je 'hasjiesj' [alleen zo]? Japanse eetstokjes heten hashi. De haskala was de Joodse verlichting (geen lamp dus). Dat heb ik in de hasjshop gekocht. Hasta la vista [Spaans: tot weerziens]! Een hateenheid is huisvesting voor alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens (een- of tweepersoonsappartement). Beschrijf de hathayoga [lichaamsoefeningen en adembeheersing staan centraal] eens. Doe dit haud [hout] mora, zonder dralen.

2. Haud passibus aequis: (van navolgers) ver achterblijvend bij hun voorbeeld. Haud sine gloria: niet zonder roem. Een haussier is een speculant à la hausse, een stier [vgl. baissier, à la baisse, beer, contramineur]. Haute(s) contres zijn zangers. Hava is hoogactief vast afval [vgl.: lava = laag-]. De wilde havanna's [niet afgesneden sigaar] stammen uit Havana. Eén havdala [ritueel ter afsluiting van de sabbat of feestdag], twee havdalot. Een havenzate [verhoging in water] is nat, een havezate [havezaat, grote hofstede] droog. Haver wordt ook oot of aat genoemd. Een paard is een havermotor. Hoe spreek je 'hazelskink' [skihnk] uit? Het toppunt: een hazewind die als een haas hazenwinden laat. Je hebt hbo- en wo-bachelors. Ooit was de HDO de Hilversumsche Draadlooze Omroep. Hèhè, is dat lopen. Een hearsay is een on-dit [gerucht]. Dat gadget [hebbedingetje] is een must-have. Met een misvatting moet je het wel mis hebben. Deze hebe is een bevallige schenkster (niet van wijn). Hechsjers (hechsjeirem) zijn onder andere koosjerverklaringen.

3. Bij huidwonden kun je een agrafenhechting toepassen. Die hecklers [voortdurend roepen en kritische vragen stellen] verstoren het debat opzettelijk. Hoeveel is een hectostère [100 kuub]? Veel tenniswedstrijden worden beslist via best of fives. Dat weet elke harpeniste. Het werd hem de but en blanc [op de man af] gevraagd. Ik zou zelf zeker nooit blanc-seings (blankets = blanco volmachten) afgeven. Overigens: blanketten [peer] eet ik graag. Het eau des carmes [geen mv.] (ook: karmelietenwater) was vroeger een huismiddeltje tegen diverse kwalen, zoals koliek en lethargie. Een heitjespiejijzer is een kwartjesvinder [bedrieger die je uitnodigt met hem te kaarten]. Ondernemingsraden en olympische records heten or's. Bessemeren is werken volgens het bessemerproces [staalproductie]. Zoeken op '*code*': zebracode (streepjescode), vocoder (elektronische stemvervormer) en toxicodermie (uitslag door inwerking van giftige stoffen op de huid). Op (en)coderen volgt decoderen.

4. Laten we elkaar geen mie(tje) noemen [dingen zeggen zoals ze zijn] [n.a.v. synonymie!]: alchimie (alchemie – oude geheime wetenschap, op zoek naar goud), bacteriëmie (aanwezigheid van bacteriën in het bloed), antonymie (tegengestelde van synonymie), amimie (uitdrukkingsloosheid van het gezicht), hyponatriëmie (watervergiftiging), antroponymie (persoonsnaamkunde), athymie (athymisme: het ontbreken van de thymus = zwezerik), atimie (verlies van burgerrechten, eerloosheid), natriëmie (het voorkomen van natrium in het bloed), cyclothymie (cyclofrenie= manisch-depressieve psychose – antoniem: schizothymie = gespletenheid van gemoed), boulimie (of: boulimia - eetbuienstoornis), hypermimie (ziekteverschijnsel met overdreven sterke gezichtsuitdrukking), hypomimie (te weinig), dysthymie (depressieve neurose), hetero- [varken en zwijn], homo- [vorst en vorst] en hodonymie [straatnaamkunde], hyperthymie (ziekelijke vrolijkheid) en toponymie (plaatsnaamkunde).

5. En het laatste staartje: hyponymie of subordinatie (voorkomen van een woord waarvan de betekenis door een ander woord gedekt wordt), metonymie of metonymia (Hemmerechts lezen …) en parathymie (verstoring van het gevoelsleven). Verder met 'code': tancode (authenticatiecode bij elektronische betalingen: transaction authentication number), met de short- of snelcode haal je documenten op uit een computergeheugen, nicodemiet (iemand die in het geheim tot de Reformatie was overgegaan, maar in het openbaar
rooms-katholiek bleef), de DNA-code is een genetische code, de dresscode [kledingvoorschrift] is nog niet vastgesteld.

6. De codex constitutionum is een van de vier delen van het onder keizer Justinianus tot stand gekomen Corpus Juris Civilis [codificatie van het Romeinse recht onder keizer Justinianus], verbindend sedert 534. De codex argenteus is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. De Code Napoléon of Code Civil was het Franse Burgerlijk Wetboek (1804), dat van 1810 tot 1838 ook in ons land gebruikt werd. Codeïne is methylether van morfine, een alkaloïde dat in opium voorkomt (onder andere werkzaam tegen hoest). Een cacodemon is een boze geest. We moeten back to basics [terug naar de basis] gaan. De soldaat blancode [blancoën = met blanco, onderhoudsmiddel, behandelen] zijn uitrustingsstukken. Een kerkelijke wet vastgelegd in de Codex Iuris Canonici wordt wel canon genoemd. Hij cheatte [valsspelen, sjoemelen, frauderen] nogal eens. Een compiler vertaalt broncode [vb. C of Pascal] naar objectcode [machinetaal computer]. Wat doet de cryptoanalyse [cryptanalyse: het ‘kraken’ van geheimschriften, van codes]? Met DigiD's heeft men een digitale identiteit [en inlogcode voor overheidsdiensten].

7. Spionnen schrijven ook weleens [GB ook: wel eens] en clair [geen code]. Het junk-DNA is het DNA dat niet codeert voor erfelijke eigenschappen. Aan de nettiquette [etiquette voor internet] dient men zich te houden. Alle opensourcesoftware komt uit een open source [broncode daarvan voor iedereen – gratis – beschikbaar en te veranderen]. Een password of paswoord is persoonlijk. De RAL is de ReichsAusschuss für Lieferbedingungen, een coderingssysteem om verf- en coatingskleuren (RAL-kleuren) te definiëren. Verkoopt u ook Coburger hammen [in een rechthoekige vorm gepekelde, en vervolgens gerookte ham – Coburg = stad in Beieren]? De schulplijn [conchoïde, mossellijn is een kromme schelpvormige lijn] is door de wiskundige Nicodemus uitgevonden. Een rtf-bestand heeft de extensie rtf (rich text format). Een scrambler scrambelt [berichten, tekst, vervormen = coderen]. Wat zijn tokens [computer: reeks tekens]? De Code Noir uit 1685 was een voorbeeld van slavenwetgeving. In de online-VD wordt 'Code Pénal' (CP) inmiddels correct geschreven. Een html-bestand in HTML-code kan tags [bv. <vet>] bevatten, die moet je niet verwarren met hashtags [zoals #MeToo in een T/twitterbericht].

8. Zachtschilden hebben een week chitinepantser. Hier volgt een greep uit de meest interessante ISO-landcodes: AS (Amerikaans-Samoa), AZ (Azerbeidzjan), BD (Bangladesh), BA (Bosnië en Herzegovina), BF (Burkina Faso), BT (Bhutan), CC (Cocoseilanden), CK (Cookeilanden), CV (Kaapverdië), FO (Faeröer), GQ (Equatoriaal-Guinee), GP (Guadeloupe), HM (Heard- en McDonaldeilanden), KM (Comoren), KN (Saint Kitts en Nevis), LC (Saint Lucia), MH (Marshalleilanden), NU (Niue), PM (Saint-Pierre et Miquelon), QA (Qatar), RE (Réunion), TV (Tuvalu), UG (Uganda – GB ook Oegandees --- > Oeganda), VC (Saint Vincent en de Grenadines), YE (Jemen), YT (Mayotte), ZA
(Zuid-Afrika), UZ (Oezbekistan), LY (Libië), DO (Dominicaanse Republiek), BN (Brunei), AQ (Antarctica) en EH (Westelijke Sahara).

9. Het woord 'swaffelen' [ooit Woord van het Jaar] is een typisch voorbeeld van Hedenlands taalgebruik. In Indië roken ze graag hollanders [sigaar]. Een heelgoedhollander [papierfabricage] wordt gevuld met lompen. Ook om acht uur hoor je een heelslag; om halfacht [GB ook: half acht] niet. De vier Heemskinderen zijn de vier zonen van Heymijn van Ardennen, Ritsaart, Writsaart, Adelaart en Reinout, bekend uit het volksboek 'De vier Heemskinderen'. Krijg nou het
heen-en-weer [val dood]. De Heren van Zuilichem waren geen gemakkelijke. Met witheren of witte(! – W in VD lijkt fout) heren worden de dominicanen (norbertijnen) aangeduid. Wie of wat is de heer (ook: koning) der schepping? [heer = man, koning = mens, maar gelukkig: de kroon der schepping is de vrouw.] Als uitroep van verbazing uitte hij: heremijntijd. De Here der heren is de Here der heerscharen. Een van de negen engelenkoren heet Heerschappijen. Wat heeft die heet bloed zeg; ze is, zeg maar, beregeil.

10. Als 'Heere' [ee:] hoort, weet je dat er een orthodoxe protestant over zijn godheid (Godheid) spreekt. De hefnerkaars is een oude eenheid van lichtsterkte [nu: candela – cd]. Kap toch met die hegelarij [irreëel gefilosofeer, zogenaamd op basis van de filosofie van Hegel]! Hei, 't was in de mei, zo blij. 't Is (altijd) hei of fij met hem [hollen of stilstaan]. Het heibeiige type heibeit [tieren, schelden] als een viswijf. Ze draagt haar heidipakje [erotisch speelpakje], nou, dan weet je het wel. Is er verschil in smaak tussen hei- en duinhazen [laatsten smaken naar zand]? Een heikind (oplanger, opzetstuk) is een verlengstuk, o.a. voor een heipaal bij het heien. Ze is bij het heilsleger, het Leger des Heils (LdH). De Heilige Alliantie is het in 1815 door Rusland, Oostenrijk en Pruisen gesloten bondgenootschap. Hij is roomser dan de paus [zeer orthodox of fanatiek]. Met de heilige uit Assisi wordt Franciscus bedoeld. De eerste christenen vormden de gemeenschap van de heiligen. Denk utopiaans (utopisch, niet te verwezenlijken).

11. Een esdoorn is een helikoptertjesproducent [vleugeltje, vogeltje, duikelaar]. Wanneer is het geocentrische wereldbeeld [aarde centraal] ingeruild voor het heliocentrische (copernicanisme: de zon dito)? Hij is niet helderziend, maar -horend [vergelijkbaar].

2147 Dictee dinsdag 23-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (156) √

Dictee – dictees [2147]

Oefendictee 701 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (156)

1. Bij het hekkelen [sloten schoonmaken, heinen] heb je (dus) een heinhaak nodig. Ik kan niet heksen en blauwverven tegelijk [uitdr. – repliek op een (onredelijke) aanmaning tot spoed]. Bij een heksenbezem (cladomanie – door woekering van takken) spelen zakjeszwammen een rol. Het groot heksenkruid behoort tot de teunisbloemfamilie. Een hekwerkwijk is een gated community. Wielrenners vrezen de hel van het Noorden [slechte, met kasseien geplaveide wegen in Noord-Frankrijk, bekend van de klassieker
Parijs-Roubaix]. Helaba [tw., aandacht trekken], zijn we nog bij de les? Die episch dichter, de epicus (producent van epiek), wist waar het epicentrum lag … Heldenkampen zijn aristieën [gevecht van uitgelezen strijders]. Een tenore drammatico is een heldentenor. Hij had er een limpide [heldere] kijk op. Is dat nou een heletoonstoonladder [tussen elke toon een hele toonafstand]? Die ster vertoont momenteel een heliakische [de zon betreffend] opkomst.

2. Fotozinkografie? Tja, dat is heliotypie. De helladische cultuurperiode [znw. (het) helladisch = een tijdperk!] op het Griekse vasteland en de Cycladen valt ongeveer samen met de minoïsche [koning Minos] cultuur op Kreta. Bestudeert een hellenisant naast de hellenistische beschaving ook de Helleense cultuur? Ja. Het helleniseren [Helleens, Grieks maken/worden] wordt ook wel graeciseren [vergrieksen] genoemd. De veerman van de onderwereld, dat was Charon. Een hellebrok [booswicht] kun je niet eten, een jokkebrok ook niet, maar een karamel- en polkabrok [soort van ulevel = stukje suikerwerk in kleurig papiertje met – binnenin – rijmpje erop (die vroeger op het ijs werd gegeten)] wel. Met de hellevorst wordt Satan aangeduid. Hoe strenger de winter, hoe hoger het (positieve) hellmanngetal. Een dra [bijw., bijv. gebruikt] moeder kan aan het Hellp-syndroom lijden. Een clinometer is een hellingmeter. Bij een hel(l)uo librorum, een boekenverslinder, beklijft het gelezene niet. Een helmbasilisk wordt ook jezushagedis [kan over water lopen] genoemd. Is dat knopig [groot speenkruid] of gevleugeld helmkruid [waterspeenkruid]?

3. De helmholtzenergie is gerelateerd aan de gibbsenergie. Helminthes of helminten (enkelvoud helmins) zijn ingewandswormen. Helminthiasis bestrijdt je zuster met een helminthagogum [wormafdrijvend middel]. De helminthologie [wormziekten] bestudeert ook de helminthocecidiën (aaltjesgallen). Een zekere witsporige, grijsbruine plaatjeszwam is de helmmycena. Zo waarlijk helpe mij God Almachtig [slot eedformule]. Met helosis heb je likdoorns. Een helmstijlige bloem is gynandrisch [stamper en meeldraden vergroeid]. Zo'n volk van heloten [in slavernij] kan gemakkelijk in een sloot met helofyten [moerasplant] verdrinken. De helse steen, de lapis infernalis, heeft een medische functie [ziek vlees wegbranden]. Hij is 'm gesmeerd. Klontering van rode bloedcellen is hemagglutinatie. Die he-man lijdt aan een hemangioom [goedaardig bloedvatgezwel dat voornamelijk in de huid voorkomt]. Een hemdbroek is een combinaison of chemise-enveloppe, een hemdbloes (-blouse) een chemisier [overhemdblouse]. De hematocrietwaarde [verhouding tussen het volume van de bloedlichaampjes en het totale bloedvolume] is te hoog.

4. Een steekmug is een hematofaag. Wat heeft een henne- of henekleed [lijkkleed] met kippen van doen? Niets dus. Een zijdenappel is een jeruzalemmer of pigeon. Hij zal het wel aan zijn hemdsslippen vegen [niets van aantrekken]. Met de Olympische hemel [berg Olympus] worden de Griekse goden geassocieerd. Wat wordt met de menistenhemel [heerlijk oord, m.n. de Vechtstreek in de achttiende eeuw] bedoeld? Het begin van het Onzevader luidt: 'Onze Vader die in de hemelen zijt.' Hij wist niet anders uit te brengen dan '(grote) God in den hemel'. In Indië is een Chinees een zoon van het Hemelse Rijk (China). De Hemelheer gebiedt ook het hemelheer (hemelheir = engelen(leger)). Die lagen hemelwijd (zeer wijd) uiteen. Een hemelzeiker [roze glacékoek] kun je eten. Wat zijn hemera- [nachtblindheid] en nyctalopie [dag-]? Ken je alle leden van de hemichordata [stam van het dierenrijk]? Een hemistiche is een halve alexandrijn [letterkunde: versregel van zes jamben met een rust in het midden, meestal met afwisselende mannelijke en vrouwelijke rijmen]. Een hemistichomythie is een zekere passage in een drama [waarin twee sprekers om beurten telkens een half vers (hemistiche) zeggen = antilabe]. Een hendel (VD, GB ook: handel) kun je overhalen. De herdersgod was Pan.

5. Rokkenjagers, ook geïnteresseerd in de Dow-Jonesindex, laten zich vaak leiden door de hemline-indicator [quasigrafisch verband tussen Dow-Jones en roklengte]. Met hemorroïden heb je aambeien. Een hendekasyllabe (-bus) is een elflettergrepig vers. 'Zandige heide' [i.p.v. zand en heide] is een hendiadys [stijlfiguur]. Door wie werden Henk en Ingrid wereldberoemd? Juist: Geert Wilders. Met de Hippocrene wordt de hengstenbron bedoeld (op de Helicon, veroorzaakt door Pegasus = paard). Een hennenei is een klein kippenei. Hij moest toen door het hennepen venster kijken [werd opgehangen]. Hij kon niet henneweg of denneweg meer [geen kant meer op]. 'Alle hens aan dek' komt van 'all hands' [alle manschappen]. Een allehensje is voor iedereen bestemd. De hepi- is de schoolvakantie tussen Hemelvaart en Pinksteren. Ankhs zijn hengselkruisen [VD; GB: ook z]. Een gekke henkie zal niet gauw zeggen: 'Ik ben gekke Henkie niet', want dan liegt hij. Een heresiarch is een aartsketter.

6. Hennepblouwel is hennepbraak [braken, breken, de stengels na het roten kneuzen]. De Pentateuch [5, Thora, vijf boeken van Mozes: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium] samen met de boeken Jozua en Richteren vormt de Heptateuch (7). Hij heeft een herretje [herexamen] Spaans. Zo'n hercules is een ware krachtpatser. Een herculesarbeid, een reuzenwerk, is een Herculeus labor. Zonder de Goede Herder dolen Zijn schapen. Zonder een goede herder dolen de schapen. Een ecloge [èhk-loo-chee] is een bucolisch of arcadisch gedicht. Onze Heidi [niet: een heidi] droeg een herderinnenkostuum. Hij is heriditair [erfelijk] belast. Een hereditas jacens is een nog niet aanvaarde erfenis. Een hereford [uitspraak!] is een vleesrund. Kravatten kunnen alle kleuren hebben [vgl. cravate noir en cravate blanche]. In het Israëlische leger wordt het krav maga [contactgevecht] beoefend. Die ketters met hun heresieën [ketterij, dwaalleer]. Een bekend eenpansgerecht is her(i)heri. Een herkansing in de sport is een repêchage [ruh].

7. Van welk programma is dit de jingle [herkenningsmelodie]? Herleving is regeneratie, renaissance, reveil of revival. Een hermelijntram is een lagevloer- of albatrostram van de Vlaamse Vervoersmaatschappij De Lijn. Een royaltywatcher gaat licht aan hermelijnkoorts [overdreven verering koningshuis] lijden. Mijn vervoersbedrijf zou ik Hermes [bode van Zeus] noemen. Met de hernhutters worden meestal de Moravische broeders bedoeld. Waarom heet een knuppel- een herodespremie [slachten jonge kalveren van tussen de 10 en 20 dagen oud]? Er wordt wat afgechineesd en afgeshot met diacetylmorfine [= heroïne]. Hoe werkt een heronsfontein [waaruit water spuit door de druk van samengeperste lucht]? Een heroön (mv. heroa) is een zeker monument voor een heros [halfgod, held] zoals Achilles, Agamemnon, Heracles of Perseus. Dat riep om een reprise [herhaling, heropvoering]. Anisool is fenylmethylether [aangenaam riekende en kleurloze vloeistof, C₆H₅-O-CH₃ = methoxybenzeen]. Je zult het maar hebben: herpes genitalis [herpes simplex van de uitwendige genitaliën], herpes simplex [koortsuitslag], herpes gestationis [zwangerschapsjeuk, lijkt op gordelroos, niet van herpesvirus], herpes labialis [koortslip], herpes tonsurans [ringworm – schimmelinfectie] of herpes zoster [gordelroos]. Hadden de NSB'ers ook al een herrenmoral [herenmoraal, meerderwaardigheidscomplex]? Een hijood is een boerkini.

8. Hou op met dat herrebekken [bekvechten]. Met een apoplexie of attaque heb je een hersenbloeding. Een beroerte is een CVA, een cerebrovasculair accident. Je (kanarie)hersentjes gebruiken, daar heb je ze voor. De hersenschedel, het neurocranium, is dus juist niet de aangezichtsschedel, het viscerocranium. Hersenverweking is dementia paralytica of encefalomalacie. Wat is nu het harde hersenvlies: de dura mater [dat!] of de pia mater [zachte, weke]? Wat zijn reconvalescenten [herstellende zieken]? Daim [dèh(n)] is hertenleer. Je zou er kippenvel en een kippenborst van krijgen. De gnoe heeft het hertenpad gekozen. Ze keek me als met reeënogen aan. Een babiroesa is een hertzwijn. Zouden wij Herulische [Herulen of Herulers: een Germaanse volksstam] roots hebben? 'Vanielje' is herverfranst tot 'vanille'. De Hervese kaas is een sterkruikende en -smakende kaas. Pommes duchesse [mv.] zijn hertoginnenaardappelen [torentje puree = ook pommes dauphine].

9. Met het Land van Kokanje wordt Luilekkerland aangeduid. Eerdergenoemde kaas komt uit het Land van Herve. In het noorden gaat dat over in de Voerstreek en in het oosten door het Hertogenwald en de Belgische Eifel. In de hervormingstijd kwam de Hervorming tot stand. Wat gebeurde er in de tuin der Hesperiden [met de gouden appelen van Hera]? Waar ligt het Hesperische bekken [deel van de Middellandse Zee tussen Spanje en Sardinië]? Langs de hessenweg [voor Duitse kooplieden] zat een hessenmug, een Hessische vlieg. Gisteren is hesterno die. Waar vindt men nog hesychasten [monnik, volledige contemplatie = vrome overdenking, religieuze bezinning]? Het heeft geëbd. In het es zetelen volgens Freud de instincten [= id, het onderbewuste]. Heterofilie [man-vrouw] vind je bij mensen, heterofyllie [plantensoort brengt tweeërlei stengelbladeren voort] bij planten. Heterostylie is ongelijkstijligheid [bij planten]. Hetmans zijn aanvoerders, hoofdlieden bij de kozakken [ruwe bereden militairen]. Bij dieren is HD heupdysplasie. Een heupbreuk is een collumfractuur. Heui [vero: begroeting], welkom hier! Een hevel aan een wc is een sifon.

10. Hexamethyleendiamine is 1,6-hexaandiamine, H₂N(CH₂)₆NH₂, een tussenproduct bij de fabricage van onder andere nylon-6,6 [evt. nylon 6.6, nylon 6/6]. Is deze hhs [hogere hotelschool] een onderdeel van de HHS [Haagse Hogeschool]? Hij werd hic et nunc [op staande voet] ontslagen, maar kan zeker hic et ubique [hier en overal] weer terecht. Hier te lande, hier ter stede en zelfs hier in de buurt zie je dat al. Het hiëratisch schrift [vereenvoudiging van het Egyptische hiërogliefenschrift] gebruikte men op papyrus. Het hiervoormaals [voor de geboorte], vind je dat in de uterus [baarmoeder]? Een higgsboson is een god(s)deeltje. De high church is de anglokatholieke (niet de
rooms-katholieke!) kerk. Een high-end product is kwalitatief zeer hoogwaardig. Wat is je highscore? Ze hebben hinc inde [wederzijds] ingestemd.

 

2146 Dictee maandag 22-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (155) √

Dictee – dictees [2146]

Oefendictee 702 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (155)

1. Wanneer componeerde Schubert de himmlische Länge [1840]? Hinc atque hinc [van weerskanten] werd er druk uitgeoefend. Een hindernisloop is een steeplechase of hordeloop. In Hindoestan vind je veel hindoeïsme en ze spreken er Hindi. Een hinkjambe [drievoetig jambisch vers met als laatste voet een trochee] is een choliambe. Ons bedrijf zoekt vooral hipo's [haaj-poo – high potential]. De artseneed is de eed van Hippocrates. Een histiocyt is een schuimcel die vreemde deeltjes kan opnemen. Highball is whisky-soda. De Hiswa is de Nederlandse Vereniging voor Handel en Industrie op het gebied van Scheepsbouw en Watersport. De internetextensie van de Heard- en McDonaldeilanden is hm [landcode: HM]. De hittepetit [klein bedrijvig persoontje] bestuurde een hittenwagen [kleine wagen met een shetlandpony ervoor]. Woedt die historikerstreit [o.a. over over vergelijkingen tussen nazikampen en communistische kampen] nog steeds? Schertsend wordt Prinsjesdag ook wel hoedjesdag genoemd. Een hoekreier [= lijntje, touw] zit aan de hoeken van zonnetenten [boven een scheepsdek]. Doe de hoelahoep [dans] eens voor [daar is een hoelahoepel bij nodig]. Een ho-ijzer is bij motorrijders de rem.

2. De blanket is een peer of een kers of een blanc-seing [getekende, niet-ingevulde volmacht]. Blanquette is ragout op basis van gekookt wit vlees (kalfsvlees, lamsvlees en gevogelte) in een saus van roux, room en eigeel, een blanquette de veau is een kalfsragout [kalfsblanquette]. Spreek uit: hoekerker [hoek]. Als het er hoeks en kabeljauws aan toegaat [grote onenigheid], verwijst dat naar de historische Hoekse en Kabeljauwse Twisten [GB, VD: t]. Toen we de hoela(hoela) dansten, zei ze, dat het 'aan me hoela' [nooit van mijn/zijn/z'n leven] is, maar dat '(a)mehoela' en 'ammehoela' ook goed zijn. De hoempa(pa) [ook oempa – straatmuzikant, muziekkorps] kwam voorbij. Daar doen de jihadisten [jihadstrijder, jihadi, heilige oorlog] het voor: de eeuwig jong blijvende maagd met gazelleogen in het paradijs, de hoeri. De adh is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Hoeveboter is nu eenmaal geen hoevenolie. Kom, laten we nog even hoezeeën [hoezee roepen] voor die snoeze- en hoezenpoes [hoes: omslag grammofoonplaat]. Bij bezwijmen: neem hoffmann(s)druppels. Een hohouwer (ho-ijzer) is een rempedaal.

3. Een hofmeier is een majordomus [hoogste hofbeambte Merovingers]. Hogedichtheidpolyethyleen wordt met HDPE aangeduid [vgl. LDPE – lage- ]. In Nederland had je de Technische en Economische Hogeschool, in België de industriële hogeschool. Volgt hij holt- of hoktonderwijs [letterwoorden! – BE: hoger onderwijs van het lange type – k = korte]? Een holbolle lens is een concaafconvexe [fout VD – holbol is niet hetzelfde als bolhol – geen verwisselbare begrippen – geen streepje!] lens. Het holmeslicht [waterlicht, drenkelingen terugvinden] is niet naar Sherlock Holmes genoemd, de holmespet [geruite pet met klep voor én achter] wel. Ik mag dat wel, die Hollywoodachtige hollywoodromantiek. Hij vertrok hol over bol, halsoverkop. En wie wonen er dan in Hollandistan [Nederland voorgesteld als islamitisch land]? Op de hbs [hogere burgerschool (GB), VD: hogereburgerschool] zaten hbs'ers,. Wij bevoeren de holstaande zee. Holy shit [tw., uitroep verbazing], nou lijden we nog schipbreuk ook! Later waren de Homeriden de rapsoden [volkszanger] die de gedichten van Homerus voordroegen. Boven die babylonische spraakverwarring [niet specifiek] uit klonk nog een homerisch [onbedaarlijk] gelach. De Hominidae zijn de mensachtigen [hominiden, hominoïden].

4. Een homme à bonnes fortunes is een man die veel veroveringen bij de dames weet te maken. Wat hebben 'homo erectus' [rechtop gaande – en rechtopstaande – mens] en 'homo-erotiek' met elkaar te maken? Weinig dus. Prozarijm wordt homoioteleuton genoemd. Is dat daar de Grote Hond (inclusief Hondsster of Sirius) of de Kleine Hond? Komt een honduraskalkoen [pauwkalkoen] echt uit Honduras (het is toch geen hondenras)? Hij bereed in het circus een hongaar [Hongaars paard]. Een hongerdoek [groot wandkleed in de kerk] wijst in de veertigdagentijd op de vastenactie. Fringale [frèhn-gahl – goal] heet ook wel hongerklop [wielrennen]. Hongerlappen is hongerlijden (GB: ook wel los). In de Hongerwinter (specifiek, 1944-1945) werden heel wat hongertochten ondernomen. Honingazijn is oxymel. Diende deze hongitocht [zwaargewapende vloot van prauwen] tot muskaatbomen kappen of voor mensenroof? Beide. Ik kick op bretagnehoning. Waar komt het gezegde 'honi soit qui mal y pense' [schande over hem die er kwaad van denkt] vandaan? De derdehonkman [honkbal – niet: derde honkman] tikte me uit. Honkyoku is meditatieve zenmuziek.

5. Hij heeft een honorair(-)consulaanstelling [NL?]. Zij volgt het honoursprogramma [aanvullende studie in de bachelorfase]. Het hoofd schuddend kwam hij me tegemoet. Zij reageerde hoofdschuddend. Waar is mijn hoofdeau-de-cologne? Als je niet kitsch, kunst met een kleine k, maar Kunst met een (grote) K nastreeft, heb je een Doel met een hoofdletter (D). Chateau migraine is hoofdpijnwijn. In de Statenbijbel krijgt Golgotha als vertaling hoofdschedelplaats. De enceinte [ahn-sèhn-tuh] is de hoofdwal van een vesting. Hij heeft recentelijk zijn eerstemachinistendiploma behaald. Komt in de hooftiaanse werken van P.C. Hooft niet een hoofse [hoofdig, koppig] boer voor? De Barentszzee vind je in het barre, het Hoge Noorden (het hoge Noorden van Europa). Hoogachtbaar: een oud predicaat voor leden van de Hoge Raad. Je plan is te hooggegrepen.

6. De rooms-katholieke hoogdagen zijn Pasen, Pinksteren,
Maria-Tenhemelopneming, Allerheiligen en Kerstmis. Zij is een hooggehakte secretaresse. Ze spreken daar Hooghollands, algemeen Nederlands. De Hooglanders zijn bewoners van de Schotse Hooglanden. Sommigen van hen slachten af en toe een hooglander [rund, grote grazer]. Een kutai is een hoogkijker [vissoort]. Zijne Hooglustigheid is de titel van Prins Carnaval in Maastricht. 'Hoogmogende Heren' en 'Hunne Hoogmogenden' sloeg vroeger op leden van de Staten van Gelderland. Wanneer was de hoogrenaissance? De hoogstopgeleiden verdienen meestal het meest. Hoogreliëf is haut-reliëf. Een hooipeiler [controleur op broeien van hooibergen] is een van de pijlers [steunpilaar] bij een hooiproducent. Wij logeren in een hooitel (hooihotel – moet je nog voor betalen ook!). Hooizakken zijn botteriken [gewetenloos]. Wat werd (16(d)e eeuw) met de Zwarte Hoop [onbetaalde soldaten die rondtrokken: roof en plundering] aangeduid? Valt een zwarte zaterdag [verkeer] altijd voor een Zwarte Zondag [vroeger de tweede zondag voor Pasen, omdat dan kansel en altaar met zwart behangen waren]? Nee, dus.

7. Welk land wordt met de Hoorn van Afrika [Somalië] bedoeld? Hoorn bestaat uit corneocyten [medisch: hoorncellen]. Hoornkiezel wordt ook chert [tsj] genoemd. Als je een hoornpantser heb, lijd je aan ichtyosis. Toppunt van antiquiteit: in het Oudhollands schrijven op oud-Hollands papier (oudhollands dus). Hoornstof is keratine. Keratitis is hoornvliesontsteking. Hij stinkt als een stronthaan [= hop]. Hoe is het Hoorns Hop [landafslag, daardoor Hoorn op een 'kaap'] ontstaan? De Hopi vormen een bekend Noord-Amerikaans indianenvolk. Haagse hopjes zijn koffie-ulevellen. Hoppa, en nu samen de hop-over [oversteekplaats, o.a. vleermuizen] over. Gehopte wort is een zeker moutaftreksel. Het beginsel van een hoquetus [compositietechniek – twee partijen om en om] staat verre van een quatre-mains [pianostuk voor vier handen]. Je gaat toch geen hopsak [meubelstof van canvasgaren] in een hopzak [zak voor hop] stoppen? Horae subsicivae [s] zijn snipperuren. Hora locoque consuetis: op de gewone tijd en plaats.

8. Het rijk van de Gouden Horde is een los samenhangend rijk dat is ontstaan uit het rijk van Djenghis Khan. De horecaffers zijn meestal geen lid van de Horecaf, maar werken wel bij een bedrijf, aangesloten bij het bedrijfschap Horeca. Horiatiki is een Griekse salade met schapenkaas. Dat vioolspel was horribile auditu (verschrikkelijk om aan te horen), al vind ik het horribile dictu (verschrikkelijk om te zeggen) en het was ook nog horribile visu (verschrikkelijk om aan te zien). Deze wielrenner is hors catégorie: van de buitencategorie. Een antoniusbroeder werkt in een hospitaal, een houtbroeder [schorskever, ambrosiakever] niet. In een hortus conclusus [besloten tuin] mag je niet komen. Ze zullen de hort wel opgegaan zijn [de straat op, ook ervandoor met een andere partner]. Kijk, dit is zesrijige gerst. De nahossers vallen niet onder de HOS-regeling [NL: Herstructurering Onderwijssalarissen]. De horror vacui [vaa-koe-wie] is de afschuw van het ledige.

9. Die babe [jonge, seksueel aantrekkelijke vrouw] is flink horny [geil]. Een hospitaalridder is een johannieter(ridder). In die veringloze kar zaten we te hossebossen [hotsen en botsen]. Met hostis humani generis (hostis generis humani) wordt de duivel aangeduid. Met hotel de Houten Lepel of hotel Bellevue wordt in het Bargoens de gevangenis, de nor, bedoeld. In een hôtel garni, gedreven door een hotelhouder, ho/ôtelier kun je geen maaltijden krijgen. Die hotfixes [herstel van programmeerfouten] heb je wel nodig! Een hotspot is een place to be en een hotshot is een pief. Tussen het Kremlin en het Witte Huis is er een hotline. Een Hottentot is lid van de Bosjesmannen, de Khoikhoi. Hotties zijn fysiek of seksueel aantrekkelijk, vooral in hottubs [tobbevormig bubbelbad]. De bekende leus van de stad Gent is 'Fides et Amor' (hou en (ge)trouw). Een houarituig [oe] is een soort van wherry [zekere sportroeiboot]. Spuwers zijn blijvers, spijers zijn (ge)dijers [zuigelingen].

10. Ook in de veehouderij komt wel voor-de-gek-houderij voor. Deze politicus is een ware houdini [oe] [weet steeds een uitweg in een schijnbaar hopeloze situatie]. Zij houset het liefst op muziek van The Housemasters (VD! – who the hell ...). Wat is bij het schaken subaltern hout [toren, loper, paard]? We gaan wandelen in de Leidse Hout [bosje]. Dit stuk hout is gepyrograveerd [houtbranden met vlam]. Iets houtje-touwtje repareren, levert een houtje-touwtjereparatie op. Het capoeira [uitspraak!] is een Braziliaanse zelfverdedigingstechniek. Wist je dat het solvayprocedé [soda uit kalksteen en zout] naar een Belg genoemd is? In Portugal drinken ze veel caipirinha's (cocktail van cachaça, limoensap, bruine suiker en fijngestampt ijs). De caixa
[kahj-sjaa] is de Braziliaanse snaredrum [snèhr-druhm] (ook: snaardrum – GB, VD).

 

 

2145 Dictee zondag 21-03-2021 (4) dictee Online Bieb Dictee Volwassenen De Boekenberg Spijkenisse 2021 √

Dictee – dictees [2145]

Online Bieb Dictee Volwassenen De Boekenberg Spijkenisse 2021

Het virus bleek vrij vruchtbaar voor de Nederlandse taal (auteur: Nhung Dam)

 1. Ik ben gek op nieuwe woorden leren, zo pak ik geregeld het woordenboek uit de kast om het te lezen als een ouderwetse roman. Met de beentjes hoog en een warme kop chocolademelk duik ik er helemaal in. Geen pageturners of cliffhangers, maar toegegeven: mijn hart springt op als ik tussen de lidwoorden ineens een parel ontdek.

2. Het afgelopen jaar was allesbehalve weelderig of gul te noemen, maar het virus bleek vrij vruchtbaar voor de Nederlandse taal.

3. Sommige woorden heb ik nooit in de mond gehad zoals ‘prettesten’ of ‘vaccinweigeraar’. Andere nieuwe woorden heb ik aan den lijve ondervonden, zoals ‘hoestschaamte’, toen ik me verslikte in een pinda en ik mijn gezelschap duidelijk moest maken dat het echt, echt door die pittige pinda kwam. Of ‘huidhonger’, toen ik om die honger wat te stillen [in letters:] drieënzeventig euro armer was na een massage.

4. Naast alle nieuwe vondsten waren er ook bestaande woorden die een heuse opleving hebben gehad. Tot vorig jaar was ‘pandemie’ een oud, muffig woord, iets uit de vorige eeuw. Het hoorde thuis in ongeloofwaardige sciencefictionfilms of kostuumdrama’s. Maar dat ze knisperend haar intrede deed, had niemand kunnen bedenken. Wie dacht het ooit in de mond te nemen in een doodgewoon gesprek met de buurman over je ‘zelfquarantaine’? Andere nieuwkomers zijn onder andere ‘kuchscherm’, ‘coronamoe’ en ‘raamvisite’ (ontstaan tijdens de eerste lockdown, toen oude mensen voor het raam naar hun pasgeboren kleinkinderen zwaaiden).

5. Met de komst van het nieuwe virus zijn er ook een hoop nieuwe soorten schaamte ontstaan. Zo kregen we snotterschaamte, hoestschaamte, niesschaamte. Maar ook een virusgerelateerde agressie jegens de medemens leverde een woord op: ‘hamstershamen’ [shamen, ik shame, jij shamede, er is geshamed]. Voornamelijk gericht op die persoon met net te veel toiletpapier in de winkelkar: “Zeg eens, zoveel [bedoeld: papier] heb je niet nodig om je reet mee af te vegen, aso!” Toen ik in maart, na twee weken van schaarste het allerlaatste velletje doorspoelde en eindelijk [in letters:] één pak toiletpapier had weten te bemachtigen, schuifelde ook ik uit angst te worden gehamtershamed met een opgetrokken kraag richting huis.

6. Laten we hopen dat deze woorden geen blijvend onderdeel gaan worden van onze dagelijkse taal. Dat het eenzaamheidsvirus hopelijk zal gaan klinken als iets uit een ver verleden, net zoals de builenpest, de pokkenepidemie en de Mexicaanse griep. En dat we die anderhalvemetersamenleving een plekje kunnen geven in onze muffige geschiedenisboeken en joelend vieren dat er in een
in-je-aurasamenleving [geen streepje na aura!] leven. Een nieuwkomer voor volgend jaar wellicht? Eerst deze maar even snuiten. In de elleboog dan.

 

 

2144 Dictee zondag 21-03-2021 (3) dictee Online Bieb Dictee 8-12 jaar De Boekenberg Spijkenisse 2021 √

Dictee - dictees [2144]

Online Bieb Dictee 8-12 jaar De Boekenberg Spijkenisse

De puntmuts (auteur: Janneke Schotveld)

 

1. De ridster [vr. van ridder?] fietste door het park op haar pas 

gepoetste racefiets.

2. Ze was verkouden, dus ze wilde als de sodemieter een sneltest 

doen.

3. Doordat ze niet goed oplette, reed ze bijna over een huilende 

kabouter heen.

4. Ze stopte abrupt om hem te helpen.

5. Maar ineens dacht ze: kunnen kabouters corona krijgen?

6. Ze durfde het risico niet te nemen.

7. Ik kom direct terug! Beloofde ze het jammerende mannetje.

8. Voor de sneltestlocatie stond een ellenlange rij, dus de ridster moest wel voordringen.

9. Gelukkig is dat geen probleem als je de beschikking hebt over een zwaard.

10. De uitslag kwam razendsnel: het bleek gewoon een ordinaire snotneus!

11. Snel racete ze terug, zou het minuscule kereltje er nog zitten?

12. Hij zat nog op exact dezelfde plek en tuurde omhoog.

13. Er bungelde een bordeauxrood puntmutsje aan een hoge tak.

14. Het waren die rotkinderen weer, verzuchtte de kabouter.

15. De ridster reikte naar het hoofddeksel en gaf het gauw terug.

16. De kabouter was zeer verheugd dat hij zijn hersenpannetje weer kon verwarmen.

17. Dank je wel lieve ridster, wil je met me in het huwelijk treden? Vroeg hij plechtig.

18. Nee, maar ik zal je wel een kusje op je snoetje geven, zei de ridster.

19. En dat deed ze.