2116 Dictee zondag 28-02-2021 (1) dictee Dictee van de dag (133) √

Dictee – dictees [2116]

Oefendictee 724 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (133)

1. We zoeken op '*cote*': abricoteren (bestrijken met abrikozenmoes), côte (term bij kansspel en heuvel), côte à l'os (ribstuk met been), côtelette suisse (met ham en kaas), coteline (meubelstof), coteren (merken of noteren op de beurs), een kliek met een coteriegeest, de CoTerm (Commissie Terminologie – ingesteld door de Nederlandse Taalunie, vergelijk de vroegere SaNT – Samenwerkingsverband Nederlandstalige Terminologie), côtes du Rhône (rhônewijn uit het stroomgebied van de Rhône, te weten uit delen van Gard, Vaucluse, Ardèche en Drôme), entrecote (tussen de rib, lapje rundvlees), loco tertio (tertio loco: in de derde plaats), picoteerijzer (beitelvormig gereedschap voor het picoteren: mijnbouwterm). Is dat foudroyant [zich snel uitbreidend] of ischemisch [veroorzaakt door plaatselijke bloedeloosheid] gangreen [koudvuur]? De Côte d'Or is een wijnstreek, waaruit de gamay stamt.

2. Een tricoteuse is een volksvrouw (…) of een handwerktafeltje. Massicot [oo] [ook: masticot] is poedervormig loodoxide (vroeger als gele verfstof gebruikt). Als deïst deist hij meestal (houdt hij zich gedeisd). Dat voornaamwoord is deiktisch [ij]. Ja, die geijkte smoes kennen we nu wel. Gefyrofobie is brugvrees. Met kwantiseren wordt uitdrukken in quanten bedoeld. Zeg maar 'u' en hou op met dat gejou. Die jongens moeten stoppen met dat uitjouwen van de buurman. Hij koketteert met het zogenaamd behoren tot de gens du monde, de high society, de beau monde, de hogere kringen, de upper ten, de culturati en de literati. Hij is een genie, een einstein. Het
bose-einsteincondensaat is de aggregatietoestand die resultaat is van afkoeling van bosonen tot vlak bij het absolute nulpunt van -273 graden Celsius (-273 ^oC = 0 K = kelvin), bij welke temperatuur de atoomkernen met elkaar versmelten.

3. Een geek [ie – g van goal, vgl. gigue (zj) = dans] is een computerfreak en een giek is (ook) een sloep. Behoort hij tot de einsteiners (einsteingeneratie)? Het einsteinium is een kunstmatig gevormd radioactief chemisch element, lanthanoïde, atoomnummer 99 (symbool: Es). De steile trap had maar dunne spijlen. Mooie scène: bij de geuzelambiek zongen ze een geuzenlied. Ze hebben prima gerei om het gerij in orde te maken. De ghibil [hete woestijnwind
Noord-Afrika] teisterde de gerbil [woestijnrat]. De gere-integreerde sans-papiers [vreemdeling die illegaal in een land verblijft – zelfde mv.] beweert dat hij een reïncarnatie is van een god. Die getroebleerde gek veroorzaakte de nodige trubbels en dat leidde tot een eindeloos getouwtrek tussen partijen. 'Giaur' [gaa-voer] is een scheldnaam voor niet-moslims. Ghee [ie – g van goal] is geklaarde boter. Hij heeft een giacomettifiguur [dzjaa] (zeer langgerekt, mager). Een leonardokind [hoogbegaafd] wordt ook weleens [GB ook: wel eens] een einstein genoemd. Bij dit werk is er altijd veel stress en gestres.

4. GHB is gammahydroxybutyraat of gammahydroxyboterzuur (ook wel GBH: grievous bodily harm). Een gezapigerustverstoorder kenmerkt zich doordat hij de gezapige rust verstoort. Wat is nu eigenlijk het verschil tussen g-factor en G-kracht? Antwoord: de tweede, een kracht, veroorzaakt de eerste, een versnelling. In Nederland zeggen ze 'mahjs' (/mɑjs/) en schrijven ze 'mais', in Vlaanderen zeggen ze 'maa-jies' en schrijven ze 'maïs': allebei goed volgens GB, maar in het ene land zie je feitelijk alleen die ene schrijfwijze en in het andere land de andere. We hebben geyahtzeed. Gijl is biergist, een gijn een takel, chijm of chymus is de spijsbrij in de maag en chijl of chylus is lymf(e) bevattend vet. Genetisch gemodificeerd voedsel wordt ook wel gm-voedsel of frankensteinvoedsel genoemd. Kan dat door de (dictee)beugel: glauk [zeegroen] glauconiet [groen tot zwart mineraal]? Ja, dus.

5. De blauwe godsgenade wordt ook wel glid- of genadekruid genoemd. Met gin-fizz wordt een cocktail op basis van gin aangeduid. Ik heb niets met glaasje draaien [communiceren met geesten]. Zou hij daar zijn giraffennek voor uitsteken? Weten ze in God's own country, Amerika, wel wat de godsvrede, de pax Dei, de treuga Dei, is? In de zin van crediteren heb je 'goedschrijven' goed geschreven. Die Goereese familie had een geweldige vakantie in de Albanese kuststrook. Jee(tje), gos(sie), wat ben jij knap! Zo'n gore-tex jas
(gore-texjas) is wel waterdicht, maar ademt niet. Wat moet zo'n badguy [rol van slechterik, boeman] nou met zo'n goodie [hebbedingetje]? De (het) graatmagere mode-icoon schreed en schrijdt met gracieuze gratie over de catwalk [toneel voor mannequins]. Hij waarschuwde gauw al zijn gouwgenoten [gouw: gewest, landstreek].

6. Het woord 'jeep' [dzjiep] komt overigens van G.P. (General Purpose). Go with the flow (volg de trend, de massa)! Het gouteren is het goûter gebruiken. Zij runnen samen twee grand(s) hôtels. 'Gotisch' moet je niet verwarren met 'gothic'. 'Golauyoek' spreek je uit als 'goe-loo-joek'. Wat hebben een gogogirl en een go-getter gemeen? Alleen wat letters ... Wat heeft voetbalgogme te maken met het algemene begrip chochme? Heel veel. Hier, voor jullie beiden twee granny smiths. Meerdere grands prixs [of] noemen we grand-prixwedstrijden en meerdere grand slams noemen we grandslamwedstrijden (grootslemmatches), in goed Nederlands: groteprijshappenings. Gremzelisj, een bepaald pesachgebak, moet je niet verwarren met kiesjeliesj, hamansoren, gefrituurd dun deeg in ruitvorm, dat bij Poerim, het Haman- of Lotenfeest, wordt genuttigd. Men leest de Estherrol.

7. Men stuurt elkaar rond die tijd ook wel sjlachmones [geschenken, lekkernijen]. In de aanbieding hebben de greigekleurige [grijsachtig beige] grège (ruwe zijde). Grrls [gúh:ls] zijn bewuste jonge vrouwen. Laat die grotehanzenhouding [grote hans] maar varen. Die grootmogol wordt ook orlow [diamant] genoemd. Het is ook de titel van de alleenheerser van het Mughalkeizerrijk (1526-1858) in Zuid-Azië. Een grondzeiler is niet wat je denkt, maar een molen. Geguillocheerde bankbiljetten zijn voorzien van dooreengevlochten lijnen. Een haik is een overkleed voor vrouwen en een kaïk is een vaartuig. Ik vind hem maar een halvezool, een halvegare. Het hemolytisch uremisch syndroom is de hamburgerziekte. Is die nagelbijter weer aan het haasvreten [bang zijn]? Het hanzi is een Chinees karakterschrift. Het haringkaken (znw.) is haring kaken (ww.). Harakiri heet in Japan seppuku [oe] [rituele zelfmoord na misdaad verliezen van de eer].

8. De online-VD telt 362.389 trefwoorden (begin maart 2016 – begin 2019: 382.856 – zoek met: * (in zoekvak) – november 2020: 389.594). Het eerste is # (hekje, hashtag), het tweede het copyrightteken © [C]. Daarna volgt de gestileerde ® [R]: achter een merknaam (Engels) gedeponeerd handelsmerk, registered trademark en vervolgens het @: apenstaartje, at-sign, at-teken, slinger-a of slingeraap. NB Voor het laatste moet ik te lang scrollen [Je kunt ook zz doen, dan krijg je het ‘staartje] – papieren VD 2015: zzz, uiterst zeldzaam of nabootsing zoemend geluid van bijen ... 1080i is de standaard voor digitale televisie met een resolutie van 1920×1080 pixels. Dat goud is
18-karaats [18 karaat]. Hoe groot is een A8'je? Het symbool van de ångström [eh/oh eu] is Å [A]. AAA, de triple A-status is zeer begeerd (bij banken – vgl. Triple P = people, planet, profit = PPP). Het aaisykjen [ie] (eieren zoeken, eierzoeken) en deze kievitseieren (ook: kieviet) meenemen is een egoïstische en sinds begin 2015 ook in Friesland verboden vorm van 'vermaak'. Bij enkele vissen komen larvale [larve(n)] stadia voor. Het woord 'hirsutiës' (hirsutisme: mannelijke beharing bij vrouwen) is door VD in de ban gedaan. Hoever wil je gaan in deze pennenstrijd? Wat doen homines fabri [homo faber, de mens als technicus], economici [homo economicus – wil maximaal nut tegen minimale kosten], duplices [homo duplex = dubbelhartig, onbetrouwbaar] en erecti [homo erectus – rechtop gaande mens] nou precies?

9. Een hoody is een sweater met een capuchon (en een foodie een culi), een hoodoo is een rotspilaar en voodoo is de rituele magie op Haïti en in het zuiden van de Verenigde Staten, ontstaan door vermenging van de religieus-magische denkbeelden van de negerslaven uit West-Afrika met die van de rooms-katholieke kerk. De woorden 'holmespet' en '-licht' zijn naar verschillende – al dan niet fictieve – personen genoemd. Wat drinken we, een Bayleys, een Tia Maria, een cointreau of gewoon een Rivella? Een goede raad: kom niet aan die honingraat. Honkyoku is meditatieve zenmuziek. Hij logeert 6 maanden in hotel de Houten Lepel, ook wel Hotel Bellevue genaamd [de gevangenis]. Deze hors-d'oeuvres waren het chef-d'oeuvre van deze meesterkok. De Heilige Hubertus, dat is Sint-Hubertus. Het Engelse koninklijk huis kan niet tippen aan het huis van Oranje, ons eigen Koninklijk Huis.

10. Hummus is puree van kikkererwten (en humus = teelaarde). Kom je in de praktijk vaak hypallage's [vb. een goed glas wijn < --- een glas goede wijn] tegen? De veldlathyrus is een stroomdalplant. De ziekte van Huntington [erfelijke soort chorea = sint-vitusdans], kortweg: huntington dus, ware niet te verwarren met hutchinson-gilfordsyndroom (progeria – snelle veroudering, jong sterven) of het syndroom van Guillain-Barré [spieren niet goed, verlamming, GBS,
guillain-barrésyndroom]. Woorden met '*thy*': athymie (zonder thymus), bathyaal (m.b.t. zeediepten van 200 – 1000 m), cyclothymie
(manisch-depressieve psychose), dimethylether (DME), dimethylformamide (DMF), dimethyltereftalaat (DMT), di-ethylstilbestrol (des) en hogedichtheidpolyethyleen (HDPE). De muilezel [kruising paardhengst + ezelin] is een hybridedier (hybride dier). Met één houwdegenslag hieuw hij de hauw [droge, overlangs openbarstende vrucht met twee kleppen en een tussenwand waaraan ter weerszijden de zaden zijn vastgehecht] af.

 

2115 Dictee zaterdag 27-02-2021 (1) dictee Dictee van de dag (132) √

Dictee – dictees [2115]

Oefendictee 725 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (132)

1. Mag je een viervoetige (niet: tetrapodische – tetrapodie = vers van vier enkele voeten(!) tetrapode = viervoeter!) ijslander [pony] ook eilander noemen? Dubieus. Schrijf je weids met een ij'tje of een ei'tje? Hij wilde er weer zijn neus in steken, maar zij wil er echt geld, tijd en energie in steken. Lastig, al die d'tjes en t'tjes. Die sergeant en die arbitrageant waren echte intriganten. Isoniazide [middel tegen tbc] en isocyanide [organische verbinding] zijn bijna woordgelijk, maar werkingsongelijk. Ik moet mijn ismeverzameling eens bijwerken. Er zijn vier isomere butanolen: 1- en 2-butanol en 2-methyl-1-propanol (isobutylalcohol) die alle drie vloeibaar zijn, en 2-methyl-2-propanol, een naar kamfer ruikende kristallijne stof die geproduceerd wordt door katalytische additie van water aan isobuteen, toch? Bepaalde derivaten van butanol dienen als antioxidantia. Een jab [dzjèhp] is een punch in de vechtsport. Een kazoo [oe, meervoud: kazoos] is een soort van mirliton [kinderfluit]. En een gambade? Dat is een luchtsprong van paarden of een bokkensprong.

2. Hij sudokut vaak, hij lost vaak sudoku'tjes op. Bij een oefendicteetje voor Goes waren de 10 invulwoorden (onderstreept): Rotaryclub, een teveel aan daadkracht, te veel daadkracht, crapaudje, circuitje, taxirit, taxi's, taxietje, de kleinkinderen en hun Cito-toets, en in Sotsji hadden Zijne Koninklijke Hoogheid, koning Willem-Alexander en Hare Koninklijke Hoogheid, koningin Máxima plaatsgenomen op de viptribune. Met 'mai*': maidenspeech, maieutiek (verloskunde), maikara > makaira (blauwe marlijn), maiko (jonge geisha), maillot (broekje met lange kousen), maina (treurspreeuw), een mainteneur met zijn maintenee [buitenechtelijke minnares; haar verblijf wordt betaald], die maire [Franse burgemeester] heeft een buitengewoon goed maintien [houding, het zich weten te gedragen], maische (bierbeslag), maison [huis zoals in modehuis], maison de passe (bordeel), ook: maison de rendez-vous [bordeel] en maison de santé (particulier ziekenhuis voor geesteszieken).

3. Verder: maisonnette [appartement, 2 verdiepingen], maison de société (bordeel), maître (chef-kok of schermmeester), maître-chanteur (beroepsafperser), maître Jacques (manusje-van-alles), maître d'[hôtel] (intendant), maîtresse, maître-tambour (tamboer-majoor), maitriseren (meester spelen) en maitta (ik geef op – bij budo). Gezocht op '*stoel*': (Sint-)Pieterspenning (vrijwillige gift der gelovigen voor de Heilige Stoel), sedesvacatie (het vacant zijn van de pauselijke of een bisschoppelijke stoel), sedes apostolica (r.-k.: de Heilige Stoel), paddenstoel, grand foulard (groot kleed om over een bank of stoel te leggen), de drievoet van de Pythia [waarop de priesteres van Delphi zat, als zij de godsspraak van Apollo uitte], dos-à-dos (stoel met een leuning in het midden voor twee personen), dagobertstoel (niet m.b.t. Dagobert Duck, maar middeleeuws meubel met gebogen zitting) en aartskanselier van de Heilige Stoel: opperste kanselier van het pauselijke hof.

4. Een waterdokter [doet aan hydrotherapie], is dat een aqualoog [? – staat niet in VD]? Vreemd: jacana's [kaa] worden ook wel jaçana's [saa] genoemd (het zijn steltlopers). Het is hier Jantje Contantje: hier betaalt een jan-contant handje contantje. Een jan-in-de-zak is een
au bain-marie bereide koek. Een janjaweed [dzjahn-dzjaa-wiet] is lid van een gewapende Arabische militie in Darfur. De jaren [in cijfers] 90 (van die eeuw) lopen van '90 tot en met '99. Yasser Arafat had zelf toch zeker wel een jasser [aardappelschilmesje]? De jan-weetal en het
lijsje-weetal zongen een prachtig duet. De Jakobsdag is de feestdag van de Heilige Jacobus, 25 juli. Jeetjemina, wat een je-m'en-foutisme [onverschilligheid], zeg. Jouer des coudes is niet netjes: met je ellebogen werken. Kun je jouïsseren [genieten] van een action de jouissance [bewijs van deelhebberschap]? Vast wel. Kan joosjesthee, buskruitthee, parelthee, wellicht kwaad? Nee, gewoon zeer fijne soort van Chinese thee. Hij zal wel weer Joppie [kind van de rekening] zijn. Hij heeft een joppie [lichte baan, karweitje, job].

5. Is jugendstil hetzelfde als art nouveau? Ja. Juffertjes-in-'t-groen zijn sierplantjes of likeurtjes [curaçao en persico – en niet: een juffer in het groen!]. Het zij je vergeven: zeg maar kaddisj [zand erover – Schwamm drüber]. Een taxidermist is een preparateur [opzetter van dieren]. Een kalief bestuurt een kalifaat, een markies een markizaat. Een
ka-kom-eruit is een bijdehante ka [bazige vrouw]. Hij is aan de kakkerij. Op de markt kon de kakadoris [kwakzalver, kakkedoris] de kakofonie [geheel van vele slecht samenklinkende klanken] van schreeuwende kaketoes [papegaaiachtige vogel] niet overstemmen. Zo'n kanis [kop, hoofd] is geen ponem [gezicht, porem], maar je kunt er wel kano's mee eten. Voor canderen heb je kandij nodig. Het kandidaat-Eerste Kamerlid ontmoette de kandidaat-vicepresident van de Verenigde Staten. Kardaus (kardoen) kun je als groente eten. Ze behoort tot de kanunnikessen van het Heilig Graf. De Hollandse kantonnier [ie] huwde de Brugse kantklosster.

6. De bintjes, dorés en irenes [aardappelen] waren bij karrenvrachten in de aanbieding. Met die linnen voeringstof, dat kat-in-de-zak, kocht ze een onverwachte kat in de zak [bedrogen uitkomen]. Aan de voet van een aartje kunnen kelkkafjes staan. Heb je weleens een kast- [komt niet voor geaardheid uit] of relnicht [homo, strijdbaar, confronterend] met een kastoren [van kastoor of bevervilt] hoed gezien? Nooit van gehoord: krambamboeli [punch, jenever] en kajapoet(ih)olie [lichtgroene etherische olie, als middel tegen allerlei kwalen]. Die kettingrokende zenuwpees is vertegenwoordiger in kevlar, een soort aramidevezel [merk]. Doet u er wat kappersaus [eiersaus met in het zuur gelegde kappertjes] bij? Het werd een keizersnedebevalling. Kauwen en wouwen zijn vogels. Cava is Spaanse volgens de méthode champenoise [dus niet: traditionnelle] gemaakte mousserende wijn en een kava (kawa) is een peperstruik [levert een bedwelmende drank]. Zo'n kingkong [groot en sterk monster] kun je beter niet tegenkomen. Die klappei [babbelaarster, kwaadspreekster] maakte veel stampij (vaste uitdr., anders ook: stampei). Wanneer was de kleine ijstijd [1200-1800, met strenge winters]? Je moet dat alleen maar puur klinischbiologisch [volgens de klinische biologie] benaderen.

7. Clerus klinkt beter dan clergé [èh]. Het stikt daar van de kap-, kob- en kokmeeuwen. Deze skiester is een ware skister! Wat is het verschil tussen koeterwaals en Bargoens? De Koerd ging op vakantie naar de Koerilen. De kondee is de haardracht met een wrong. In dat oude verhaal stond dat kooltje vuur [stukje gloeiende kool in bijv. stoof of test] steevast naast de sierplant, het kooltje-vuur. Een effectentrommel wordt ook wel blikkendoos genoemd. Is iemand discrediteren hem of haar in diskrediet brengen? Ja. In dat wassenbeeldenmuseum zijn ook kratesen [misvormd mens] opgenomen. Bij een kouros (gestileerde naakte jongens- of mannenfiguur, mv. kouroi) moet ik altijd aan een korè (gestileerde meisjes- of vrouwenfiguur, mv. korai) denken. Er was geen koutje aan de lucht, maar we zagen wel een kauwtje in de lucht vliegen (geen kruitschip in het geding!). Hé krullenbol, laat die kuddegeest eens varen. Enige oudgereformeerde gemeenten worden aangeduid met Kerk/Gemeente onder het Kruis.

8. Een must-have is een hebbedingetje. Verkopen ze bij het Kruidvat ook lonten? Kyaniseren [hout voor bederf bewaren] doe je met
kwik-II-chloride. We hebben ons krom gelachen om zijn krompraten. Gurkha's strijden met kukri's [oe] (mes met gebogen lemmet). Kunnengenoten zijn niet van beiderlei kunne. Kwaad vertellen na kwaad denken en kwaad willen is zoiets als kwaadspreken. Labskous heet ook wel lapkous [(losse) p ligt tussen b en s in]. Onze vakantie gaat naar la città eterna [Rome, de Eeuwige Stad]. Ik kan de langue d'oc [beneden de Loire, Occitaans] en langue d'oïl [boven de Loire – moderne Frans] nooit uit elkaar houden. De lansier [ie] [lansiers = ridders, nu: tanktroepen, de lanciers – sjee – is een oude dans] lanceerde een nieuwe rijstijl. Omdat dit Latijn voor me was, ben ik nu aan het eind van mijn Latijn (au bout de mon latin). Gebruik die lastminuteaanbieding dan toch! Niet te vreten, dat lauwebrijprutje. Ligt seculariseren [religieuze achtergrond verliezen] niet dicht aan tegen laïc(is)eren? Ja. Geloof die lijpo's [lijper(d), lijperik] maar liever niet! Sterk verhaal: met die lepels-en-vorken [plant, herderstasje] kun je niet eten …

9. Hij was lek- en leeggereden. Ik wil liever geen mok, maar een
kop-en-bak [kop-en-schotel]. Een lis sub judice is een rechtszaak die nog aanhangig is. Zo'n links-extremistische figuur zal wel lid zijn van een extreemlinkse (extreem linkse) partij. Die loeris (van lotje getikt) moest zich het schompes, de pleuris, werken. Hij heeft wel een
los-vaste relatie met Mientje. Zijn mond staat niet stil: hij lijdt aan logorroe. Een literair historicus verricht literair-historische (GB bij beide ook: tt) arbeid. Moet je 'losschroeven' los schrijven? Nee. Lorkenbomen zijn geen sporkebomen, maar lariksen. Dat veertje is een ludibria ventis, een speelbal van de winden. Het devies in het wapen van de provincie Zeeland is 'luctor et emergo' [ik worstel en ontzwem]. Met lucrum sessans wordt gederfde winst bedoeld. Aan het begin van dementie zijn er nog weleens lucide [heldere] momenten. De soldaten kregen allemaal lupa's [lunchpakketten] mee.

10. Als een lupus in fabula [de wolf in de fabel, volkomen onverwacht(s)], een duveltje-uit-een-doosje [ook: duiveltje], dook hij op uit het niets. Die lulla [vrouwelijke kletsmajoor] vond de lullepijpspeler maar een lulleman [ww.]; die moest echter wel naar een brand als lullenman [lul = straalpijp brandweer]. Heel, heel lang geleden vond je aan de Maasoever de maaseend en de maashagedis. Leefden er al magelhaenpinguïns in het magdalénien [voorlaatste periode van het paleolithicum]? Op Sicilië vind je veel maffioze maffiosi. Meisje, het valt niet mee om je maagdom te behouden. Het lsd is, zoals bekend, het lysergeenzuurdi-ethylamide (ook: lysergamide, ook: lyserg(ine)zuur). Wat doe je met een Lyonse kwast? Die gebruiken kunst- en letterschilders. Een [heel matig] ezelsbruggetje: het ontplofbare lyddiet onderscheid je van lydiet door aan DDT [maar dat is geen plofstof! – wel: insectendodend middel] te denken.

 

2114 Dictee vrijdag 26-02-2021 (1) dictee Dictee van de dag (131) √

Dictee – dictees [2114]

Oefendictee 726 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (131)

1. De maderawijn en het maderarund komen oorspronkelijk van Madeira (net als Madoerezen). Zijn er kenmerkende verschillen tussen een macfarlane [overjas met kap, zonder mouwen, om over een herenrok te dragen] en een mackintosh [waterdichte regenjas] (enne … macadam of madapolam)? De malste biefstukken waren voor de malste clown. Helpt een filet americain tegen de mal américain [dysthymie]? Nederlagen bij judo heten make's [ee]. Wie was in China ooit de grote man-te-roer [roerganger, Mao Zedong]? In VD is 'marketingmix' nu een echte samenstelling geworden. Een beaujolais komt van tussen Mâcon en Villefranche. Een matahari(!) [oorspronkelijke spionne: Mata Hari] is een femme fatale die een dubbelleven als spionne leidt. Dat kippetje zou ik wel iets mee willen, maar of haar benen ook meewillen, dat weet ik niet. Hoeveel medressenleerlingen zijn er? De boer is naar Melkes gegaan. Waaraan denk je zoal niet bij 'menseneten' [kannibaal: mensen eten] en 'mensenetend' [slaat op kannibaal]?

2. Bij een ménage à trois moet ik aan een manege en een menage denken, soms zelfs aan een ménagère. Deze Mercedesgarage bankiert bij een merchantbank. Te gek: een mico [zilveraap] met een mike [microfoon]! Dat is niet te verenigen: milchig en fleisjig [bij joden]. Je hebt bliep- en typ(e)miepen. Al heb je een mond vol goud, je kunt best met een mond vol tanden staan, je kunt met de mond vol praten, en je kunt een mondvol boerenkool verorberen. Elk mooimeisje [vis] kan voortreffelijk zwemmen. Met mms(!) [multimedia messaging service – mms was ook: middelbare meisjesschool] kun je mms'en, met msn [messenger – The Microsoft Network] kun je msn'en. Zouden de wederdopers uit Münster ook munster [kaas] gegeten hebben? De regering heeft nog met geen woord verluid [ww. verluiden – laten doorschemeren] over de komende defensiebesparingen. Zijn de laatste negenmaands cijfers al bekend? Nargilehs zijn Turkse waterpijpen. Napi's zijn eetbare yamsknollen. Hoe is het niet-lopen van dat bedrijf te verklaren? Een ney is een bamboefluit.

3. Een nixer nikst niet, maar is van de generatie nix. Een nivometer meet het niveau van de sneeuw (ook in de sneeuwmaand: nivôse). Een newbie is nieuw op het internet. De neushoorn nijtte [stoten met hoorn] behoorlijk. Hij heeft genijt. Hij zag al gauw dat het een nijlgau was. Notes gaies zijn grappige bijkomstigheden van overigens ernstige zaken. Het NOS Journaal (VD: NOS-journaal) wordt vanuit een
NOS-studio uitgezonden. Alleen studenten kennen het novitiaat, nonnen kennen ook nog het noviciaat. Wie speelt hier oboe
[oo-boo-wee] d'amore? De oeioeimachine krijgt thans bij VD de schrijfwijze die deze verdient … Je moet goed op de leylijnen [ie] letten: die verbinden prehistorische locaties en heilige plaatsen met elkaar. Onwelvoeglijke taal is mij onwelgevallig. Oölithisch erts moet eiersteen bevatten. Onychitis is ontsteking van het nagelbed.

4. De oöloog heeft zijn ei gelegd; eerst kon hij het niet kwijt. Vreemd: een open haard in de openlucht. Op de(n) duur, op de lange duur, zal dit wel succes hebben. Ik zal (wel)eens een boekje opendoen en daarbij een fles opentrekken. De foto waar jij op staat, is die waarbij je opstaat. Hij heeft zijn laatste oortje (verkleinwoord van 'oord'; 2020 ook: oordje!) versnoept. Verslaggevers hebben vaak een oortje in. Ook een aurikel – de sleutelbloem – is naar een 'oortje' genoemd. Speelde hij nou eufonium of ophicleïde? Het zou niet in me opkomen dat hij er niet kon opkomen. Komisch, dat je naast 'opéra comique' en 'opéra bouffe' bijvoorbeeld ook 'opera buffa' mag schrijven. Met ornithose (ornithosis) wordt de papegaaienziekte bedoeld. De uitdrukking 'gij vondt' moeten we beslist tot de ouden-van-dagentaal rekenen (de generatie Van Agt).

5. Als het oude wijven regent, is het tijd voor oudewijven (kruidkoek) bij de thé complet. Wat is dit voor ouzoachtige drank? Ouistiti's
[oe-wies-tie-ties] zijn penseelaapjes. Die familie heeft oudadellijke roots. De Burkinese hoofdstad (van Burkina Faso dus) is Ouagadougou. Wat doen oudpapierophalers? Jazeker: oud papier [GB ook aaneen!] ophalen! Hij bekleedt thans de overstenrang. De animalculist en de ovist staan recht tegenover elkaar. Het overwinningslied, de paean, werd aangeheven. Een potvis is nu eenmaal geen padvis. De palaestra was bij de oude Grieken het sportveld (bnw.: palestrisch!). Drank gaat er bij een pappert in als pap. Wat is het verschil tussen papier-maché (geen mv. – deeg) en papier collé (collage – meerv.: s s +)? Een krach is een crash.

6. Een selectie van '*ette': aigrette (zilverreiger of pluimpje), andouillette (worst van varkensingewanden), anisette (anijslikeur, een anisetje), baguette (stokbrood), barquette (bakje van bladerdeeg, voor ragout), billetté (term uit de heraldiek), bisette (boerenkant), blanquette (ragout op basis van gekookt wit vlees), brochette (vleesspies), dcc: digitale compact cassette, divette (operette- of café-chantantzangeres), fouetté (verlengde pirouette), gloriëtte (prieeltje), moquette (fluweelachtig trijp), orecchiette (pasta in de vorm van oorschelpjes), pochette (zakviooltje), raquette (sneeuwschoen), salopette (tuinbroek), sanisette (openbaar toilet), serinette (kanarieorgeltje), soubrette (lichte sopraan), suffragette (militante voorstandster van het kiesrecht voor vrouwen), vinaigrette(saus) en zoette (en zoutte – maar: dik van zoute).

7. Het panikkoren (niet meer in VD) is de hanenvoet (ranonkel,
pied-de-poule). De bewijsstukken zijn penes me, in mijn bezit. Paraenese is opwekking tot deugd. Heb jij die fiets echt pekaan geslagen [stelen]? Wat is die peper pedis [puh-dihs], heet, zeg. Het penchant [zwak, voorliefde] is mij geheel vergaan. Ezelsbrug: pencee heeft de c van 'cake', een pensee is dus een viooltje (met de s van Kaaps viooltje). 'Peloton' spreek je echt met ‘uh/oo’ uit. Egeltjes doen het heel penages [voorzichtig]. Het peroxideblondje dronk een pernodje. De phi is de eenentwintigste letter van het Griekse alfabet. Met een phablet kun je ook telefoneren. We verblijven in pico bello etablissementen. Doen jullie aan bhaktiyoga, rajayoga, poweryoga of hathayoga? Die cordon(s) bleus hebben al vaak cordon(s) bleus bereid. Een postcoïtum treedt post coitum op. Hoeveel items staan er op die polllijst?

8. Prima facie [faa-sie-jee], op het eerste gezicht, denk ik wel akkoord te kunnen gaan. Een coati is een neusbeer. Zoeken op '*kozakken*' levert op: boerka (ronde viltwollen mantel van de Kozakken en Kaukasiërs), hetman (hoofdman van de kozakken), kozak (ruw, bereden militair), Kozak (lid van een van de volksstammen in de zuidelijke streken van Rusland en het zuidoosten van Polen, vooral bekend als ruiters in het Russische leger), kozakkendans (nationale dans van de Kozakken, van een matige beweging, in driekwartsmaat, door twee personen uitgevoerd), Kozakkenkorps (afdeling Kozakken in het vroegere Russische leger, met name onder de tsaren), kozakkenleider, kozakkenmantel, kozakkenmuts en sotnie (ook: sotnia; eskadron van 100, later 150 kozakken). Weet je wat het stupiedst van al was? Nee.

9. Ik verwar het hutchinson-gilfordsyndroom (progeria: vroegtijdige veroudering) altijd met het guillain-barrésyndroom. Deze laatste aandoening kan chronisch zijn: het wordt dan inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie oftewel CIDP [niet in wdb.] genoemd. Hem nu toch een prijs geven, leidt dat niet tot het prijsgeven van onze principes? Tot aan hun ontslag daaruit troostten die vrouwen elkaar in het ziekenhuis met hun beider fausses couches [+]. Is er ooit een Protomiddelnederlands geweest? Zijn levenswandel en gedrag zijn promiscue. Hij heeft een prolixe [breedsprakig] manier van spreken. Zullen we wel op die medewerker aan kunnen? De Jamaicanen, Hawaïanen en Haïtianen waren oververtegenwoordigd. Moet ik al die problemen aankunnen? Wat je aanbeveelt, recommandeer je. Zou hij al die drank wel aankunnen?

10. Remblai is aanaarding, het antoniem is déblai. ADHD (ook wel adhd) is een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (of: alle dagen heel druk). Een golden share is een gouden aandeel. Een aandeelhouder-directeur is geen employé-directeur. De shareholdervalue is de aandeelhouderswaarde. Bij een split-up neemt het aandelenaantal toe. Ze heeft haar sieraden aangedaan. Hoeveel soa's [seksueel overdraagbare aandoening] ken jij wel niet? Mag ik mijn laptop hier aandokken (in een docking station plaatsen)? Dat is een knipperlicht-, een aan-en-uitrelatie (aan/uit-relatie). Hij spreekt dit altijd uit met aangeblazen h. Miscere [k] utile [uh] dulci: het nuttige met het aangename verenigen. Is er geen Nederlands woord voor trigeminusneuralgie? Ja: aangezichtspijn.

 

 

2113 Dictee donderdag 25-02-2021 (1) dictee Dictee van de dag (130) √

Dictee – dictees [2113]

Oefendictee 727 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (130)

1. De aangezichtsschedel wordt splanchnocranium of viscerocranium genoemd. Jouw terhandneming komt als geroepen. De aanhangigmaking komt eraan (volgt). Ik neem het van je over met den aankleve van dien. Op Annunciatie [Maria-Boodschap] wordt de annunciatie [aankondiging geboorte Christus – door engel Gabriël aan Maria] herdacht. De titel van de commandant van de Koninklijke Militaire Academie is gouverneur. In Limburg is dat ook de commissaris van de Koning. Vroeger had je ook nog gouverneurs-generaal. In België heeft de gouverneur de leiding van de Bestendige Deputatie (BD, van een provincie). Het moderne Turkije heeft 81 provincies met elk een gouverneur (v/wali). Een aanraking (bij het schermen) is een touche. Dat erts moet in de loop der eeuwen behoorlijk aangerijkt zijn. Het toucher van die pianist is werkelijk tot een kunst verheven. Een aanvattertje is een pannenlap.

2. Het Aansprekers- of Biddersoproer vond in 1696 in Amsterdam plaats. Dat zal je niet aan-, eerder tegenstaan. Wat aanstootgevend is, is shocking, choquant, choquerend (ook: shockerend). Ze heeft nu eenmaal veel (sex)appeal. Een erfenis kun je beneficiair [onder voorwaarde van positief zijn] aanvaarden. 'Attaque' kun je niet anders schrijven. De aan- en afvoertroepen worden met AAT aangeduid. In de tuinbouw heet een nieuw gekweekte variëteit van een bolgewas een conquest. Is er in wetstaal een speciale benaming voor wetstaal? Die embouchure [vaardigheid met blaasinstrument] kan beslist beter. Niet volkomen van voren en niet volkomen van terzijde is trois-quarts. In België is het AAP het assisterend academisch personeel. De
oud-Indische godheid Hanuman had de gedaante van een aap. Bidelots [vormpje om das te strikken] worden ook aapjes genoemd. Een zoete aardappel is een bataat. Hou jij van aardappelcroustade [warm voorgerecht, ragout in een knapperig gebakken korst]?

3. Een huurrijtuig in Amsterdam werd aapje genoemd naar de
grijs-met-rode kleding van de koetsiers. Vroege aren, een slechte Sint-Jakob (25 juli, het begin van de roggeoogst, ook: Sint-Japik). De aardamandel wordt ook wel knolcyperus genoemd. Ken je De aardappeleters van Vincent van Gogh? Wanneer vond het Aardappeloproer plaats? Aardappelrooien is aardappels rooien. De aardappelziekte wordt ook fytoftora [uh] genoemd. Pas op voor aardbeimijten en aardbijensteken. Weet jij een Brusselseaardevindplaats? De aardetekens zijn Stier, Maagd en Steenbok. Een aardgod is een chtonische godheid. De aardkern heet ook wel barysfeer. De lokus(t)boom scheidt aan de penwortel aardkopal af. Wat zijn de precieze atoomnummers van de lanthanoïden? 57-71! Een aardstralenkastje schermt quasi aardstralen af.

4. De wereldslang Jormungandr of Midgardslang, is de grote slang die midden in de oceaan ligt en de aarde omsluit. Ceresine is ozokeriet en aardveil is hondsdraf. Frustratie in stripverhalen wordt geuit met 'aargh' ('argh'). Ik had het me gans aârs [anders] voorgesteld. Wat is dat een aartsstomme aartsschelm, zeg. Michaël, Gabriël, Rafaël en Uriël zijn de bekendste aartsengelen uit het achtste van de negen engelenkoren. De Aartshertogen zijn Aartshertog Albrecht van Oostenrijk (1559-1621), landvoogd van de Spaanse Nederlanden en zijn vrouw Isabella Clara Eugenia van Spanje (1566-1633). Het Criterium der Azen wordt niet meer verreden [wielerwedstrijd met gangmakers]. Een vulturefund is een aasgierfonds. De Aa. Ss. zijn de Acta Sanctorum (Levens der Heiligen, sedert 1643). A.A.S.: Acta Apostolicae Sedis (Handelingen van de Heilige Stoel).

5. Dat quasiduplicaat lijkt mij een falsificaat. In welke periode speelde het shogunaat? Waar staat 'a.a.u.b.' [antwoord] voor? Medici noemen het ABO-systeem ook wel het AB0-systeem. Volgens GB is het echt 'abracadabra' [VD ook: aba-]. Leg dat maar eens ab acia et acu, haarfijn, uit. Die redenering lijkt me ongerijmd, a baculo ad angulum. Zo'n abalonengerecht lijkt me wel wat. De mens wil als een ballon: ab alto ad altum, steeds hoger (excelsior). Dat abat-jour [bovenlicht, raam boven voordeur] moet nodig gerepareerd worden. Abaxiaal is dorsaal [kant van de hoofdstengel af] en adaxiaal is ventraal [kant naar hoofdas gekeerd], toch? Kantonrechters gebruiken soms de ABC-formule (Aantal gewogen dienstjaren, Beloning, Correctiefactor). Abcederen is veretteren. We hebben pas een abbatiale [door abt gecelebreerd] mis bijgewoond. In Kiev staat het er momenteel beroerd voor.

6. Een abderiet is een onnozele hals. De AAT doen aan adduceren [aanvoeren] en abduceren [afvoeren – t = troepen]. Op A schieten en B raken is een aberratio ictus [juridisch]. Ze spraken over koetjes en kalfjes, ab hoc et ab hac. Ab hodierna (die) [vanaf heden] zal ik mijn leven beteren. Die stinkerd lijdt duidelijk aan ablutofobie [beklemmende vrees voor wassen]. De afkorting ABM staat voor anti-ballistic missile (antiballistische raket). Absit omen: even afkloppen. De kolonels reden achter de colonne aan. Ik verzoek u dat comiter, sed fortiter: dringend, maar beleefd. Hij zit in een ac (aanmeldcentrum – asielzoekers). Pas op: a.C. is ante Christum en A.C. is anno Christi. Een Academy Award is een Oscar. De açaibes is rijk aan vitaminen en antioxidanten. Voldoet zo'n carbidlamp? De Academische Raad moet het Academisch Statuut respecteren. Op het keurmerk A.C. – appellation contrôlée – moet je kunnen vertrouwen.

7. Hij was van top tot teen, a capite ad calcem, gewapend. Raar: acatalectisch is juist volledig. Een aa
(accountant-administratieconsulent) is geen registeraccountant, maar een persoon met hbo-opleiding accountancy. De acerola is de barbados- of West-Indische kers. In ACE-remmer staat de afkorting voor angiotensin converting enzyme. Aceto balsamico is balsamicoazijn. Djenghis Khan en Kublai Khan waren kans (die besturen een kanaat). Aspirine is gewoon acetylsalicylzuur. Die zwartkijker heeft achluofobie [vrees voor duisternis, donker]. Een achromaat vertoont achromasie [totale kleurenblindheid]. Door zo'n achitofel [niet te vertrouwen raadgever] laat ik me liever niet raden. En, heeft onze Holland acht gewonnen? Een achel (achtel) cognac sla je maar niet zo even naar binnen (maar zo-even nam ik er wel eentje). Moet achterbanks per se achterbaks zijn? Nee: stiekem, in het geheim. Het abdomen is het achterlijfssegment van een insect. Ook: onderbuik mens.

8. Een beyoncévlieg heeft een goudkleurig achterlijf. Omdat we achteropgeraakt waren, moesten we hen achteropfietsen. Hij behoort tot de état-major. Volgende week ben ik a costi [in uw stad, te(n) uwent]. Dat was in een acht-tweecafeetje. Zij verscheen à corps perdu, halsoverkop. Ik zit slecht bij kas, à court d'argent. Hij zei het in bedekte termen, à couvert. Wat kost zo'n actino-fotometer? Een actielijst is een to-dolijstje. De meeste pacifisten zijn geen passivisten [met passieve houding]. Ook een vrouwelijke dégénérée telt vier acutussen. De facebestorming [fahs] verliep dramatisch. Een jongere vond: dit moeten we maar facen [onder ogen zien]. Heeft die face-to-face-enquête nog wat opgeleverd? Zij toonde zich faciel, inschikkelijk. Aan het faciësfossiel kent men de afzetting. Facings [plaatje of schildje] vind je op een tand. Ik ben geboren anno Domini 1944. De cokesfabricage is achtergebleven.

9. Een berekening kan geen twee facits [uitkomst, som] hebben. Hij won met afstand: facile princeps. Een factum illicitum is een onrechtmatige daad. Een fadozanger of -zangeres is een fadista [m/v]. Niet lullen maar poetsen: faire sans dire. Ik vind dat heel unfair. De croupier moet vaak uiten: faites vos jeux, uw inzet graag. Zijn
fake-epistel is nogal doorzichtig. Een fakbar is het café van een faculteitskring [BE]. De fajr [fah-dzjuhr] is het ochtendgebed. Fajita's zijn Mexicaanse gerechten. Zijn faits et gestes – handel en wandel – moeten acribisch worden nagegaan. Een falanx van relschoppers trok op naar de entree. Een falanger is een opossum. Nog twee broodjes falafel, graag. Dat is fallacia optica: gezichtsbedrog. Een non leidt een stil, verborgen leven: fallentis semita vitae. Wat wordt met de fallopische buis, de trompet van Fallopius, bedoeld [baarmoedertrompet]? En wat met die van Eustachius (de eustachiusbuis – verbindt neus-keelholte met trommelholte oor)? Geef mij maar slowfood [traditioneel, aan tafel].

10. Blauwe baby's hebben de tetralogie van Fallot. Je kunt me nog meer faribolen [gekheid] verkopen. Is de zwarte prins van de farmacopee [heroïne] niet eerder wit? In dit fascikel [aflevering, boek, tijdschrift] wordt in een artikel fasciitis [ontsteking bindweefselvlies] beschreven. Een fastfoodcorner, daar moet je echt niet zijn. Een equus publicus claimt het etiket 'algemeen nut' [in schijn of werkelijkheid]. In de fata morgana's herkende hij zijn utopieën. Een voltaire is een zekere fauteuil. Deze was met hocker [voetenbankje]. Zij trouwde hem (een faux naïf – iemand die schijnbaar onnozel is), faute de mieux [bij gebrek aan beter], maar het werd een faux ménage [personen passen niet bij elkaar]. Hij bleek ook nog een faux dévot [huichelaar]. Faux amis: false friends [bij vertalingen].