Dictee - dictees [1838]
Oefendictee
mrt 2020 (1)
1.
Vreemde eend in de bijt:
kelvin (symbool
K).
Dat is de absolute temperatuur (symbool
T)
en daar hoort niet bij graden
kelvin
– beslist fout – maar gewoon ‘kelvin’.
Je schrijft: 100 oC
– mag ook zonder spatie – of 100 graden Celsius of 100o
Celsius = 373 K (zonder
o
dus!)
of 373 kelvin = 212 oF
– met of zonder spatie. GB geeft bij lemma ‘kelvin’ graden
kelvin,
dat is echt fout (internationale
afspraak)
– gemeld aan GB!, maar ja, de dicteeregels zijn keihard: in GB
staat nu eenmaal – fout of niet – graden kelvin
en zo moet je dat dus (tot
aan een eventueel komende correctie)
bij een dictee schrijven: met kleine k,
als is de verleiding groot om naar analogie van graden Celsius,
Fahrenheit en Réaumur ook graden
Kelvin
te schrijven …
2.
Keten,
keette, gekeet is een helemaal regelmatig werkwoord. Zweten niet
helemaal: naast zweten, zweette, gezweet mag als voltooid deelwoord
ook: gezweten. Met *heit*: angeheitert (aangeschoten),
Dichtung und Wahrheit (waarheid
en fantasie vermengd),
Fahrenheit (180-gradige
temperatuurschaal, vb. 90 graden Fahrenheit, 90o
Fahrenheit, 90 0F),
heit (Bargoens:
vijf, vijfde letter Hebreeuwse alfabet),
heitje (kwartje
= vijf stuivers, een heitje voor een karweitje – padvinders),
niet in wdb.: heit en mem (vader
en moeder, Fries),
de
klok heit negen, negen heit de klok, een heitjespiejijzer
(kwartjesvinder
= bedrieger die voorgeeft geld gevonden te hebben en je met valsspelen - GB ook wel los! - geld aftroggelt, klaploper),
het heitres Franzosenvolk (die
fransozen toch!),
scheit (kruising
van schaap en geit, vergelijk: gaap)
en scheitrechter. Hun beider vies manquées waren
het toonbeeld van glänzendes Elend. Elk jaar op 1 november valt
Vrijgezellendag oftewel Single's Day.
3.
Waarom is 1/4 – 1/5 precies 1/20, 1/10 – 1/11 precies 1/110,
etc.? Wel, 1/n – 1/(n+1) = (n+1)/(n(n+1)) – n/(n(n+1)) =
(n+1-n)/(n(n+1)) = 1/(n(n+1)). Waarom overigens die ogenschijnlijk
extra haakjes in de noemer? Vroeger ging vermenigvuldigen voor delen
(mijnheer
van
Dalen
wacht
op
antwoord
– MVDWOA
– machtsverheffen,
vermenigvuldigen,
delen,
worteltrekken,
optellen
en aftrekken).
Toen was 16 / 4 x 2 = 16 / 8 = 2. Als je het nu op de rekenmachine
doet, krijg je uit 16 / 4 x 2 = 4 x 2 = 8. M.a.w.: V gaat niet (meer)
voor D, maar V en D gaan ‘van links naar rechts’. Als je toch de
oude uitkomst wil hebben, moet je aan de RM (rekenmachine)
voeren:
16 / (4 x 2): haakjes doorbreken de normale volgorde van de
bewerkingen. Overigens was dat ‘van links naar rechts’ altijd al
zo bij optellen en aftrekken: 13 – 4 + 7 was altijd al 9 + 7 = 16,
en niet 13 – (4 + 7) = 13
– 11 = 2. Voor de RM kun je dus het best de gemodificeerde
ezelsbrug M(VD)W(OA)
gebruiken.
4.
Met
*thai*:
(muay-)thaiboksen,
pad thai (Thais
gerecht),
thai (restaurant,
net als italiaan, griek, chinees en vietnamees =
Vietnamees restaurant),
Thai(lander)
– manspersoon, Thai(land)se
– vrouwspersoon, Thai (taal)
en
bnw.: Thai(land)s.
De
munt is de baht(s)
[baat]
(THB).
Een Thaise ballon is een wensballon en Thaise massage is
therapeutisch met yoga. Met *thay* vinden we alleen buitenbeentje
hathayoga
(lichaamsoefeningen,
adembeheersing).
Als je iemand een aar laat, een aar doet bloeden, dan ben je
duidelijk met zijn aâren bezig. Alle lof en dank zij Allah:
alhamdullilah.
In
veel cafés staan aloë’s en in andere cafeetjes aloëetjes. Die
bakru is in de bakra gevaren. De
buní's [tonijnen]
op het buna [synthetische
rubber]
werden door de biná's [herten]
vertrapt.
Een
lekkere cacciucco, dan een cappuccino en naar die mooie caccia
luisteren … Zou die machiavellist van caffè macchiato's houden?
Na wat cachaça speelde hij nog veel vrijer op zijn snare- of
snaardrum en cajon.
5.
Bij
die chaitya kon je gemakkelijk chikungunya oplopen. Die chimaera
(entbastaard)
bleek alleen maar een chimère (hersenschim)
te zijn. Voor de schrijfwijze van ‘Chroesjtsjov’ kijk je naar
‘borsjtsj’. De
celeb (beroemdheid)
speelde op zijn celeste [see,
hemelsblauw]
celesta
[tsjee,
klavier].
Die capoeira werkt bij hem altijd cathartisch. Leg eens uit, wie de
coccejanen
[see]
en de koksianen
[ie]
waren. Zonder coërcitie
vaak
geen
co-existentie. Kun je van een hoen met coccidiosis (dat
besmet je dus met kokken of cocci, kogelbacteriën, mv. van kok of
coccus)
de aandoening coeliakie – glutenintolerantie – oplopen? Het
was niet de daaraan voorafgaande (afko:
d.a.v.)
gebeurtenis, maar de daaraanvolgende (afko:
dav.).
Om het simpel te houden: voor dhuhr
[doer,
islamitisch middaggebed]
mag je nu ook dohr
[door]
schrijven. Door de derrie kun je lopen, over een dhurrietapijt
(kelim)
ook.
6.
De
dhole gaf de geest in de dhow. VD's dyuka (bosneger)
is GB's djoeka (dat
lijkt fout).
De
donna en de doña schoffeerden, bruuskeerden, die coño
[kohn-joo,
schoft]
van een doño
[dohn-joo,
baas].
Ken jij een eufemisme voor een eufonium in euphuïsme? Esofagitis
krijg je aan je
oesophagus (slokdarm).
Na het Spaanse
koude visgerecht escabeche
kregen we croquembouche
als nagerecht. Kun je syfilis aan je epididymis krijgen? Hij hield
een eloge (lofrede, GB, VD)
op dat eblouissante herdersdicht, die ecloge
[èhk-loh-chee].
Fyofyo's moet je niet in je bed hebben. Hoe spreek je in vredesnaam
futhark uit? Freekeh
[frie-kuh]
is onrijp geoogste en erna geroosterde tarwe. De focaccia is een
platte Italiaanse broodsoort. De fikhschool, die islamitische
rechtsschool, werd in de fik gestoken. De fellah (boer
Egypte)
versprak zich met een freudiaanse fehlleistung in het woord
fettuccine
(Italiaanse
lintpasta).
Je kunt het behoorlijk te pakken hebben met tourette,
tourettesyndroom, gillesdelatourette, gillesdelatourettesyndroom of
syndroom van Gilles de la Tourette.
7.
Van een ginkgo oogst je geen nangka. Hij
weet en wijt het echt aan gurwitschstralen. Ze zweren bij
gulab jamun en golauyoek [uitspraak!]. Mao Zedong koesterde het hukou. Ze lurkten aan hun hookahs
(waterpijpen).
Aan
de jacquard bespraken ze de werking van een jaquemart (onderdeel
klok).
Voorlezen uit de Thora doe je met een jad in je jat(ten).
Een yurta mag je gerust joert noemen. Als
je toch aan het schelden bent, vergeet dan naast die kafirs of kufar
de kafri's niet! Voor SR hebben we maar even het ka'i òrgel
(draaiorgel),
de snèkbar (eettent)
en de
trùk'i
pan (foodtruck)
gerepeteerd. Viert die loerah ook het ketikotifeest? Onder een kameez
hoort een salwar. Een khimar bedekt hoofd en boezem van
moslimvrouwen.
8.
Met name bij het vrijdaggebed houdt de imam voorafgaand aan de salat
een preek, de khutbah. De kiyu is een leerlingengraad bij judo. Een
kodkod is een nachtkat. Een koebba is de koepel van een koepelmoskee.
De kafirs en kufar worden uitgescholden vanwege hun ongeloof in de
islam, de koefr. Een koeswe
[wih]
is een anattoboom. Köfte is een Turks gerecht en de kombucha een
theezwam. Korè (mv.
korai)
en kouros (mv.
kouroi)
zijn beelden van schone jonge vrouwen resp. mannen. Krawkraw
[kraa]
is chips van de cassave. Een krutu is een vergadering, een
beraadslaging (SR).
Een ksar is een versterkt woestijndorp en heeft tighremts
[kasteel]
en agadirs
[opslagplaats].
Kukaleisi is snelkookrijst. De külliye
is het bijgebouwencomplex van een moskee. Een kümbet is een
vrijstaand islamitisch grafmonument. Een kutai is een hoogkijker (een
vis)
en de kyat
[tsjaht]
is de munteenheid van Myanmar (code:
MMK).
