1477 Dictee zondag 06 januari 2019 (3): dictee Oefendictee 699 (oud) √

Dictee - dictees [1477]

699 kostte niet zoveel tijd, na 700 ga ik weer eens een poosje wat anders doen ...

Dictee 699 (DCXCIX) Dictee Specialisten (14-12-2013)

1. Na de coup [staatsgreep] namen ze een lekkere coupe ijs. Successen: succès de ridicule, succes wegens belachelijkheid, succès de scandale, succes door een veroorzaakt schandaal, succès d'estime, succes dat alleen berust op de achting voor de naam van de maker of de voordrager [3 x zelfde mv.] en succès fou [mv. succès fous], een daverend succes. Geef mij maar sundae-ijs [plombière: 2 of meer soorten, gekonfijte vruchten]. Summa summarum: alles bij elkaar genomen, tenslotte, summa cum laude: met de hoogste lof, super flumina Babylonis: aan de rivieren van Babylon (on the rivers of Babylon) en superis deorum gratus et imis: (van hovelingen en vleiers gezegd) bij de hoge en de lage goden in een goed blaadje staand. Het supremum vale is het laatste vaarwel. Een sûreté de corps is een vrijgeleide. De surgens aurora is de opkomende dageraad. Suri's [Surinamers] eten surimi [goedkoop soort visgehakt of pasta].

2. Sur-le-champ is op staande voet. Bij een survivaltocht, het survivallen, is het een soort survival of the fittest [overleven van de sterksten]. Een suzerein is een opperleenheer. Suspendens omnia naso: bij alles zijn neus ophalend, overal mee spottend, süsser Pöbel: lief gepeupel, een suttee: vrouw voor weduweverbranding (suttiisme) en suum cuique (tribuere): ieder het zijne, elk wat hem toekomt. Een sydniër is een groot Australisch paard (uit Sydney?). Hij is een sybaritisch (verwijfd, wellustig) mens. Het sympathische zenuwstelsel … [regelt werking inwendige organen] Een symmachie is een oorlogsbondgenootschap. Hij zweert bij szechuanpeper [anijspeper, Chinese provincie]. De (Het) système de la bascule is in de politiek het afwisselend steunen op verschillende (combinaties van) partijen. Syzygie is de verzamelnaam van conjunctie en oppositie van zon en maan. De synoptici zijn Mattheus, Marcus en Lucas.

3. Een predikant zal de 3 h's maar op zijn rug hebben ('houd hem hier'). Het vogelgriepvirus H5N1: hemagglutinine type 5 in de eiwitmantel en neuraminidase type 1 op het virusoppervlak. Haha, die is leuk! Het Haagje is Den Haag, het Haagje van het oosten is Arnhem, het Friese Haagje is Heerenveen en het Drentse Haagje is Assen. Leerlingen willen maar al te graag haagschool houden [spijbelen]. Een heibei is een haaibaai. Een paumelle is een haakhang [scharnier met in- en uithaken]. Sommigen denken dat een haantjepik Heintje Pik is [klopt soms nog ook!]. Van hot naar haar [van kastje naar de muur] lopen is (voor de voerman) van rechts naar links. Die chicane [haarkloverij] bestaat uit zinloos gekibbel. Die Haarlemmer halletjes [rond en plat koekje van gekruid deeg] smaken voortreffelijk. Die haarlemmerolie helpt voor van alles [via de kwakzalver]. Een haarstilist is een hairstylist. Wat is haardstedengeld eigenlijk [belasting naar aantal haardsteden (stookplaats)]? Hij begon met haasvreten [bang zijn, worden].

4. Die vent was stoïcijns [onverstoorbaar]: hij gebaarde van kromme haas (van krommenaas – doen (als)of de neus bloedt). Een haatbaard is een jihadistische moslimfundamentalist. Hij is een habiel [bedreven, vaardig] elektromonteur. Waar komt het 'habeas corpus' [Engelse wet: elke gearresteerde komt voor een rechter] vandaan? Gelukkig weten we weer, hoe 'haček' [v, diakritisch teken, Tsjechisch] te schrijven. Hadden we maar meer hadjememaars [populistische, zich tegen het establishment verzettende politicus]. De hadassim dienen als geurige mirtentakjes voor Soekot [bij joden]. Onder deze voorwaarde: hac lege en tot zover vandaag: hactenus hodie. Haec hactenus: genoeg hierover. Een haereticus in grammatica is een ketter in de spraakkunst. Een hafiz is een sublieme Korankenner. Haftarot zijn lezingen uit de Profeten, volgend op de lezing uit de Thora. Kunnen we hier met gourdes [HTG, Haïti] betalen? De moslims worden ook wel hakbars [denk aan: Allahoe akbar] genoemd. Die gabbers gaan elk weekend 'hakkûh' [heftig dansen op housemuziek]. Hakkepeter is rauw gehakt. Met hoeveel k's schrijf je 'koekoek'?

5. We hebben halvemaantjes [croissant] bij het ontbijt. Permafrost wordt ook eeuwig hal [altijd bevroren ondergrond onder de oppervlaktelaag] genoemd. Met halbstarken worden nozems bedoeld. Halen en betalen is cash-and-carry. Onze-Lieve-Heer heeft hem gehaald [hij is overleden] toen hij bij de supermarkt was. Mijn opa zou er geen twee en een halve cent (twee-en-een-halvecentstuk) voor geven. Trouwens: een koperen 2½ [in cijfers!] centstuk was een gobang. Een dito oud bronzen geldstuk was een vierduit(en)stuk. Dat werk is maar halfhalf (zozo) uitgevoerd. Die telefoonabonnee heeft men halfgesloten [kan alleen gebeld worden]. Een halftime assistent [bnw., niet aaneen! – znw. is 'rust' in bv. voetbalwedstrijd] heeft een halftijdse baan. Een anaglief is hoogverheven, in hoog reliëf, haut-reliëf en dus niet bas-reliëf (halfverheven). Een halfester is kennelijk een mono-ester van een tweebasisch zuur, wat dat ook betekenen moge.

6. Halfdroog is demi-sec. Dat tafellaken is van halfzijden damast [stof, Damascus]. Halsoverkop is halje travalje. Hallootjes, luitjes. Halloumi lijkt op feta. De halluces (enkelvoud: hallux) zijn je grote tenen. Haloperidol is een dopamineonderdrukkend psychofarmacon dat gebruikt wordt bij de bestrijding van psychosen. Een pakira is een halsbandpekari. Een foulard [wollen halsdoek] gaat om de nek, een grand foulard [groot kleed] over de bank. Een karkant is een halssnoer van edelgesteenten. Reikhalzend is halsreikend. Venus' halssnoer is een Australisch wier. Bij halstering [paard de halster aandoen] wordt mede een halsterring aangebracht. Een Halt-bureau is een lokale afdeling van Het Alternatief [taakstraffen jeugd]. Half en half heb ik het altijd wel geweten. 1.002.003 [in cijfers] schrijf je in letters als een miljoen tweeduizend (en) drie. Op het halve-eeuwfeest kwamen er halvecenten uit de oude sok tevoorschijn.

7. Een hamada is een rotswoestijn en een hamadryade een bosnimf. Wil je die Yorkse ham of parmaham? De hamburgerziekte is het hemolytisch uremisch syndroom (hemolytische uremie = vergiftiging met besmet vlees]). Die hameistijl [verticale stijl van een hameigebint] moet vervangen worden. Een opus mallei [mah-lee-jie] is een hamergravure. De (c)hamieten vormen een niet-zwart mensenras (en dat spreekt de (c)hamitische talen). Mogen in een karavansera(i) [openbaar gebouw op karavaanroute] ook caravans komen? We zullen hem flink onder handen nemen. Is er nog meel voorhanden? Heb je al iets omhanden? De ophanden zijnde kermis gaf veel reuring [gezellige drukte]. Voor doofstommen is er het hand-abc. Die handclap [ritmisch klappen op de maat van de muziek] betekende instemming. De Handelingen van de Tweede Kamer [niet: die der Apostelen] der Staten-Generaal zijn dor leesvoer. De softenonbaby's (vergelijk: thalidomide) waren soms handeloos (!). De handelsgod, god van de handel, dat is Mercurius.

8. Bij een jan-contant of Jantje Contantje is het altijd handje contantje. De handelsschool is later opgegaan in de hbs A (geen gymnasium alfa of bèta dus, of hbo-sph). Er is een handgeschreven beschrijving van die handgemaakte klok. Handjicht is chiragra. Hij is een handschone [traag, bang om handen vuil te maken] kat-uit-de-boom-kijker. Wij zijn meer van die hands-ontypetjes [typeje, tiepje]. Hands up: geef u over! Een commis-voyageur is een handelsreiziger. Het pied-de-poule is een tweekleurig weefsel met dambordeffect. Wie zie je zoal in hang-outs [horecagelegenheid of webstek gelijkgestemden]? Een hangmand is een hanging basket. Het Koreaans wordt in hanja [Chinees karakterschrift] geschreven. De kinderen speelden hansje-mijn-knecht [kinderspel: iemand moet van alles aanbrengen] en de moeder kreeg een hansje-in-de-kelder [kind in de moederschoot, ook: zekere likeur]. Hanifs (hoenafa) zijn pre-islamitische monotheïsten. De chihuahua en de dwergpincher zijn handtashondjes. Het hantavirus [koorts, hoofdpijn, spierpijn] kan zelfs dodelijk zijn.

9. Die hans-met-de-bellen [sloddervos, slordevos] ging om een
hans-van-gelder [roggebrood]. Het hanzi is een Chinees karakterschrift [vgl. hanja – Korea]. Een hapax wordt ook hapax legomenon of hapax eirèmenon genoemd [komt maar één keer voor – als je erover schrijft, is het dat niet meer ...]. Wie heeft de term 'happy clappy' [blij geloof in de godheid met zang en dans] bedacht? Hij is een hard-boiled [keihard, ongevoelig] incassomedewerker. Een hardelijner is een hardliner [met radicaal standpunt]. We zullen u (er) niet (over) hardvallen. De hare krisjna is de door swami Prabhupada gestichte sekte. Het haringkaken houdt in dat er haring gekaakt wordt. Met de Akte van Harmonie aanvaardden verschillende provincies van de Republiek de onverenigbaarheid van het kapitein-generaalschap met het stadhouderschap. En een stijve harmen is een houten klaas. De harmonia praestabilita is een grondbegrip bij Leibniz. Met harmens worden dommekrachten aangeduid. Deze grasboer werkt veel met een harkkeerder [hooi harken en keren]. 

10. Een HWN'er is een hardwerkende Nederlander. Ene Harry bleek een handige harry te zijn. Wij zetten ons in voor het groene hart van Holland. De bellenman [GB ook: belleman] kondigde het aan. In noordpoolgebied heeft 'noordpool' de betekenis magnetische pool. Hij had het hele complex verhypothekeerd. Gebruik van de IJzeren Rijn [goederenlijn Antwerpen-Ruhrgebied] wordt erg gepusht. Het achtuurjournaal (8 uurjournaal) is een van de NOS Journaals [als eigennaam, anders: NOS-journaals – GB, VD!]. Het quenast is een soort van porfier [graniet] uit de omgeving van Quenast. De NOT was de Nederlandse Onderwijstelevisie, een zendgemachtigde. Querulanten [ruziemaker] querelleren [twisten, strijden] veelvuldig. Het besluit was una voce [eenstemmig].

 
 
 

1476 Dictee zondag 06 januari 2019 (2): dictee Oefendictee 698 (oud) √

Dictee - dictees [1476]

Voor wie niet kan wachten op het volledige 856-bestand, hier alvast 698 ...

Dictee 698 (DCXCVIII) Dictee Specialisten (10-12-2013)

1. Spes incerta futuri: de onzekere hoop op de toekomst, spes patriae (de hoop des vaderlands): de jeugd en spes ultima gentis: de laatste hoop van zijn geslacht. Spinae bifidae [enk. a a] zijn open ruggetjes. De spillebeen heelde de spillage [gestolen uit vaten, balen]. Waar geneest de Indische spijk (niet meer in VD –geneeskrachtige planten, m.n. de grote lavendel) je dan wel van? Een spijer kan een waterspuwer zijn. Spijts [ondanks, niettegenstaande] mijn ontrouw en vele misverstanden bleef ze bij mij. Tot spijt van wie het benijdt, ben ik heel tevreden met mijn nieuwe baan. De Spiritus Sanctus is de Heilige Geest. Een spiritijn is een pater van de Congregatie van de Heilige Geest. De voormalige Belgische politieke partij Spirit stond voor: Sociaal, Progressief, Internationaal, Regionalistisch,
Integraal-democratisch en Toekomstgericht [manier van afkorten bij wet voorgeschreven]. Een spirant is een fricatief [labiodentale, dentale, palatale, velare en uvulaire spiranten (resp. f en v, s en z, sj en zj, ch en g)]. Die brandkast is een spinoos [spinoze, makkelijk te openen]. Is een spinozist een spinazieliefhebber? Nee, denk aan Spinoza! 

2. Wist je dat je 'spinnaker' van GB ook met enkele n mag schrijven? Splendida vitia (mv.): mooi schijnende zonden en een splendide mendax: iemand die liegt om bestwil [ook: aartsleugenaar]. In paella zitten vaak spisula's [kleine tweekleppige, halfgeknotte strandschelp]. Spirocheten zijn spiraal- of schroefvormige bacteriën. De ballerina spitste de oren, toen ze boven haar spitse spitzen zweefde. Spleen is weltschmerz of taedium vitae. Deze woningen zijn split level [splitlevelwoning] . Ik had een spooky [griezelig, eng] droom. Sponsores fidei zijn doopgetuigen. Spongieus is met wijde poriën of sponsachtig. De spread-eagle oratory is de bombastische nationalistische retoriek in de VS. Spretae injuria formae: (belediging in de vorm van) de miskenning van haar schoonheid. De sproetenbus onderzoekt je 's zomers op huidkanker.

3. De squaredance is de quadrille. Wat squama's [schub] vertoont, is squameus. Een squadron is een eskader, maar geen eskadron [vier pelotons ruiterij of een afdeling tanks]. Spumante is Italiaanse schuimwijn. Wie kan er hier nog staartdelen? Die dochter van haar is spurius [onecht, buitenechtelijk]. De SS-20 is de Sovjetski Sojoez 20 (Sovjet-Unie 20, Russische middellangeafstandsraket). Als het bevel 'staak het vuren' wordt afgegeven, is er sprake van een
staakt-het-vuren. Een stabij is een in Friesland gefokte staande hond, gebruikt bij de jacht. Volgens mij is er maar één stadhouder-koning (koning-stadhouder, beide GB, VD hoofdletters) geweest! Hij staat in de weg en is dus een sta-in-de-weg. 'Stagflatie' komt van 'stagneren' en 'inflatie'. Wat deden stadsmeiers in de stad Groningen [huurder van venen]? Een stalagmiet staat op de grond, een stalactiet hangt (in de lucht).

4. Deze som die ik je zojuist opgaf, heb je vervolgens zo juist opgeschreven; de vorige versie was nog fout. Als je morgen niet kunt, moet je zo maar eens komen kijken. Je kunt volgende week niet zomaar wegblijven. Een stampede is een massale vlucht of een stormloop. Ze werd stante pede [op staande voet] ontslagen. Stans pede in uno: zonder enige inspanning, met het grootste gemak en stare super vias antiquas: in de voetsporen van zijn voorvaderen treden, de oude wegen bewandelen. Hij is stateloos. Hij is een echte Star Warsfan (vergelijk SDI: Strategic Defense Initiative). Wat houdt het Start-verdrag (Strategic Arms Reduction Treaty) in? Hij is starnakel zat (ook aaneen, betekenis: stomdronken). Bekijk de film Kramer versus Kramer, starring: Dustin Hoffman. Wat is the state of the art (status quaestionis = stand van zaken) van dit project? Hoeveel State of the Unions [jaarrede Amerikaanse president] hield hij al?

5. We kunnen veilig stellen dat die bloeiperiode voorbij is. Je belangen moet je natuurlijk wel veiligstellen. Voor wat de status betreft: status aparte (die had Aruba), status confessionis (onaantastbaar deel van de christelijke belijdenis), status epilepticus (bewustzijnsloze epileptische toestand), status praesens (toestand op tijdstip van medisch onderzoek), status quaestionis (stand van zaken), status quo (streeploos, de en het), status quo ante (oorspronkelijk toestand) en status quo ante bellum (de politieke toestand van een staat voor de oorlog). De stedehouder Gods op aarde is de paus. Frederik Hendrik en prins Maurits werden Stedendwinger genoemd. De stegomyia is de gelekoortsverwekker. Dan moet je toch wel stekeblind zijn. GB noemt een stèle ook zomaar een stele. Het stereotype (het stereotiepe beeld) van die drukker is een- en andermaal stereotypisch op de gevoelige plaat vastgelegd.

6. Stereoagnosie is tastblindheid. Aardige dicteewoorden: fyi (for your information), myiasis (parasitisme van vliegenlarven in het menselijk en dierlijk organisme), myiologie (leer, studie van de muggen en vliegen), pinyin (transcriptiesysteem van Chinese karakters in het Latijnse schrift), een Tanganyikaan(se), kaffiya (geblokte hoofddoek, arafatsjaal), kiyu (een van de leerlingengraden bij budo), ouguiya (munteenheid van Mauritanië), rufiyaa (munteenheid van de Malediven), riyal (munteenheid Saudi-Arabië (ook: oe)), sukiyaki (Japans gerecht) en teriyaki (zeker gerecht met soja). Welk verhaal hoort bij het rad van Ixion [beeld van een altijddurende marteling]? De STER is de Stichting Etherreclame (die van de STER-spots). Een stère of wisse is een kubieke meter (symbool: m³). De steppingstonetheorie gaat niet zozeer over steppingstones (stapstenen) als wel over automatisch vervallen van soft- in harddrugs.

7. Die sterkgespierde man heeft een sterkgebogen neus. Waar kunnen wij steun vinden? Stheniciteit is kracht, uithoudingsvermogen. In een stichomythie praten twee sprekers om beurten. Een stickie of blowtje is een zelfgedraaide sigaret met marihuana of hasj. Wat doe je met een stijfje [stukje bordpapier]? Hij stond daar als met een Britse stiff upper lip [onaandoenlijk]: duidelijk een stijve klaas! Stilus curiae is stadhuis- of kanselarijtaal. Stilton is zekere Engelse schimmelkaas. Een stijselaar [penis] is nog geen stijve [erectie]. Kijk die stobbezwammetjes (GB nu ook; wel nog: stobbenfrees; lijkt apert fout - 2018 OK!) nou toch eens … Stoa's (stoai – zuilengang) zijn naar de Stoa poikilè [m.b.t. Zeno] genoemd. Het vorige dictee kun je nu stockeren [BE: opbergen]. Van welk jaar is de Stoomwet [15 april 1896, gewijzigd 2 juli 1927]? Spijkerstof kan stonewashed zijn [steentjes, slijtage, gebruikt lijken]. Het (De) stoneleek doet aan bosuitjes denken [de steel wordt gegeten]. De stone is een Engels gewicht [steenkool. iets meer dan 12 pond]. Str's zijn speciale trekkingsrechten (bij het IMF).

8. De ethiek is de zedenleer. Een rout [raut] of raout [raa/rah-oet] is een deftige avondpartij aan het hof. Heeft een storzkoppeling iets met daten te maken? Nee: brandslangen, bajonetsluiting. En is het dus zoiets als een cinch(plug)? Nee, verbindingsplug aan signaalsnoeren bij hifiapparatuur = tulpstekker. Ik houd het maar op een
mannetje-vrouwtjekoppeling. Een stowaway is een verstekeling en geen veelvraat … Als Shakespeare-enthousiasteling ken je natuurlijk Stratford-upon-Avon. Na een paar straddle-uitvoeringen [atletiek: rolsprong] smaakt de stracciatella [chocolade in ijs of vla] prima! Die strad (Stradivarius) zal wel kostbaar zijn. Een strafrechterlijke uitspraak moet strafrechtelijk onderbouwd zijn. Met 'straighten' wordt niet rechttoe(,) rechtaan vliegen bedoeld, maar ontkroezen. Een strangle is een zekere optie. Een stratagème is een krijgslist. Wat is een 'stratier' [straathond] en hoe spreek je dat uit [straa-tjee]? In deze roman krijg je vaak een stream of consciousness [lit(t)erair procedé bestaande uit een directe gedachteweergave van een personage die gekenmerkt wordt door fragmentarische zinsbouw en associatieve verbindingen].

9. Strijk-en-zet zette ze koffie na het strijken. Lakeiengedrag leidt tot een kattenrug maken [zeer onderdanig buigend groeten], chapeau bas spelen [zich onderdanig betuigen] en veel strijkages [compliment, eig.: diepe buiging] maken. Hij promoveerde op de elementen koolstof 14 (C) en strontium 90 (Sr). Is een stinkende sloot stroomloos [zonder elektriciteit] of stromeloos [zonder doel of leiding]? Wat hebben ze bij Strontian in Schotland gevonden [strontianiet, een steensoort]? Ik adviseer biefstuk stroganoff. Is het resultaat van stuken (ook: stuccen) stucwerk? Structures vivantes zijn mobiles [moo-biels]. Hij heeft een studium immane loquendi, een geweldige drang om te praten. Wat Poetin en Medvedev doen, lijkt veel op stuivertje-wisselen. Dit is een studentikoze grap [zelfs een burschikose]. Een stuprum is een schending, een verkrachting. Bij de volwassenwording zie je vaak een sturm-und-drangperiode, genoemd naar de Sturm und Drangperiode [lit(t)eraire stijlperiode aan het eind van de achttiende eeuw in Duitsland]. Ze was de suaviteit (lieflijkheid, bevalligheid) zelve.

10. Een S-trein is een sneltrein. De SU is de Sovjet-Unie. Het Stygisch wed is de Styx [voornaamste van de 5 rivieren in de onderwereld, Griekse mythologie]. De bijnaam van keizer Frederik II was stupor mundi (die de wereld verstomd doet staan). Stupide is dom en stupéfait is stomverbaasd. Een aankondiging met D.V. is sub reservatione Jacobaea: onder het voorbehoud van Jakobus: zo God wil en wij leven. De Jakobsdag is de dag van Sint-Jacobus, de Heilige Jacobus [25 juli]. Sub rosa is off the record (vertrouwelijk). Sub spe rati is in de hoop op, behoudens nadere goedkeuring. Is een hooiberg een soort
substituut-slaapkamer? Is deze mis sub una specie [communicant alleen brood] of sub utraque specie [ook wijn]? Waarvoor worden suçons [insnijding, suzonnetje] aangebracht? Wellicht voor de snit of coupe [vorm]?

 
 

1475 Dictee zondag 06-01-2019 (1) - dictee Wekelijkse dicteetest 031 RL √

Dictee - dictees [1475]

Wekelijkse dicteetest 031 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?
Oplossingen: hieronder!
Bron: Oefendictee (oud) 531

1. Met de ............ uit Assisi wordt de ............ Franciscus bedoeld.
a. heilige              heilige
b. heilige              Heilige
c. Heilige             Heilige.

2. De ............ in Syrië hangen het ............ aan: Christus heeft alleen de goddelijke natuur.
a. jacobieten             monofisitisme
b. jakobieten             monofysitisme
c. jakobieten             monofisitisme.

3. Die ............ heeft ook nog een ............. (lommerd) geëxploiteerd.
a. jan-ongeluk             Janoom
b. janongeluk               janoom
c. Janongeluk             Jan-oom.

4. Je kunt over iets ............ en ergens tot je nek aan toe .............
a. in zitten             inzitten
b. inzitten              inzitten
c. inzitten              in zitten.

5. Het moest in ............, in .............
a. aller ijl              alle haast
b. aller ijl              aller haast
c. allerijl               aller haast.

6. De .............. bezoeker was in de ............
a. verlaatte          late
b. verlaten           late
c. verlate             laatte.

7. De ............ stond naast de ...............
a. krappaal            schrobput
b. krappaal            schropput
c. krabpaal            schrobput.

8. Een ............ bestudeert het ..............
a. japanoloog               Japannees
b. japannoloog             Japannees
c. japannoloog             Japanees.

9. Wat je zegt, daar kan ik best .........., maar je plannen, daar zal niets van ............
a. in komen              inkomen
b. inkomen               inkomen
c. in komen               in komen.

10. Hij strooit graag met ............, ook als hij ............ eet.
a. jeu de mots               reine claudes
b. jeux de mots             reine-claudes
c. jeux de mots             reines claudes.

Oplossing [031]

------------------------------------------------

Oplossing vorige week [031]:
1b 2b 3b 4b 5c 6c 7c 8a 9a 10b

Contact: leentfaarrein@gmail.com

1474 Dictee donderdag 03 januari 2019 (1): dictee Oefendictee 697 (oud) √

Dictee - dictees [1474]

Met weer veel nieuwe woorden: 697 (oud).

Dictee 697 (DCXCVII) Dictee Specialisten (08-12-2013)

1. De sirenenzang had veel weg van sirenegeloei. Si placet, help ons! Een sitatoenga is een waterkoedoe. Het verrichten van sisyfusarbeid is Sisyphi saxum versare. Mikwes (mikwa's, mikwaot) zijn ritueel joodse baden of badhuizen. Zoek eens op wat een priel is [nauwe doortocht tussen zandbanken]. Zeg maar kaddisj [zand erover, Schwamm drüber]. Eens even zoeken op '*oir*' (niet onoorbaar dus!): reservoir [vergaarbak], abattoir [openbaar slachthuis], abus de pouvoir (machtsmisbruik, détournement de pouvoir), accessoir (bnw. – bijkomend), accessoire (znw. – bijkomstige zaak), accusatoir [beschuldigend], aide-mémoire [geheugensteuntje, korte nota], aleatoir contract (kansovereenkomst), anticipatoir [vooruitlopend], appellatoir [betrekking hebbend op een appel], assertoir (bevestigend), au revoir [tot ziens], avoirdupoids(stelsel) (gewichtsstelsel), baignoire (schouwburgloge op de parterre), bande noire (tijdens de Franse Revolutie), conservatoir beslag [om de goederen veilig te stellen], bête noire (zwarte schaap), blouson noir (nozem), boudoir(mutsje) en bouilloire (schenkketel).

2. Verder: café noir (koekje), coir [koo-juhr] (handelsnaam voor kokosvezels als stof), coïre ('vrijen'), combinatoir [combinatorisch – combinatie], comédie noire (blijspel met een tragische ondertoon), comminatoir (bnw., met straf bedreigend), compensatoir [tot compensatie dienend], compromissoir [betrekking hebbend op compromis], confirmatoir [bevestigend], conservatoire (conservatorium), contradictoir (vonnis), in de couloirs der Kamer [België - wandelgangen], couloirstelsel [stemmen, stemhokje in afzondering], cravate noire [black tie, klein avondtoilet], decisoir [beslissend], declinatoir [het gerecht niet erkennend – wraking], deflatoir [leidend tot inflatie], déjeuner dînatoire [uitgebreid koffiemaal dat een middagmaal vervangt], derogatoir (vernietigend, afschaffend), des histoires de femmes (vrouwenpraatjes), directoire (dirkje – vrouwenonderbroek), een directoirekostuum (uit de Directoire – regeringsvorm in het Frankrijk tijdens de Franse Revolutie, van 26 oktober 1795 tot 9 november 1799), discriminatoir [discriminerend], dooireglement (!), dressoir [kamermeubel tafelgerei], onze gerechten zijn du terroir (regionaal), écartelé en sautoir (schuin gevierendeeld in de heraldiek) en trottoir [stoep].

3. Ook: een suppletoire eed [aanvullend], emancipatoir [gelijkstelling, etc.], entre la poire et le fromage (terloops, bij het dessert), espoir (belofte bij de wielrenners), een peremptoire exceptie [beslist een (rechts)zaak voorgoed], executoir(verklaring) = uitvoerbaar (bij rechterlijk vonnis), film noir [grauw, somber], frustatoir [frustrerend], galasoiree (!), gustatoir (gustatorisch, toch?, ja: de smaak betreffend), hallucinatoir [hallucinatorisch], illusoir (denkbeeldig), ejaculatoire impotentie [uitblijven van zaadlozing], Indo-Iraans (!), inflammatoir [medisch: met ontstekingen], inquisitoir [ondervragend, onderzoekend], interlocutoir [voorlopig, bij vonnis, etc.], justificatoir [tot bewijs strekkend], l'histoire se répète [de geschiedenis herhaalt zich], liberatoir [ontheffend – van verplichting], locomotoir [medisch: betreft voortbeweging], memoiresschrijverij, loirewijn, mansoir [mannelijke erfgenaam], mer à boire [onbegonnen werk: de zee leegdrinken], méritoire [verdienstelijk], een moiré [gevlamd] lint, moireren [watergolven], moment de gloire [finest hour], moratoir (achterstallig), moussoir (moser, champagneklopper), een neonoir [filmstijl – film noir], no-iron (!), non-inflatoir [niet leidend tot inflatie], obligatoir [verbindend, verplicht], octrooirecht (!), oir (nageslacht), olfactoir (olfactorisch – reuk betreffend), onanoir (onanistisch), palpatoir [betasten bij geneeskundig onderzoek], parloir [spreekkamer – bv. klooster], peignoir [ochtendjas dames], percutoir [via percussie], petite histoire (bijgeschiedenis) en pissoir (pisbak).

4. Vervolgens: petitoir (bnw. en znw. – eigendomsrecht betreffend, t.o. 'bezit'), pièce à tiroir (losse aaneenrijging van episoden), pieds noirs (blanke kolonisten in Algerije), pinot noir [blauwe druif], plein-pouvoir (lastgeving tot verrichting van zaken zonder enige beperking), poire belle Hélène, polissoir [nagelborstel], possessoir [bezit betreffend, t.o. eigendom], preovulatoir [voor de ovulatie, de eisprong], promissoire eed [= van belofte], provisoir [voorlopig], redhibitoir [koopvernietigend], reflectoir [een reflex betreffend], refractoir [refractair, zich verzettend], remontoir (horloge – knop aan de kast), remuneratoir [als beloning], repertoire(stuk) [lijst van (te spelen) stukken], repoussoir [schilderij, voorwerp op voorgrond, illusie van diepte], requisitoir [vordering, eis OM], resiliatoir [tot ontbinding strekkend], respiratoir [ademhaling betreffend], revindicatoir (beslag – terugvordering), rogatoir (ondervragend), rouge-et-noir (hazardspel met zes whistspellen, 312 kaarten), sautoir (dwarsstaand (sint-andries)kruis in een schild),
savoir-faire (wereldkennis), savoir-vivre (levenskunst), secretoir (secretorisch – de afscheiding bevorderend), soiree (avondpartij), soirée dansante, soirée musicale, suppletoir (aanvullend), suppositoire (zetpil), suspensoir (suspensorium – draagverband balzak) en trottoirrand.

5. Ten slotte: tenue of toilette de soirée (avondkleding, vergelijk: tenue de ville = wandelkostuum), tours d'ivoire (ivoren torens), transitoir (tijdelijk, voorbijgaand) en vexatoir (knellend, drukkend). Sit venia verbo: met verlof gezegd (s.v.v.). De sjahada is de islamitische geloofsbelijdenis. Nou moeten die Sjanghaiers niet ook nog gaan shanghaaien [overhalen tot onaangenaam werk]. 'Sjana tova' is een gelukwens bij het aanbreken van het nieuwe jaar. Sjasliek (GB ook: sjaslik) bestaat uit stukjes vlees. Het sjema jisraël is een van de belangrijkste joodse gebeden [met 3 Thoragedeelten]. De jeu (sjeu) is eraf [frisse bekoorlijkheid, aardigheid – GB alleen sjeu]. Zijn dat de sjonnies en anita's [ordinair – ook: johnny's en marina's] van deze tijd? Wat is een sjoeracratie [sjoera = (moslim)raad van wijze mannen]? Hij zal geen sjoege (VD ook: sjoechem) geven [zich stil houden]. De Skal [NL Stichting Keurmerk Alternatieve Landbouw] mag het
EKO-keurmerk [ecologisch] toekennen (ook Skal-keurmerk genoemd). Vindt VD 'een skai broek' wel goed? Ja [ook bnw.], GB alleen: skaibroek [znw.]. Een sjouchet(s) [ook: sjocheet, mv. sjochtim] is een ritueel slachter bij de israëlieten. Eén sjoumer [controleur kasjroet, spijswetten], twee sjomrim.

6. Wat is een onvrij territoir [strook grond langs grenzen: smokkelen tegengaan]? Quicunque vult: ieder die wil. Skijøring [laten voorttrekken op ski's door paard/auto] in een ski-jack? Een skifflegroup bespeelt eigengemaakte instrumenten. Een skirt [plaatconstructie zijkant] zit aan een auto. Skottelbraaien [Afrikaans] is barbecueën. Een 'skus' is een 'excuse' [bij tarot]. Dit materiaal is slag- en stootvast. Daar moet nog een backslash (/) tussen. Ze zouden gaan slapen, maar toen brak de pleuris uit. Van het slapengaan kwam dus niks. Een sleeping partner is geen bedstedegenoot, maar een stille vennoot. Vond de Slavenoorlog [Amerikaanse burgeroorlog] aan de Slavenkust [gedeelte van Afrika's westkust, tussen de Goudkust en de delta van de Niger] plaats? Nee, dus. Geef het sleisijzer [rakelijzer voor ovenkolen, ovenkrabber, loet] even aan. Het achtvoetige paard van Odin heet Sleipnir. Slemassel of slamassel [ongeluk] is het tegengestelde van mazzel [geluk]. Sludge bestaat uit olieresten. Dat appartement is sleutel-op-de-deur, sleutelklaar. Slingbacks zijn hooggehakte damesschoenen. Mijn oma maakt nog slowfood. Spaart een smart bomb levens?

7. Kan smalltalk [keuvelarij] ook over een smallcap [kleine onderneming] gaan? Glaasje sémillon [witte wijn van gelijknamige wijnstok]? Of toch maar een verwante sauternes [mv., plaatsnaam]? Hou je snaaiem [mond]! Toppers bij dictees: smörgåsbord en smörrebröd (GB ook, en VD alleen: smørrebrød). Smoothies [drankje] zijn gezond. Boeren en tuinders gebruiken vaak een snebschuit [puntige voorsteven]. Snobistisch is snobby of snobbish [als een snob – zucht naar aanzien t.a.v. kunst en cultuur]. Vertrouw dat snibbenclubje [snib(be): snibbige vrouw of meisje] niet. Bij het snorkelen is hij verdronken. Die snorrenbaard met zijn snorrepijperij is een rare snoeshaan. Die sobstory was een echte tearjerker [tranentrekker]. En soaker, ik herhaal dat nog één keer, is een waterpistool. Krijgt 'sofinummer' een koppelteken? En SIS-kaart [elektronische socialeverzekeringskaart] en 50+-kaart (50-pluskaart, vijftigpluskaart), hij had ze allebei. Hij bestelde sole à la meunière [zeetong die voor het bakken door de bloem is gehaald]. Solemnitatis causa: als vereiste van de juridische vorm voorgeschreven op straffe van nietigheid. Uit de muziek: solfège [zangoefening op notennamen], solfegiëren en solfeggio (solmisatie). Wie zou Snuf en Snuitje te slim af zijn? Dat is sole clarius, zonneklaar.

8. Een soloecisme is een taalfout. Solo e pensoso: alleen en in gedachten verzonken. Cider is een sorbendrank. Je moet niet zaniken [uh] onder het batikken [ih]. Hij heeft sordide [smerig] streken. Wat hebben Lesotho [monarchie] en Sotho [Bantoetaal] met elkaar te maken? Sotto voce zingen is met ingehouden stem. Onze soubise [saus] is genoemd naar het Franse 'sauce de Soubise'. We eten kaassoufflé. Het systolische souffle [hartgeruis, samentrekking] klinkt verontrustend. Met souffre-douleurs worden zwarte schapen aangeduid. De soukous [oe muziek] is ontstaan uit de rumba. Een sourdine is een sordino, geluid(s)demper. Soul is Afro-Amerikaanse muziek met gospel- en rhythm-and-blueselementen Een souger is een rare kwibus. Hij is een soumise, gedweeë, figuur. Beschrijf de Beatlessound. Bij de sound of silence moet ik onwillekeurig aan Simon & Garfunkel denken [Sound].

9. Het sous-entendu moet je er zelf bij bedenken. Sausjes heten in volkstaal sousies. Een souter is een psalter. De Opperste Sovjet was het hoogste Sovjet-Russische bestuursorgaan. De sp.a noemt zich tegenwoordig Sociaal Progressief Alternatief. Het bleek twee spadesteken diep te zitten. Spagnolet is een stof, spahi's zijn lid van een zekere cavalerie. Het spalier is een zeker latwerk. Een spaniël is een hond. Een espagnolet of spanjolet is een draairoede. Spannend, op een spanker [zeiljacht] aan spanking doen … Spatium deliberandi (spatium deliberationis): tijd om zich te beraden (over de erfenis). De SPD is onder andere de Sozialdemokratische Partei Deutschlands. Mooi, zo'n spechtensmidse. We kennen De Hollandsche Spectator [1731-1735, Justus van Effen] en De Nederlandsche spectator [1856-1908]. Species facti: de voorstelling of uiteenzetting van het genoemde.

10. Met de auto kun je niet naar de speedgarage, je kunt er wel heen voor popmuziek. Waarom was er een aparte Speetwet [haring] nodig? Een spencer (slip-over, debardeur, niet: pullover, truivest) heeft meestal een V-hals. Het is als het zoeken van een speld in een speltberg. De speler-trainer ging met zijn team uit spelevaren. Spem mentita seges: een gewas dat niet aan de verwachtingen heeft beantwoord en spemque metumque inter dubii: zwevend tussen hoop en vrees. Die spiderman hing halverwege. Spiccato is met springende stok. Spes alterius vitae: hoop op een beter leven (staat boven kerkhoven) en spes gregis: hoop der kudde.

 
 

1473 Dictee woensdag 02 januari 2019 (2): dictee Oefendictee 696 (oud) √

Dictee - dictees [1473]

Dat is (weer veel) Latijn voor me, 696 oud.

Dictee 696 (DCXCVI) Dictee Specialisten (06-12-2013)

1. Wat moet je met zulke schizo's [schizofreen]? Schoonbijten [scheikunde: reinigen] is geen menselijke bezigheid. Een schöne Seele is een persoon met gevoelige inborst. De schöngeisterei (die beoefent een schöngeist = estheet) slaat door in het esthetische. Naast het schorrenkruid (een ganzenvoetachtig plantengeslacht) kennen we: bilzekruid (malwillempjeskruid), eppekruid (lavas), (so)fiekruid [de fijnbladige raket], malrovekruid [bladeren van de malrove, lipbloemige plant], melissekruid (melis(se)), ruigtekruid [ruigteplant], genadekruid (galkruid, godsgenade), scharrekruid (eenjarig bonenkruid), zeep-, zege- en zonnekruid [graag in de zon – Helenium]. Je kunt gemakkelijk een schram of een krab oplopen; met je nagels maak je een schrab en een schrapje of krasje krijg je bij de mantouxtest [tbc]. De schrödingervergelijking vormt samen met de onzekerheidsrelaties van Heisenberg de basis van de kwantummechanica. Een schroei-ijzer [brandijzer, merkijzer] is nu eenmaal geen snijijzer [schroefdraad buizen, etc.]. Dat is heel schrijnend.

2. Een schroodijzer is een schrooi-ijzer [schrooibeitel: breed en kort]. Een scone [skoon – rond broodje] kun je eten. Scoliose en kyfose zijn ruggengraatsverkrommingen. MS is multiple sclerose (dat laatste is weefselverharding). Dat was Willem de Zwijger, scilicet [te weten] Vader des Vaderlands. Een scientoloog hangt de scientology aan en is lid van de Scientology Church [reliwetenschappelijk]. Met veel schwung [kracht van beweging, vaart, gang] spreekt hij zijn Schwyzerdütsch [Zwitsers-Duits]. Hij geniet altijd van schwarzwalderschinken en -kirschtorte. Je zult maar schwannomen [tumor die uitgaat van de zenuwschede, het buisvormige omhulsel van een neuriet] hebben. Die schwalbe [voetbal: fopduik] wordt je vergeven: Schwamm drüber [zand erover]. Schwadronneren is opsnijden, snoeven, pochen. Is de Schutterijwet nog steeds nodig? Niet echt, denk ik. Je kunt beter geen schund [sjoent – minderwaardige of prikkellectuur] lezen. De scope [skoop – reikwijdte] van deze opvallende scoop [skoep – opvallend bericht] is nogal verreikend. Een scotist hangt het filosofische en theologische leerstelsel van Duns Scotus (een scholasticus – combinatie wijsbegeerte en godgeleerdheid) aan.

3. Scrambelen [ook: scramblen = coderen] doe je met een scrambler. Een scraper is een schraapwagen, de scrapie is de schraapziekte: sponsvormige encefalopathie bij schapen (wat de gekkekoeienziekte is bij runderen) en scraps is afval van smeedijzer en staal voor de staalgieterij of uitschot van rubber. Scrofulose is tuberculose van de lymfklieren. Secreta haec murmura vulgi: dat zachte gefluister van het volk. Uit de second hand weet ik dat er een secondopiniononderzoek komt. Sectio's [keizersnede] geven gave baby's. Een selenaut is een maanvaarder. Dat moet geen selbstzweck [doel in zichzelf] worden. Glaasje sekt [(Duitse) mousserende wijn, gemaakt volgens de méthode champenoise [schuimwijn]]? De Sejm [seem] is het Poolse parlement. Ik seis [seizen: dunne touwen om zware dito slaan], jij ziet een sijs [zangvink]. Seitan is een vleesvervanger (van tarwe). Se ipse amans sine rivali: iemand die van zichzelf houdt, zonder rivaal. Een
sede-vacantist meent dat er quasi een sede vacante is [omdat hij de zittende paus niet erkent]. Hij leidt een sedentair [zittend] leven.

4. Een sedile is een zekere zitplaats. Zouden seelachsen [zeezalm] seedlings [ie grote zure appel] lusten? Het (De) seersucker lijkt op crêpe en is vaak blauw-wit gestreept. Sehnsucht is nostalgische melancholie. Met secunda Petri wordt het verstand aangeduid. Van dat Latijn raken we maar niet af – secundis dubiisque rectus (secundis temporibus dubiisque rectus): in voorspoedige en in onzekere tijden standvastig, loco secundo (secundo loco): in de tweede plaats, secundum artem (lege artes): volgens de regels der kunst, secundum genera: volgens de soorten, secundum legem: volgens de wet, secundum naturam: naar de natuur, secundum ordinem: volgens de orde, op zijn beurt, secundum regulam: volgens de regel, secundum usum: volgens gebruik en secundum veritatem: naar waarheid. Een semiet is afstammeling van Sem, een Semiet een Jood.

5. De titel van de keizers van het Heilige Roomse Rijk was semper Augustus. Semper eadem: altijd dezelfde, semper et ubique: altijd en overal, semper fidelis: altijd getrouw, semper idem: zichzelf altijd gelijk, semper laborans: altijd aan het werk, semper paratus: steeds bereid, semper paratus pro justitia: altijd paraat voor de gerechtigheid, semper, ubique et ab omnibus: altijd, overal en door allen (toegepast op de geloofsstellingen van de rooms-katholieke kerk), semper virens: altijdgroen, sempre agendo: altijd bezig (die bedrijvige martha) en sempre (semper) crescendo: steeds in sterkte toenemend, aanzwellend. De sens commun is de common sense [gezond verstand]. De senectus is de (gezegende) ouderdom. Een serac is een ijskegel.

6. De S.P.Q.R. was de Senatus Populusque Romanus, de senaat en het volk van Rome. De senatus veteranorum is het bestuur van een studentencorps. De SEP, dat zijn de Samenwerkende Elektriciteitsproductiebedrijven. Het senatusconsult of senatus consultum is een senaatsbesluit (niet meer in VD, nu wel bij S.C.: Senatus Consultum, senaats- of raadsbesluit). De septem sapientes [zeven wijzen van Griekenland; Z V (VD) lijkt fout ...] zijn: Thales, Solon, Periander, Cleobulus, Chilo, Bias en Pittacus (ook andere namen worden echter genoemd). Die sestertiën [oude Romeinse munt] zijn elk vier asses (assen – moet dat geen 'as' zijn, vgl. dit biljet was vroeger 100 gulden [niet: +s] waard) waard. Kolonisten zijn settlers. Sesquipedalia verba zijn ellenlange woorden. O ja, en u weet het nog: hippopotomonstrosesquippedaliofobie [Ik houd het achteraan op twee p's – thans zo in GB/VD] is de angst voor lange woorden … Servus observantissimus: (uw) gehoorzaamste dienaar. Weer zo'n stel met die seven-year itch [huwelijksproblemen na 7 jaar]? Het seksistische sextet randde vaak sexy transseksuelen aan.

7. Sensu allegorico: zinnebeeldig, sensu bono: in gunstige zin, sensu latiore: in ruimere zin, sensu lato (sensu latu): in ruime zin, sensu malo: in ongunstige zin, sensu proprio: in eigenlijke, letterlijke zin, senso strictiori: in engere zin, sensu strictissimo: in de engste zin en sensu stricto: in beperkte zin. Ook nog – separatio a toro et mensa (separatio quoad torum et mensam): scheiding van tafel en bed, septum nasi: neustussenschot, sero sed serio: eerst met tegenzin, maar, eenmaal begonnen, met hart en ziel, series implexa causarum: een ingewikkelde reeks van oorzaken en series lectionum: rooster van de aan een universiteit gegeven colleges. De taaislijmziekte is mucoviscidose. Sevroega is fijnkorrelige kaviaar uit de Kaspische Zee. Die sf-roman [science fiction - sciencefictionroman] is in trek. Wie noemen ze de SP-sfinx [Jan, nu Lilian? Marijnissen]? Shabby is sjofel.

8. Sgraffito is het maken van zekere figuren [zwarte muur, witte kalk, lijnen krassen]. Zijn coachschap loopt ten einde. Ik pas altijd op voor kouvatten, maar heb nu een koutje gevat. Als je de bokkenpruik ophebt, ben je slechtgehumeurd. Laat je niet verrassen door het woord 'incineratie', dat lijkverassing betekent. Triootje? Visjnoe, Brahma (niet van de bramahpers voor bankbiljetten) en Shiva. Een shortcut is een snelkoppeling. S(c)hrapnels zijn granaatkartetsen. Shoyu [sjoo-joe] is dunne sojasaus uit Japan. Shuttelen [pendelen] doe je met een shuttleservice. Het siamois is een zekere stof en dankt zijn naam aan Siam. Gaven de Sibillen aanleiding tot de sibillijnse [raadselachtig] spreuken? Eerst het kouwtje, dan het vrouwtje [men moet eerst zorgen een behoorlijk bestaan te hebben [kauwen], alvorens te trouwen]. Dit dictee is speciaal voor incipiënten [aanvangers]. Incipit vita nova: hier begint het nieuwe leven. Die moeder in spe zal wel weer iets wijds dragen.

9. Ik vind je een shitty [waardeloos, slecht] wijf. Moeten we short gaan [speculeren op koersdaling]? Dat laat de meeste Siberische bewoners nou echt siberisch. Hoe belandden de Sabijnse maagden vroeger ooit in Rome [door roven]? De siciliano (sicilienne) is een herdersdans. Zo'n sickjokedebiteur [sick joke: wrange, bijtende grap] zou je toch … Een SIE is in België een speciaal interventie-eskadron. Sibi manus inferre: de hand aan zichzelf slaan en sicut lilium inter spinas: als een lelie tussen de doornen. Van sisyfusarbeid (mits niet die!) krijg geen syfilis (de sief). De Siënese [sie-jee-nee-suh] schilderschool stamt uit Siena [sjèh-naa]. De siemens-martinmethode (staal bereiden uit ruwijzer) staat niet in de woordenboeken, de geiger-müllerteller wel. Welke eenheid hebben we aan Sievert te danken [sievert, stralingsenergie]? Ook in Sierra Leone kennen ze siërra's en houden ze siësta's. Sigillum confessionis: het biechtgeheim (bij biecht horen). De sikhs [monotheïstische godsdienst Punjab, India] schoten geen sikkepit op.

10. Zeg maar Sijmen, dan vloek je niet. Van wanneer stamt de Silicosewet? Gaat die ook over siliconenopslag? Nee, zoek maar op. Ik vind hem toch zo'n simiëske [aapachtig] kerel. Zou die sylvester, die stijlentrekker, ook silvesteravond [oudejaarsavond] vieren? Hoogbejaarden slaken nog weleens een simsonsverzuchting [zucht om de oude kracht nog eenmaal terug te mogen hebben (Richt. 16:28)]. Een SIMM is een single in-line memory module. De Sinn Féin streefde onafhankelijkheid na [van Ierland]. De sinjorenstad is Antwerpen. Had Sint-Bureaucratius de sint-cornelisziekte [meerdere; hij = Sint Cornelis (H. Cornelis) werd voor genezing daarvan aangeroepen]? Hij is zo sinofiel [China( )lievend] als een spleetoog. De beschrijving van de Sint-Elizabethsvloed was in de sint-elizabethsletter gedrukt. Scrofulose wordt ook wel sinte-markoen genoemd. Ik zag een sint-jacobuskruis [heraldiek: spatakruis, dolkkruis] en een sint-jakobslelie [goudlelie].

 

1472 Dictee woensdag 02 januari 2019 (1): dictee Groot Archipel Scholen Dictee 2018 √

Dictee - dictees [1472] 

Groot Archipel Scholen Dictee 2018 [basisscholen]

De volgende 40 [blauwe] woorden moesten worden ingevuld, aan de hand van dia's etc. [41-48 = shoot-out]

Ronde 1 (ouderwetse woorden (1-5))
De schrijver Jules Verne fantaseerde 150 jaar geleden hoe het zou zijn als mensen naar de maan zouden kunnen reizen. Het volgende stukje met ouderwetse woorden komt uit het boek 'De reis naar de maan'.  "Zij hadden de tijd niet erover te praten, want het gesis werd geweldig sterk, en zij zagen voor hun ogen een ontzettende vuurbol, in gloed door de snelheid van zijn vlucht en door zijn wrijving tegen de luchtlagen. Uiteindelijk stortte het gevaarte met een donderend geraas op de golven." 

Ronde 2 (dicteewoorden over het controlecentrum van de ruimtevaartorganisatie (6-10)) 
De gestreste ingenieur had haar antwoord nauwelijks ge-e-maild of ze kreeg het gedownloade bestand retour met de tekst: 'Lekkere timing!' 

Ronde 3 (Wikipediawoorden over de maan (11-16))
Het grootste deel van het maanoppervlak is bedekt met inslagkraters. Dat zijn kraters die in de bodem achterblijven na de inslag van een meteoriet die van een komeet of planetoïde afkomstig is. Deze kraters stammen uit de tijd van het ontstaan van het zonnestelsel. Het ontbreken van een atmosfeer op de maan zorgt ervoor dat de kraters er na 4 miljard jaar uitzien alsof ze 'vers' zijn.

Ronde 4 (dicteewoorden (17-21))
De astronauten hadden een uitgebreide     training ondergaan. Ze leerden omgaan met gewichtloosheid en het bedienen van de apparatuur in een simulator. Na de lancering en een reis van zo'n 3 dagen zouden ze de maanlander op de maan zetten, hun ruimtepak aantrekken, de drukcabine verlaten en de eerste stap op de maan zetten. Een eeuwenlange droom werd werkelijkheid.

Ronde 5 (Maan-zaakwoorden (22-28))
Een fragment uit 'De Maan-zaak', een spannende whodunit over een buitenaards verblijf op de maan. De twaalfjarige Dashiell is een van de uitverkorenen die er mogen wonen. Het lijkt fantastisch, maar niemand op aarde kent de waarheid: het leven op de maan is oersaai! Op dag 188 van hun verblijf op de maan wordt dr. Ronald Holtz dood gevonden buiten de basis. Hij blijkt zonder dat iemand het wist de basis te hebben verlaten en heeft daarbij zijn ruimtepak niet goed aangedaan. De bevelhebber van de basis denkt al snel aan een ongeluk, maar Dash gelooft dat niet en gaat op onderzoek uit.

Ik had dus iets klaargemaakt in de rehydrator waarvan ik dacht dat het Japans rundvlees was, maar dankzij de flauwe smaak was ik al halverwege voordat ik besefte dat ik me vergist had. En toen was het al te laat. Mijn darmen borrelden zo luid dat ik verbaasd was dat niet iedereen wakker werd. De zwaartekracht hier op de maan is zes keer zwakker dan die op aarde. Ik maakte dus sprongen van 4 meter terwijl ik mij door de basis haastte. En toen ik eindelijk op de wc zat hoorde ik dus de stem van doctor Holtz. Hij zei door zijn telefoon: "Ik denk dat het tijd is om de waarheid te onthullen!" Daarna ging hij door de luchtsluis naar buiten. Twee minuten later was hij dood.

Ronde 6 Vier woorden. Drie fout en één goed gespeld. Welk woord is goed gespeld (29-33)?
meteorologie (metiorologie metreologie meteoorologie) 
lancering (lansering lanceering lanseering)
ultraviolet (ultrafiolet ultravioolet ultra-violet)
röntgen (Röntgen Runtgen röntchen) --- r: eenheid, R: naam persoon 
simulator (siemulator cimulator cimuulator).

Ronde 7 Zoek de fout. Een kleine tekst met fouten erin (34-40).
Velen (geen n) malen indrukwekkender moet voor hen in de verte de aarde zijn geweest, een wit-blauwe bol, afgetekent (d) tegen de peiloze (ll) zwarte diepte (*) van de ruimte. Apollo 8 keerde op eerste kersdag [+ t] 1968 terug en op 27 december ontvouwden de paraschutes [geen midden-s] zich boven de maanreizigers. De klap op het oceaanwater deed de capsule kabseizen [p] waarna het toestel dankzij de oblaasbare [op] boeien in de juiste positie werd gebracht.
(*) niet fout, maar 'diepten' had ook gekund.

Ronde 8 (2 winnaars). Shoot-outwoorden (Japanse woorden (41-48)) 

41. bonsai  

42. emoji  

43. haiku  

44. jiujitsu  

45. karaoke 

46. origami  

47. sushi  

48. tsunami.

 
 

1471 Dictee dinsdag 01 januari 2019 (2): dictee Oefendictee (1) januari 2019 √

Dictee - dictees [1471]

Oefendictee januari 2019 (1)

1. VD, Is het nu eedverbond (1566) of Eedverbond (1566. lemma 'compromis')? De making-of van The Sound of Music was klip-en-klaar, glashelder. Zoeken op 'grigio' levert in de oVD niks op; '*grigio' wel: pinot grigio = pinot gris. In het dictee in Utrecht 2018 kwam deësis voor [voorstelling Christus, Maria, Johannes de Doper]. Dat zei me in Utrecht niks meer, maar het woord stond gewoon in Oefendictee 683 (oud): het lukt niet om alles te onthouden ... Nog een stijlbloempje uit dat 683: Philips droomt ervan: het nirwana, toestand van volmaakte verlichting ... Voor de roker was er deli deli uit Deli en voor de snoeper delicieuze delicieuse. Ik kom temee, demee, temet. Na de derby aten ze derby uit Derbyshire. Tot wanneer vormden de Oostbloklanden het Pact van Warschau [1991]? In Tonga betaal je met Tongaanse pa'anga's [TOP].

2. Geelharthout heet ook wel pakoeli. De monnik was pijloos – trouwens met boog, maar wel pijlloos – en zijn gedachten waren peilloos diep. De doerra is het kaffer- of negerkoren (sorghum). De Zwarte Donderdag heeft duidelijk promotie gemaakt ... Nu Zwarte Vrijdag [bv. 9 mei 1873] nog, VD! 'Geschonken (door)' is dono dedit [d.d.]. Douteus [oe] is twijfelachtig. Tja, Mozes (zoek op *mozes*): mozes kriebel (krachtterm – net als in: jezus christus, wat ben jij lelijk), Mozes: bekende Bijbelse persoon, aanvoerder en wetgever der Israëlieten, ongeveer 1500 v.Chr. (v.C.), een kalf Mozes (een echte goedzak, een goeie sul), Mozes en de profeten (= geld), een mozesboom = een stekelige mispelboom, vuurdoorn (Mespilus pyracantha), mozes-in-het-biezen-mandje (bekende kamerplant uit Mexico), mozestraan, jobstranen (traangas), Mozes en Aäron (staat en kerk), alzo sprak de Heer tot Mozes en de baard van Mozes (kamerplant, slaapkamergeluk, vredesmosje). 

3. Verder: de uitdrukking: daar kom ik met de boeken van Mozes, van iemand gezegd die met zware en oude boeken komt aansjouwen, uitdrukking (schertsend): de vijf boeken Mozes = vijf oude ongetrouwde zusters of vrijsters, zo dom als 't kalfke Mozes (heel dom), de staf van Mozes was zijn scepter (teken van waardigheid), het wetboek van Mozes [Pentateuch, eerste vijf Bijbelboeken* – wordt ook bondboek genoemd, net als O.T.], choemasj = * in gebonden vorm, de Pentateuch wordt ook Thora genoemd (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium), Bargoens: het is een ribbemoos van een vent (een grote, ruwe kerel, verbastering van Mozes), smous, scheldnaam voor Jood (verbastering van Mozes), Bijbeltaal :de tafelen der Wet, de stenen tafelen = de stenen platen waarop Mozes de wet had geschreven.

4. En ook nog: op Asjoera [feestdag] wordt de uittocht van Mozes uit Egypte (de exodus van de Joden) herdacht, een thorarol wordt begraven, niet verbrand, een verspieder was elk van de twaalf mannen die Mozes uitzond om het Beloofde Land [Kanaän, Heilige Land] te verkennen, de Oude Wet = het wetboek van Mozes, de huishouding van het Oude Verbond (Oude Testament). En trouwens: wat een eendenhemeltje is dat, altijd met de bek in het nat! Het is daar het beloofde land voor drinkebroers. Napoli won de treble (triple) en daar namen ze nog een tripeltje op! Hier zijn ze vanaf 109 = meitnerium (Mt), 110 = darmstadtium (Ds, voorheen: ununnillium = Uun), 111 = röntgenium (Rg, voorheen unununium = Uuu), 112 = copernicum (Cn, voorheen ununbium = Uub), 113 = nihonium (Nh, voorheen ununtrium = Uut), 114 = flerovium (Fl, voorheen ununquadium = Uuq), 115 = moscovium (Mc, voorheen ununpentium = Uup), 116 = livermorium (Lv, voorheen ununhexium – Uuh), 117 = tennessine (Ts, voorheen ununseptium = Uus) en 118 = organesson (Og, voorheen ununoctium = Uuo). Het zgn. periodiek systeem der elementen begint bij 1 (H, hydrogenium, waterstof).

5. Een dumbphone is natuurlijk geen dumptelefoon. Ook in het derde geval zou VD 'Pipo de Clown' moeten schrijven ... Wijd en zijn verbreid heerst de opvatting dat je verbrijde rijst moet wegsmijten. Bij een helicopterview [helikoptervisie, helikopterblik] is formosa superne (alleen vanboven schoon) voldoende. Correcties op 'senaat', VD: v.v.v.: senaat (van Rome), filibuster: Senaat (VS) en assessor (een academische senaat – zoals overal elders). Fraîcheur is friste. Spionnenpoeder is de stof NPPD (nitrofenylpentadienal) die via de huid wordt opgenomen en door de KGB gebruikt is als hulpmiddel bij spionage. Moet die gangmaker de boel weer aan de gang maken bij het gangmaken? Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft het Brussels Hoofdstedelijk Parlement. Voorganger van de KGB was OGPOe, opvolger GROe.

6. Die cava, ça va! Die lijkt echt, maar het is een nepganzenneb! Gezocht op *cape* (een selectie): a capella (zingen) [a cap.] en a-capellakoor, soundscape (sfeervol muzikaal tafereel), zorrocape, zeemanscape, escapeknop, horecapersoneel, Capellenaar [met Capelse roots], aquascape [bodeminrichting aquarium], capermovie [kraakfilm, heistfilm, roven van iets kostbaars], decaperen (ook: beitsen), escape(toets), escaperoom, escapelit(t)eratuur, escapisme (onttrekken aan verantwoordelijkheden), great escape (spectaculaire ontsnapping), jamaicapeper (piment), beeldscherm: landscape, liggend, landschapstand, oblong (antoniem: portretstand, staand, portrait) en narrow escape (ontsnapping op het nippertje). Vergeet je brei- en strijkgerei niet. Ze hebben een eigen gerij. Je kunt iemand in de misère helpen, maar je kunt ook iemand in de misère (vernieling) helpen.

7. Stiekem had hij de nsfw-link [not suitable for work] toch maar geopend ... Met *back: (gelegenheids)(links)back [voetbal], biofeedback [bewustwording en beheersing eigen lichaamsfuncties], cashback [geld terug als aankoopstimulering], clawback [afroming voordelen zoals belasting], comeback [terugkeer], cornerback [American football – ook: fullback, halfback, quarterback], drawback [hindernis, zwarigheid], fastback [auto met schuin aflopende achterzijde], feedback [terugkoppeling], flashback [teruggrijpen op vroegere gebeurtenis – vgl. flashforward], greenback [Amerikaanse dollar], hardback [hardcover, harde kaft, vgl. paperback], hatchback [auto met 5e deur], kickback [vergoeding voor genereren van inkomsten van anderen], laidback [ontspannen, rustig, relaxed], neurofeedback [neurotherapie – terugkoppeling eeg's om psychische stoornissen te bestrijden], notchback [sedan, vierdeurs], outback [ruige binnenland], playback [mondbewegingen bij afspelen bandopname], pushback [terugsturen bootvluchtelingen], (Rhodesian) ridgeback [leeuwhond, pronkrug], slingback [hooggehakte damesschoen met een riempje achter de hiel langs], slingerback [voetbal: libero], trackback [(terug)link in blogbericht] en vleugelback [voetbal].

8. Een piepauw is een onzelieveheersbeestje. Met *rsjt* allen borsjtsj en versjteren (vgl. ook: Chroesjtsjov). Met *rsj* veel zoals: kaarsjespringen (Driekoningen), poesieversje, steigersjorring, versjachelen en versjacheren [verkwanselen], versjofelen [er sjofel uit gaan zien], versjwartster nar [Jiddisj/ch: dwaas, idioot], trainersjargon, burgemeestersjob en cijfersjoemelaar. Met *sjt* o.a. hasjtransactie en hasjtekort, Pasjtoestam (volksstam), Pasjtoe (taal), sjtreimel (bonthoed van chassidische joden) en sjtetl: kleine joodse gemeente, m.n. in Oost-Europa.