1193 Dictee maandag 30 okt 2017 (3): dictee Oefendictee okt 2017 (3) √

Dictee - dictees [1193]

Oefendictee oktober 2017 (3)

1. Het berenjong had het berekoud. Wat doen de GOK-leerkrachten in BE zoal? De aiq. is de arbeidsinkomenquote. De wiewouter zat te wiewauwen. Wanneer houdt die indianenstam weer een powwow? Wat houdt mcdonaldisering in? De uitdrukking 'tria juncta in uno' betekent zoiets als 'drie in één' en verwijst mogelijk naar geloof, hoop en liefde. Met *yi* (GB): yin, pinyin [transcriptiesysteem van Chinese karakters in het Latijnse schrift], cobuying [samen inkopen op internet], essayist, hobbyist, lobbying, lobbyist, dandyisme, hobbyisme, lobbyisme, lobbyiste, essayistiek, essayistisch, hobbyistisch, mccarthyisme, yin en yang, roleplayinggame, polyinterpretabel en privacyinstellingen. De modulus van een complex getal x+yi is de vierkantswortel uit x²+y². In VD nog: a thing of beauty is a joy forever (iets dat mooi is, is een vreugde voor altijd), beauty is but skin-deep (schoonheid (m.n. van een vrouw) gaat niet dieper dan de huid), beauty is in the eye of the beholder (schoonheid ligt besloten in het oog van de aanschouwer), brevity is the soul of wit (kortheid – kortte – is de essentie van geestigheid), every inch a gentleman (van top tot teen een gentleman), eddyisme (gebedsgenezing volgens de christian science), Flying Dutchman (Vliegende Hollander, spookschip), fyi (in e-mails, for your information), level playing field (situatie waarin voor alle aanbieders van een product e.d. dezelfde regels gelden, zodat ze allemaal gelijke kansen hebben), more happy, if less wise (gelukkiger, zij het minder wijs), myiasis (parasitisme van vliegenlarven in het menselijk en dierlijk organisme), myiologie (muggen-en-vliegenkunde – evt. ook muggen- en vliegenkunde – en mycologie is zwammenkunde en myologie is leer van de spieren), gaat nimbyisme verder dan het niveasyndroom [niks met zonnebrandcrème dus  ...]?, past praying for (niet meer te redden), paying guest (kostganger, geen logé of logee), playing hard to get (moeilijk te veroveren, zich ongenaakbaar opstellend), polyidie (genetica: het samenwerken van verschillende pangenen om een enkele eigenschap tevoorschijn te brengen), puseyisme (= ritualisme = richting onder de anglicanen, die tot de kerkgebruiken van de eerste christentijden wil terugkeren, in gang gezet door de Oxfordbeweging), stegomyia (gelekoortsverwekker), Tanganyikaan (uit Tanzania), the sky is the limit (er zijn geen grenzen aan de mogelijkheden, de mogelijkheden zijn onbegrensd, eindeloos), toyisme (figuratieve kunststroming, gekenmerkt door eenvoudige, gestileerde motieven en met een accent op het spelelement – toy –, ontstaan aan het einde van de twintigste eeuw), YiB (yobibyte), yield (rendement op een kapitaal(s)investering), yippie (benaming voor een politieke hippie – Youth International Party [Internationale Jongerenpartij]), yips (vorm van sterke nervositeit die er de oorzaak van is dat een golfer een gemakkelijk te scoren punt mist), hockeyidool en hillbillyinstrument [instrument om countrymuziek te maken]. Met *iy* [GB]: kiyu [een van de leerlingengraden bij budo], riyal [munt Saudi-Arabië – ook:
Saoedi-Arabië –, verder: rial!] , kaffiya [arafatsjaal], krobiya [SR: elk van enige tot de cichliden behorende baarsachtige zoetwatervissen], bigiyari [SR: lustrum], keffiyeh [arafatsjaal], kufiyyah [idem], teriyaki [zeker gerecht met soja – vergelijk: teppanyaki = Japanse wijze van voedsel bereiden door het te grillen op een zeer hete ijzeren plaat en sukiyaki = Japans gerecht van groenten, mie1 en plakjes vlees of vis die aan tafel in bouillon gaar gemaakt worden], siksiyuru [SR: soort van zingende cicade die aan het eind van de middag zeer hard begint te sjirpen], bhaktiyoga [mystieke vorm van yoga, waarbij devotie centraal staat], kiwiyoghurt en kundaliniyoga [in het hindoeïsme: scheppende energie die door yogatechnieken kan worden opgewekt, voorgesteld als een opgerolde slang aan de basis van de ruggengraat]. In VD nog: külliye [bijgebouwencomplex van een moskee met o.a. een imaret, een hamam en een medresse], ouguiya [munt Mauritanië], (renminbi) yuan [munt China], rufiyaa [munt Malediven], taqiyah (klein rond kapje dat sommige moslims op het hoofd dragen uit respect voor God, m.n. tijdens het gebed) en zawiya [islamitisch klooster waar soefi's zich, teruggetrokken van de maatschappij, aan hun religie wijden].

2. In welke Nederlands aandoende uitdrukkingen komt 'in the' voor? Bij GB: 'in the picture' (VD heeft daarvoor 'in de picture'; dat lijk me echt fout!). Bij VD (naast veel nog volledig Engels aandoende uitdrukkingen – zoals ships that pass in the night en the right man in the right place): in the pocket hebben [bij lemma 'achterzak', echter bij lemma 'pocket': in de pocket], one for the road, run on the bank, all quiet along the Potomac, in the (ook: de!) winningmood, it's the economy, stupid!, to keep up with the Joneses, The Beatles, in the mood (VD ook de!), off the road (offroad), off the record, old men of the mountains, slip of the pen, training on the job en otc (over the counter), etc. etc.

3. Het lijkt me dat met het bovenstaande materiaal wel een leuk dicteetje op te stellen is ...

 
 

1192 Dictee maandag 30 okt 2017 (2): dictee Grande Finale Dictee Rivierenland √

Dictee - dictees [1192]

Grande Finale Dictee Rivierenland 2017

(geen titel; auteur: Ronald Giphart)

1. Taal is het wezen van het menselijk bestaan, we dromen in woorden, we spreken elkaar dagelijks toe, we schetsen elkaar majestueuze vergezichten, we vermeien elkaar met zoetgevooisde liefkozingen, we babbelen, converseren en debatteren, we zoeken woorden om uiting te geven aan onze diepste gevoelens en sibillijnste verlangens, we appen dat het een aard heeft en we parlevinken, klessebessen en causeren er lustig op los: wat een plezier de taal ons biedt!

2. Toch mag een dictee zoals u dat hier krijgt voorgeschoteld vanzelfsprekend nooit de intentie hebben om u te affronteren met affreuze formuleringen, want als het de portee van de dicteeschrijver zou zijn om deelnemers moedwillig af te folen [misleiden] met zogenaamde enigmatische spitsvondigheden, dan zou dat geenszins recht doen aan het divertissement en de verstrooiing die de taal vooral te bieden heeft.

3. Lexicologen en docenten hechten er om hun moverende redenen waarde aan dat woorden en zinnen door eenieder eensluidend en syntactisch correct worden opgeschreven in een nagenoeg onplooibaar, zij het soms obscuur notatiesysteem, opdat wij ons niet vergalopperen en zo helder mogelijk met elkaar communiceren — maar laat u zich daardoor niet ringeloren en besef dat de taal veel weidser en omvattender is dan louter de wijze waarop die aan het papier wordt toevertrouwd.

 
 

1191 Dictee maandag 30 okt 2017 (1): dictee Voorronde Dictee Rivierenland √

Dictee - dictees [1191]

Voorronde Dictee Rivierenland 2017

(geen titel, auteur: Ronald Giphart)

1. In een epistel uit 1904 schreef de Oostenrijkse scribent Franz Kafka met zijn gebruikelijke flux de bouche dat een werk van bellettrie een pikhouweel moest zijn voor het bevroren rivierenland van ons innerlijk, een weloverwogen citaat dat met veel aplomb werd geconfisqueerd door de aanhangers van de vermaledijde gedachte dat je van lezen een beter mens wordt, totdat evolutiepsychologen de afgelopen decennia Kafka's stelling echter pontificaal bevestigden in een wijd besproken discours over de correlatie tussen fictionele verhalen en empathie.

2. Mensen zijn sociale wezens, maar het adequaat functioneren in een groep kost ons nu eenmaal veel energie, en lezen kan een geweldige tool zijn in de strijd om het bestaan: verhalen en romans zijn een vereenvoudigde versie van de werkelijkheid, een manier om anderen beter te begrijpen en zodoende beter te functioneren in de complexe wereld buiten het boek.

3. In ons innerlijke rivierenland meanderen verschillende enigmatische gedachtestromen parmantig langs elkaar, totdat deze – dankzij het lezen van romans en poëzie – samenkomen en uitmonden in de cruciale vraag hoe we ons in de wereld ten opzichte van elkaar dienen te gedragen: lezen zal de wereld redden.

 
 

1190 Dictee vrijdag 27 okt 2017 (5): dictee Specialistendictee Oegstgeest 2017 √

Dictee - dictees [1190]

Specialistendictee Oegstgeest 2017 (auteur: Ton den Boon)

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

1. Was de schrijver een Jan Stapallemachtig [maakt grote passen]? We weten het niet, maar in zijn romans stappen wel alter ego's rond met een voorliefde voor brunhildes [grote, forse blonde vrouw] met kallipygische [met mooie billen] partes posteriores [billen], die door de natuur al zo gul bedeeld zijn, dat ze geen calisthenics [zekere fitness] meer nodig hebben. Met zulke vrouwen liggen die personages met gusto [animo] voor – excusez le mot – Kaap Kont [met z'n tweeën in bed]. Lijsjes-albedil [bedilallen] en tobbetjes-even-rond [korte dikke vrouw] mogen zich doorgaans wat minder in hun mannelijke belangstelling verheugen, maar rendez-voustjes [afspraakjes] met wilhelmina's-vooruit [met grote boezem], uitgerust met plantureuze [weelderig m.b.t. lichaam] bombonella's [weelderige borsten], lijken Wolkers’ personages nimmer uit de weg te gaan.

2. Het juveniele donjuanisme [stelselmatig verleiden] eenmaal ontgroeid, verruilde de schrijver, wellicht uit een Elysisch [naar het paradijs] verlangen, Amsterdam, waar steeds meer grachtengordeldieren [bewoner grachten Amsterdam – met belangstelling voor kunst en cultuur] in kouweaardappelenbuurten [stadswijken waar men zich veel moet ontzeggen om de stand op te houden] gingen wonen, voor het idyllische Texel, zijn shangri-la [denkbeeldig paradijs]. Hij bezat er een weeldetuin, een ware hof(!) van Eden, vol schuimbeestjes, wiewouters [vlinders] en wellicht zelfs karwijrupsen [vreet aan karwij], herinnerend aan de Elysese velden [Griekse mythologie: Elysium]. In dat verrukkelijke oord, een waar elysium [verrukkelijk verblijf] dus, vlogen nog geen aedesmuggen [verspreiden dengue] rond en siksiyuru's [SR: zingende cicaden] lieten zich er begrijpelijkerwijs niet horen. Tussen het look-zonder-look [knoflookkruid], dat er kon stuivertje-wisselen met

mozes-in-het-biezen-mandje [kamerplant Mexico], kooltje-vuur [als sierplant gekweekte soort van adonis] en natuurlijk
suzanne-met-de-mooie-ogen [Afrikaanse slingerplant], vloog wellicht ooit wél een aglajavlinder [grote parelmoervlin­der] rond.

 

1189 Dictee vrijdag 27 okt 2017 (4): dictee Groot Schiedams Dictee 2016 [gecanceld] √

Dictee - dictees [1189]

Groot Schiedams Dictee 2016 [gecanceld]

Schiedammers maken ... (auteur: Monique Speelman)

1. Ambachtelijk Schiedam begint in de middeleeuwen met de visserij waar lakenhandelaren, touwslagers en zeilmakers drie eeuwen lang acte de présence moesten geven als er haring werd gevangen – de omstandigheden waren achenebbisj en de stadschirurgijn, gespecialiseerd in wondheelkunde en flebotomie, zorgde voor de dagelijkse behandeling van de zieken besmet met cholera, pest, tyfus of pokken.

2. In de tijd dat er nog lang niet werd ge-e-commercet waren alle bedrijfstakken parastataal georganiseerd in gilden met als oudste discipline de zakkendragers die bij het luiden van de klok in het zakkendragershuisje, dat betekent dat er lading was, in allerijl naar het gildehuis raceten en dobbelstenen gooiden om het werk te verdelen, ook wel smakken genoemd.

3. Gênant genoeg zorgde de stilgevallen drankimport uit Frankrijk in de [cijfers] 18(d)e eeuw tezelfdertijd op machiavellistische wijze voor de opkomst van de moutwijnstokerij met behoorlijk wat vacante metiers tot gevolg: van brander tot distillateur, van mouter tot verschieter en van wijnroeier tot ouwetijer.

4. De graanjenever, oude jenever en korenwijn, ook wel aquavit genoemd, werden gebotteld in vierkante, buikige, met halsstempels getooide, authentiek gecapsuleerde of met lak verzegelde flessen waar glasblazers voor nodig waren die ook de demi-johns ofwel grote mandflessen maakten – zij lieten zich overigens niet koeioneren.

5. Wie herinnert zich, in een periode waarin nog niet werd
ge-i-bankierd, het geluid van de scheepswerven veroorzaakt door het geklop van de breeuwhamer, het slaan van spijkers in spanten en huidplanken en de klinknagels op ijzeren scheepswanden, dat niet interimair was en waar je ternauwernood aan kon ontsnappen?

6. Absoluut geen van-negen-tot-vijftypes waren de velerlei kunstenaars die Schiedam rijk was en die ware chef-d'oeuvres (ook: chefs-d'oeuvre) construeerden, renaissancistisch, surrealistisch of expressionistisch, van allegorie tot anaglief, met acrylverf of airbrush, in geen enkel geval mag je het dilettantenwerk noemen, dat is loborig en getuigt van weinig luciditeit.

7. Schiedam telde ooit [cijfers] 24 molens waar mout, rogge en mais – de grondstoffen voor de moutwijn – werden gemalen en waarvan er nu nog vijf over zijn; geprivilegieerd als we zijn, mogen we dit de grootste molens ter wereld noemen waarover veel geblogd wordt wat er vervolgens voor zorgt dat Schiedam vaak geliket wordt.

8. [RL] Dictee klaar! Pennen neer! De juryuitspraak zal – behoudens een shoot-out – klip-en-klaar zijn. Uw bêtises zullen flink uitvergroot worden en u zult met oepsvragen [VD] geconfronteerd worden. Het mistte misschien in uw hersenpan, maar nu is alles kant-en-klaar. Er is maar één [letters] winnaar en die zal met eeuwige roem geschminkt worden!

 
 

1188 Dictee vrijdag 27 okt 2017 (3): dictee Groot Zeister Dictee 2016 (gecanceld) √

Dictee - dictees [1188] 

Groot Zeister Dictee 2016 [gecanceld]

Van Eritrea naar Zeist (auteur: Jan Sjöcrona)

1. De Hollandse rhythm-and-blueszangeres fêteerde de gevluchte Eritreeër giechelend op lauwwarme gruttenbrij.

2. Hij kon niet ontveinzen dat haar culinaire kwaliteiten hem bevreemdden.

3. Maar politesse is zijn signatuur.

4. En als oud-diplomaat is hij gelukkig een salonfähige kosmopoliet met brede smaak.

5. Ook over zijns inziens merkwaardige stamppot met flauwe jus zwijgt hij chic.

6. Hij is geenszins een hautaine pseudo-intellectuele eigenheimer die enkel zijn eigen Afrikaanse keuken verafgoodt.

7. Wel mijmert hij geregeld over de mediterrane cuisine die, naar verluidt, preventieve werking biedt tegen cardiale aandoeningen.

8. Maar in de noodopvang bij het azc in Kamp van Zeist wachten hem enkel opwarmmaaltijden uit de magnetron.

9. Diëtisten die consciëntieus joules tellen en heilzaam knäckebröd verordonneren, ontbreken wegens budgettaire perikelen.

10. Eigen pecunia heeft hij niet meer.

11. Zijn in allerijl door nijvere criminelen georganiseerde migratie kostte hem namelijk al duizenden euro's.

12. En het corrupte regime in Eritrea heeft zijn overige bezittingen geconfisqueerd.

13. Vluchtnoodzaak was evident; er bestond reële vrees voor zijn executie.

14. En plein public had hij namelijk de machthebbers bekritiseerd wegens hun voodoopraktijken.

15. De barre zeetocht naar Europa overleefde hij ternauwernood.

16. Die reis had geënsceneerd kunnen zijn door Alfred Hitchcock.

17. Thans plagen hem hallucinatoire beelden van Zuid-Franse stranden onder een strakblauwe hemel en van biologisch-dynamische shoarmabroodjes.

18. Hij vindt onderwijl steun door hartverwarmend vrijwilligerswerk.

19. Ook apprecieert hij de ruimdenkendheid van Nederland dat divertissement biedt door bezoek aan moskeeën, boeddhistische tempels en rooms-katholieke gebedsruimten te faciliteren.

20. Hoe de toekomst eruitziet kan hij niet bevroeden.

21. Wichelarij gelooft hij niet in. Maar wel in zichzelf. Nu Nederland nog.

 
 

1187 Dictee vrijdag 27 okt 2017 (2): dictee Oegstgeester Dictee 2017 √

Dictee - dictees [1187]

Oegstgeester Dictee 2017

(geen titel, auteur: Rolien Paulus)

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

1. Het jaar 1925 was het geboortejaar van een memorabele, balorige en bij tijd en wijle excentrieke inwoner van Oegstgeest: Jan Wolkers, wiens naam gegrift staat in het geheugen van zowel de fine fleur der vaderlandse literatoren [GB ook: tt] als dat van Jan en alleman. Zijn poëtische en prozaïsche nalatenschap kenmerkt zich door een alleszins beeldende taal, waarin de gerenommeerde schrijver zonder iets te bagatelliseren, zich consciëntieus rekenschap geeft van wat zijn leven bepaald heeft.

2. De condities voor de schrijver in spe waren tenslotte sterk aanwezig: het orthodox-christelijke biedermeiermilieu waarin hij opgroeide, stond garant voor een gedegen educatie in de tale Kanaäns, waarbij farizeeërs en schriftgeleerden [bij joden, dus: s] een niet te veronachtzamen rol speelden. Zij beïnvloedden met hun apocalyptische gedachtegoed, waarin sombere toekomstvoorspellingen de boventoon voeren, op onappetijtelijke wijze de jeugd van Jan.

3. Een centrale plaats in Wolkers’ oeuvre neemt de sleutelroman Terug naar Oegstgeest in. Het boek verscheen in 1965, niet lang na zijn debuut Serpentina's petticoat. Het is een trefzeker, eerlijk portret van een onherroepelijk voorbije wereld van kroepketels en korsetten met baleinen. In alle boeken van Wolkers tref je een santenkraam van saillante personages aan die al dan niet in de agglomeratie van Oegstgeest gewoond hebben, zoals het rooms-katholieke vriendinnetje Ans en de NSB'er Van Grouw.

4. Een dominerend en tenhemelschreiend motief in het autobiografische werk van Wolkers is de verhouding tussen de adolescent Jan en de Bijbelvaste vader, een steile calvinist, die pretentieus een wekelijkse kerkgang, een dagelijkse lezing in de Heilige Schrift en uiteraard een christelijke school decreteerde en die ervan overtuigd was dat God de mens uit liefde kastijdt. In deze burgerlijke omgeving wordt de agressie van de hoofdpersoon ten opzichte van de vader steeds pregnanter. Hij kan jeremiëren wat hij wil, zijn chagrijnige [ook: sacherijnige] vader blijft een pietje-precies op het punt van de Statenbijbel. In deze machtsstrijd trekt de hoofdpersoon altijd aan het kortste eind zonder een verguisde zielenpiet te zijn.

5. Desalniettemin bestaan er tezelfdertijd [ook: terzelfder tijd] ook wederzijdse gevoelens van liefde tussen de ik-figuur en de vader. Wanneer het slecht gaat met de comestibles- en delicatessenzaak vanwege een gebrek aan klandizie in crisistijd, rent de ik-figuur naar de concurrent om de eigen winkel te foerageren. 

6. Ook tussen de 'ik' en zijn oudere broer bestaat jammer genoeg een haat-liefderelatie. Hij verafgoodde zijn broer, maar keerde zich soms ook faliekant tegen hem. De 'ik' ontvreemdt op een bepaald moment alle foto’s uit de portefeuille van zijn broer. Ook al zaten daar geen staatsieportretten in, toch vindt de 'ik' zijn daad achteraf gênant als zijn broer in de Tweede Wereldoorlog overlijdt aan difterie.

7. Oorzaken van frustraties zijn in Jans romans in ruime mate aanwezig. Het minderwaardigheidscomplex van de 'ik' wordt gesymboliseerd door het litteken op het voorhoofd, ontstaan door de bovengenoemde kroepketel die toentertijd [ook: toendertijd] bij baby’s gebruikt werd. Erik, de hoofdpersoon uit Kort Amerikaans, ervaart dit uiterlijke kenmerk als kaïnsteken; het weerspiegelt zijn eenzaamheid en isolement.

8. De reikwijdte van zijn interesses was bijkans onbegrensd. Voordat hij verhalen en essays schreef, volgde Wolkers al een opleiding tot schilder-beeldhouwer. Zo werd hij onder meer geïnviteerd door de Franse regering om een jaar in Parijs bij Zadkine te werken, die hem de finesses van het vak bijbracht. Hij beeldhouwde onder andere het beeld 'Moeder en Kind', dat in Het [hoort bij eigennaam] Plantsoen in Leiden te bewonderen valt.

9. Daarnaast was Jan gefascineerd door de natuur en hij vermeide zich naar hartenlust in de lommerrijke contreien van Poelgeest en Endegeest, die een voedingsbodem vormden voor zijn encyclopedische kennis van flora en fauna. Over de spelling van namen van dieren en planten hoefde hij niet te prakkiseren (ook: prakkeseren) : sliptong, ganzeriken, fluitenkruid, berenklauw, dovenetel, guichelheil en przewalskipaard vormden absoluut geen spellingkwesties voor hem. Kortom, Jan was een natuurvorser van jewelste (GB ook: vanjewelste en van je welste)!

10. Later ontvluchtte deze flamboyante rauwdouwer [ook: rouwdouwer] de Oegstgeester microkosmos en ontpopte zich als een
non-conformistische bohemien, die zich, desnoods gehuld in adamskostuum, een prominente plaats verwierf in de hoofdstedelijke avant-garde. Nee, hij was geen brave hendrik, geen
negen-tot-vijftype. Integendeel: hij was een bon vivant, die een literaire [GB ook: tt] escape uit het burgermansmilieu zocht in de onttaboeïsering van de seksualiteit. Scabreuze scènes als in Turks fruit choqueerden [ook: shockeerden] menig opvoeder in de jaren zestig terwijl de contemporaine middelbareschooljeugd er stiekem wel pap van lustte en besmuikt applaudisseerde voor dit enfant terrible van 's lands letteren.