0885 Dictee donderdag 07 apr 2016 (1): dictee Column Propellor of propeller √

Dictee - dictees [0885]

Column: Propellor of propeller?

1. Wat is de juiste schrijfwijze? Met spellingcorrector geen enkele probleem: 'propellor' krijgt een rood kringellijntje, 'propeller' niet. Statistisch heb je – situatie 2016 – ook veel minder kans met '*lor' dan met '*ler'. De eerste vorm gaf immers in VD 17 treffers (hits), de tweede maar liefst 964.

2. Daarom kunnen we dat eerste lijstje (met '*lor') best integraal even doornemen: 1) bachelor: opleiding aan hogeschool of eerste deel universiteit, ook aldus behaalde graad. Aan de universiteit heb je ook nog 'master'. Gerelateerde termen: hbo-bachelor, wo-bachelor, bachelor of arts (BA), bachelor of laws (LLB) en bachelor of science (BSc), 2) counselor (adviseur, vertrouwenspersoon), 3) exitcounselor = deskundige die personen deprogrammeert om ze zo te helpen onder een dwingende geestelijke invloed van anderen, bv. sekteleden, uit te komen, 4) flor = schimmellaag op (sherry)wijn, 5) hbo-bachelor – zie eerder, 6) lor: een vod, een prul. Vergelijk: het kan me geen lor (= niets) schelen), 7) en 8) ni fallor = nisi fallor (Latijn): als ik me niet vergis, 9) Selor = in BE Selectie en Oriëntatie (selectiebureau van de federale overheid), 10) en 11) semilor = similor = (s)pinsbek en dat is goudkleurige legering van koper en zink, 12) tailor: kleermaker, 13) technicolor (handelsnaam): procedé bij de vervaardiging van (de oudste) kleurenfilms waarbij kleuren afzonderlijk maar wel gelijktijdig zijn opgenomen, 14) tricolor (bnw.) = a) driekleurig, b) BE; niet algemeen; figuurlijk: belgicistisch, unitaristisch, 15) tricolor (znw.) = driekleurige amarant (Amaranthus tricolor), een plant dus, 16) VLOR = Vlaamse Onderwijsraad (instantie die de Vlaamse regering adviseert over onderwijsmateries) en 17) wo-bachelor – zie eerder.

3. Uit de 964 hits [2016!] op '*ler' – veelal eenvoudige woorden – doen we een absoluut willekeurige greep: 1) wortkoeler = arbeider in de brouwerij die de wort laat afkoelen, 2) tweedeprovincialer = BE; sport: ploeg uit de tweede provinciale afdeling, 3) thriller = spannende sensatieroman, -film, toneelstuk vol sensatie, meestal over misdaad, 4) steepler = steeplechaser, 5) satkiller = raket waarmee satellieten kunnen worden vernietigd die zich in een baan om de aarde bewegen, 6) quatre-mainsspeler, 7) Bijbelverteller, 8) pis-aller (Frans) = lapmiddel, pispaal, voetveeg. Een uitdrukking is 'au pis-aller', in het ergste geval, 9) mp3-speler, 10) luitspeler (!), 11) laissez-aller = het overlaten van de loop der zaken aan zichzelf = achteloosheid. NB Nu nog in VD zonder koppelteken, is fout, zal verbeterd worden -2020 OK, 12) kahler = de ziekte van Kahler: kanker van de plasmacellen in het beenmerg, 13) ik-verteller = iemand die in een ik-roman in de ik-vorm vertelt (koppelteken vanwege de zogenaamde zelfnoemfunctie; vergelijk oeps-gevoel: het gaat om het woord 'oeps' zelf), 14) hooipeiler = iemand die hooibergen op broeien onderzoekt, 15) xylofoonspeler, 16) cd-romspeler, 17) hoekpijler = hoekpilaar, 18) heckler = iemand die voorstellingen, debatten enz. opzettelijk verstoort door te roepen of door voortdurend kritische vragen te stellen, 19) croquetspeler, 20)
xtc-dealer (ecstasydealer), 21) CO₂-vervuiler, bokstriller (uit de muziek!, onzuiver, onzeker of ongelijk uitgevoerde triller = versiering bestaande in snelle afwisseling van een hoofdnoot en een bovenseconde), 22) Appenzeller kaas (= appenzeller), 23) 06-dealer, 24) aadler: in verouderde literaire taal: adelaar en 25) ankeiler = tot lezen uitnodigende tekst op de voorpagina van een krant of tijdschrift, of op een homepage.

4. En nou gaat u me toch niet vertellen, dat u hier helemaal geen lor aan vond? Want dan had u echt deze laatste regel niet gehaald!

 

 

0884 Dictee zaterdag 02 apr 2016 (2): dictee Groot Dictee van de West-Albasserwaard 2016 √

Dictee - dictees [0884]

Groot Dictee van de West-Alblasserwaard 2016

De jaarlijkse lokroep (auteur: Hans Verzijl)

1. Al in de lente hunkert de gestreste en jachtige mens naar verstrooiing. Hoewel de doorsneeburger gefocust lijkt op romantische en idyllische campings, is er ook een categorie die deze contreien ten enenmale als no-goarea's aanmerkt.

2. Deze groep bewierookt het comfort van luxueuze hotels aan de lazuren Middellandse Zeekust. 's Nachts bij antarctische weersomstandigheden in hun pyjamaatjes vertwijfeld moeten omzien naar sanitaire faciliteiten ziet men als een rechttoe rechtaan horrorscenario.

3. Ongeacht de locatie wordt er wel naar hartenlust in minuscule bikinietjes gezonnebaad en op de lokale grill frequent gegrild. Een apezatte adolescent probeerde dit op de grille (grill) van de limousine van zijn oudoom, die ook oud-Kamerlid was, maar werd zo de risee van de dag.

4. Veel vutters, al decennia VUT-gerechtigd, werkten zich in hun saffraangele en karmozijnrode vrijetijdsoutfit in het zweet op de tennisbaan. De lawaaiige in yankee-Engels gezongen
rock-'n-rollmuziek van een mp3-speler verklootte jammerlijk hun gewenste concentratie.

5. Luiwammesen is nochtans hun corebusiness. Onder het genot van een pikketanissie, een vanille-ijsje of een koel chablistje, zijgt men neer in een vooroorlogse vouwstoel en luistert men naar een fadozangeres of kwinkeleert men zelf a capella mee in een a-capellakoor.

6. Bij tijd en wijle wordt er een excursietje overwogen en vergaapt men zich aan aanbiddelijke kantklossters of roze(n)rood * gestuukte ietwat archaïsche bric-à-bracwinkeltjes, waar het gros geinige hebbedingetjes voor het thuisfront hoopt te scoren.

* rozerood = (VD) roze, (GB) rood dat naar roze zweemt; rozenrood = (VD) rode kleur als van een roos, niet in GB.

7. Volgend jaar is men weer van de partij, dat lijdt geen twijfel. Ertussenuit trekken is nu eenmaal een oer-Hollands tijdverdrijf; het als een aanwensel kwalificeren mag natuurlijk ook.
 

0883 Dictee zaterdag 02 apr 2016 (1): dictee Groot Dictee IJsselstein 2016 √

Dictee - dictees [0883]

IJsselsteins Dictee 2016

Frivole fantasieën over lang vervlogen tijden

(auteurs: Lysette Verwegen, en Anke van Bergen)

1. Na een middagje statten strijken we neer op het pittoreske terras van een IJsselsteins cafeetje. We genieten relaxed van onze focaccia met filet americain en krabbelen op een blocnoteje de eerste ideeën voor dit dictee. Onze witte chardonnay in rodewijnglazen wordt een bron van onvermoede inspiratie.

2. Terwijl er aan de tafeltjes naast ons continu wordt ge-sms't en gewhatsappt, trekken wij ons terug uit het jachtige bestaan en verliezen ons in een tijd waarin geen Facebookpagina's [evt. f...] werden geliket, cd'tjes werden gebrand of bestanden werden geüpload. We mijmeren in hogere sferen over ons IJsselstein in de middeleeuwen. Al snel fantaseren we over het leven van Vrouw Berthe en haar Gijsbrecht van Amstel.

3. We zien ze al koutend flaneren. Niet tussen idyllische prieeltjes, maar over de met kasseien geplaveide binnenplaats van hun kasteel. De flamboyante minstreel Fulco tovert voor hen vanuit de donjon [toren, kern van middeleeuwse burcht] harmonieuze klanken uit zijn luit. Ridder Roderick legt zijn net gerepareerde maliënkolder terzijde en maakt een reverence voor het paar.

4. Heer Gijsbrecht weidt uit over het weidse uitzicht vanuit de kasteeltoren. Hij vertelt vol bravoure hoe hij zijn belagers uit Utrecht erg kort geleden als bangeriken door de weilanden het hazenpad zag kiezen. Een staakt-het-vuren bleef daardoor uit, waarna de euforie van de overwinning ontaardde in een welverdiend bacchanaal in het kasteel.

5. Berthe heeft nu geen oren naar zijn heldhaftige verhaal. Zij peinst over de copieuze maaltijd voor haar gasten. Zouden de verrukkelijke gebraden reeën met kippenragout wel combineren met de gekaramelliseerde goudrenetten? De gekonfijte jutteperen op de etagère als sluitstuk van de bourgondische dis zullen geapprecieerd worden. Daar twijfelt ze niet aan.

 6. Heden ten dage krijgt de, overigens niet-adellijke, familie nog steeds frequent bezoek. Berthe en Gijsbrecht liggen sinds jaar en dag in het praalgraf in de voorheen rooms-katholieke Sint-Nicolaaskerk aan het Kronenburgplantsoen.

7. Als na een uurtje onze wijn en inspiratie op zijn, besluiten we handje contantje af te rekenen. We lopen langs de kasteeltoren en de wildernis waar straks volgens ambitieuze plannen een stadspark wordt ontwikkeld. Wellicht verrijzen daar ooit weer de contouren van het kasteel; een schril contrast met de door velen als een debacle ervaren bomenkap aan de Touwlaan. En passant brengen we met alle egards een groet aan het beeld van Vrouw Berthe.

8. Wij zijn er even tussenuit geweest en vonden onze rêverieën
bere-interessant. Een kleine dissonant aan het eind van de middag is het bedrag waarmee we onze parkeerautomaat moeten bijvullen voor ons bezoekje aan de afhaalchinees.

9. Voor u, beste aanwezigen, is het eerste IJsselsteins Dictee nu bijna volbracht. Niet alle historische feiten kloppen, maar dat is beter dan een verhaal met woorden als przewalskipaard, geüpdatete versie of façade.

 
 

0882 Dictee vrijdag 01 apr 2016 (2): dictee Tilburgs dictee 2016 2College √

Dictee - dictees [0882]

Dictee Cobbenhagen Tilburg 2016

Bancaire zaken (auteur: Corné van Doorn)

1. Zoals onze democratie heeft ons bankwezen zijn oorsprong in de Oud-Griekse cultuur. In het Oudgrieks betekende t... (τραπεζα) tafel, in het Nieuwgrieks bank. Etymologisch worden wellicht aldus de origines van ons bankwezen zichtbaar; trapezieten vestigden zich eerst als handelaars die hun negotie opsloegen op beurzen en markten, later als bankiers, gebruikmakend van drachmen en obolen, sinds de vijfde eeuw de valuta in het Middellandse Zeebekken.

2. Laatstelijk kregen de bankiers bij ons een pejoratieve connotatie: het werden diabolische figuren, die zomaar op konden duiken op een schilderij van Jheronimus Bosch [Jeroen, Hiëronymus]: zich verlekkerend aan het hooi te midden van sirenenachtige, luit spelende deernen op weg naar de hel, terwijl op de achtergrond een serafijn bazuinde: "Hadt gij er maar op vertrouwd dat een tijdige inkeer redding bewerkstelligt volgens de christelijke eschatologie."

3. Immers, verleid door het perspectief van allerlei bonussen trachtten de bankiers het vorige decennium de naïeve burger met louche trucs en op malafide wijze aangeraden derivaatconstructies te bespelen en rustten zij niet tot deze erop inging; zo hadden ze gebruikgemaakt van zijn of haar verlangen naar een pied-à-terre in de Oostenrijkse Alpen [in VD: Australische Alpen] met uitzicht op edelweissvlaktes of een resort met all-informule aan de Turkse Rivièra [nergens r - alleen in rivièraklimaat].

4. Zeker voor het vulgus werd de bankier ten langen leste de paria van de gemeenschap: het liefst zou men hem op de sociale media met hatelijke emoji’s disliken, een bende zikamuggen, waarschijnlijk oorzaak van microcefalie, op hem afsturen of met een taser in jaegerondergoed door de stadscentra jagen, zodat hij voortdurend herinnerd wordt aan zijn nefaste daden.

5. Het is nochtans niet allemaal een te vermaledijen sfeer in de bankenwereld: een voorbeeld is Triodos, een bank wiens naam eveneens uit het Grieks is afgeleid: t... (τρι όδος). De bank gaat uit van de drie-eenheid van mens, milieu en winst en opteert aldus voor investeringen die positieve milieueffecten bewerkstelligen zoals in het limousinras, vermindering van koolstofdioxide-uitstoot en ecologische landbouw.

6. Al met al heeft de bankencrisis de allure van een Griekse tragedie gekregen inclusief climax, catastrofe en peripetie. De toenemende financiële windhandel leidde in een als het ware spengleriaanse enscenering tot de ineenstorting van talloze banken die met overheidssteun voor omvallen moesten worden behoed. Hopelijk is er anderszins ook sprake van een catharsis: een afscheid van ideeëloze geldvergaring bij consumenten en managers geheel in de geest van de Triodosgedachte.
 

0881 Dictee vrijdag 01 apr 2016 (1): dictee Tilburgs dictee 2College 2013 √

Dictee - dictees [0881] 

Dictee Tilburg 2013 (2College)

Identiteitsqueeste (auteur: Corné van Doorn)

1. Het gedachtegoed van de pro-Europeanen wedijvert de laatste jaren met de ideeënwereld van de nationale casu quo regionale identiteit; Europese eenwording staat haaks op de autonomietendensen in pakweg Catalonië, Baskenland, Vlaanderen en Schotland: identiteit is hot!

2. Nochtans is identiteit niet iets van tegenwoordig: neem nu de
laatnegentiende-eeuwse couperiaanse identiteit van de Haagse coterie, waar chique heertjes en dametjes met modieuze reticules zich tijdens hun frequente thees en dinertjes eenmaal 's weeks verlustigden in het tonen van hun precieuze bibelots en zich er wel voor wachtten zich op enerlei wijze te encanailleren.

3. De Vlaming ziet zich als de perfecte mix van noeste werker en bourgondiër, terwijl hij de Waal kenschetst als een ideeëloze
dolce-far-nienteadept die de staatsfinanciën verkwist en de Hollander als een calvinist, een losgeslagen project X-anarchist of een sluwe handelaar die faket waar hij kan.

4. Veel traditioneel opgevoede westerlingen raken daarbij hun identiteit kwijt in de ontstane multiculturele maatschappij; terwijl op culinair gebied er sprake is van enige integratie (gerechten zoals merguez, falafel, tajine, shish kebab of pita's met shoarma zijn velen van ons niet meer vreemd), schrikt een deel van de bevolking van moskeeën en de boodschap van imams die orakelen dat de Nederlandse maatschappij met zijn talrijke lascieve sekssites wel wat minder sexyer kan zijn.

5. Voor taalpuristen kan de toenemende verengelsing voor problemen zorgen. Wat te denken van een zin als: de gepiercete single was op weg naar zijn blind date na op Facebook nog enkele gefotoshopte beelden, waarop hij zijn puisten had gedeletet, te hebben geüpload en een blowtje te hebben gescoord in een coffeeshop, om de vrouw van zijn leven, even tevoren geliket, te ontmoeten: een niet-funshoppende chick zonder kids, maar met fitnessbody en houdend van spareribs met een pancakeje na. Vemaledijd zijt gij, veronachtzamer van het Nederlands, hoor ik hen uitschreeuwen in een vlaag van zero tolerance.

6. Ook scholen zijn naarstig op zoek naar een eigen profilering: zij opteren voor een aparte havoafdeling, een categoraal gymnasium, zetten in op de hoogbegaafde of muzische leerling, zoeken een plek op de onderwijsmarkt met de op antroposofische leest geschoeide vrije school of kiezen zoals het Cobbenhagenlyceum voor een tto-stroom [niet in wdb.: tweetalig onderwijs] en de inrichting van een technasium met geldig predicaat; om maar niet te spreken van goededoelenacties waarbij vaak een heuse sisyfusarbeid nodig is, waaraan voor jullie nu eindelijk een einde komt.
 

0880 Dictee donderdag 31 mrt 2016 (2): dictee Extra opgave Alphen 2016 √

Dictee - dictees [0880]

Extra oefening Alphen aan den Rijn 2016

In elke zin staat één fout op het gebied van stijl/zinsbouw.

De fout kan uit één of meer woorden bestaan. Het kan ook gaan om een ontbrekend woord.

Geef de fout aan door deze te onderstrepen of op de plaats van het ontbrekende woord een streep te zetten. Meer dan één onderstreping wordt altijd fout gerekend.

Veel succes! 

 

De antwoorden mag je zelf bedenken.

 

Deze tekst staat ook in blog [1100]!

1. Het mistte de laatste week geregeld en daardoor waren telkens de spitsstroken afgesloten; het gevolg was dat ik lange wachttijden in files moet doorbrengen.

2. Mijn vriendin irriteerde mij door tijdens de film bij de mooiste liefdesscènes vals met de achtergrondmuziek mee te neuriën, waardoor ik ineens besefte dat ze me niet meer ... interesseerde.

3. Hij heeft al wekenlang last van allergieën, waarvan de meeste huidirritaties veroorzaken; zodoende moet hij onmiddellijk naar een arts die in deze aandoeningen gespecialiseerd is.

4. De president van de Verenigde Staten is het niet gelukt de inflatie te bestrijden en zal er vermoedelijk ook niet in slagen zijn begrotingsvoorstellen succesvol te behandelen.

5. Luid zingend werd het wilde zwijn tijdens het strandfeest, dat door de slechte organisatie een gemiste kans was, geroosterd, terwijl het publiek, door waternood volkomen uitgedroogd, zich allesbehalve beschaafd gedroeg.

 

0879 Dictee donderdag 31 mrt 2016 (1): dictee Groot Dictee Alphen aan den Rijn 2016 √

Dictee - dictees [0879]

Groot Dictee Alphen aan den Rijn 2016

De totstandkoming van een dictee (auteur: Gerard van Gemert) 

1. De ideeën voor dit dictee zijn aangedragen door een meermalen gefêteerde Zuid-Hollandse kinderboekenschrijver, die als provisorische filantroop vorig jaar een royale cheque in ontvangst mocht nemen.

2. Hij mijdt in zijn manuscripten woorden die door bijdehante linguïsten als alledaags worden gezien; het lijdt geen twijfel dat hij in dezen hetzelfde heeft nagestreefd.

3. Toen hij zich aanmeldde voor coöperatie ten aanzien van deze avond, twijfelden de soroptimisten enigszins of zij deze relaxte scribent als dicteeschrijver wilden, maar zij gingen overstag toen hun de uitslag ter ore was gekomen van een hem afgenomen IQ-test.

4. Na veel geweifel werd ten slotte besloten een avond te barbecueën voor een nadere kennismaking en ter bespreking van de condities en peiling van zijn capaciteiten; het pleit werd beslecht en de afspraken werden vastgelegd op een A4'tje in een op hiërogliefen lijkend handschrift.

 5. Deze door de aspirant-dicteeschrijver behaalde pyrrusoverwinning werd gevierd in een hier ter stede gevestigd louche etablissement, dat zich in reclames de allures aanmeet van een kosmopolitisch grand café en waar earlgreythee en cappuccinootjes een specialiteit zijn, waar de jeugd zich liever bezighoudt met yahtzeeën dan met
mens-erger-je-nieten en waar op diverse lcd-tv's beelden zijn te zien, bijvoorbeeld van het achtuurjournaal, die nogal eens voor déjà vuutjes zorgen.

6. Thuisgekomen kwam onze schrijver tot de verbijsterende ontdekking dat hij zich had gecommitteerd aan forse eisen: hij had ervoor getekend geen jip-en-janneketaal te bezigen en het koste wat het kost woorden te gebruiken als jackrussellterriër, worcestershiresaus en chipolata-ijs, aan welke voorwaarde dus hierbij is tegemoetgekomen.

7. Het conceptdictee werd blootgesteld aan het consciëntieuze oordeel van de juryleden, die behoudens enkele kritische kanttekeningen van mening waren dat daarin genoeg tot verkneukelen aanleiding gevende struikelblokken en mogelijke uitglijers te berde werden gebracht en dat het bij monde van onze geëerde burger- en voorleesmoeder weer een avond van heb ik jou daar zou kunnen opleveren.

8.Zij gaven graag hun fiat aan een enigszins aangepaste versie, met des te meer plezier, toen na veel gedelibereer het voorgestelde drieëntwintigletterige slotwoord, waarvoor de context ontbrak, ten langen leste werd geëlimineerd.

[Dat was dus niet: hexakosioihexekontahexafobie = 28 letters!]