0723 Dictee zaterdag 05 sep 2015 (1): dictee Jeebee Dictee 2015 √

Dictee - dictees [0723]

JeeBee Dictee 2015, Eusebiuskerk, Arnhem

Auteur en voorlezer: prof. mr. P.C. (Paul) Vegter, advocaat-generaal Hoge Raad

Tussen [ en ] de fouten van Rein

1. Taal is soms niet te volgen, bijvoorbeeld als technerds snapchatten [snack, onbekend, achteraf wel p gehoord, staat in oVD: foto's uitwisselen m.b.v. de socialemedia-app Snapchat, 1 fout] over het adequaat retourpinnen van contactloze betalingen met je touchtelefoon bij de doe-het-zelfkassa van een goedkopestoelenmaatschappij.

2. Voor juridisch vocabulaire geldt eenzelfde [los, 1] euvel. Daarom gieten we dit dictee ongegeneerd in de vorm van een trukendoos vol verrassingen. Alleen veinzaards en fleemkousen zullen na afloop applaudisseren. Zet u consciëntieus maar tegelijkertijd stoïcijns aan uw sisyfusarbeid en hoed u voor afasie.

3. In veel bajesen, vaak beschouwd als ADHD-maatschappijen waarin geweld gemakkelijk accumuleert onder het doorgaans niet-frêle [terecht streepje, niet fout, 1] rapaille, wordt het bereiden van kangoeroe-entrecotes [e, 2] of brahmapoetrakip zo nodig disciplinair bestraft. Wanneer de volitieve [de wil betreffend] kant van mogelijke commissiedelicten bewijsbaar is, lijden directeuren niet aan aboulie [o, 1] [willoosheid].

4. Afgrijzenwekkende sancties uit de voornapoleontische [2 letters vergeten, 2] periode als kromsluiten in braceletten zijn afgeschaft, maar modernere alternatieven zijn voorhanden, ondanks de teloorgang van het op Pennsylvanische [1 n, 1] leest geschoeide cellulaire stelsel.

5. Bijwijlen stelt een gedetineerde [stellen gedetineerden, 9 …!], niet à contrecoeur, beklag en zelfs beroep in bij de Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming. Dergelijke rechtsmiddelen zijn eveneens te allen tijde beschikbaar voor hier te lande berechte Somalische kapers van een Iraanse dhow [uitspraak geen doo, maar dau!], zonder dat non-refoulement [niet verstaan en geen idee – NRC stijlboek: in het vluchtelingenrecht: verbod een asielzoeker terug te zenden naar het land waar hij of zij te vrezen heeft voor vervolging, NB woord gewoon in VD!, Rein: non-performance, 5 …!] vereist is.

6. Een babylonische spraakverwarring tussen klagers die geen abituriënt zijn geweest noch ooit een abecedarium ter hand namen, kan leiden tot discussies over het toevoegen van qatbladeren [kw gelezen!] aan couscous met cherrytomaatjes en harissa. Misschien wordt zelfs stilgestaan bij een gemotoriseerde quad. Ook voor de penitentiaire rechters blijft het manoeuvreren tussen Scylla en Charybdis.

7. Dat de tijd waarin geëmotioneerde pro-Deoadvocaten hun gedetineerde cliënten bij een mêlee aan beklagzaken tegen passend tarief bijstonden heden ten dage ten einde is, is een fait accompli.

8. Het gaat echter bepaald niet alleen om minuscule futiliteiten van querulanten. Anders was de nieuwe mogelijkheid van cassatie in het belang der wet door de procureur-generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden niet nodig.

 

[Totaal: 23 fouten, nog net voor de meute (gemiddeld 73 fouten), Joost 3]

 
 

0722 Dictee donderdag 03 sep 2015 (1): dictee Eerste Eemnesser dictee 2015 √

Dictee - dictees [0722]

Het Eemnesser dictee [titel, 'dictee' boven aan ons schrijfpapier met kleine letter]
(auteur: Gerard Wortel, voorlezer: Henk van Hees) - 2015

1. Eemnes kenmerkt zich door een weids polderlandschap waar men zich kan vermeien te midden van fluitenkruid, kievi(e)ten, leeuweriken, lieveheersbeestjes en pielepoten, waar men kan pierewaaien aan de zomerdijk en zich ten slotte kan verpozen bij de veerpont over de Eem, alwaar het konterfeitsel van Drs. P [hoewel fout, is 'drs.' ook goed gerekend] op het geplastificeerde tafelblad je enigszins ironisch toelacht.

2. Heden ten dage onderscheidt het polderdorp zich door zijn gemêleerde bevolkingssamenstelling, waarbij de doorsneeburger een gemiddelde vertegenwoordigt van pezende agrariërs, gelouterde zzp’ers, zelotische arbeiders en geanimeerde middenstanders, met hooguit een enkele hovaardige gefacelifte patjepeeër met een jackrussellterriër of een paar lethargische adolescenten, die zich soms op het dijktalud tegoed [vroeger 'te goed': ook goed gerekend] doen aan een kant-en-klaarmaaltijd zonder daarbij de gemeenschap te diffameren.

3.Met een bloeiende KPJ, een eloquent college van B en W zonder ivorentorenhouding, een acquirerende bibliotheek, een florissant verenigingsleven en een flamboyante goedheilig man [VD, ook 'goedheiligman' is goed gerekend - 2020 GB oké] – weliswaar met een B-status vanwege de Zwarte Pietendiscussie [ook: 'zwartepietendiscussie' is goed gerekend] – kan Eemnes erop pochen een reuzeleuk dorp te zijn waar Jan en alleman goed gedijt.

4. Alhoewel de gemiddelde Eemnesser er een [geen accenten] is van huisje-boompje-beestje demonstreert hij bij tijd en wijle een exuberante culinaire levensstijl door zich op buitenissige wijze te storten op de pekingeend van de afhaalchinees of op de felbegeerde rijstebrij met jutteperen, gelardeerd met piripiri, snippers van het vrije-uitloopei en cantharellen van de plaatselijke traiteur.

5. Voor de grootte qua inwonertal en haar [zijn] navenant prettige leefbaarheid zou het beter zijn als Eemnes niet exorbitant opgekalefaterd zou worden met allerlei beregoede eigenaardigheden zoals hierboven opgesomd, want de angst is gerechtvaardigd dat men dientengevolge een toestroom van de naburige Gooise dorpen Blaricum en Laren kan tegemoetzien.

6. Dit eerste Eemnesser dictee, dat met haar [zijn] narratieve vorm een sieraad beoogt te zijn voor nietsontziende linguïsten, biedt geen ruimte aan excuustruzen of janklaassens die het gefröbel met taal ten enenmale niet zien zitten.
 
 

0721 Dictee dinsdag 01 sep 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (57) √

Dictee - dictees [0721]

Ditjes en datjes (57)

Wijzigingen errata GB per 01-09-2015

Je zou denken dat er met de komst van het nieuwe GB geen wijzigingen meer zouden komen in de internetversie. Quod non! Onderstaand de 18 correcties met toelichting. In de komende oefendictees nemen we dat mee, de reeds verschenen 1-500 zullen we aanpassen als alle 800 dictees gereed zijn. Er komt dan ook een totaalbestand van 800 dictees: dat zoekt een stuk makkelijker!

1) bacovewinkel (rauwe banaan; GB alleen nog bacoves, VD heeft nog bacoven! 2020: n/s)
2) dyogo (was djogo: literfles voor of met bier)
3) Elfstedenstad (afgeleid van Elfstedentocht) 2020 etc.: ... E...
4) gillesdelatourettesyndroom (net als harrypotterbril) ook gillesdelatourette, tourette, tourettesyndroom
5) in luizen (niet meer aaneen) inluizen
6) in tuinen (niet meer aaneen) intuinen
7) krawkraw (was kraukrau – chips van met name cassave – geschreven als in Sranantongo)
8) het laisser-aller (geen mv.)
9) het laisser-faire (geen mv.)
10) het laissez-passer (meervoud: +s)
11) maai-dorsmachine (was aaneen: maait en dorst) maaidorsmachine
12) megila, megille (wetsrol, net als bijbeltje, boekje)
13) Oranje (persoon – de Oranjes)
14) sire (de) – Sire = wel Stichting Ideële Reclame
15) Sovjetcommunisme (niet meer koppelteken wegens verkorting van Sovjet-Unie)
16) Sovjetsocialisme (idem)
17) stoa (nu met kleine letter: zuilengang en leer van Zeno)
18) waarom-vraag (zelfnoemfunctie)
Later toegevoegd: 'twee-en-een-half jaar' is 'twee en een half jaar' geworden. Dat stond volgens mij al eerder in de GB-erratalijst. Ook: tweeënhalf jaar.

Overigens: Een sneeuwklokje mag je geen vastenavondzotje meer noemen van VD. Een vastenavondzot is wel een vastenavondgek.

 

0720 Dictee maandag 31 aug 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (56) √

Dictee - dictees [0720]

Ditjes en datjes (56)

A. Acarnania is het meest westelijke landschap van
Midden-Griekenland, tgov. Ithaca en Leucas, genoemd naar Acarnan, zoon van Alcmaeon. De uitdrukking 'Acarnania' is geschrapt uit VD. 

B. De Latijnse uitdrukking 'virtus in medio' betekent: de deugd (ligt) in het midden. Thans niet meer in VD. 

C. Ook niet meer in VD 2015: Sciunt haec coqui (Latijn, letterlijk: dat weten de koks): dat is het geheim van de smid (Erasmus). 

D. Je kunt nog steeds kroeze (verbuiging van kroes) kersen (een soort tuinkers) eten, maar dat staat niet meer in VD. 

E. De taxus heette gewestelijk ook iebenboom, maar dat staat niet meer in VD 2015. 

F. Naakte mannetjes zijn sneeuwklokjes, maar dat vind je niet meer in VD 2015. 

G. Ofir was het land in het Zuiden waarnaar Salomo schepen stuurde om goud te halen voor de bouw van de tempel (1 Kon. 9:28). Ofir staat niet meer in VD 2015. 

H. Rosientje is de volksnaam voor een acanthusachtige kamerplant, een altijdgroene struik met grote, zalmkleurige bloem, afkomstig uit Indonesië, maar staat niet meer in VD 2015. 

I. De filet (filette = anjer) die prins Bernhard droeg, stond en staat niet in VD. Wel 'filet' in andere betekenis!

J. Weer zo'n gemene verandering: [België] schepenwet en schepenbesluit (was met hoofdletters). Wel: Schepenwet = Nederlandse wet betreffende de scheepvaart, ter voorkoming van scheepsrampen en betreffende de Raad van de Scheepvaart. 2020: NL - Schepenwet en Schepenbesluit (VD) gaan over schepen - GB schepenwet zou [BE] over (burgemeester en) schepenen kunnen gaan ...

K. Zo, de gereviseerde dictees – naar de situatie van VD en GB 2015 – 401-500 zijn heden (31-08-2015) verspreid (los en als verzamelbestand) onder belangstellenden. De claim 'foutloos' zal wel te hoog gegrepen zijn, al is de zin 'Een kopiiste is een nabootster' op het laatste moment nu wel op de juiste manier geschreven … Vind je nog fouten, meld het. Johan de Boer heeft weer een onschatbare bijdrage geleverd aan het acribisch controleren van de dictees. Ik hecht eraan te vermelden, dat alweer langer geleden, ook Hans Bliek en Robert Joosen enorm hebben bijgedragen aan de correctie van vele dictees! Geldt niet meer - 2020.

 

 

0719 Dictee zaterdag 29 aug 2015 (2): dictee Column Volkslied √

Dictee - dictees [0719]

Volkslied

1. Volkslied is een zelfstandig naamwoord (het): 1. lied dat leeft in de mond van het volk, met name een dergelijk oud, overgeleverd lied (kinder-, zeemans-, soldatenliederen enz.), antoniem: kunstlied, 2. vaderlands lied, 3. het bepaald daartoe aangenomen lied dat symbolisch een volk vertegenwoordigt en bij nationale gebeurtenissen gezongen en gespeeld wordt, nationale hymne (in Nederland sinds 1932 het Wilhelmus, vroeger ‘Wien Neerlands bloed’ van Tollens; in België de Brabançonne). Van Dale meldt nog: 1) het inzetten van het volkslied en 2) het eerste vers van het volkslied.

2. Binnen artikelen treffen we aan: a) Alle Menschen werden Brüder, Duits, passage uit Ode an die Freude van Friedrich von Schiller, tevens de tekst die wel wordt gezongen bij het, eigenlijk instrumentale, Europese Volkslied: alle mensen worden broeders (soms als bron van toespelingen, waarin 'Brüder' dan meestal vervangen wordt door een ander woord), b) Brabançonne, het Belgische volkslied sedert 1830, door Jenneval gedicht en door François Van Campenhout op muziek gezet, c) Britannia rules the waves, refrein van het vroegere Engelse volkslied: Brittannië heerst over de golven (ter uitdrukking dat Groot-Brittannië altijd autonoom zal zijn; ook als bron van toespelingen, waarbij 'Britannia' wordt vervangen door een andere naam of een ander woord), d) Waar in 't bronsgroen eikenhout … (Limburgs volkslied), e) Deutschlandlied, Duitse volkslied: 'Deutschland, Deutschland über alles' (Duitsland, Duitsland, boven alles), f) God save the Queen: het Engelse volkslied, g) Altijd is Kortjakje ziek (bekend volksliedje), h) De Vlaamse Leeuw: officieel volkslied van de Vlaamse Gemeenschap, i) de Marseillaise, het Franse volkslied. j) The Star-Spangled Banner (letterlijk de met sterren bezaaide banier): woorden van F. Scott Key, het (sinds 1916 officiële) volkslied van de Verenigde Staten, k) Yankee Doodle: titel en begin van een Amerikaans volkslied dat vooral tijdens de Vrijheidsoorlog populair was en waarvan de oorsprong onzeker is (de beginregels luiden: 'Yankee Doodle went to town, ariding on a pony'), l) Waar de blanke top der duinen schittert in de zonnegloed (uit een Nederlands volksliedje), m) Ach, vaderlief, toe drink niet meer: eerste regel van een bekend volksliedje, n) schuintamboer = trommelaar, met name als personage in het oude volksliedje getiteld 'Drie schuintamboers', o) Als mijne pee [= vader!] 't schoenmaken dee (volksliedje), p) Zolang als de lepel in de brijpot staat enz. (volksliedje) en q) Wie zal dat betalen, zoete lieve Gerritje? (uit een volksliedje).

3. Ten slotte nog wat wederwaardigheden over ons eigen Wilhelmus: het Wilhelmus is inhoudelijk geschreven als een lied dat Willem van Oranje gezongen zou kunnen hebben. Het weerspiegelt Willem van Oranjes tweestrijd inzake de opstand in de Nederlanden. Enerzijds probeert hij trouw te zijn aan de Spaanse koning, anderzijds is hij boven alles trouw aan zijn geweten, dat hem voorschrijft God en het Nederlandse volk te dienen. Het lied bestaat uit vijftien coupletten die een acrostichon vormen: de eerste letters van de vijftien coupletten vormen de naam Willem van Nassov. De v is hierin als Romeinse letter een u, en de coupletten die destijds met een s aanvingen, zou men in modern Standaardnederlands met een z beginnen. Het Wilhelmus wordt soms toegeschreven aan Filips van Marnix van Sint-Aldegonde, maar dat is allerminst zeker.
 

0718 Dictee zaterdag 29 aug 2015 (1): dictee Column Tussen-s en gebiedende wijs √

Dictee - dictees [0718]

Column tussen-s en gebiedende wijs

1) Van een lezer kreeg ik de vraag: schrijf je 'luchtbehandeling(s)installatie' nou mét of zónder tussen-s? De tussen-s is niet echt goed geregeld in de Leidraad van ons Groene Boekje. In het algemeen geldt: schrijf een s als je die hoort, anders niet. In twijfelgevallen zoals dorpsstraat (naar analogie) schrijf je wél een s, omdat we bijv. ook dorpskern zeggen. De Leidraad zegt duidelijk dat bijv. raadzaal en raadszaal allebei goed zijn, al naargelang je de s wel of niet uitspreekt en/of hoort. Het GB heeft alleen raadzaal [2020: ook raadszaal!], van Dale heeft de beide vormen raadzaal en raadszaal. Bij dictees zijn we iets strenger: als een woord (alleen maar) mét of zónder tussen-s in GB en VD staat, moeten we dat zo schrijven. In een geval als luchtbehandelingsinstallatie zou ik een s zeggen en dus ook schrijven. Maar laten we even in de woordenboeken kijken: luchtbehandeling staat wel in VD, niet in GB [2020: wel!], maar er staan geen samenstellingen met 'luchtbehandeling' in. Zouden er wél samenstellingen met luchtbehandeling in staan, dan zouden we naar analogie wél of níét een tussen-s schrijven, maar helaas, die samenstellingen staan er niet in. Dan maar kijken naar 'handeling' ... Alle samenstellingen met handeling hebben een tussen-s (vb. handelingsbekwaam en handelingsbevoegdheid in VD, in GB ook o.a. handelingssnelheid – die s hoor je niet, maar je schrijft die dus naar analogie met de andere samenstellingen met 'handeling'). Eindconclusie: luchtbehandelingsinstallatie wel degelijk mét tussen-s, geen twijfel mogelijk! 

2) Een andere vraag ging over de gebiedende wijs. Vroeger zei je tegen 1 persoon: 'loop naar de pomp' en tegen meer personen 'loopt naar de pomp'. Dat onderscheid is er niet meer en we zeggen nu altijd 'loop naar de pomp'. Op zich niet moeilijk, want als je iets correct krijgt voorgelezen, schrijf je gewoon op, wat je hoort. Het probleem ontstaat, als je iets niet kan horen, en dat is de kwestie 'd of dt'? Is het nu 'brand(t) maar los' en 'brand(t) u maar los'? Het eerste geval is gebiedende wijs (geen onderwerp), dat wordt dus eerste persoon enkelvoud: brand maar los. De tweede zin is een 'gewone' zin met u als onderwerp u: brandt u maar los. Maar hoe houd je dat nu uit elkaar? Wel, als je u door 'uzelf' of 'zichzelf' kunt vervangen, is u geen onderwerp, en is er sprake van gebiedende wijs: 1) houd goede moed (gebiedende wijs), 2) houdt u goede moed (uzelf kan niet, gewone zin), 3) wend u(zelf) tot de directeur (gebiedende wijs), 4) wendt u zich maar tot de directeur (uzelf kan niet, gewone zin), 5) houd u(zelf) eens een beetje in en 6) houdt u zich maar eens een beetje in. Om het ten slotte toch nog een beetje moeilijk te maken: in verouderde (archaïsche) uitdrukkingen (en enkele vaste verbindingen) wordt de meervoudsvorm van de gebiedende wijs nog wel gebruikt: a) bezint eer ge begint, proletariërs aller landen, verenigt u en c) neemt en eet, dit is Mijn Lichaam (formule bij het protestantse avondmaal in de kerk) [TH, niet (meer) in GB en VD]. Ander voorbeeld: Zegt het voort (archaïsch).

 
 

0717 Dictee donderdag 27 aug 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (55) √

Dictee - dictees [0717]

Ditjes en datjes (55)

A. Niet meer in VD 2015: fiat justitia (et) pereat mundus = het recht moet zijn loop hebben, al vergaat de wereld erbij.

B. Nog zo'n stiekeme wijziging: was het voorheen Anna te drieën,
Sint-Anna te drieën of St.-Anna te drieën, nu gebruikt VD koppeltekens: Anna-te-drieën, Sint-Anna-te-drieën (evt.) of St.-Anna-te-drieën (overigens heeft VD alleen St.)! Bij dit gepuzzel kom je ook nog stannaten tegen. (Zie je hierin St.-Anna? Bij het zoeken let VD niet op hoofd- en kleine letters en leestekens, spaties en koppeltekens worden genegeerd …)

2020: verder oké.  NB een stannaat = in de chemie een tinzuur zout.

C. De Zeven Heuvelen van Rome (Viminalis, Quirinalis, Palatinus, Esquilinus, Capitolinus, Caelius en Aventinus of Aventijn) staan niet meer in VD 2015. De heuvel Vaticanus sub lemma - in de etymologie - nog wel, maar dat is niet een van de zeven. Overigens is Rome de Stad van de Zeven Heuvelen (in VD soms ook 'zeven heuvelen' - 2020 niet meer!).

D. De gewone helmbloem mag je vanaf nu geen haantjes en kippetjes (overigens zonder koppeltekens) meer noemen.

E. De adam-en-eva (gewestelijk: monnikskap, witte dovenetel, gevlekte orchis) is verdwenen uit VD.

F. Het bonjourmadammeke (gewestelijk: driekleurige winde en ook dagschone – die is er nog wel!) is verdwenen uit VD.

G. Het was wel een mooie vondst: Tsunamië = het gebied waar regelmatig tsunami's optreden, maar bij nader inzien is dat woord toch maar weer geschrapt.

H. De moma, een licht melancholische Kaapverdische muziekstijl, is verdwenen.

NB Die heet nu morna.

I. Wel grappig: bij het herhalen van de 800 oefendictees kom ik regelmatig woorden tegen die ik de laatste jaren op dictees fout geschreven heb … Zo'n herhaling is dus inderdaad erg nuttig!

J. Kon je in de vorige VD nog lezen: Raskolnikov vermoordde een oude woekeraarster, nu is die naam verdwenen. Ook jammer dat Kasparov er niet meer in staat (Karpov wel …).

2020 wel: raskolniken = roskolniken [beide mv.] = ketters in de Russische kerk.