0620 Dictee maandag 04 mei 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (36) √ x

Dictee - dictees [0620]

Ditjes en datjes (36)

A. Ik twijfelde tussen Westsemitische talen en West-Semitische talen. Internet vertelde al dat er ook Zuid- en Oost-Semitische talen bestaan. Voor de zekerheid ook nog gevraagd aan Taaladvies. Zij bevestigen dat 'West-Semitische talen' de juiste schrijfwijze is. Anders dan Platengels en Plathaags. Die schrijfwijzen gelden dus niet voor windrichtingen. 

B. Deze week barstte er een flinke discussie los over 'jong Oranje'. Zo staat het althans in VD: lemma Oranje' (1). Echter: op Wikipedia én op de site van de KNVB én op de site van 'mijn eigen' korfbalbond KNKV wordt vrij consequent gesproken over 'Jong Oranje'. Het lijkt er dus op dat dit een foutje in VD is. Ik heb het voorgelegd aan GB en VD. M.i. kun je het (als eigennaam) ook nog vergelijken met Radio Oranje in GB, maar daarvan heeft VD geen weet. Ik houd u op de hoogte.
2020: niet aangepast! Wel in VD 'Radio Oranje'.

C. Ik meen al eerder gemeld te hebben dat '65 plus' in een samenstelling bijv. 65 plusgroepje wordt, maar in een afleiding
65-plusser(s). Je kunt wel '65 plussers' hebben, maar dat is dan een flink gezelschap dat aan het piekeren is … Zo is het ook met '4 havo': dat wordt '4 havoleerling' en '4-havoër'. Dat brengt me op het volgende zinnetje: die 5 havoërs [5 leerlingen op het havo] zijn allemaal 3- en
4-havoërs. Volgt u het nog? Overigens worden 65 plus en 4 havo spatiewoorden genoemd.

D. Breskens 2015, specialisten. Daarin kwam voor 'expogee', volgens VD ex-politieke-gevangene. Maar dat tweede streepje is natuurlijk onjuist. VD laat weten dat dit aangepast is/wordt. 2020: expogee =
ex-politiekegevangene.

E. Idem. De woorden wheelie, qualy, corpus vile en tenden stonden wel degelijk al in de papieren VD. Zoek ze maar op! Daarmee heb ik dus niet tegen de gangbare dicteeregels gezondigd. De uitdrukking 'op en tenden' kende ik uit mijn jeugd, maar mij lijkt er weinig op tegen om deze uitdrukking te gebruiken, want 'tenden' vermeldt VD gewoon als 'aan het eind, figuurlijk: uitgeput'.

F. Idem. De woorden die van de 'preciezen' niet hadden gemogen, zijn: stoppy (2007: het rijden op een motor met het achterwiel in de lucht – bij het remmen), aios(sen): 2013, arts in opleiding tot specialist, spritzer (2014): drankje van witte wijn (of vruchtensap) aangelengd met koolzuurhoudend mineraalwater, helaba (2013): (Belgisch-Nederlands) hé, jij daar (als begroeting of om de aandacht te trekken) en wiiitis (2008): (medisch) blessure van de schouder, het schoudergewricht als gevolg van het veelvuldig gamen met een Wii. Ik had me voorgenomen: maximaal 5 van die woorden (op 100). Volgens mij klopt dat dus.

G. Een lastige was 'Gijsje Goochem' (zonder 'een' in VD 2005) - geschrapt en een (!) gijsje goochem in VD 2015. Ook die vrijheid heb ik me maar gepermitteerd …

H. En ook een heel gemene: oud-katholiek (en dus niet: oudkatholiek) als 'voormalig katholiek'. Bij het dictee (men moest opschrijven '… als protestant en oud-katholiek …') heb ik niet het achterste van mijn tong laten zien, wetende dat VD mij dekt: oudkatholiek: iemand die behoort tot een katholiek kerkgenootschap in Nederland dat zich in 1723 afscheidde … Als protestant kun je dus moeilijk ook nog oudkatholiek zijn … Echter, de waarheid is weerbarstiger: een emeritus predikant uit mijn naaste omgeving beweert met grote stelligheid, dat de oudkatholieken wel degelijk tot de protestanten behoren (mogelijk is dat een andere kerkelijke club). Gooi dat maar in mijn pet …

2020: een oudkatholiek is zeker in de leer protestant. De opgave was dus dubbelzinnig!

 

 
 

0619 Dictee zondag 03 mei 2015 (2): dictee Klok √ x

Dictee - dictees [0619]

Klok

1. Vraag van een in taal geïnteresseerde: je kunt een glas wijn naar binnen klokken. Wat heeft dat met een klok te maken? VD zegt dat je met haastig drinken (ww. klokken) het geluid 'klok' maakt. Als tweede betekenis van 'klokken' geeft VD: als een klok uitstaan, klokkende rokken (vergelijk klokrok). Als 3e betekenis komt VD met: de tijd opnemen, bij wedstrijden en ook met duiven, voorbeeld: een met de hand geklokt wereldrecord (wr, meervoud: wr's). In de laatste betekenis vermeldt VD ook nog: de komst op het werk laten opnemen door een prikklok.

2. Ik vrees dat '*klok*' een onmogelijke missie wordt. Maar we zullen zien. Eerst maar eens zoeken op 'klok*', enkele interessante woorden die met 'klok' beginnen: klokboei met een luidende klok ter waarschuwing bij mist, klok-en-hamerspel: speelkaarten met een klok en een hamer erop, klokgebeier en -gelui, klokgevel: de top heeft de vorm van de doorsnede van een klok, klokkaart = prikkaart, klokke tien = om precies 10 uur, klokkenbrons = klok(ken)spijs, klokkenist = beiaardier, klokkenkunde = campanologie, klokkentoren en -touw, kloklezen = klokkijken, klok(ken)luider – ook figuurlijk, klok- of wekkerradio, klokslag vier uur = klokke vier, klokzuiver = zeer zuiver.

3. Welke woorden eindigen er zoal op klok ('*klok'): afmijnklok: wie mijnt er voor hoeveel af?, aftelklok (naar een bepaald evenement toe), atoomklok (heel precies), azanklok (signaal op tijd van ritueel gebed – bij moslims), bimbamklok, bioklok (bioritme), crucifix-, calvarie- of passieklok, comtoiseklok: Franse hangklok met grote slinger, fischerklok = schaakklok die per uitgevoerde zet enige tijd bijtelt, kerkklok, kerstklok – ook die van papier, een wedstrijd tegen de klok: tijdrit, de klok(ken) gelijkzetten, het klokje van gehoorzaamheid, iets aan de grote klok hangen, de klok horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt, klinken als een klok, de klok heit negen, negen heit de klok (kleppermansroep), de klok rond (slapen, werken, 12 of 24 uur), koeklok = koebel, koekoek(s)klok, kwartsklok (heel precies met
piëzo-elektrisch kwartskristal), moederklok: drijft andere klokken aan, notarisklok: soort Friese klok, schaakklok, schakelklok: schakelt stroom in en uit, schandeklok: werd over bankroetiers geluid, scheepjesklok: staande klok met bewegende scheepjes, speelklok (onderdeel klokkenspel), vesperklok: roept op voor vesper, waterklok
= wateruurwerk, wereldklok (voor alle tijdzones), zandklok = zandloper en zondagsklok (roept op voor de kerkdienst op zondag).

4. Tenslotte wordt '*klok*' verder een onbegonnen – en zeker niet maar een uurtje – werk, maar alla, een minimale selectie: tegen de wijzers van de klok in, met de wijzers van de klok mee, de klok tikte de minuten weg, de klok terugdraaien, met de regelmaat van de klok en een race tegen de klok.

5. Vergeet ten slotte nooit: zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens!

 

 

0618 Dictee zondag 03 mei 2015 (1): dictee verslag Breskens 2015 √ x

Dictee - dictees [0618]

Verslag 8e Groot Breskens Dictee 2 mei 2015 

Het door Rein Leentfaar geschreven en door Hanneke Leentfaar voorgelezen dictee was enorm leuk en een groot succes. Volgend jaar komt er zeker een vervolg.

De plaats was zaal De Ontmoeting in de PKN-kerk in Breskens.

Bij de Specialisten waren er 11 deelnemers ( 7 Vlamingen,
4 Nederlanders). Zij moesten 100 afschuwelijk moeilijke woorden en uitdrukkingen invullen zoals auto-met-chauffeurgevoel, deze jood sjaukelt met kol nidrei [ook: kol nidree = x bidden, naam gebed met hoofdletters] en cobbler-marccocktail. Winnaar met afstand was Robert Joosen uit Vlaanderen met slechts 8 fouten: de andere deelnemers hadden er 16 of meer. Tweede werd Herman Killens en derde Christiane Adams (beide uit Vlaanderen).

De Liefhebbers moesten in een tekst over het 150-jarig bestaan van Van Dale 50 woorden invullen, zoals schabouwelijk, pokkenhekel, anderhalve-eeuwfeest, de Sluise burgermoeder en uche-uche.

Na spannende strijd won Jan Deroover uit Vlaanderen met 14 fouten: de volgende 2 kandidaten hadden 16 fouten en moesten een barrage uitvechten. In deze categorie waren er 10 deelnemers, waarvan
4 Vlamingen en 6 Nederlanders. Bob van Dijk uit Groningen werd tweede, Kevin Willems (Vlaanderen) derde.

De 8 Aanvangers waren allen Zeeuws-Vlamingen en na spannende strijd won Reggie Corijn uit Breskens met 10 fouten op 50 invultermen. Nummer 2 had 13 fouten. De deelnemers moesten in de tekst 'Zijn eerste zeereis' woorden invullen als touwklimmen en touw knopen, Kees', adrenaline, piranha's en schubvissen. Tweede werd Selma Hooijberg uit Breskens, derde Lea de Vilder uit Hoofdplaat.

Heel leuk was de deelname van wethouder Albert de Bruijn. Hij heeft de opening verricht en de prijzen uitgereikt, sterker nog: hij heeft meegeschreven en zelfs met de Specialisten meegedaan: zijn hersens kraakten, maar op het resultaat mag hij trots zijn!

Taverne J&B, Jumbo Ingels en Boekhandel Bruna maakten dit dictee mogelijk en Drukkerij Durenkamp uit Aardenburg zorgde ervoor, dat elke deelnemer met een mooi herinneringscertificaat naar huis ging!

 

 

 

0617 Dictee zaterdag 02 mei 2015 (3): dictee Specialisten Breskens 2015 √ x

Dictee - dictees [0617]

Dictee Speciallisten Breskens 2015.

 
De 100 onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

Voor specialisten en andere Van Daleadepten

S1. Welkome, genode dicteegasten in Bresjes: of je nu tsadiek (rechtvaardige), geek, computerfreak of whizzkid dan wel een
gijsje goochem [oVD] bent, Unesco-adept of Esperanto-insignedrager, het eblouissante Breskense dictee schrijven met veel éclat, ja, dat is
u aller streven; uw auto-met-chauffeurgevoel mist u en u bent met uw Ford Mondeo, uw [afgekort, mét cijfer] 2cv'tje [GB, VD 2020] of misschien wel per kales [ook: calèche, andere uitspraak] of e-bike gekomen, of u hebt met uw citybike een stoppy of wheelie gemaakt om mededicteeërs met spierballen flink te intimideren.

 

S2. Ik moest aan bcbg (bon chic, bon genre) denken, toen de chicard en zijn chichi madam – ook haar moeder was al een chiquelinge – die tot de Haagse chic behoorden en veel chique kennissen hadden, zich als partycrashers, gasten die ongenood zijn, naar een chic feest begaven. Ze waren chiquer dan chic, hun kleding deed me denken aan een douairière met een trois-piècesje, een kenau met velours d'Utrechtse (trijpen) kleding, een amazone met funfur jodhpurs, imitatiebrogues en fichu met fibula, en wat hem betreft aan een culotte die hij soms combineerde met een van zijn fezzen of tarboesjen, zijn borsalino of zijn flambard.

S3. Voor in spelling geïnteresseerde Joodse orl-artsen en aiossen
[VD 2013] in spe – zij weten wel wat stheniciteit, qualy, wiiitis [VD 2008] en cheiloschisis is! – , die op het poerimfeest veel poerim maken, maar ook voor de andere(n) volgen nu de aha-erlebnissen, de leermomenten: 1) op-en-top is tot-en-met, geheel en al, 2) mamma mia, helaba [VD 2013], hoe schrijf je 'koperoxychloride'?, 3) de kortte van het circuitje bevreemdde me, 4) dat skiestertje met dat mooie
ski-jack is inmiddels wel uitgegroeid tot een volwaardige skister [ster!] en 5) deze jood sjaukelt altijd bij het kol nidrei [ook: kol nidree =
x bidden, Kol Nidrei en Kol Nidree = naam gebed]. 

S4. Trouwens, kondt ge niet wat meer subtiliteit betonen met die arme dictee-enthousiasten? We worden hier gebruikt als een soort expogee [ex-politiekegevangene] of een corpus vile bij dictee-elandproeven. Ikzelf zou wel willen wegsjezen. We zijn op en tenden, al zullen we dat nooit en te [ook: ofte] nimmer toegeven! Als protestant en oud-katholiek [niet: oudkatholiek!] * ben ik overigens weer met mijn ex-ex getrouwd. Na afloop drankjes als gerstekoffie, een cobbler-marccocktail,
porto flip, douroport of spritzer [VD 2014] zijn akkoord, maar doe me niet als hoofdprijs zo'n lullig aloëetje cadeau, please … De auteur kan het best pleite gaan, anders zullen we hem eens even onder handen nemen. Ik ga straks wel mee naar het sponsordinertje: doe me daar maar antipasto of crudités als entree, de rest zal mij bockworst wezen, als er maar teloh [tee-loo - stukjes cassave] bij geserveerd wordt …
Tot dan!

* Een oudkatholiek is zeker in de leer protestant. De opgave is daarom dubbelzinning! Beide schrijfwijzen dienen goed gerekend te worden.

 

 

 

 

0616 Dictee zaterdag 02 mei 2015 (2): dictee Liefhebbers 2015 Breskens √ x

Dictee - dictees [0616]

Dictee Liefhebbers 2015 Breskens.

 
De 50 onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

150 jaar Grote of Dikke Van Dale 

L1. Johan Hendrik van Dale kwam in 1872 als kinderpokkenlijder jammerlijk aan zijn einde. De vroeggestorven éminence grise
(graue Eminenz) onder de negentiende-eeuwse lexicografen kwam daarmee hartverscheurend schabouwelijk en nooslijk aan zijn eind. De dood, Magere Hein, haalde hem in Sluis, waar hij in 1872 ad patres ging. Zijn verscheiden had veel weg van een Japanse karoshi, want zwoegen, sloven en slaven was hem verre van vreemd.

L2. Zijn leerling-onderwijzer Jan Manhave voltooide na de nodige persuasie in 1874 de uitgave van het Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal. Het lettertype zou baskerville geweest kunnen zijn, met nu mogelijk de aanduiding cicero. In Sluis staat een buste van de eerdergenoemde [GB] woordenboekmaker, die een pokkenhekel had aan publiciteit. Hij was ook stadsarchivaris van u weet wel. In het belfort [alg., in Sluis: eigennaam - B] van Sluis is momenteel een fraaie kamer ingericht als in memoriam voor de grote meester.

L3. Uche-uche, effen opletten, please me s.v.p., s'il vous plaît. Op de theatrale soiree van de DVD was ik D.V. (Deo volente, dat vermeldde de uitnodiging) invité op het dertigste lustrum van de jubilaris
(na vijftien decenniën: het anderhalve-eeuwfeest dus). In het
dol en dwaze spectaculaire spektakelstuk in de majestueuze en unieke Koninklijke Schouwburg in 's-Gravenhage – trouwens een USP, een unique sellingpoint voor die stad – traden stand-upcomedians en stand-ins (doubles) voor uitlandige beoogde logegasten op, zowel als coryfeeën uit de showbizzwereld.

L4. Het had veel weg van een black comedy, een rom- en een sitcom, om niet te zeggen een type-, tragi- of zedenkomedie. De verlate voorstelling – was de Sluise burgermoeder niet op tijd? – oogstte veel lof en werd niet versjteerd door slow handclap en andere ongein. Overigens: de Koninklijke Muzieksociëteit Aardenburgsche Fanfaren (als zodanig opgericht in 1869) heeft tijdens het feest ook nog opgetreden.

 

0615 Dictee zaterdag 02 mei 2015 (1): dictee Aanvangers Breskens 2015 √ x

Dictee - dictees [0615]

Dictee Aanvangers 2015 Breskens   

De 50 onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

Zijn eerste zeereis

A1. Jan de Hartog zou hem een scheepsjongetje genoemd hebben: zwabber- en bramzeilsgast op een botter. Al drie weken lang lag hij ervan wakker: zijn eerste reis, zijn maidentrip. Hij zuchtte en steunde bij zijn gedachteassociatie aan het moment suprême: embarkeren – of heette dat debarkeren? – op ooms vissersschip.

A2. Hij was van goeden huize en goed voorbereid; hij had immers een nautische opleiding gehad op de zeevaartschool. Daar leer je touwklimmen en touw knopen, alsmede doe je daar ervaring op met de radar en automatischebesturingssystemen. Je leert er zon schieten, wat halvemaan en eerste kwartier is, en dat Ra de Oud-Egyptische zonnegod is.

A3. Afijn, enfin, de uitvaart van het schip vindt plaats en Kees' adrenaline spuit door zijn aderen, zijn venen of venae [enk. vene
of vena]. Moeders had hem nog wat foerage meegegeven, maar kende de noodzaak daarvoor niet. Staande aan de reling zwaait hij de thuisblijvenden van de goegemeente uitbundig toe.

A4. Er werd heel wat afgevist. Ze zijn zelfs de evenaar, de equator, over geweest. Daar beleefde hij het neptunusfeest, een zeker zeemansritueel. En hij heeft ook de Slang gezien, een sterrenbeeld. Ze hebben piranha's en schubvissen opgevist, maar die werden weer overboord gezet. Weer thuisgekomen, kon Kees terugkijken op een crimineel mooie eerste zeereis!

 

 

0614 Dictee donderdag 30 apr 2015 (3): Oefendictee 829 (deel 3 van 3) √ x

Dictee - dictees [0614]

Oefendictee 829 (deel 3 van 3)

Dictee 829, alinea 7 t/m 10.

7. Een vol plané is een duikvlucht en een vole annoncée is al de trekken halen in het omberspel wanneer dit tevoren aangekondigd is. Het pashmina is een stof, afkomstig van de kasjmiergeit. De ménagère [huishoudster] liet de ménagère [olie-en-azijnstel] vallen. Lyddiet is, net als DDT [lydiet = zekere kiezellei], ontplofbaar. Wat, heeft hij echt een blancet [blanco accept] afgegeven? Een vijfenzestigplusser
(65-plusser, 65+'er) heeft vaak een vijfenzestigpluskaart (65+-kaart,
65 pluskaart). Er moet een marshallplan voor de airmarshals komen. Zij zweert bij een fabiolakapsel. Ik begreep dat zijn benen niet meer meewillen. De bijnaam voor de designerdrug mephedrone is meowmeow [miauw]. Wie die geslikt heeft, kun je toch niet meteen mente captus [krankzinnig] verklaren? Dat moet je misschien wel doen als iemand methamfetamine slikt. Het metoestrum [laatste fase bronstperiode] is overduidelijk het antoniem van het pro-oestrum [periode voor de oestrus].

8. Bij noteren van dansen wordt vaak de labannotatie gebruikt. Een omschrijving voor het dichten luidt: laborum dulce lenimen
(letterlijk: zoete troost voor zorgen). Hij hield steeds bij Hoog- en
Laag-België vol, dat het niet zo bedoeld was. Die Labradoriaanse labrador zag er niet uit; hij was trouwens verwant aan de newfoundlander. Bestaat er verband tussen lacetwerk als kantwerk (point lacet) en het lemma 'point-lacé' [zeker borduursel]? Nee, dus. Wordt lacrosse echt nog gespeeld? Vast wel, dat is een spel à la hockey. Ik mag die wel: la clarté française. Je kent toch wel het beroemde boek Lady Chatterley's lover van D.H. Lawrence? Het bordje met 'laden en lossen', het 'laden en lossen'-bordje
[laden-en-lossenbordje] is omgevallen. De laideron [lelijk meisje] was heel laidback [ontspannen, relaxed]. Met lakhs betaalde je in
Brits-Indië. De Vlamingen noemen een lammycoat een mouton retourné.

9. Een lancaster gordijn (lancastergordijn) kwam oorspronkelijk uit Lancaster, een manchester broek (manchesterbroek) uit Manchester. Is la mort sans phrase een mooie dood (voor wetsvoorstellen)? De enige keer dat Veenendaal in VD voorkomt is bij 'lampengietersavond' (folkloristisch feest in Veenendaal en omstreken op 17 september
(St.-Lambertus - zoeken VD: *lambertus!) of op de dichtst daarbij liggende maandag). Niet verwarren: Ladino of Judezmo (op het Castiliaans gebaseerde taal van nakomelingen van Sefardische Joden die in 1492 uit Spanje werden verdreven) en Ladinisch (Reto-Romaans zoals gesproken in het Italiaanse Zuid-Tirol). Kleine hapjes uit de Midden-Oosterse keuken zijn mezze. Die keuken wordt ook genoemd bij baharat (kruidenmengsel van o.a. peper, koriander, komijn en kardemom) en taboulé (tabouleh, GB - VD alleen de laatste schrijfwijze).

10. De mie [verwijfde homoman] at mie [deegwaar]. Miepen zijn er te kust en te keur: zweefmiep (zweefmuts), tik- of typ(e)miep (typ(e)geit), belmiep, bliepmiep, klimiep (!), een miep kniep [erg zuinig], miepen is zeuren, het chrysalidebegrip is een mummiepop (miep!), een economieprofessor (miep!), een kantoormiep, een marktmiep, een
tv-miepje en een winkelmiep. Een shangri-la is een denkbeeldig afgelegen oord van uitzonderlijke schoonheid en lieflijkheid, vergelijk: paradijs. Met hoofdletter [Shangri-la]  refereert dat (letterlijk: heilig en vreedzaam land) aan het imaginaire oord in de Himalaya uit de utopische roman 'The Lost Horizon' (1933) van James Hilton.