0609 Dictee zondag 26 apr 2015 (2): dictee 828 (deel 1) √

Dictee - dictees [0609]

Oefendictee 828 (deel 1)

Dictee 828, alinea 1 t/m 3.

1. Gedraag je niet zo histrionisch [aanstellerig, als een toneelspeler]! Kun je op 2 step [muziek] de twostep dansen? Moet Feyenoord morgen uit spelen? Wat moet ik met zo'n hoax over de hoatzin [vogel met prehistorisch aanzien]? Nou heb je me tuk: hoc habet [die zit]! Een hoekreier is een zeker touw. Hij holede met een hole-in-one. Hij heeft een holostericbarometer (aneroïdebarometer) om te kijken of de holothuriën [zeekomkommer] niet te veel onder druk komen. Wie was de homo primigenius [de eerste, oudste mens]? Dat zijn uitersten: een homo unius libri [heeft maar één boek gelezen] en een homo multarum litterarum [een zeer geleerd, belezen man]. Die man spreekt nog Hoogjavaans. Het is hoogwater. Die oplossing vind ik houtje-touwtje. Hij hoverde, zweefde. We zaten daar reddeloos huis clos [als hels voorgestelde toestand]. Dat is in de sfeer van huis, tuin en keuken. Het hulpverlenen is een kwestie van alle mogelijke hulp verlenen. De Zoavo was de Zuidoost-Aziatische Verdragsorganisatie. Zie je die mooie biscuit [van halfgare stukken kalk] buste daarginds?

2. Als Feyenoord moet uit spelen, kunnen ze de tegenstander vaak uitspelen. Hij zweert bij biscotti di Prato, cantuccini, een soort van biscuitjes. Ik meen dat er verschil is tussen een ixia en een fajalobi. Ik vlieg morgen naar Istanboel. Leg het verschil uit tussen isoniazide en isocyanide, of is dat er wellicht niet? Pak de griottes maar van het griotteschaaltje. Steunend op zijn jakobsstaf keek de jakobsganger naar de Jakobsstaf. 'Rorate coeli desuper (Dauwt, hemelen, uit den hoge)' zijn de beginwoorden van een adventsgezang. En dat gaat niet over de scala caeli [jakobsladder, naar de hemel]. Wie van het jaknikken is, zal niet gauw ja knikken (of nee schudden). Het is begonnen in het jaar onzes Heren, anno Domini, 2008, die
jaar-in-jaar-uitsleur van de jaarlijkse rondreis over 's heren wegen in Djibouti. Mijn vrouw verkoopt al lang Japanse japannerie of japonaiserie.

3. Tijdens de jamboree aten we eenmaal een maal van jambalaya: een eenpansgerecht uit de cajunkeuken. De bokser kreeg een lelijke punch van een jab te verduren. Die Japannees is heel trots op zijn rijdende japanner en heel handig met zijn zakjapanner. Ik schrok me het
je-ne-sais-quoi. Zijn jeremiadehouding [mv. n/s] was cynisch en ergerniswekkend. Een jawoord is wezenlijk iets anders dan een
ja-stem. Dat je jout, soit, maar dat je me uitjouwt … Hij liep in z'n blote je-weet-wel. Veel islamieten trekken jaarlijks naar de heilige stad Mekka, veel joden naar de Heilige Stad, Jeruzalem. Wanneer is de kick-off? Ondanks de pijn heeft hij geen kik gegeven. Krijg je van lsd echt zo'n kick? Zo, dat zit in de pocket. Het kabinetstuk lag vol met kabinetsstukken van het toenmalige cabinet d'affaires [zakenkabinet]. Zo schrijf je dat: kalief, kalifaat, markies en markizaat.
 

0608 Dictee zondag 26 apr 2014 (1): dictee Ditjes en datjes (35) √

Dictee - dictees [0608]

Ditjes en datjes (35)

A. Weer wat geleerd: het is writer's block, maar writer's-blocksyndroom. Zo'n Engels-Nederlandse samenstelling groeit aaneen en de (Nederlandse) apostrof-s-regel blijft van toepassing (een mama's-kindje). Een ander voorbeeld is bird's eye view en bird's-eyeviewjournalist. Nog meer extra streepjes mogen van GB, maar bij dictees schrijven we die niet. Dit alles meldt Taaladvies, waarvan akte. 

2020: helemaal fout! Correct: writer's block, writer's blocksyndroom, bird's eye view en bird's eye viewjournalist (uitzondering voor Engelse termen).

B. In Terneuzen kwam voor 'sajoer lodeh', betekenis: Indonesisch gerecht, bestaande uit gemengde groenten in kokosbouillon. De uitspraak van het tweede deel was niet helemaal correct. Deze had moeten zijn: loo-dèh. Misschien had ik het dan goed gehad …
 

C. Wist je trouwens dat de afkorting van tributyltin TBT is?
 

D. Het woord 'chayote' (een soort pompoen) komt uit het Nahuatl (Azteeks).
 

E. En 'napi' (eetbare knol van een gekweekte plant uit de yamswortelfamilie) komt uit het Caraïbisch ('zoete aardappel').
 

F. Volgens mij werd ook 'cirlgors' niet helemaal correct uitgesproken: het woord komt wel van het Italiaanse 'cirlo', maar de Nederlandse uitspraak is toch echt 'sihrl-gohrs'.
 

G. VD doet mij weten, dat Volkswagenbus toch eigenlijk wel met een hoofdletter moet. Dus neem ik aan dat dit aangepast wordt … 2020: OK!
 

H. VD is het met mij eens, dat de (aangepaste) eigennaam van de ACM is: Autoriteit Consument & Markt. De kleine letters gaan ze dus aanpassen. 2020 OK, wel ten onrechte nog: en.
 

I. Vanmorgen (26-04) gezongen uit het Liedboek (voor de kerken) lied 68:9. Daarin komt voor 'van allerwege'. Dat klopt niet, het moet zijn 'van allerwegen'. Zowel GB als VD kennen alleen 'allerwegen' en VD bevat sub lemma nadrukkelijk een voorbeeld met 'van allerwegen'.
 

J. Raar: studentikoziteit (VD - 2020: blijft z). Het is de enige combinatie met -ziteit, verder is alles met -siteit (animositeit etc.). We horen wel van de mannen en vrouwen van GB en VD of dit wellicht een fout is. Je vindt het woord overigens bij lemma '-iteit'.
 

K. Opvallend: burschikos en burschikoser (s), betekenis studentikoos en studentikozer (z, kennelijk vernederlandst. Je kunt ook nog denken aan rücksichtslos en rücksichtsloser.
 

L. 'Monstrueus' heeft als znw. monstruositeit, viskeus (k!) viscositeit etc. Een vreemde eend in de bijt is rigoureus en rigorositeit. Waar daarbij de 'u' gebleven is, is mij een raadsel. De vraag ligt voor bij GB en VD. Antwoord: die weten het ook niet ... 

 
 
 

0607 Dictee vrijdag 24 april 2015 (2): dictee Wassenaar 2015 √

Dictee - dictees [0607]

Dictee Wassenaar 2015

Een culturele oase van uitzonderlijk niveau (auteurs: Carl Doeke Eisma en Dick den Ouden)

1. Ons rustieke dorp is niet alleen letterlijk een groene oase in de Randstad, ook op cultureel gebied kunnen de bewoners zich in groten getale laven aan talloze bronnen van creativiteit die opwellen uit de stabiele bodem.

2. Op auditief gebied worden we in [huize] De Paauw [raadhuis] telkenmale vergast op musici van ongeëvenaard niveau: hoboïsten, saxofoon- en xylofoonspelers brengen hun repertoire daar ten gehore om maar te zwijgen van de bespelers van een balalaika of een bouzouki.

3. Menig Wassenaarder, al of niet vergezeld van zijn eega, bezoekt exposities of vernissages in de dichtstbijzijnde galerieën om tussen producten van naoorlogse kunst, kitsch te leren onderscheiden.

4.Over de feeëriek verlichte molen zullen we niet te veel uitweiden, maar deze oer-Hollandse visuele sensatie, waarvan we tezamen genieten, is van een exceptionele klasse, ook zonder die illuminatie.

5. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zouden het ongetwijfeld hartstikke leuk vinden om ons dorpscentrum frequenter te kunnen bezoeken, maar staatsiebezoeken hebben helaas vaak prioriteit.

6. De villa Eikenhorst, gesitueerd in De Horsten, is een vrijesectorwoning die onlangs rigoureus werd uitgebreid met een container, vanwaaruit onze soevereine vorst zijn oekazes verzendt.

7. Historici suggereren dat in het verleden dit soort berichten niet digitaal werd verzonden, maar door een koerier te paard te bestemder plaatse werd gebracht.

8. Etymologisch is in het woord krant die koerier nog terug te vinden, maar zijn paard is met de noorderzon weggegaloppeerd.

9. Gedurende een decennium doet de redactie van De Wassenaarse Krant [eigennaam] op adequate wijze verslag van het lokale reilen en zeilen, een wekelijkse nek-aan-nekrace met de tijd.

10. Het zou overigens wel gênant zijn wanneer een reclamecommissie ons voor deze laatste zin een financiële sanctie zou opleggen, al was het alleen maar omdat we dit dictee uit liefde voor onze taal hebben geschreven en niet om de pecunia. 

 

 

0606 Dictee vrijdag 24 apr 2015 (1): dictee Nijkerk 2015

Dictee - dictees [0606]

Dictee Nijkerk 2015 (auteur Bert Jurling)

1. Ieder van u zal ongetwijfeld bekend zijn met het verhaal van het Nijkerkse slot (ook: kasteel) Hulkestein. Het biedt een authentiek beeld maar toch ook een beangstigend toekomstperspectief. Immers, verliest niet elk luxueus appartement onmiddellijk zijn charme als het onder water komt te staan? En zou het niet onverdraaglijk zijn om nauwelijks voltooide, prestigieuze bouwprojecten als het Oosterpoortcomplex, de architectonisch verantwoord gerestaureerde Eierhal incluis, in recordtijd in de golven te zien verdwijnen? Of scandeert u nu meteen: 'Ach, meneer de dicteeauteur, bespaar ons uw gechargeerde sensatiezucht!'?

2. Natuurlijk, voor angstvisioenen en apocalyptische zinnebeelden kopen we niets en  we mogen hopen dat het welbekende devies 'Luctor et emergo' nog steeds van kracht is. Tegelijkertijd moeten we de zaak niet bagatelliseren. Door menselijke bemoeienis veroorzaakte klimatologische veranderingen kunnen accumuleren en van lieverlede leiden tot een wijd en zijd verspreide problematiek.

3. Na de industriële revolutie is de wereldbevolking exponentieel toegenomen. Echter, een adequaat zoetwaterbeheer bleef daarbij achter en dat terwijl goede sanitaire voorzieningen ook om redenen van hygiëne belangrijk zijn. Onder andere cholera, diarree, dysenterie, meningitis, tyfus, de ziekte van Weil, hebben alle een causale connectie met verontreinigd drinkwater.

4. Wat nu? Laten we niet alles overlaten aan intergouvernementele diplomaten en commissarissen van multinationals. Die zijn overijverig bij het opstrijken van bonussen, maar als het gaat om een wereldomvattend vraagstuk als zopas aangestipt, zijn het hielenlikkers vanjewelste [GB ook: van jewelste van je welste], lapzwansen [GB, VD ook: z] , die het buskruit niet hebben uitgevonden en op  z’n janboerenfluitjes hun pensioen willen halen om op hun lauweren te gaan rusten.

5. Wij kunnen beter ter zake kundige hydrologen benoemen en charitatieve initiatieven als die van de Nijkerkse Rotarians toejuichen. Bovenal zouden we onze eigen exorbitante waterverspilling door bijvoorbeeld onze toiletgang, eens onder de loep kunnen nemen. Met excuses voor de clichématige platitude, de westerse mens heeft schijt aan het afscheid van wat hij afscheidt.

6. Het is geen broodjeaapverhaal: in  de ene hemisfeer laat men zijn behoefte met een delicate plons in exquise en soms buitenissig ingerichte waterclosets in kristalhelder drinkwater vallen. In de andere ontlast men zich in open riolen, en vunzige rivieren waarin de buurman even verderop een enigszins dubieus bad neemt.

7. Nog vele A4’tjes kunnen we hierover vullen. We moeten evenwel geen hydrofobie ontwikkelen, doch het aloude adagium actualiseren: 'Verbeter de wereld, begin bij jezelf'.
 

0605 Dictee donderdag 23 apr 2015 (1): dictee 2015 2College Tilburg √

Dictee - dictees [605]

18e Cobbenhagendictee Tilburg (auteur: Corné van Doorn)

Naturel

1. Nu u hier al of niet gespannen zit, trachte u zich eens een landschap voor te stellen: bucolisch met zorgeloze herders, weidse bosschages, niet-geleewiekte zwanen, wellicht enkele schalkse faunen in een pas de deux met lieflijke nimfen oftewel een meer exotisch tafereel met eindeloze sawa’s met her en der een verspreide ketapang [Indonesische boom].

2. Tegenwoordig is in veel contreien deze authentieke natuurlijkheid vervangen door het quasinaturel van de grootstad: chique Parisiennes bijvoorbeeld, opzichtig flanerend met haute-couturetasjes over avenues en boulevards, zich neervlijend op een gestyled terrasje, waar zij, nippend aan hun talrijke bordeauxs, in een opwelling van narcisme, hun foto’s bewonderen, zojuist geüpload en meteen geliket.

3. Wat vind je nog aan natuur terug in onze verstedelijkte agglomeraties: de menselijke maat wordt verbrijzeld door versteende mastodonten die met hun abjecte puistenkoppen een de ogen schrijnend reliëf vormen, naar verluidt ontsproten aan het brein van megalomane architecten gemanaged door de hybris van ABN'ers en ING'ers, toch verantwoordelijk voor talloze crises.

4. Als reactie hierop zie je nochtans een serie groene initiatieven zoals moestuintjes waarin gestreste stedelingen hun rust vinden door de teelt van pastinaak, savooiekool, courgettes, rode bieten, asimina's [Amerikaanse fruitboom of vrucht ervan: pawpaw], paprika’s en rodekool; zo zet Amsterdam zich in de spotlights middels een onlineplatform [online platform] met geenszins ideeëloze plannen voor een tulpenrijkdom en verticale schooltuinen, didactisch een vorm van natuureducatie. Houd je echter gedeisd voor een ontheemde uit het Nedersaksische in het nabije Oost-Groningse verzeild geraakte wolf en, oei, een agressieve oehoe.

5. Bedreigt de virtuele wereld ook niet ons onszelf zijn: is een intiem rendez-voustje van in elkaar verzonken amoureuzen nog mogelijk in deze tijd van niet-versmade cyberseks en van sociale media die mensen verleiden hun wel en wee schaamteloos en voor een op sensatie geilend publiek tentoon te spreiden? En bezit een robot voor een dementerende oudere in zijn of haar morbide en caleidoscopisch bestaan het levinasiaanse [volgens de filosoof Levinas] gelaat van de humane hulpverlener?

6. En wat te denken van onze taal: hoe natuurlijk zijn in de schrijftaal overgestileerde zinsconstructies en in de spreektaal dat geaffecteerde toontje waarmee parvenu’s in hun ogen minder belangrijke mensen als waren het ordinaire bombazijnen negligés bejegenen, de vleiende woorden van loverboys of dictees voor ingewijden of masochisten die in feite onze spelling ridiculiseren? En, ten slotte, is het fonologische “hij wort” niet natuurlijker dan het morfologische “hij wordt”……? Geen retorische vraag, maar geheel te uwer beoordeling!

0604 Dictee maandag 20 apr 2015 (3): dictee 827 (deel 3) √

Dictee - dictees [0604]

Oefendictee 827 (deel 3)

Dictee 827, alinea 7 t/m 10. 

 

7. Ook nog: R&D (Research and Development), rhythm-and-blues, sadder-and-wiser, sadder-but-wiser, rock-'n-roll, shock-and-awe,
stars-and-stripes, tips en tricks, tracking en tracing, trial-and-error,
ups-and-downs (ups en downs), wheelen en dealen en (deze opsomming is niet-limitatief!) wining-and-dining. De beresterke berenhoeder had een reuze-interessant reuze-idee. Dicteetijgers zijn geen heretici [ketter] in grammatica. Het is nu klaar: haec hactenus [genoeg hierover]! Een hacendero beheert een haciënda, een habanera is een zekere Cubaanse dans. Hai, ben jij high? Is een hairstylist exact hetzelfde als een haarstilist? Ja: chique kapper. Die haio [huisarts in opleiding] hielp me voorkomender dan mijn huisarts zelf. Ik vind die uitleg halachisch [zie: halacha]. Een hamada is een rotswoestijn.

8. De majorettes verzorgden een halftime optreden tijdens de halftimeonderbreking. Die halfgare (halvegare) eet halfgaar, halfbakken vlees. Met twee linkerhanden ben je handeloos; ook een desbaby kon dat zijn. Hij verleende hand-en-spandiensten bij de reparatie van het hang-en-sluitwerk Wat is het verschil tussen 'hands-on' en 'hands up'? En hoe zit dat met 'hang-out' en 'hang-up'? Go Ahead Eagles viel slow handclap ten deel. De beurs was even handelloos. De hangglider hangglidede geruisloos naar beneden. Het ongelikteberenstel ging flink tekeer. In hansoms [rijtuig] zit de koetsier achterop. Van Dales Hanukka (ook: Chanoeka, Gannek, synoniem Lichtfeest) is het chanoekafeest. Lelijk soloecisme [taalfout], maar no hard feelings! Leg het verschil uit tussen een hapax legomenon en een hapax eirèmenon. Een Harley Davidsonrijder is niet overal erg geliefd.

9. Het symbool van de hartree is E_h [atomaire eenheid van energie]. De haskala was zekere Joodse verlichting (nee, geen lamp dus). Een hausmacher doe je op je brood. Een haute-financeopleiding is moeilijk. Een haute-voléepositie krijg je niet zomaar. Piet Heins daden waren haud sine gloria [niet zonder roem]. Zijn moeder verkeerde in res angusta domi [arme huiselijke omstandigheden]. De doctor h.c. [honoris causa] wist dat een hazewind geen hazenvlees geeft. Bij hazard [met geluk] won ik de pot. Hij heeft op de beurs gehedged [vgl. hedgefonds]. Een hebi [als last ervaren onhebbelijkheid] heeft vaak een magische achtergrond. De Heilige Salarius [sint-salarius]  moeten we in ere houden. Heia, heia, Ard en Keessie. Ik mag het wel, dat heitres Franzosenvolk [vgl. fransozen]. Heisteren is een onrust aanduidend (mogelijk aaneen als doel- en gevolgaanduidend?) werkwoord. Hemelschreiend langzaam gaf ze toe. Ook zonder helicoptère kun je wel een helicopterview of helikoptervisie ontwikkelen. Is dat nou een goatee [kinbaardje] of een henri-quatre [korte puntbaard], weet iemand dat?

10. Bij Heracles Almelo weten ze wat heracleïsche teleurstellingen zijn. We zoeken een man met herculische kracht. Bespreek de hereditas jacens [nog niet aanvaarde erfenis], de hereditas sine sacris [buitenkansje] en de hereditatis petitio [opeisen van een erfenis]. De vluchtelingen zijn al vele keren her- en derwaarts gereisd. Zijn hermetische [van: Hermes] verzen zijn onnavolgbaar. Een hermafrodiet is [cijfers] 2-slachtig. De hernhutters worden ook wel Moravische broeders genoemd (vgl. EGB = Evangelische Broedergemeente). De herrenmoral of herenmoraal is de moraal van heersers, antoniem: slavenmoraal. De herpes labialis is de koortslip. We hebben het aartshertogelijk paleis bezocht. Zij woont aan het IJ, hij in het Land van Maas en Waal. Die dicteetijger is een hic et ubique [hij is altijd onderweg]. Hiephoi, Ajax staat voor!. Een hihat [uitspraak!] zit aan een drumstel. De high five is niet een highscore [op speelautomaat]. Partijen hebben hinc inde [wederzijds] ingestemd. De historikerstreit, waar ging die over? Duitsland: in­ter­pre­ta­tie van het naziverleden en over ver­ge­lij­kin­gen tus­sen na­zi­kam­pen en com­mu­nis­ti­sche kam­pen. 

 

 

 
 

0603 Dictee maandag 20 apr 2015 (2): dictee 827 (deel 2) √

Dictee - dictees [0603]

Oefendictee 827 (deel 2)

Dictee 827, alinea 4 t/m 6.

4. Amerika is een great meltingpot of nations. Die grefo's zijn niet te vertrouwen. Dat is kras: een griot (jali, troubadour) die van griottes houdt. Ze droeg een gris-perle japon. Hij heeft grondkwekwe [hypotheek] in zijn land. Laten we er nog een kwee(kwee) [gebakje] op nemen. Het vliegtuig landt in Guatemala-Stad. Waar ligt de grens tussen Boven- en Neder-Rijn? De wind was 7 beaufort (7 Bft). Hij is wel iemand om u tegen te zeggen. Verwar vooral de hippocampus [uitsteeksel hersenen] en de hypothalamus [deel tussenhersenen onder de thalamus] niet! Verbuiging wordt zowel flexie als inflectie genoemd. Die jongeren daldeeden vaak. Ik haat die wittespellingbazen! Waar is de capoeiraworkshop [uitspraak!]. De halveloopinguitvoering was een succes. De immortels zijn lid van de Académie française (devies: à l'immortalité). Samen vormen zij de Veertigen. De partijen zijn implacabel [k] (onverzoenlijk).

5. Hij is in goeden doen, een man in bonis. De boekhouder werd de hemel in geprezen omdat hij de inflatie correct ingeprijsd had. Die inséparables [parkieten] zijn inseparabel [onafscheidelijk]. Zijn dat alle ins en outs? Who's afraid of Yggdrasil [wereldboom, noordse mythologie]? De kogelslingeraar was aan het inslingeren. Een ongelovige thomas dankt die naam aan de Heilige Tomas,
Sint-Thomas. Haaren ligt in Noord-Brabant, Haren in Groningen. Bij de halacha [gedragsregels uit Thora en Talmoed] hanteren ze ook de hagada [boek met liederen uittocht Egypte]. Zij is een haaiige haaibaai. Met enakskinderen kun je een reuzeleuk reuzenfeestje bouwen, een reuzereuzenfeest zelfs.

6. Een zoektocht naar 'and': arts-and-craftsbeweging, AND (Andorra), ALU (arithmetic and logical unit), a sadder and wiser man, asdic
(anti-submarine detection and investigation committee), a.s.o. (and so on), B&B (bed and breakfast), blaming-and-shaming, blood, sweat and tears, CANS (complaints of arm, neck and/or shoulder - zie ook: KANS), captcha (completely automated public Turing-test to tell computers and humans apart), cash-and-carry, c.f. (cost and freight), checks-and-balances, diak (double income and kids), do's-and-don'ts, all chiefs and no Indians, few and far between, fish-and-chips, for better and for worse, hire-and-fire, hit-and-run, kick-and-rush, kiss-and-ride (K+R), look-and-feel, meet-and-greet, park-and-ride [P+R],
pitch-and-putt, plug-and-play, quick-and-dirty en radar (radio detecting and ranging).