0523 Dictee woensdag 18 feb 2015 (4): Oefendictee 818 (deel 2 van 3) √ x

Dictee - dictees [0523]

Oefendictee 818 (deel 2 van 3)

Dictee 818, alinea 4 t/m 6.

4. Andere namen voor argilliet zijn kleilei en schalie. Met veel aplomb werd de plomb [lood] in de plomp [water(plas)]gegooid. De apgarscore geeft een cijfer op grond van appearance, pulse, grimace, activity, respiration [gezondheid pasgeborenen]. Hij is een man van ouderwetse deugd en trouw: antiqua homo virtute ac fide. Een sioniet is een zionist. Help me even, si placet [als het u belieft]. Alle antoniusbroeders zijn lid van de Antoniusorde. Het Anzus-pact
(Australia-New Zealand-United States Security Treaty) werd in 1951 gesloten tussen Australië, Nieuw-Zeeland en de VS. De overwinning was à portée, lag voor het grijpen. Wijsheid après coup [achteraf] is niet zo moeilijk. Geef mij maar aqua pompa (aqua pumpaginis). Aquam a pumice postulare: iets onmogelijks willen en aquam infundere in cinerem: de put dempen als het kalf verdronken is. Biljartballen zijn vaak van aramith.

5. Haar werkstuk was [tiré] à quatre épingles, om door een ringetje te halen. Met arma Christi worden de passiewerktuigen bedoeld. De langoor [domoor] luisterde arrectis auribus [met gespitste oren]. In de aron hakodesj [heilige ark in synagoge] bevinden zich de thorarollen. Onze artificialintelligenceafdeling [AI-afdeling] floreert goed. In het oude Rome kon je met Oud-Romeinse asses [ook: assen, enk. as] betalen. Wat is het verschil tussen ascendanten [teken dierenriem] en ascendenten [stamboom, verwanten in opgaande lijn]? Wat doet men met asdics [op onderzeeboten - anti-submarine detection and investigation com­mit­tee]? Alleen in India vindt men ashrams [leefgemeenschap aanhangers religie]. Schijnt heel bijzonder te zijn: a sheep in sheep's clothing [t.o. de wolf ...]. Het voormalige Spaanse rijk reikte van zonsopgang tot zonsondergang: a solis ortu usque ad occasum. Waar wordt aspidosperma-alkaloïde zoal aangetroffen?
Bo­men en strui­ken be­ho­rend tot de soort Aspidosperma. Het
TARP-programma is het Troubled Asset Relief Program
[i.v.m. slechte leningen].

6. Zou de naam 'florijn' naar Florence verwijzen? Nee! Zijn a-stralen [mv., alfastralen] net zoiets als x-stralen [röntgenstralen]? In de verte ... Au bain-marie koken doe je in een bain-mariepan. Dat athomegevoel ervaar je alleen thuis. Die jeugdige grijsaard is nog heel sthenisch. Met audax Japeti genus wordt het menselijk geslacht in het algemeen aangeduid. Hij is een kerel aus einem Guss. Dat au-pairmeisje [au pair] bevalt hen goed. Dat ga je toch niet au sérieux [serieus] nemen? Een autarkie is een zelfvoorzienende, gesloten staatshuishouding [autarchie is zelfvoorziening]. Aut nunc, aut nunquam
(ook: nunc aut nunquam): nu of nooit. Denk ook aan de
nu-of-nooitmoeder, de nonmoeder. 'Autos epha' [hijzelf - de meester - heeft het gezegd]: wel goed schrijven, hoor! Wat is het avoirdupoidsstelsel [met afwijkende gewichten]? Wij zijn citoyens [burgers] van het Avondland [de Occident]. Het ging van kwaad tot erger, a verbis ad verbera. De rechter sprak een avas
[afwezigheid van alle schuld] uit. Aut omnia, aut nihil: alles of niets.

 

 

0522 Dictee woensdag 18 feb 2015 (3): Oefendictee 818 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0522]

Oefendictee 818 (deel 1 van )

Dictee 818, alinea 1 t/m 3.

1. Is zo'n mitraillet(tet)je makkelijk te bedienen? Adouceren is meer doux [zoet] maken [verzoeten]. Lijfeigenen zijn adscriptus glaebae, gebonden aan de bodem. Hij deed dat ad speciem [s, s of k], voor de schijn. Deze klerk werkt heel zorgvuldig: ad unguem. Adverso flumine niti (letterlijk: tegen de stroom in roeien of zwemmen) is vergeefse moeite doen. Die affe schilderijen mogen verkocht worden. De advocatus diaboli en de advocatus Dei voerden een verbeten strijd. Was de affaire-Barabbas echt een affaire d'honneur [erezaak]? Bij zo'n Marsreiziger denk je toch: aeternum vale [vaarwel voor eeuwig], marsmannetje worden? De afghalaine [zekere japonstof] werd oorspronkelijk in Afghanistan wel met afghani's [munt Afghanistan, AFN] betaald. Hun bijdrage om dat à fond uit te zoeken, was duidelijk à fonds perdu ['gratis']. Afreien kan veel schaafsel geven. Ze besloten tot het afrijden van hun aftandse deux-chevaux [GB en VD 2cv, VD ook 2pk].

2020: bij ev. update wordt het 2cv! 2025: OK!

2. Veel brooche [ook: broge] bij het aftroggelen van die spulletjes, waaronder brogues [gaatjesschoenen]. De aleppo-inkt is van huis uit Aleppisch. Een aki is een overweg met een automatische knipperlichtinstallatie. Bij die alliancering [verloving] past wel een nuancering. Dat verachtelijke wezen is een âme de boue (ziel van modder). Hoeveel bedraagt het agiostockdividend [in GB]? De ABN AMRO Bank [eigennaam] is gered. Wanneer gaat die AMvB in
[in NL: al­ge­me­ne maat­re­gel van be­stuur (ko­nink­lijk be­sluit - KB - met daar­in een re­ge­ling, vaak een uit­wer­king van een wet)]? Amoxicilline is een veelgebruikt type penicilline. Mijn buurvrouw is geheel amuzisch [betreft kunst, geen muziek!]. De ANBO-voorzitter [Al­ge­me­ne
Ne­der­land­se Bond voor Ou­de­ren] heeft het machtswoord gesproken. Die anarithmon gelasma houdt nooit op: de eindeloze deining van de golven der zee. Anisocorie is de ongelijkheid in grootte van iemands pupillen. Hij zal zijn Ankariotische [niet in wdb. - Ankara] roots nooit ofte nimmer verloochenen. Hij is al lang [tijd] mijn animae dimidium meae, mijn boezemvriend.

3. An sich een leuke ansicht gekregen. Hij is bekend als een anonymus in libro non edito: een ongenoemde in een niet-uitgegeven boek. Antifoulingverf [au] moet aangroeiing tegengaan. Antimitotisch is de celdeling belemmerend. De douairière droeg een echte Coco Chanel, mijn zusje maar een simpel chanelpakje. Wij kopen alleen in koosjere winkels. Wat betekenen al die afko's: BMI [bodymassindex =
que­te­let­in­dex], QI [queteletindex], IQ [in­tel­li­gen­tie­quo­tiënt], pig [prijsindexcijfer voor de gezinsconsumptie], Nikkei [Tokio] en Xetra DAX [Frankfurt]? Celadon is zeegroen en een telamon is een steunpunt of pilaar in de vorm van een forse mannengestalte. Over kleine maten gesproken: denk eens aan de ångström (symbool: Å) en de bohr (symbool: a_o - o, geen 0!)Wie kent die nog: de ARP, de Antirevolutionaire Partij? Beschouw dat maar als een a priorietje. After all, après tout, werd het après-skiën toch nog leuk. Bij het skiën tot aan de knieën in de sneeuw, da's pas leuk!

 

 

0521 Dictee woensdag 18 feb 2015 (2): dictee Ditjes en datjes (25) √ x

Dictee - dictees [0521]

Ditjes en datjes (25)

A. Moet je bij een juridisch dictee 'conditio sine qua non' schrijven, dan doe je dat natuurlijk als eenvoudig hbs'ertje – VD slaafs volgend – zoals hiervoor. VD heeft ook nog de afkorting c.s.q.n. Blijken die juristen te willen dat je 'condicio' schrijft, want dát is Latijn (en hun afkorting is CSQN). Nou, dat was echt Latijn voor mij. Raadpleging van mijn eega, emeritus predikant en bedreven in vreemde en oude talen, fronste haar wenkbrauwen en wist ook niet beter dan dat het 'conditio' was. Dan maar opgezocht in het aloude woordenboek
Latijn-Nederlands. En jawel, 'condicio' gaf als betekenis 'voorwaarde' en daar ging het hier natuurlijk om. Het woord 'conditio' stond er ook wel in, maar dat betekent (iets van) inmaken van vruchten, kruiden van spijzen en ook nog 'schepping'. Raadplegen van Wikipedia levert op, dat de bestreden uitdrukking (met t) middeleeuws pseudo-Latijn is. Enfin, raar wereldje, die wondere wereld van de taal …

B. Weer wat bijgeleerd: hij was heel relaxed, leidde een relaxed leventje in een relaxte sfeer. Het bijvoeglijk naamwoord 'relaxed' blijft dus altijd ongewijzigd, tenzij het verbogen moet worden!

C. 'Theedrinken' [ww.] of 'thee drinken'? Ziehier de belevenissen hierover bij een dictee in Epe. Voor mij het hoogtepunt van de avond! De jury vond dat het 'theezetten' moest zijn. NB 2020: in GB en VD
ww. theezetten! In dat geval had ik inderdaad 'thee-' moeten schrijven omdat het een samentrekking was met het verderop staande 'zetten'. Dan had ik één fout gehad. Ik heb erover 's avonds nog een mailtje gestuurd. Dat kon, omdat ik natuurlijk ook bij mijn dochter in Apeldoorn – waar ik sliep die nacht – kon inloggen op het online-GB en de
online-VD. Mijn bevindingen: 'theezetten' niet in het GB [2020 wel!], dus als dat leidend is, moet 'thee zetten' los. VD heeft wel een lemma 'theezetten'. Om die reden zou je het aaneen moeten schrijven. Echter: bij lemma 'thee' staat nadrukkelijk 'thee zetten' (wel met erbij: zie 'theezetten'). Bij lemma 'zetten' ten slotte vinden we 'thee zetten'
(met de toevoeging: ook als samenkoppeling en dan aaneengeschreven). Dat hele complex overziend, kan een jury weinig anders doen dan beide spelvormen hier goed rekenen. In dit geval heeft men dat dan ook – zij het achteraf – gedaan. Hoewel ook wel aanvechtbaar, was ik met 'koffiezetten' (vergelijk ook 'koffiedrinken' bij GDNT Den Haag 2013!) minder goed weggekomen, want laat 'koffiezetten' nou net wél in GB staan [en VD]! Maar naast 'koffiezetten' in GB (en VD!) is het in VD al net zo dubieus: bij 'zetten' koffie zetten (met vermelding: ook als samenkoppeling en dan aaneengeschreven) en bij 'koffie' koffie zetten (vergelijk 'koffiezetten'). Ondanks deze verwarring zou ik dus bij 'koffiezetten' aaneen geen protest hebben laten horen … Ach, dat soort kwesties houden ons weer leuk van de straat …

Conclusie 2020: in een dictee 'koffiezetten' en 'theezetten' aaneen.

 

 

0520 Dictee woensdag 18 feb 2015 (1): dictee 21e Groot Eper Dictee 2015 √ x

Dictee - dictees [0520]

21e Groot Eper dictee 2015

Taalvaardig

1) De allesbehalve eenvoudige jubileumeditie van dit dictee – in tweeduizend veertien – kaartte de geweldige highlights aan van twintig jaar dicteegeschiedenis.

2) Het jaar ervoor was een dicteetekst over de geprivilegieerde en bevoorrechte employés van de Noordgouw toegezegd maar om opnieuw de woorden neervlijen, coupébanken, pauwenogen en kopieën te laten optekenen, zou rieken naar zelfplagiaat.

3) Daarom wordt dit jaar uw taalvaardigheid getest aan de hand van een aantal stijlfiguren zoals de antithese, het eufemisme, de hyperbool, ironie, sarcasme en cynisme. Appeltje-eitje dus.

4) Wellicht komen er ook nog een paar tautologieën, pleonasmen, zeugma’s, enumeraties, een enkel neologisme en een verdwaalde litotes voorbij.

5) Misschien heeft u qua taalvaardigheid nu al een diepte- in plaats van hoogtepunt bereikt en maakt zich als anticlimax reeds thans een deceptief chagrijn van u meester. Het valt wel mee toch?

6) Als u daarentegen nu nog steeds laaiend enthousiast bent en brandende van nieuwsgierigheid naar het vervolg verlangt, dan blijve niet ongezegd dat er waarschijnlijk minimaal één steekje bij u loszit.

7) Wie houdt er nou van deze zelfkastijding? U moet wel van lotje getikt en van de ratten besnuffeld zijn! Of herrijst u feniksachtig uit de as van uw pennenvruchten?

8) Inmiddels bewegen wij ons gezamenlijk naar het onontkoombare einde van dit dictee, de geenszins apocalyptische of extatische doch wel afsluitende slotzin.

9) Om bij dat slot te komen, dient echter eerst ten noorden van Antarctica de pont genomen te worden op de plek waar men thee-, over-, maar helaas ook – in dubbel opzicht – afzet.

10) Zo is – om Herman Finkers’ bewerking van Shakespeares Macbeth te citeren – pas aan het eind de kop eraf.

 

 

 

0519 Dictee woensdag 11 feb 2015 (10): dictee Japanse woorden √ x

Dictee - dictees [0519]

Japanse woorden

1. We hebben heel wat woorden aan het Japans ontleend. In deze column een vrij willekeurige selectie. De economische toestand van Japan wordt weergegeven door de Nikkei (Nikkei-index, Nihon Keizai Shimbun), de beursindex van Tokio. Met betrekking tot de sport heb ik opgetekend: aikido (oosterse vechtsport), judo (ontwikkeld uit het jiujitsu, zelfverdediging), budo (verzamelnaam van judo, karate etc.), de dan (een van de 10 meestergraden bij judo), dojo (budoschool), ippon, koka (afgeschaft), waza-ari en yuko (4 resultaten bij judo), judogi
(pak bij judo), judoka (judoër), judojo (leslokaal voor judo), kempo (verwant aan karate), karateka (doet aan karate), kendo (stokschermen), kiyu (leerlingengraad bij judo), kodokan (sportschool voor budo), een ninja is een strijder en ninjutsu hun vechtsport, de obi is de gordel bij het judopak, sensei (meester) is de aanspreektitel van een leraar in de vechtsport, de tatami is de judomat en sumo is sumoworstelen (een beoefenaar ervan is een sumotori).

2. Ten aanzien van bloemen, planten etc. vond ik: aucuba (sierstruik), azuki of adukiboon (kleine, rode sojaboon), bonsai(boompje), daikon (radijs), ginkgo (sierboom), gonbanzo (kekererwt), hiziki (zeewier), mango (vrucht), nashi (soort peer), natto (sojabonen), nori (zeewier), shiitakes (eetbare paddenstoelen - ook: shiitake's - uitspraak - GB/VD), skimmia (altijdgroene plant) en umami (glutamaat, ve-tsin: smaakversterker - ook wel: vijfde smaak).

3. Bij voedsel etc. registreerde ik: hashi (eetstokjes, meervoud), koi(karpers), miso (pasta), sake of saki (sterkedrank), sashimi
(rauwe vis), seitan (vleesvervanger), shabushabu (soort bouillon), shoyu (dunne sojasaus), soba (spaghetti van boekweitemeel), soja (dikke vloeistof uit sojabonen), sukiyaki (Japans gerecht van groenten, mi en plakjes vlees of vis die aan tafel in bouillon gaar gemaakt worden), surimi (fijngehakte vis), sushi (rijstballetje mét), tamari (sojasaus), tempura (gebakken voedsel), teppanyaki (voedsel bereid op ijzeren plaat), teriyaki (gerecht met soja), wagyu (rund voor het wagyuvlees), wakame (zeewier), wasabi (mierikswortelpasta), yakitori (spiesje met kip) en yakult (melkachtige drank).

4. De laatste serie wordt een vreemd allegaartje: banzai (heilroep), biwa (soort luit), bunraku (poppenspel), geisha (gastvrouw, een maiko is een jonge geisha), go (schaakspel), harakiri en kamikaze (zelfmoord), keirin (wielerwedstrijd), moribana (bloemschikken in een schaal), ikebana [bloemstuk symboliseert een geestelijke werkelijkheid], ikenobo [naar strakke voorschriften] en nageire
(de laatste in een vaas), origami (papiervouwkunst), shamisen
(3-snarige luit), sudoku (sudoku's, sudoku'tje), sodoku (rattenbeetziekte), tamagotchi (computerspel met knuffelbeest), tsunami (vloedgolf), taikoen (titel van de shogun) en tycoon (industriemagnaat).

5. Ten slotte: een mekake (VD - uitspraak èh, aa, èh) is een maîtresse en heeft een meervoud op s, en dus is het mekakegroep en niet mekakengroep. Meer weten? Maak een afspraak met me bij de japanner (restaurant, kleine letter - volgens GB), kom in uw japanner (auto), breng een echte Japanner (Japannees of andere jappen, scheldnaam, kleine letter) mee en vergeet vooral uw zakjapanner niet, want we delen de kosten! We doen het samsam. fiftyfifty, toch?

 

 

 

0518 Dictee woensdag 11 feb 2015 (9): dictee Groot Juridisch Dictee Utrecht 2015 √ x

Dictee - dictees [0518]

3e Groot Juridisch Dictee Utrecht 2015

1. De rechtsstaat wordt geattaqueerd. Aanslagen op de media, journalisten, functionarissen en politici door guerrillastrijders, wij noemen ze terroristen, zijn zonder meer verwerpelijk. Deze aanslagen zijn te beschouwen als een vorm van disrespect voor onze fundamentele waarden. De door deze strijders gehanteerde retorica, neemt abjecte vormen aan en getuigt van een enorme versimpeling van het bestaan. Zij, de martelaren, staan aan de goede kant. Wij, die niet onvoorwaardelijk aan hun kant staan, zijn het kwaad en verdienen niet anders dan hel en verdoemenis.

2. Zijn deze terroristen te kwalificeren als rechts-extremistisch of zijn ze eerder linksgeoriënteerd? Geoutilleerd met kalasjnikovs, molotovcocktails en bomvesten scheppen zij sowieso chaos en paralyseren ze de samenleving. Soms getuigt hun aanpak van een zeker professionalisme, vaker stuit men op amateurisme en dilettantisme. Hun gedachtegoed is dermate rigide, dat andersdenkenden niet worden verstaan. Men lijkt te lijden aan een extreme vorm van xenofobie.

3. We moeten echter niet larmoyant [huilerig, klagend] worden. De kwestie is nu wat onze wereldleiders kunnen stellen tegenover deze fluïde en moeilijk te detecteren strijdtroepen. In dit globaliserende tijdsgewricht volstaat een nationale aanpak niet. Maar werkt een internationale? Het gaat hier immers niet om vormen van statelijk geweld. Wat schiet men dan op met multilaterale verdragen? Een verdrag is een belangrijk rechtsinstrument, maar krijgt men daarmee vat op terroristische bewegingen?

4. Men kan duizenden attachés bij elkaar brengen met volle attachékoffers, die zich buigen over niet-aanvalsverdragen, gewapende interventies, ad-hoctribunalen, conflicterende rechtsmachtclaims en internationale allianties, de effecten van hun constructieve overleg blijken uiteindelijk abominabel. Terroristische strategieën en tactieken doorkruisen de interstatelijke aanpak. Men damt het terrorisme onmogelijk in. Dit intoxicatieverschijnsel vindt zijn weg via een ingewikkeld capillairsysteem waartegen kanonneerboten, luchtaanvallen of ander militair ingrijpen ook maar iets vermogen uit te richten.

5. Wellicht moet men het zoeken in een moreel tegenoffensief. Laten we de beelden van de verschrikkingen inzetten via de sociale media om zo de grote leiders te demaskeren. Kalifaat of heilstaat: een fascinerende ideologie kan uiteindelijk niet een barbaarse praktijk verhullen. Elk inhumaan regime zal onderuitgaan door zijn eigen ‘Goelag Archipel’ [beter: goelagarchipel - VD - naar het originele strafkamp in Siberië].

6. We moeten internationaal de handen ineenslaan. “Volkeren aller landen verenigt [archaïsch] u.” We zijn echter niet langer slechts aangewezen op internationale militaire exercities of economische sancties. Elke burger heeft een wapen in handen. Uw berichten kennen geen grenzen. Ook al bent u niet mediageniek, op u rust een zoete plicht anderen te informeren. Want vergeet niet: kennis is ook macht!

 

 

 



 

0517 Dictee woensdag 11 feb 2015 (8): dictee Parcours of parkoers? √ x

Dictee - dictees [0517]

Parcours of parkoers?

1. Er zijn veel woorden die op 2 manieren geschreven kunnen worden, zoals 'chagrijnig', dat het dichtst bij de Franse herkomst ligt ('chagrin'), en 'sacherijnig' dat nog verder vernederlandst is (en minder 'chic' klinkt). In een dictee geven deze twee woorden geen problemen, want ze worden (heel) verschillend uitgesproken en bij een dictee moet je nu eenmaal opschrijven wat er wordt voorgelezen. Lastiger zijn woorden die (bijna) dezelfde uitspraak hebben, maar verschillend geschreven worden. Een mooi voorbeeld daarvan zijn (het) débris en (het) debris, die allebei met 'ee' en 'ie' worden uitgesproken: débris is puin
(massa vergruizelde steen) en debris zijn/is 1) zeer fijne materiaaldeeltjes die ontstaan door slijtage en breuk, 2) ruimteafval.

2. Moet je bij een gewoon dictee dus zeker niet gebruiken, bij een superspecialistendictee zou ik het wel aandurven, immers: bij debris ligt de klemtoon op de eerste lettergreep en bij débris op de tweede! Even tussendoor: in 1995 had je voorkeurspelling (compromis tussen Vlaanderen en Nederland): 'productie' en 'produktie' mochten allebei, alleen had 'productie' de voorkeur. In 2005 is men daar gelukkig van afgestapt.

3. Voor de rest gaat deze column over parkoers en parcours. Volgens VD zit het met de uitspraak zo: bij 'parcours' is die 'pahrkoer' of 'pahrkoers', bij 'parkoers' mag alleen de tweede uitspraak. Dat heeft voor een dictee gevolgen: wordt er 'pahrkoers' gelezen, dan zijn beide vormen goed, wordt er 'pahrkoer' gelezen, dan mag je alleen 'parcours' opschrijven. De Nederlandse vorm 'parkoers' heeft verder weinig geheimen: het meervoud is 'parkoersen' en het verkleinwoord 'parkoersje'. Bij 'parcours' ligt het heel subtiel: bij het meervoud wordt het (vernederlandst) parcoursen als je de eind-s wel uitspreekt en blijft het (op zijn Frans) 'parcours' als je die eind-s niet uitspreekt. Ook bij het verkleinwoord gebeurt iets opvallends: spreek je de eind-s niet uit, dan is de laatste letter een r en komt er op zijn Nederlands gewoon 'tje' achter: 'parcourstje', spreek je de eind-s wel uit, dan komt er op zijn Nederlands 'je' achter: 'parcoursje'. Echt fijnproeverijwerk voor dicteefreaks dus.

4. Als uitsmijter nog wat dingen over verkleinwoorden: machientje en machinetje mogen allebei (afhankelijk van de uitspraak), net zoals disketje en diskettetje. Enne … circuit heeft sinds 2005 als verkleinwoord 'circuitje' (vroeger: tt) en crapaud als verkleinwoord 'crapaudje' (vroeger dt). Ten slotte: veel succes op uw schrijf- en dicteeparcours, pardon: dicteeparkoers! Latere toevoeging: volgens VD is 'parkour': een acrobatisch spel waarbij men al rennend, springend enz. zo snel mogelijk een bepaald parcours met hindernissen in de stad, in de vrije natuur of indoor aflegt, synoniem: freerunning.