Dictee - dictees [0446]
Dictee Haren 2014
Haren en het aardbevingsdebacle
1. Het kan niemand zijn ontgaan bij de gemeentelijkeherindelingsdiscussies in Haren: Jan en alleman moet met de billen bloot. Worden we met Tynaarlo een rurale agglomeratie, of gaan we als dorpse jaknikkers op in het grootsteedse gebied van Groningen en Ten Boer? De ad remste politici dreigen hier met hun steile stijl van achterkamertjespolitiek een kat in de zak te verwerven. Ze denken met een abc’tje van voorstellen deze ja-neekwestie op te lossen, maar zowel zij als de beide colleges van B en W vergeten een heikel punt: de zogeheten aardbevingsbesmetting. Tot nu toe lag het epicentrum van de tribo-elektrische schokken aan de oostelijke kant van de Martinitoren. De seismiciteit was volgens de NAM niets om ons zorgen over te maken.
2. Noord-Groningen, nee, het hele Noorden is veilig, zo was hun adagium. Er waren wel wat na-ijleffecten in de tektonische platen, maar de soms hoogoplopende richtergetallen hoefden ons, na intensief geomorfologisch onderzoek, geen zorgen te baren. Maar niets is minder waar, want de bevingen rukken, sinds het bekend worden van de herindelingswensen, voortvarend op naar het zuidwesten van de provincie. Hoe harder de tamtam klinkt van goed opgeleide hbo’ers en heaoërs voor die felomstreden samenvoeging, hoe meer hifiapparatuur er soms lijkt te verdwijnen in de gapende scheuren van diverse
pied-à-terres in de provincie. Normaal gesproken zou hierover een x-aantal enquêtes worden georganiseerd, tot het Waddengebied aan toe. Nu komen er slechts slecht gedrukte glansbrochures in de brievenbus die de critici wegzetten als querulanten. We worden
knock-out geslagen door hun als Kerklatijn geformuleerde santenkraam van geruststellende litanieën.
3. We voorzien hier echter een domino-effect. Langzaamaan kruipen de trillingen tot binnen het 16 metergebied (zestienmetergebied) van de middeleeuwse toren, die tot verbijstering van de cappuccinootjes drinkende Stadjers op de Grote Markt een down-to-earthachtige dronkenmansbeweging maakt, om ten slotte in één grote gruiswolk te verdwijnen. Dit horrorscenario zal zonder enige élégance oprukken: hup, de provincie in. En hoe geëxalteerd er ook ge-e-maild wordt, en hoe er ook met veel flux de bouche wordt vergaderd, uiteindelijk gaat ook Haren neer. Wacht dus niet tot u met half ontbloot bovenlijf en trillende O-benen, al biddend tot Onze-Lieve-Heer, de instortende vroegchristelijke dorpskerk staat te stutten. Raadpleeg haastje-repje een pro-Deoadvocaat, check of er gehandeld is met voorbedachten rade, stop het geoha over de bevingen, speel een relaxed spelletje yahtzee, en daarna kijken we weleens verder wat we aanmoeten met onze dorpse re-integratie.
donderdag 18 december 2014
0444 Dictee woensdag 17 dec 2014 (7): dictee - commentaar GDNT 2014 √
Dictee - dictees [0444]
Bespreking GDNT 2014
1. Hoewel vele malen beter dan vorig jaar – dat Van Kootengedoe – voldeed ook dit dictee toch weer niet aan de eisen die je aan een kwaliteitsdictee zou mogen stellen. Dat 'het Dictee' met een hoofdletter geschreven werd, had ik moeten weten na de discussie vorig jaar over 'groot dictee' en 'Groot Dictee'. Quod non. Onze Taal vindt een kleine letter overigens ook verdedigbaar.
2. Ik had overigens 'Kinderdictee' wel met hoofdletter. En 'Het Dictee' werd ook goed gerekend. Het gebruik van 'koning Willy' (Willie werd ook goed gerekend) was ridicuul (ik ben het eens met Van Agt). Dat 'de Tweede' alleen goed was, is vreemd: volgens mij is 'II' ook goed. In VD komt 'Karel I' voor maar ook 'Karel de Vijfde'. Volgens mij spreek je ook 'II' uit als 'de Tweede'.
3. Ik meen dat oe's en a's als meervoud van klanken een apostrof met s krijgen (net als ei's en ij's). Kennelijk is ook (gillende keukenmeiden!) 'oehs' en 'ahs' goed gerekend. De betreffende regel heb ik nergens terug kunnen vinden. Onbekend woord: brossel (opschrijven wat je hoort, loont) = brokje, stukje (gewestelijk), maar dat sloeg als een tang op een varken (niet: geschreven stukje!). Soepel dat de jury ongelooflijk en ongelofelijk allebei goed rekende, maar dat moet je niet willen [opschrijven wat voorgelezen wordt]! De uitspraak is verschillend, laat één van beide vormen duidelijk uitspreken en dat is het dan!
4. Het onbekende woord 'tafa' meende ik wel te kennen (betekenis: muizensoort). Ook 'oeioeimachine' had niet gebruikt mogen worden: in de papieren VD met koppelteken, in de oVD zonder. 2020: oeioeimachine. Wie die wijziging geïnitieerd heeft? Geen idee … 'Gribbelgrabbel' is een bijna-reduplicatie. 'Grote of Dikke Van Dale' vind je in het voorwoord van de papieren VD! Ik acht naast 'Ali Babataalschatkamer' zeker ook 'alibabataalschatkamer' zeer wel verdedigbaar. 'Ali Baba' komt binnen artikelen voor in VD (bij 'een alibaba', dat hier verder niet past), maar ik zie toch weinig verband met de 'echte' Ali Baba.
5. Het onbekende woord turbe kende ik ook niet: opschrijven wat je hoort, turco kende ik wel. O ja, ik heb meegeschreven in Merelbeke (B), 8 fouten: 'dictee' i.p.v. 'Dictee' (4 maal fout, echt ridicuul!), Willy II (1 fout, discutabel), alibabataalschatkamer (2 fouten, discutabel) en (wel heel dom) in 'ontdek' de 't' vergeten. Enfin, niet alleen die 't' maar ook dit hele dictee maar weer gauw vergeten, overgaan tot de orde van de dag en op naar het volgende 'echte' dictee.
NB Volgens de officiële Haagse spelregels had 'dictee' maar 1 x fout gerekend mogen worden, was 'alibaba...' maar één fout en zou Willy II mogelijk goed gerekend zijn. Dus geen 8 fouten, maar 3: absurd!
Bespreking GDNT 2014
1. Hoewel vele malen beter dan vorig jaar – dat Van Kootengedoe – voldeed ook dit dictee toch weer niet aan de eisen die je aan een kwaliteitsdictee zou mogen stellen. Dat 'het Dictee' met een hoofdletter geschreven werd, had ik moeten weten na de discussie vorig jaar over 'groot dictee' en 'Groot Dictee'. Quod non. Onze Taal vindt een kleine letter overigens ook verdedigbaar.
2. Ik had overigens 'Kinderdictee' wel met hoofdletter. En 'Het Dictee' werd ook goed gerekend. Het gebruik van 'koning Willy' (Willie werd ook goed gerekend) was ridicuul (ik ben het eens met Van Agt). Dat 'de Tweede' alleen goed was, is vreemd: volgens mij is 'II' ook goed. In VD komt 'Karel I' voor maar ook 'Karel de Vijfde'. Volgens mij spreek je ook 'II' uit als 'de Tweede'.
3. Ik meen dat oe's en a's als meervoud van klanken een apostrof met s krijgen (net als ei's en ij's). Kennelijk is ook (gillende keukenmeiden!) 'oehs' en 'ahs' goed gerekend. De betreffende regel heb ik nergens terug kunnen vinden. Onbekend woord: brossel (opschrijven wat je hoort, loont) = brokje, stukje (gewestelijk), maar dat sloeg als een tang op een varken (niet: geschreven stukje!). Soepel dat de jury ongelooflijk en ongelofelijk allebei goed rekende, maar dat moet je niet willen [opschrijven wat voorgelezen wordt]! De uitspraak is verschillend, laat één van beide vormen duidelijk uitspreken en dat is het dan!
4. Het onbekende woord 'tafa' meende ik wel te kennen (betekenis: muizensoort). Ook 'oeioeimachine' had niet gebruikt mogen worden: in de papieren VD met koppelteken, in de oVD zonder. 2020: oeioeimachine. Wie die wijziging geïnitieerd heeft? Geen idee … 'Gribbelgrabbel' is een bijna-reduplicatie. 'Grote of Dikke Van Dale' vind je in het voorwoord van de papieren VD! Ik acht naast 'Ali Babataalschatkamer' zeker ook 'alibabataalschatkamer' zeer wel verdedigbaar. 'Ali Baba' komt binnen artikelen voor in VD (bij 'een alibaba', dat hier verder niet past), maar ik zie toch weinig verband met de 'echte' Ali Baba.
5. Het onbekende woord turbe kende ik ook niet: opschrijven wat je hoort, turco kende ik wel. O ja, ik heb meegeschreven in Merelbeke (B), 8 fouten: 'dictee' i.p.v. 'Dictee' (4 maal fout, echt ridicuul!), Willy II (1 fout, discutabel), alibabataalschatkamer (2 fouten, discutabel) en (wel heel dom) in 'ontdek' de 't' vergeten. Enfin, niet alleen die 't' maar ook dit hele dictee maar weer gauw vergeten, overgaan tot de orde van de dag en op naar het volgende 'echte' dictee.
NB Volgens de officiële Haagse spelregels had 'dictee' maar 1 x fout gerekend mogen worden, was 'alibaba...' maar één fout en zou Willy II mogelijk goed gerekend zijn. Dus geen 8 fouten, maar 3: absurd!
0443 Dictee woensdag 17 dec 2014 (6): dictee GDNT 2014 √
Dictee - dictees [0443]
Groot Dictee der Nederlandse Taal 2014
Tussen niemendalletje en blankebabybilletjesprivilege
1. Geef het Dictee terug aan de kijker, kopte De Telegraaf vorig jaar. Daar schrok het Dictee wel even van. De genuttigde zwezeriken lagen plotseling zwaar op de maag. Maar na een medoc te hebben gedronken, toog het Dictee alsnog welgemoed aan de slag.
2. Dames en heren thuis en in deze parlementariërsruimte, bij dezen proficiat: u hebt, onder toeziend oog van koning Willy de Tweede, nog steeds nul fouten in uw brossel!
3. O, als gisteren herinner ik me het eerste Dictee: na aankomst in een havelock met andere BN’ers bij de Eerste Kamer der Staten-Generaal bekroop me het rodelopergevoel. Een halfuurtje later kwam een kokospalm voorbij, en zee-egels uit het Middellandse Zeegebied en een kasuaris en nochtans; en apensoort, apenrots en apekool: een taalkundig houtenjassenpark, en kookte ik vanbinnen want ik kende de Van Dale niet vanbuiten.
4. De oe's en a's waren niet van de lucht tijdens dat gillendekeukenmeidenvertoon van het Nederlands.
5. Sindsdien hebben we ongelooflijk veel geleerd: aanwensel, bespioneren, ge-sms’t en kippenragout kennen voor ons bollebozen geen trubbels meer, en ook uitentreuren, hawaïshirt of gestrest en een rock-‘n-rolllegende in goeden doen spellen wij foutloos.
6. Ooit mocht ik het Kinderdictee schrijven en vergastte de bollewangenhapsnoeten op de oeioeimachine, een perubalsempopulier en een tafa of West-Australische penseelstaartbuidelmuis; een gribbelgrabbel van woorden, alle uit de Dikke Van Dale, de toverballenautomaat van onze taal.
7. Sla de Dikke willekeurig open en ontdek de geheimenissen van de brougham, een gesloten rijtuig voor twee personen getrokken door één paard; blader door die Ali Babataalschatkamer en ontdek dat een turbe een menigte is, en een turco een Noord-Afrikaanse inlandse tirailleur in Franse krijgsdienst.
8. Dat was het jubileumdictee. Rest de vraag: wilt u de komende jaren meer of minder dicteeën? Het antwoord moet wel luiden: ’Meer! Meer! Meer!’
Groot Dictee der Nederlandse Taal 2014
Tussen niemendalletje en blankebabybilletjesprivilege
1. Geef het Dictee terug aan de kijker, kopte De Telegraaf vorig jaar. Daar schrok het Dictee wel even van. De genuttigde zwezeriken lagen plotseling zwaar op de maag. Maar na een medoc te hebben gedronken, toog het Dictee alsnog welgemoed aan de slag.
2. Dames en heren thuis en in deze parlementariërsruimte, bij dezen proficiat: u hebt, onder toeziend oog van koning Willy de Tweede, nog steeds nul fouten in uw brossel!
3. O, als gisteren herinner ik me het eerste Dictee: na aankomst in een havelock met andere BN’ers bij de Eerste Kamer der Staten-Generaal bekroop me het rodelopergevoel. Een halfuurtje later kwam een kokospalm voorbij, en zee-egels uit het Middellandse Zeegebied en een kasuaris en nochtans; en apensoort, apenrots en apekool: een taalkundig houtenjassenpark, en kookte ik vanbinnen want ik kende de Van Dale niet vanbuiten.
4. De oe's en a's waren niet van de lucht tijdens dat gillendekeukenmeidenvertoon van het Nederlands.
5. Sindsdien hebben we ongelooflijk veel geleerd: aanwensel, bespioneren, ge-sms’t en kippenragout kennen voor ons bollebozen geen trubbels meer, en ook uitentreuren, hawaïshirt of gestrest en een rock-‘n-rolllegende in goeden doen spellen wij foutloos.
6. Ooit mocht ik het Kinderdictee schrijven en vergastte de bollewangenhapsnoeten op de oeioeimachine, een perubalsempopulier en een tafa of West-Australische penseelstaartbuidelmuis; een gribbelgrabbel van woorden, alle uit de Dikke Van Dale, de toverballenautomaat van onze taal.
7. Sla de Dikke willekeurig open en ontdek de geheimenissen van de brougham, een gesloten rijtuig voor twee personen getrokken door één paard; blader door die Ali Babataalschatkamer en ontdek dat een turbe een menigte is, en een turco een Noord-Afrikaanse inlandse tirailleur in Franse krijgsdienst.
8. Dat was het jubileumdictee. Rest de vraag: wilt u de komende jaren meer of minder dicteeën? Het antwoord moet wel luiden: ’Meer! Meer! Meer!’
woensdag 17 december 2014
0442 Dictee woensdag 17 dec 2014 (5): dictee BN DeStem √
Dictee - dictees [0442]
Klein Dictee der Nederlandse Taal – BN DeStem
Grappig dicteetje uit BN DeStem ter voorbereiding op het Groot Dictee vanavond - december 2014
1. Spellingsextremisten en interpunctiefetisjisten opgelet: wie meedoet aan dit Klein Dictee is vanavond beter opgewassen tegen het Groot, vooropgesteld dat de correcte spelwijze niet wordt opgezocht via geëigende digitale kanalen of een tablet – anders is het kiezen tussen ei en ij Appletje-eIT'je – en vermijd ook ge-e-mailde afkijkerij.
2. Voor redacteuren van periodieken – onder wie schrijver dezes – is de eindejaarsperiode überhaupt een beangstigende beproeving: drijft de spatielocatie in ‘goedheilig man’ * ons niet tot waanzin, dan doen de conventionele christelijke hoogtijdagen dat wel, met hun quasiconsequente aanwending van kapitalen en koppeltekens.
* Thans - 2020 - VD goedheilig man, GB ook nog aaneen!
3. Toch valt het gemor daaromtrent in het niet bij gejeremieer over de tenaamstelling van de fijnbesnaarde Fijnaartse finalisten van The Voice of Holland; menig gepijnigd collega peinsde hardop over de uitspraak van OG3NE ** – met zo’n naam maak je nog eerder een kentekenplaat dan een cd, verzuchtte er een ostentatief.
** Nederlandse meidengroep!
4. Niet elk nieuwsfeit leent zich overigens voor opname in deze opgaaf: frequent geweifel van Herman Wijffels is een twijfelgeval.
5. Minister Kamp daarentegen lijkt bij elke geagendeerde excursie naar onze contreien getroffen door antiperistaltische neigingen: hij liet verstek gaan toen Philip Morrisbanen in rook opgingen en maandag werd de spanning rond het 380 kV-tracé hem te veel – laten we de bewindsman voortaan minister Kramp noemen.
6. Desalniettemin wijden wij ons welgemoed aan de zelfindoctrinatie van de lettervolgorde in Woord van het Jaar dagobertducktaks.
7. Wie excelleerde in bovenstaande exorbitante exercitie mag door naar de volgende ronde: voor hem of haar klinkt straks het sonore stemgeluid van ex-journaalcoryfee Philip Freriks; de rest kan zich alvast verkneukelen op mooiere midweekse gewoonten, zoals een uitgebreide avonddis of een dito cohabitatie.
Klein Dictee der Nederlandse Taal – BN DeStem
Grappig dicteetje uit BN DeStem ter voorbereiding op het Groot Dictee vanavond - december 2014
1. Spellingsextremisten en interpunctiefetisjisten opgelet: wie meedoet aan dit Klein Dictee is vanavond beter opgewassen tegen het Groot, vooropgesteld dat de correcte spelwijze niet wordt opgezocht via geëigende digitale kanalen of een tablet – anders is het kiezen tussen ei en ij Appletje-eIT'je – en vermijd ook ge-e-mailde afkijkerij.
2. Voor redacteuren van periodieken – onder wie schrijver dezes – is de eindejaarsperiode überhaupt een beangstigende beproeving: drijft de spatielocatie in ‘goedheilig man’ * ons niet tot waanzin, dan doen de conventionele christelijke hoogtijdagen dat wel, met hun quasiconsequente aanwending van kapitalen en koppeltekens.
* Thans - 2020 - VD goedheilig man, GB ook nog aaneen!
3. Toch valt het gemor daaromtrent in het niet bij gejeremieer over de tenaamstelling van de fijnbesnaarde Fijnaartse finalisten van The Voice of Holland; menig gepijnigd collega peinsde hardop over de uitspraak van OG3NE ** – met zo’n naam maak je nog eerder een kentekenplaat dan een cd, verzuchtte er een ostentatief.
** Nederlandse meidengroep!
4. Niet elk nieuwsfeit leent zich overigens voor opname in deze opgaaf: frequent geweifel van Herman Wijffels is een twijfelgeval.
5. Minister Kamp daarentegen lijkt bij elke geagendeerde excursie naar onze contreien getroffen door antiperistaltische neigingen: hij liet verstek gaan toen Philip Morrisbanen in rook opgingen en maandag werd de spanning rond het 380 kV-tracé hem te veel – laten we de bewindsman voortaan minister Kramp noemen.
6. Desalniettemin wijden wij ons welgemoed aan de zelfindoctrinatie van de lettervolgorde in Woord van het Jaar dagobertducktaks.
7. Wie excelleerde in bovenstaande exorbitante exercitie mag door naar de volgende ronde: voor hem of haar klinkt straks het sonore stemgeluid van ex-journaalcoryfee Philip Freriks; de rest kan zich alvast verkneukelen op mooiere midweekse gewoonten, zoals een uitgebreide avonddis of een dito cohabitatie.
dinsdag 16 december 2014
0441 Dictee woensdag 17 dec 2014 (4): dictee Ditjes en datjes (11) √
Dictee - dictees [0441]
Ditjes en datjes (11)
A. Vroeger was een ambtenaar vertuid aan hetSchip van Staat. Omdat elders 4 x 'schip van staat' voorkwam, heeft VD het (waarschijnlijk na een tip van iemand - wie zou dat zijn ...) veranderd in 'vertuid zijn aan het schip van staat'.
B. Stad en statten, autoped en autopetten, Lelystad en Lelystatter. Studenten kennen de uitdrukking 'ad fundum': een biertje of borreltje (bijwoord) ad fundum (leeg)drinken is de inhoud van het glas 'tot op de bodem' in één keer leegdrinken. Ook wordt de uitdrukking als aansporing gebruikt: ad fundum! – tot op de bodem! Verder mag het ook nog een znw. zijn: een ad fundum drinken. Studenten verkorten dat znw. ook wel tot een adje. Maar wat nu als je van die bezigheid een ww. wilt maken? Tja, uit het begin van dit item blijkt dat dit dan ontegenzeggelijk 'atten' wordt. De Dikke van Dale kent dat ww. (nog) niet, hetWitte Boekje – waar ik verder niets mee heb – geeft correct 'atten', maar VD Hedendaags Nederlands geeft ten onrechte 'adten'. Dat het echt ten onrechte is, blijkt uit een zojuist ontvangen Taaladvies (van de NTU). Je moet echt 'atten' schrijven.
C. Klinkerbotsing blijft een lastige kwestie: je schrijft 'café-elftal', terwijl je dat echt niet verkeerd kan uitspreken, maar de regel is absoluut: e-e levert, hoe dan ook, klinkerbotsing op. Andere voorbeelden:
sproei-installatie (samenstelling) en draaiing (afleiding, ongeleed woord) – voor i-i geldt, net als voor i-j, e-ui en e-ij een aparte regel ***! Voor u-i geldt de regel onverkort: smeuïg (afleiding) en menu-uitdraai (samenstelling). Met die u-i zijn er toch nog wel wat 'rare' zaken: je schrijft 'gratuit', kennelijk vanwege de Franse herkomst en de uitspraak 'twie'. Daarnaast is het wel 'gratuïteit' (afleiding, dus trema), omdat de uitspraak daar echt 'tuu-wie' moet zijn. Recente voorbeelden uit dictees zijn 'hightea-etagère' (klinkerbotsing a-e, samenstelling en dus koppelteken) en 'rousseauïaans' (klinkerbotsing u-i, afleiding en dus trema. Dat alles volgens de Taalunie althans.
*** In die 4 gevallen bij samenstelling wel klinkerbotsing en koppelteken (sproei-installatie, gummi-jas, college-uitstap en vanille-ijs) maar bij afleiding en ongelede woorden geen klinkerbotsing (kopiist, bijectie, geuit en beijveren).
D. In een cafédictee in Rotterdam kwam de volgende zin voor. “Hier in Café Voorheen Voigt”, oreerde hij in de ontstane kakofonie, zodat eenieder hem erbovenuit hoorde, “is de klandizie gewoon om van achteruit de staminee ordinaire brouwsels te pramen, waarna 's zaterdagsavonds een colloquium nochtans kan uitdraaien op een drinkgelag waarbij veel wordt gerock-'n-rold”. Ik heb aan Taaladvies * gevraagd of 'van achteruit' hier wel klopte. Volgens hen niet, want 'achteruit' is een bijwoord. Of de juiste schrijfwijze nu 'vanachter uit' of 'van achter uit' moet zijn, bleef in het midden. Zelf heb ik (met VD) een voorkeur voor 'vanachter uit' en dat had ik dus ook opgeschreven.
* Zie ook blogpost [0423].
Ditjes en datjes (11)
A. Vroeger was een ambtenaar vertuid aan het
B. Stad en statten, autoped en autopetten, Lelystad en Lelystatter. Studenten kennen de uitdrukking 'ad fundum': een biertje of borreltje (bijwoord) ad fundum (leeg)drinken is de inhoud van het glas 'tot op de bodem' in één keer leegdrinken. Ook wordt de uitdrukking als aansporing gebruikt: ad fundum! – tot op de bodem! Verder mag het ook nog een znw. zijn: een ad fundum drinken. Studenten verkorten dat znw. ook wel tot een adje. Maar wat nu als je van die bezigheid een ww. wilt maken? Tja, uit het begin van dit item blijkt dat dit dan ontegenzeggelijk 'atten' wordt. De Dikke van Dale kent dat ww. (nog) niet, het
C. Klinkerbotsing blijft een lastige kwestie: je schrijft 'café-elftal', terwijl je dat echt niet verkeerd kan uitspreken, maar de regel is absoluut: e-e levert, hoe dan ook, klinkerbotsing op. Andere voorbeelden:
sproei-installatie (samenstelling) en draaiing (afleiding, ongeleed woord) – voor i-i geldt, net als voor i-j, e-ui en e-ij een aparte regel ***! Voor u-i geldt de regel onverkort: smeuïg (afleiding) en menu-uitdraai (samenstelling). Met die u-i zijn er toch nog wel wat 'rare' zaken: je schrijft 'gratuit', kennelijk vanwege de Franse herkomst en de uitspraak 'twie'. Daarnaast is het wel 'gratuïteit' (afleiding, dus trema), omdat de uitspraak daar echt 'tuu-wie' moet zijn. Recente voorbeelden uit dictees zijn 'hightea-etagère' (klinkerbotsing a-e, samenstelling en dus koppelteken) en 'rousseauïaans' (klinkerbotsing u-i, afleiding en dus trema. Dat alles volgens de Taalunie althans.
*** In die 4 gevallen bij samenstelling wel klinkerbotsing en koppelteken (sproei-installatie, gummi-jas, college-uitstap en vanille-ijs) maar bij afleiding en ongelede woorden geen klinkerbotsing (kopiist, bijectie, geuit en beijveren).
D. In een cafédictee in Rotterdam kwam de volgende zin voor. “Hier in Café Voorheen Voigt”, oreerde hij in de ontstane kakofonie, zodat eenieder hem erbovenuit hoorde, “is de klandizie gewoon om van achteruit de staminee ordinaire brouwsels te pramen, waarna 's zaterdagsavonds een colloquium nochtans kan uitdraaien op een drinkgelag waarbij veel wordt gerock-'n-rold”. Ik heb aan Taaladvies * gevraagd of 'van achteruit' hier wel klopte. Volgens hen niet, want 'achteruit' is een bijwoord. Of de juiste schrijfwijze nu 'vanachter uit' of 'van achter uit' moet zijn, bleef in het midden. Zelf heb ik (met VD) een voorkeur voor 'vanachter uit' en dat had ik dus ook opgeschreven.
* Zie ook blogpost [0423].
0440 Dictee woensdag 17 dec 2014 (3): dictee Woord van het Jaar 2014 √
Dictee - dictees [0440]
Woord van het jaar 2014
1. Van Dale heeft het publiek weer een Woord van het Jaar laten kiezen. De keuze is gevallen op 'dagobertducktaks'. Dagobert Duck, de oom van Donald Duck, was een rijk man. Hij is ooit met een 'geluksdubbeltje' (staat in VD) begonnen. Het woord 'taks' is vernederlandst van 'tax' (belasting, Engels, vergelijk taxplanning). De betekenis van het woord is duidelijk: een belasting voor zeer vermogende Nederlanders (zeg vanaf een miljoen) om de noodlijdende staatskas te spekken … Of zo'n woord een blijvertje is? Als die belasting er echt komt, ja, anders zijn we het over twee jaar weer vergeten. Ik vond in Van Dale nog twee aan de Donald Duck ontleende woorden: een 'williewortelbedrijf' = een onderneming van hoogopgeleide jongeren die zich richten op technische innovatie en 'williewortelen' = uitvindingen doen. Ook vond ik nog 'donaldduckstem' of 'heliumstem' = hoge stem die men tijdelijk heeft na het inademen van helium.
2. Op de tweede plaats kwam 'moestuinsocialisme': zelfredzaamheid van minderbedeelden en ouderen met een klein pensioen, die moesten maar een volkstuintje nemen (om de kosten van levensonderhoud te drukken). En derde werd 'stemfie', de selfie (met de eigen telefoon o.d. genomen foto van jezelf) op het stembureau. Het Belgische Woord van het Jaar bij VD was overigens 'flitsmarathon', een dag van intensief flitsen door de politie.
3. Dit allemaal over de categorie 'algemeen'. Er waren ook nog andere categorieën, zoals de categorie 'jongerentaal'. Daar kwam op de tweede plaats het woord 'onesie' (spreek uit: wahn-zie), een ruimzittend uit één deel bestaand huis- of pyjamapak dat alleen hoofd, handen en voeten vrijlaat, gewoonlijk met een ritssluiting aan de voorkant, soms met een capuchon. En derde werd daar 'Facebookvoyeur' (evt. f), iemand die zelf geen of nauwelijks postings (blogberichten) op Facebook plaatst maar wel geregeld de statusupdates van zijn Facebookvrienden raadpleegt.
4. De winnaar in deze categorie was 'aanmodderfakker'. Als uitleg las ik: iemand zonder ambities die niet verder komt in het leven, lapzwans (porte-manteauwoord van aanmodderen en motherfucker). Daar valt dus nog wel iets aan uit leggen. Aanmodderen zal duidelijk zijn, 'fakker' is de vernederlandste vorm van 'fuck(er)', een motherfucker is letterlijk een – excusez le mot – 'moederneuker' en figuurlijk – excusez-moi – een klootzak. Een porte-manteau is een staande kapstok en een porte-manteauwoord een woord dat uit twee andere woorden is samengesteld (zoals 'brunch' uit 'breakfast' en 'lunch'). Vervolgens is een lapzwans een niksnut. Verder is er niets meer aan uit leggen, denk ik. Enfin, op naar (het Woord van het Jaar) 2015!
Woord van het jaar 2014
1. Van Dale heeft het publiek weer een Woord van het Jaar laten kiezen. De keuze is gevallen op 'dagobertducktaks'. Dagobert Duck, de oom van Donald Duck, was een rijk man. Hij is ooit met een 'geluksdubbeltje' (staat in VD) begonnen. Het woord 'taks' is vernederlandst van 'tax' (belasting, Engels, vergelijk taxplanning). De betekenis van het woord is duidelijk: een belasting voor zeer vermogende Nederlanders (zeg vanaf een miljoen) om de noodlijdende staatskas te spekken … Of zo'n woord een blijvertje is? Als die belasting er echt komt, ja, anders zijn we het over twee jaar weer vergeten. Ik vond in Van Dale nog twee aan de Donald Duck ontleende woorden: een 'williewortelbedrijf' = een onderneming van hoogopgeleide jongeren die zich richten op technische innovatie en 'williewortelen' = uitvindingen doen. Ook vond ik nog 'donaldduckstem' of 'heliumstem' = hoge stem die men tijdelijk heeft na het inademen van helium.
2. Op de tweede plaats kwam 'moestuinsocialisme': zelfredzaamheid van minderbedeelden en ouderen met een klein pensioen, die moesten maar een volkstuintje nemen (om de kosten van levensonderhoud te drukken). En derde werd 'stemfie', de selfie (met de eigen telefoon o.d. genomen foto van jezelf) op het stembureau. Het Belgische Woord van het Jaar bij VD was overigens 'flitsmarathon', een dag van intensief flitsen door de politie.
3. Dit allemaal over de categorie 'algemeen'. Er waren ook nog andere categorieën, zoals de categorie 'jongerentaal'. Daar kwam op de tweede plaats het woord 'onesie' (spreek uit: wahn-zie), een ruimzittend uit één deel bestaand huis- of pyjamapak dat alleen hoofd, handen en voeten vrijlaat, gewoonlijk met een ritssluiting aan de voorkant, soms met een capuchon. En derde werd daar 'Facebookvoyeur' (evt. f), iemand die zelf geen of nauwelijks postings (blogberichten) op Facebook plaatst maar wel geregeld de statusupdates van zijn Facebookvrienden raadpleegt.
4. De winnaar in deze categorie was 'aanmodderfakker'. Als uitleg las ik: iemand zonder ambities die niet verder komt in het leven, lapzwans (porte-manteauwoord van aanmodderen en motherfucker). Daar valt dus nog wel iets aan uit leggen. Aanmodderen zal duidelijk zijn, 'fakker' is de vernederlandste vorm van 'fuck(er)', een motherfucker is letterlijk een – excusez le mot – 'moederneuker' en figuurlijk – excusez-moi – een klootzak. Een porte-manteau is een staande kapstok en een porte-manteauwoord een woord dat uit twee andere woorden is samengesteld (zoals 'brunch' uit 'breakfast' en 'lunch'). Vervolgens is een lapzwans een niksnut. Verder is er niets meer aan uit leggen, denk ik. Enfin, op naar (het Woord van het Jaar) 2015!
zondag 14 december 2014
0439 Dictee woensdag 17 dec 2014 (2): dictee Taalquiz Merelbeke √
Dictee - dictees [0439]
Taalquiz Merelbeke 2014 – Spellinggerelateerde opgaven
Oplossingen in blogpost [0448]!
A. Zijn deze woorden goed of fout gespeld? Onderstreep de goede.
corrosie electrode algorithme
dyscalculie formateren isgelijkteken
emaileren product ampèremeter
B. Onderstreep in de volgende tekst het woord (de woorden) waarin een getal verborgen zit (alleen het getal is voldoende). Het zijn er 8! Getallen kunnen meer dan 1 keer voorkomen. De som van de 8 getallen is 220. Gebruik steeds het grootst mogelijke getal, als je 'zestien' tegenkomt, gebruik dat dan niet als 'zes' of 'tien'. Let op: het lidwoord een geldt niet als antwoord!
De man was zich niet van kwaad bewust toen hij zijn wagen tot stilstand bracht. 'Tiens! Die juffrouw heeft hulp nodig, denk ik'. Het was herfstachtig, inderdaad een weer om hoogstens een straathond er doorheen te jagen. Hij had in een speelfilm over kamikazeseks gezien hoe iemand bij zo'n weer op bedrieglijke wijze hulp bood aan natgeregende dames bij de tramhalte. Maar hij sprak een
politie-lokeend aan.
C. Zelfde opgave als B, weer 8 getallen, maar nu met som 61.
De chemieleraar hield van Bach. Telkens als het weer misliep bij zijn experimenten en het klaslokaal met rook gevuld werd, riep hij als een bezetene: 'Genoeg chemische reactie! Nu nemen we een pauze. Vensters open voor frisse lucht en oren gespitst voor een cd met wat Bach zelf het mooiste vond: het werk voor orgel! Fuga's en toccata's.
D. In de volgende 4 zinnen zijn 28 (7 + 9 + 7 + 5) woorden of woordgroepen vet + cursief gedrukt. Onderstreep de TIEN foute woorden of woordgroepen. Verscheidene fouten in één zo'n woord(groep) worden slechts als één fout gerekend. Let op: niet strikt noodzakelijke, zgn. 'facultatieve koppeltekens' moeten als fout worden beschouwd. Bijvoorbeeld 'quasi-klassiek' is hier als fout aan te rekenen. Let op: wat in VD gelabeld is als 'algemeen', zoals 'algemeen Belgisch-Nederlands' keuren we goed. Woorden met bijvoorbeeld het label 'Belgisch-Nederlands, niet algemeen', 'Belgisch-Nederlands, spreektaal' worden afgekeurd.
1. Toen de montignaccende TSO-er (technisch secundair onderwijs) het zwaarwichtig begon te hebben over kHz, GHz en optische vezelactiviteiten, was de met stafylokokken besmette uitbater van drie zoos boos omdat die knowhow ver boven zijn koortsige petje ging, waarna hij besloot de dichtstbijzijnde verplegingsdienst op te zoeken. (7)
2. Omdat hij er niet gerust op was, ploos de gerenomeerde viroloog de tot nog toe polyinterpretabele symptomen van pseudovogelpest, pseudo-influenza en myxomatose uit, waardoor hij tot de vaststelling kwam dat ze sterk op elkaar gelijken en waarna hij meteen zijn bevindingen op een papiertje noteerde alsof het een kattenbelletje betrof. (9)
3. Toen het merendeel van de professoren in de kwantumfysica te laat op het congres verschenen, bleek dat zij allen met hun vijfenzestigpluskaart enige Belgische treinperikels hadden moeten trotseren en tengevolge daarvan het FAQ'jesgedeelte geheel en al leken gemist te hebben. (7)
4. Hij maakte ons allen deelgenoot aan zijn glasheldere kijk op wat proceduraal zeer ruïneus is voor de accuratesse van de resultaten van de koolstof 14-methode, waarbij hij refereerde naar het desastreuze vooronderzoek. (5)
Taalquiz Merelbeke 2014 – Spellinggerelateerde opgaven
Oplossingen in blogpost [0448]!
A. Zijn deze woorden goed of fout gespeld? Onderstreep de goede.
corrosie electrode algorithme
dyscalculie formateren isgelijkteken
emaileren product ampèremeter
B. Onderstreep in de volgende tekst het woord (de woorden) waarin een getal verborgen zit (alleen het getal is voldoende). Het zijn er 8! Getallen kunnen meer dan 1 keer voorkomen. De som van de 8 getallen is 220. Gebruik steeds het grootst mogelijke getal, als je 'zestien' tegenkomt, gebruik dat dan niet als 'zes' of 'tien'. Let op: het lidwoord een geldt niet als antwoord!
De man was zich niet van kwaad bewust toen hij zijn wagen tot stilstand bracht. 'Tiens! Die juffrouw heeft hulp nodig, denk ik'. Het was herfstachtig, inderdaad een weer om hoogstens een straathond er doorheen te jagen. Hij had in een speelfilm over kamikazeseks gezien hoe iemand bij zo'n weer op bedrieglijke wijze hulp bood aan natgeregende dames bij de tramhalte. Maar hij sprak een
politie-lokeend aan.
C. Zelfde opgave als B, weer 8 getallen, maar nu met som 61.
De chemieleraar hield van Bach. Telkens als het weer misliep bij zijn experimenten en het klaslokaal met rook gevuld werd, riep hij als een bezetene: 'Genoeg chemische reactie! Nu nemen we een pauze. Vensters open voor frisse lucht en oren gespitst voor een cd met wat Bach zelf het mooiste vond: het werk voor orgel! Fuga's en toccata's.
D. In de volgende 4 zinnen zijn 28 (7 + 9 + 7 + 5) woorden of woordgroepen vet + cursief gedrukt. Onderstreep de TIEN foute woorden of woordgroepen. Verscheidene fouten in één zo'n woord(groep) worden slechts als één fout gerekend. Let op: niet strikt noodzakelijke, zgn. 'facultatieve koppeltekens' moeten als fout worden beschouwd. Bijvoorbeeld 'quasi-klassiek' is hier als fout aan te rekenen. Let op: wat in VD gelabeld is als 'algemeen', zoals 'algemeen Belgisch-Nederlands' keuren we goed. Woorden met bijvoorbeeld het label 'Belgisch-Nederlands, niet algemeen', 'Belgisch-Nederlands, spreektaal' worden afgekeurd.
1. Toen de montignaccende TSO-er (technisch secundair onderwijs) het zwaarwichtig begon te hebben over kHz, GHz en optische vezelactiviteiten, was de met stafylokokken besmette uitbater van drie zoos boos omdat die knowhow ver boven zijn koortsige petje ging, waarna hij besloot de dichtstbijzijnde verplegingsdienst op te zoeken. (7)
2. Omdat hij er niet gerust op was, ploos de gerenomeerde viroloog de tot nog toe polyinterpretabele symptomen van pseudovogelpest, pseudo-influenza en myxomatose uit, waardoor hij tot de vaststelling kwam dat ze sterk op elkaar gelijken en waarna hij meteen zijn bevindingen op een papiertje noteerde alsof het een kattenbelletje betrof. (9)
3. Toen het merendeel van de professoren in de kwantumfysica te laat op het congres verschenen, bleek dat zij allen met hun vijfenzestigpluskaart enige Belgische treinperikels hadden moeten trotseren en tengevolge daarvan het FAQ'jesgedeelte geheel en al leken gemist te hebben. (7)
4. Hij maakte ons allen deelgenoot aan zijn glasheldere kijk op wat proceduraal zeer ruïneus is voor de accuratesse van de resultaten van de koolstof 14-methode, waarbij hij refereerde naar het desastreuze vooronderzoek. (5)
Abonneren op:
Posts (Atom)