0268 Dictee woensdag 17 sep 2014 (7): Oefendictee 777 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0268]

Oefendictee 777 (deel 1 van 3)

Hierbij het eerste deel van dictee 777, alinea's 1, 2 en 3. 

1. De tawaaf is de (zevenvoudige) rondgang om de Kaäba tijdens de hadj. Wie zijn de nieuwe bhv'ers [bedrijfshulpverlening]? Deze
tbc-patiënt heeft open tbc [ook tb, tuberculose]. TBD is Tick-Born Disease, tekenencefalitis en TBT is tributyltin (giftig, zit in scheepsverven). Wat mag een t.c. (télégramme collationné) * wel zijn, VD? Wat zijn de regels van tchoukbal [soort handbal]? Geen idee. Tezen [treuzelen] doe je niet met een laser of taser. Hier te lande wordt ten plattelande nog volop geboerd. Een teak [hoge boom] behoort niet tot de ijzerhardfamilie [plant - d van grond]. De ijzerhart - t van lucht -
is een boom. Is die teboekstelling al voltooid? Een taks kan een teckel zijn. Tecum habita: trek u in uzelf terug. Bij golf gebruiken ze een teepeg, een T-vormig pennetje - voor de afslag. Een teenager is een tiener. Wielrenners hebben een toeclip, teen- en zoolgangers niet. Zij gedraagt zich nog als een teenybopper. Ik koester mijn teerbeminde kinderen. Stervenden krijgen het viaticum, de Heilige Teerspijze.
* Collationeren is vergelijken met de oorspronkelijke tekst.

2. Een nee-stem is nu eenmaal geen voorstem. Een tekke is een klooster voor soefi's. We hebben de brokstukken veiliggesteld, maar we willen wel voor de reparatiekosten worden schadeloosgesteld. De Teleac-cursussen (Televisie Academie) worden momenteel verzorgd door Teleac/NOT. Teledoes zijn Indische stinkdassen (niet om te dragen). Ze zitten nu in de teleferiek [stoeltjeslift of kabelbaan]. Het cubitaletunnelsyndroom [GB, VD] is de telefoonelleboog
[gsm- elleboog]. In de theologie kennen ze het teleologische
[leer van de schepping - 1 doel] bewijs van het bestaan van God. Met die Verrekijker (Telescoop, Telescopium) kun je helemaal niet kijken
[wel: ernaar!]. Mooi hoor, zo'n videoconferencing, maar geef mij maar de (!) gewone face-to-facevergadering [znw.]. Ik zie sommige figuren vaak face to face vergaderen [ww.]. Een telluris inutile pondus is een nietsnut. Tel père tel fils: zo vader zo zoon. Ik ben op en tenden.

3. Tussen Olympus en Ossa ligt de Tempe. Je kunt de zooi kopen, maar wel tel quel [zoals het is]. Waardoor is de Orde van de Goede Tempelieren bekend? Geheelonthouders, 1852, New York. Met een thermometer meet men temperaturen. Een tempeest [stormweer] is tempestatief. Hij heeft nostalgie [verlangen vol heimwee] naar de temps perdu (tempus actum - goede oude tijd). Een tenore drammatico is een heldentenor. Zoek op: TENS, transcutane elektrische neurostimulatie. noord ten oosten [N.t.O.] en noord ten westen [N.t.W.] zijn tenstreken. In de Tent in Den Haag werden vroeger concerten gegeven. De inktvis is een tentaculair dier. Op te zoeken: thelitis [tepelontsteking] en thelalgie [tepelpijn]. In de Tachtigjarige Oorlog had je nog tercio's [in­fan­te­rie­re­gi­ment van de Span­jaar­den]. Krijg nou de ftisis [tering]! Kan een terme de droit [op­schor­ten­de tijds­be­pa­ling bij de uit­voe­ring van een ver­bin­te­nis] ook een terme de grâce  [pe­ri­o­de
ge­du­ren­de wel­ke iemand (soms op ver­zoek, soms van rechts­we­ge)
uit­stel krijgt van de ten­uit­voer­leg­ging van een sanc­tie] zijn? Mogelijk. En dan maar hopen dat je de terminator [Engels, meedogenloze robot] niet ontmoet. Wat is het verschil tussen een terra-aquarium [droog gedeelte is het grootst] en een aquaterrarium [landgedelte groter dan het water]? Subtiel, hoor!

 
 

0267 Dictee woensdag 17 sep 2014 (6): Oefendictee 776 (deel 3 van 3) √ x

Dictee - dictees [0267]

Oefendictee 776 (deel 3 van 3)

Hierbij het derde deel van dictee 776, alinea's 7, 8, 9 en 10.

7. Hij frequenteert de table d'hôte. Bekend zijn vooral de maçonnieke tabliers. Het tabloid is half zo groot als het broadsheet. In taboulé
(GB - VD ook tabouleh) zit ook couscous en munt. Waren de Tachtigers met zijn tachtigen? Nee. Zowel tachy- [te snelle] als bradycardie
[te langzame hartslag] zijn niet plezierig. Taciti, soli, sanza compagnia: zwijgend, eenzaam, zonder geleide (Italiaans, Dante, Inferno). Een tacitus consensus is een stilzwijgende overeenkomst. Tactel wordt toegepast bij sportkleding. Taddarts zijn rechthoekige huizen met één verdieping in Noord-Afrika. Wat doe je tegen tafefobie [be­klem­men­de vrees om le­vend be­gra­ven te wor­den]? Wat doen de Eerste en Tweede Tafel van de Algemene Rekenkamer? De stenen tafelen zijn de tafelen der Wet. Is er nog getracht bij dat conflict te cohenniseren [alleen GB --- > Job Cohen]? Beginnen jullie maar vast met tafeldekken. Een disgenoot is iemand die medeaanzit aan een eettafel.

8. Is ratafia [likeur] hetzelfde als taffia [rum uit suikerriet]? Nee, dus. Wat is de tagline [kernachtige slagzin ter aanbeveling] van deze film? Met tafsir wordt Koranexegese bedoeld (aan de hand van de Hadith). Inktkoelies zijn Tagelöhner mit dem Geist. De taikiken [Japanse vechtkunst] berust op tai chi. Zij zijn taillables et corvéables à merci: naar believen aan belasting en herendienst te onderwerpen. Zij droeg een prachtige tailormade [da­mes­man­tel­pak, ge­maakt door een
kleer­ma­ker]. Het TAK is het Taal Aktiekomitee. Takahe's kunnen niet vliegen [zeld­za­me, blauw­groe­ne, niet-vliegende vo­gel in
Nieuw-Zee­land (Por­phy­rio hochstetteri)]. Die taferelen zitten in dezelfde take [bij film: zonder onderbreking opgenomen]. De takfir is de ontmaskering van een kafir [islam: ongelovige]. Een takkewijf is een pokkenwijf. Met tala's, genormeerde valuta-aanduiding: WST, betaal je in West-Samoa en de Tokelaueilanden. Op Mallorca en Ibiza vind je talayots [torenvormig gebouw]. Het concern wordt tale quale, zoals het reilt en zeilt, verkocht. Is er voor tallolie [olie als bij­pro­duct bij de
fa­bri­ca­ge van cel­lu­lo­se uit den­nen­hout] een toepassing? Een tamarau is een dwergbuffel. Tam arte quam Marte: zowel door slimmigheden als door geweld. Hoeveel wijn gaat er in een tamezaantje [tot 16 l]?

9. Hij volgde mij tamquam alter idem: als een tweede ik. De Tanganyikaanse zwaaide naar me. Zou die tanker ook T-ankers in zijn motoren hebben? Een tankini is een bikini met een tanktop (mouwloos T-shirt). De tantalus, de nimmerzat, is de Ibis ibis. Door een tantaluskwelling word je getantaliseerd. Tant bien que mal: zo goed en zo kwaad als het gaat. Ik had tante Betje te logeren en die wilde naar Tante Betje [deze zin is geen tantebetje]. Waar betaal je met shilingi's [ook: shilling] [Tanzania - TZS]? Het taoïsme is gebaseerd op het geschrift 'Tao Te King' van Lao Tse. Het taolu [au, oe] is een Chinese sport. Die tapster zat toen nog op een tapplaats, in de TAP [Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen]. Een taqiyah is een islamitisch klein rond kapje, vergelijk een keppeltje bij de joden. De targoem is de Aramese vertaling van de Hebreeuwse Bijbelteksten. Voedsel dat niet koosjer is, is tarfes. De Apulische tarantel is een jachtspin in Italië en Spanje.

10. Die charlatan sjoemelt met de verkoop van tarlatan [katoenen stof]. De TARP (Troubled Asset Relief Program) is een programma in de Verenigde Staten om noodlijdende banken van hun slechte leningen af te helpen. Die kleine Tartaartjes lustten vroeger ook wel tartaartjes, de oudere Tartaren hadden liever biefstuk à la tartare. Hoe zijn de tartes tatins eigenlijk ontstaan? Per ongeluk in Hotel Tatin. Jij tartuffe, jij huichelaar! De tarzans zijn bekend om hun oer- of junglekreet. Het TAS (Tribunal Arbitral du Sport) is het CAS (Court of Arbitration for Sport). De tasliem is het islamitische uitspreken van de vredeswens. Ze heeft een tat [tattoo, tatoeage] laten zetten. Een zeugma is een syllepsis, voorbeeld: hier zet men koffie en over.

 

0266 Dictee woensdag 17 sep 2014 (5): Oefendictee 776 (deel 2 van 3) √ x

Dictee - dictees [0266]

Oefendictee 776 (deel 2 van 3)

Hierbij het tweede deel van dictee 776, de alinea's 4, 5 en 6..

4. Vervolgens: pneumoconiose (stoflong), kyfose (versterkte achterwaartse kromming van de wervelkolom), jenseits von Gut und Böse (letterlijk: voorbij goed en kwaad (Nietzsche)), helcose (verzwering), footloose (van organisaties: niet gebonden aan een vestigingsplaats), een famille-rosevaas van famille rose, een exposé geven, ehrlichiose (genoemd naar Paul Ehrlich), ecchymose [èh-kie] (bloeduitstorting onder de huid), cyanose (blauwzucht: blauwachtige verkleuring van huid of slijmvliezen), Curaçaose, coxartrose (slijtage van het heupgewricht), couperose (huidaandoening gekenmerkt door een netwerk van verwijde bloedvaatjes in het gezicht), couleur de rose (rozengeur en maneschijn), antracosilicose (mijnwerkerslong), CMC: carboxymethylcellulose en biocoenose [ee] (levensgemeenschap).

5. Ten slotte: atheromatose of arteriosclerose (aderverkalking), de hele chose, ankylose (gewrichtsverstijving), anhidrose (het ontbreken van zweetsecretie), amaurose (zwarte staar), amitose, amylose en acidose (te hoge zuurgraad van het bloed). Ook nog maar even gekeken naar '*oze': babyroze, de Boze, booze (zekere alcoholhoudende drank), een brandspinoze(r), een godloze (specifiek uit de Sovjet-Unie? = bestrijder godsdienst sinds 1917), verkeren in de penoze, een oranjeroze of oranje-roze pakje, ze stond een poze [lit(t)erair voor poos] in een ongemakkelijke pose en in een psychiatrisch centrum vind je veel zinnelozen. Bij een ooibos (moerasbos, vooral met zwarte populieren en witte wilgen) moet ik onwillekeurig aan de Ooypolder bij Nijmegen denken.

6. Een TA is een technologyassessment. Bij CF [cystic fibrosis, taaislijmziekte] wordt taai slijm afgescheiden. We kennen de adjectieven dik- en dunvloeibaar, half- en taaivloeibaar. Ze sprak geen woord creolen- of Eskimotaal, maar wel de tale Kanaäns. Een taaltuinier is een taaltovenaar in zijn taaltuin. Had u die flantaart besteld? Zouden ze daar niet bálen tabak van krijgen? Hé, jij daar, hou eens op met carotte [peen] trekken! Iemand een karot trekken = beetnemen. Dat geldt ook voor alle andere karottentrekkers
[fopper, lijntrekker]. Bij het zien van die bloeiende adonis (het kooltje-vuur = plant) bedacht hij dat het kooltje vuur nog in de vuurtest gelegd moest worden. Het Tabernakelfeest is het Loofhuttenfeest. De down- [voor ouders van downpatiënten] en autipas [voor autisten] zijn nog erg recent. Tabes (dorsalis) is ruggenmergstering. Tabla's zijn dubbele trommen. Toen kwam hij tevoorschijn. Tableau! [= kun je je voorstellen!] Van een bouilloire [schenkketel] en een rechaud [gerechten warm houden] is er als komfoor veel comfort.

 

 
 

0265 Dictee woensdag 17 sep 2014 (4): Oefendictee 776 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0265]

Oefendictee 776 (deel 1 van 3)

Hierbij het eerste deel van dictee 776, alinea's 1, 2 en 3.

1. Het reliëf van de stèle [tablet, pilaar] was bijna onzichtbaar geworden. Door de ophanden zijnde hausse zal ze wel veel omhanden hebben. Wat vinden de Franstalige gewesten daarvan? Moet je de Oekraïense munteenheid (sinds 1996), UAH, nu schrijven als 'grivna', 'grivnya' of 'hrivnya'? Alle drie! 2025: twee. Heerlijk, zo'n
pêche-melba-ijstaart! In Zuidwest-Frankrijk zie je veel blondes d'Aquitaine [blond vleesrund]. Een selectie van interessante woorden met '*oos': aarzelloos, ambteloos, beginselloos, belangeloos, Borneose houtsoorten, een culpoze zaakbeschadiging, een doloze handeling, fransoos, groos, jerichoroos (roos van Jericho), wat mij betreft: o zo Koos!, laurierroos, Moos (maat van Sam), polyantharoos, provenceroos, provincieroos, rugosaroos, sirihdoos, een spinoze (of spinoos: brandkast), wie van de drie ziet er het meest Togoos uit? En trukendoos (Togo's president?). Tot de maffioze praktijken in de penoze hoort onder andere het op een achteloze en argeloze manier openen van een oranje-roze of zuurstokroze spinoze. Een maffie [kwartje]  voor een maffe spinozer (brandkastkraker), die op zoek is naar oude maffies.

2. Verder: tuberculoos (vergelijk: tuberkelbacterie), tv'loos, vadoos water is in de bodem gedrongen regenwater, zo'n redenaar is een verboos man, volmatroos, voorbeeldeloos, zedeloos en levenloos. Vervolgens gezocht op '*ose' (een vrij willekeurige selectie): zymose (gisting, met name bij ziekteprocessen), zoönose (infectieziekte die van een dier op de mens kan overgaan), xylose (houtsuiker), visceroptose (toestand waarbij de ingewanden een zakking vertonen), triose (suikersoort die drie koolstofatomen bevat), spondylartrose (van de gewrichtjes tussen de wervels), shigellose (bacillaire dysenterie), sferocytose (vorm van bloedarmoede), rickettsiose (door rickettsia veroorzaakte ziekte, zoals vlektyfus) en varicose (of varicosis: aanwezigheid van spataderen).

3. Ook nog: trichinose (trichinenziekte), roze rosé, glucose is een voorbeeld van pyranose, prose (zekere tekst in de mis), psittacose (papegaaienziekte), post-partumpsychose (kraampsychose), posé geportretteerd zijn, nivôse, pluviôse en ventôse (sneeuw-, regen- en windmaand, vierde, vijfde en zesde maand tijdens de eerste Franse Republiek van 1793 (*)), piroplasmose (babesiosis), peu de chose (niet veel zaaks, een kleinigheid), parafimose (parafimosis, Spaanse kraag), otosclerose (zekere oorziekte), onychomycose (schimmelnagel), myxomatose (meestal dodelijke, zeer besmettelijke virusziekte onder konijnen), myocardose (zekere aandoening van de hartspier, geen ontsteking), mucoviscidose (taaislijmziekte), meiose (of meiosis: (begin van) reductiedeling), lymeborreliose (lyme, ziekte van Lyme) en lipoïdose (stoornis in de vetstofwisseling).

(*) NB De overige maanden van de republikeinse kalender zijn: vendémiaire (wijnmaand), brumaire (nevelmaand), frimaire (rijpmaand), germinal (kiemmaand), floréal (bloei- of bloemenmaand), prairial (grasmaand), messidor (oogstmaand), thermidor (warmtemaand) en fructidor (vruchtmaand).

 
 

0264 Dictee woensdag 17 sep 2014 (3): dictee Insula College √ x

Dictee - dictees [0284]

Groot Insula Dictee 2014

Het Insula College in Dordrecht bestond 100 jaar. Daarom hielden ze een dictee.

Wie vernieuwt, verdient de toekomst!

1. Dat de historie van onze school ooit startte in De Toekomst
[gebouw, eigennaam] mag dan door neerlandici beschouwd worden als een onvervalste contradictio in terminis, menig historicus zal deze opvatting laconiek logenstraffen en mildironisch wijzen op allerlei bijzondere gebeurtenissen uit 1914, het jaar waarin onder leiding van de gereformeerde predikant Vonkenberg een comité in het gebouw met de veelzeggende naam De Toekomst besloot tot oprichting van de Christelijke H.B.S. te Dordrecht, zoals die toen heette [eigennaam - nu algemeen: hbs].

2. In dat jaar van het vorige millennium brak een wereldoorlog uit die verscheidene wereldburgers, van franciscaner monniken tot maffiose [2020] Sicilianen, ook heden ten dage nog de wenkbrauwen doet fronsen, terwijl in ons land door verschillende denominaties
uit-en-te(r)-na gediscussieerd werd over het privilege om eigen scholen te stichten, hetgeen zelfs leidde tot installatie van de zogenaamde Bevredigingscommissie [eigennaam].

3. De vernieuwing van het onderwijs heeft sinds die tijd geleid tot felle discussies en heel wat wauwelaars doen verzuchten dat rust de vereiste usance [usantie] is in onderwijsland, echter in een moderne
24 uurseconomie vol fluctuaties is deze gedachte alleen al hilarisch en volstrekt achterhaald, hetgeen onder meer geïllustreerd wordt door het volgende.

4. Grote vernieuwingen als de Mammoetwet en de tweede fase hebben de toekomstbestendigheid van ons onderwijs door de decennia heen gecontinueerd, waardoor adolescenten van babyboomers tot generatie Einstein een bij hen passend curriculum aangeboden krijgen in een goed geoutilleerde omgeving, voorzien van hypermoderne faciliteiten, door een tot in de haarvaten gemotiveerd en veelal academisch opgeleid docentenkorps.

5. Bij dit alles rijst wel onmiddellijk de vraag hoe de huidige, gemêleerde generatie smartphonegebruikers, die zich al facebookend kenmerkt door een enorme flux de bouche [ook: flux de paroles, welbespraaktheid, radheid van tong], de schooljaren ervaart.

6. Uit empirisch onderzoek blijkt dat onze ambitieuze leerlingpopulatie thema's als authenticiteit, respect en zelfontplooiing van essentieel belang vindt en het bepaald niet apprecieert als naïeve docenten door middel van een venijnige multiplechoicetest de spelling van woorden als yuppificatie of zenboeddhisme onder hun aandacht trachten te brengen.

7. Door de, soms turbulente, jaren heen heeft de huidige locatie van het Insula College aan het Halmaheiraplein zich gekenmerkt door een no-nonsensebeleid ten aanzien van allerlei mallotige veranderingen en tegelijkertijd flink aan de weg getimmerd, waardoor er nu, in het belang van zowel de havoleerling als de vwo'er, volop aandacht is voor aspecten als leerstrategieën en didactisch repertoire.

8. Zo zal onze school gegarandeerd ook de komende honderd jaar vooral de plek zijn waar jongeren de basis leggen voor respectabele carrières, waarbij we in alle bescheidenheid denken aan bijvoorbeeld het beroep van flamboyante anchorman of joviale verslaggever voor het Koninklijk Huis bij RTL. Leve de 100-jarige! Hoera, hoera, hoera!

 

 
 

0263 Dictee woensdag 17 sep 2014 (2): dictee Ford √ x

Dictee - dictees [0263]

Ford

1. Ik moest in een dictee T-Ford schrijven. Ik schreef T-ford, maar denk dat de hoofdletter F beter is. Als een artikel nog duidelijk aan een merk of persoon gekoppeld is, gebruiken we een hoofdletter: een Armani (kleding), een Ford, een DAF, een Mondriaan, een Rembrandt, een Picasso, een Amati (viool), het syndroom van Down (maar: downsyndroom of down).

2. Het is allemaal heel subtiel, want ik vond ook: een Volkswagenbus [2020]  = een transportbus van het merk Volkswagen. Ik heb pas nog een Philipslamp gekocht en een Van Goghtentoonstelling bezocht. Ook drink ik wel eens een Amstel, een Hoegaarden of een Duvel. Als de binding met een persoon helemaal vervaagd is, schrijven we een kleine letter: een colbert(je) (genoemd naar Colbert), een diesel (genoemd naar Diesel) en een bintje (zo genoemd naar Bintje Jansma). Maar goed, het ging om Ford.

3. Overigens vond ik die alleen letterlijk in de titel van een revueliedje van Louis Davids uit ca. 1933: De olieman heeft een Fordje opgedaan. Laten we verder nog even zoeken op '*ford*': briefordner, die Forderung des Tages (de eis van het ogenblik), fordisme (zeker productiesysteem, genoemd naar Henry Ford), een hereford (vleesrund), het hutchinson-gilfordsyndroom (= progeria: ziekte die vroegtijdige en versnelde veroudering veroorzaakt), oxford (sterke katoenen stof) en Oxfordbeweging (negentiende-eeuwse beweging in de anglicaanse kerk = ritualisme, anglokatholicisme, puseyisme)

3. Verder: Oxfordgroep (oorspronkelijk benaming voor Morele Herbewapening), Oxfordiaan (of Oxonian = student of geleerde aan de universiteit van Oxford), rutherfordium (chemisch element nummer 104 = Rf), stableford (zekere spelvorm van golf), stafford (terriërsoort, ook: staffordshireterriër) en to make the world safe for democracy (ziet u 'ford'?) - om de wereld veilig te maken voor de democratie. Shakespeare was trouwens de zwaan van Avon, naar zijn geboorteplaats Stratford-upon-Avon (ziet u 'ford'?). Daarmee is de koek op, of ik zou als laatste nog fosfordamp moeten noemen.

 
 

0262 Dictee woensdag 17 sep 2014 (1): dictee korps of corps? √ x

Dictee - dictees [0262]

Korps of corps?

1. Ik moest pas bij een dictee 'docentenkorps' opschrijven. Er werd 'korps' gelezen en geen 'koor'. Ik deed dat goed, maar toen het er eenmaal stond, vond ik dat zo raar dat ik de k terug veranderd heb in een c. Jammer, fout. Van (ongeveer) 1970-1990 ben ik docent geweest en heb naar beste weten altijd deel uitgemaakt van de docentencorps [uitspraak: koor]. Maar helaas, tijdens mijn 70 jaren is de spelling nogal eens veranderd. Hoe zit het nu eigenlijk?

2. Wel, alleen bij diplomaten en studenten mag je nog corps gebruiken ('*corps*'): wel uit het Frans ook (Latijn corpus, Frans corps = lichaam) à corps perdu (halsoverkop), avant-corps (deel van gebouw vóór de hoofdgevel), corps de ballet (niet-solisten), corps de logis (hoofdgebouw van een paleis), en corps (allen tezamen), esprit de corps (korpsgeest(!), saamhorigheidsbesef, solidariteit) en sûreté de corps (vrijgeleide).

3. Bij de studenten: corps = studentencorps, corpsbal = corpspik = corpsstudent en studentencorps en bij de diplomaten: corps diplomatique (CD: korps (!) der diplomaten, CC = corps consulaire). Ten slotte heb je ook niet-corpsleden en oud-corpsleden en er kan ergens een corporale sfeer heersen. In alle andere gevallen schrijf je korps!

4. We kijken nog even naar '*korps*': elitekorps, Eurokorps (strijdmacht EU), korpsbeheerder, korpschef, Kozakkenkorps, lerarenkorps(!) en zeecadetkorps, het korps der genie, KLPD = Korps Landelijke Politiediensten, Korps Mariniers (KMarns), KCT = Korps Commandotroepen, KNR = Korps Nationale Reserve, WA = weerafdeling = weerkorps van de NSB = Nationaalsocialistische Beweging. Rest me nog te vermelden dat een korps ook een letterkorps kan zijn: formaat van een lettertype uitgedrukt in punten en dat 'corps' ook nog kan betekenen: kracht en bouquet van wijn.