Dictee - dictees [1249]
Dictee 350
(CCCL) = Ratjetoe (23, ook: lijst Rein)
Bij de herziening alweer gevorderd tot Oefendictee 350! Daarom dit dictee als voorproefje!
1. Er is praktisch geen practicum vandaag: de ruhmkorffklos
is kapot! Met een klisteerspuit gaf je vroeger een klysma. Een coterie is een
kliek van standgenoten die anderen stelselmatig uitsluiten. De gewaagde sprong
van de (het) klif is een ware cliffhanger.
Met '*kler*' vinden we: tallyklerk, telegrafist-klerk, sprinklerinstallatie, de
klerikalen en het klerikalisme, klereschool, klerenkast (kleerkast van een vent), hippe kleren en hippiekleren,
gymnastieklerares, disco-, camping- en carnavalskleren, antiklerikaal en
advocatenklerk. Met '*cler*' is de oogst: ars clericalis (schrijfkunst), arteriosclerose (atherosclerose, aderverkalking), cleresie (cleresij: kerkgenootschap), de clergé (clerus, bestaande uit clerici, enkelvoud: clericus),
clerihew (vierregelig, humoristisch gedichtje),
clergyman (donker pak met collaar van
rooms-katholieke
geestelijken), fin-de-siècleroman (maar: fin
de siècle), multiple sclerose (afkorting:
MS), recycleren (recyclen, ik recycleerde,
ik recyclede),
sclerodermie (ziekelijke verharding van het
bindweefsel in de huid) en sclerofyten.
2. De kniesster
– tevens skiester – was een crack in het kniezen. Zij kreeg ervan langs met de
knuttel [strafwerktuig op schepen]. De
knillers hadden last van knijten [mugjes].
Choquant (shockerend), shocking, wat een
respondent op de dictees verwoordde: "Ach, al die Latijnse termen bekijk
ik niet: je komt ze alleen maar in Breskens tegen!" De knip-en-plakgeneratie
houdt zich voornamelijk met
knip-en-plakwerk bezig, als ze al geen knäckebröd eet. Een knockdown is een
graadje lichter dan een knock-out. De kobmeeuw vloog in de zoo boven de kob (een antilope). Koeweit en de Koerilen hebben elk
hun eigen koeterwaals. De koekenbakker bakte koekebrood
en pannenkoeken. De kokardebloem is een tuinsierplant. De koek-en-zopietent
stond in de koek- en Hanzestad Deventer. Tijdens het koffie-uur gedijde de
koffiedikkijkerij; er werd ook nog koffiegedronken (van
coffeepads, anders geschreven: koffiepads) en er werd koffie verkeerd
genuttigd.
3. Zoeken op
'*kola*' geeft alleen: kolaboom, kolanoten en kola-extract, naast pikolan (een draagstok van bamboe). Veel meer vind je met
'*cola*': chocolade-ei, bricolage (broddelwerk),
cérémonie protocolaire (protocollaire ceremonie:
voorgeschreven plechtigheden bij een officiële gebeurtenis),
chocoladefondue, -mousse en -milkshake,
ecolander (kruising van een heckrund met een
Schotse hooglander), colatie (colatuur:
filtreren), focolarini (leden van een kleine
gemeenschap van leken en priesters voor het 'Werk van Maria'),
interscolair, lightcola, coca-cola (koolzuurhoudende
bruine frisdrank op basis van kola-extract), cola-pils, cola-tic,
percolator (doorzijgapparaat), piccola morte
(tijdelijk verlies van bewustzijn door narcotica of
extase), pina colada (cocktail van
kokosmelk, ananas en rum, veelal met ijs), rucola (wilde slasoort), sc(h)ola
cantorum (koor van geoefende zangers in
gregoriaanse gezangen), sint-nicolaasgebak van Sint-Nicolaas en una
giornata particolare (een zeer bijzondere dag).
4. Raak
vooral niet in de war: de colaplant is de kolaboom, kola's zijn de vruchten
ervan. Hij wil overal zijn kokkerd, zijn grote neus, insteken. Köfte is een
Turks gerecht van gebakken (lams)gehaktballetjes
met kruiden. Het kohlpotlood levert de make-up voor je ogen. Een kojak is een
kruising tussen nerts en sabel. Een bouffante [lange
gebreide wollen das] wordt trouwens ook sabel genoemd. Het Land van
Kokanje staat niet vol met kokanjemasten. De koks-in-'t-ruim borgen de
kokendhete vleet op. Een koksiaanse en een coccejaanse hebben slechts dit
gemeen: hun genus. Koka! De judodemonstratie van de judo-equipe liep ten einde.
De kondee is de haardracht zoals
Indo-Europese vrouwen in voormalig
Nederlands-Indië die hadden. Kondt ge wel tijdig beslissen? Een comprimé (comprimés, comprimeetje) is een pastille van
samengeperste droge stof, vooral van geneesmiddelen. Kun je met een ijskompres
een turbocompressor koel houden? De compressibiliteit bepaalt de uiterste
compressie, hoever je kunt comprimeren. Tot hoever kun je met je avances gaan
bij haar? Tot hoe ver zou ze met me mee naar de noordpool willen? Ik kom pas
als mijn morele kompas compassie getoond heeft. In ons bedrijf is hij mijn
compagnon, bij onze misdaden mijn kompaan. Het eet- en drinkgerei werd gebruikt
bij het eet-en-drinkgelag. Op de kolchoz [groot collectief
Russisch landbouwbedrijf] werden kolbaszworstjes geserveerd. Het
gaskomfoor was voorzien van alle comfort. Ben je nog op het koninginnedagfeest geweest?
5. Het koningsbrood (driekoningenbrood)
eet je op het driekoningenfeest (Driekoningen, 6
januari). Op Epifanie komen de wijzen uit het Oosten (Caspar, Melchior en Balthasar) bij het
Christuskind. De koninginnedagvierder kon het
koningschap geen reet schelen. De kongeraal werd met congadrums verdreven. De
klant is koning: hij is Koning Klant (dichterlijke
vrijheid, niet zo in wdb.). Hartenbeesten zijn hertenbeesten (kongoni's, niet in VD). Bij de crash vlogen de
kop aan staart (tête-bêche) gestapelde
bierglazen in het rond, de kop-en-schotels bleven heel. Het kooltje-vuur is wel
een adonis [plant], maar geen jongeling van
zeldzame schoonheid. Leggen kooi-eenden kooi-eieren? Nee; dat zijn
batterijeieren. Een kookaburra is een ijs- oftewel lachvogel. In het
Koninkrijksstatuut staat vreemd genoeg niets over de koninkrijkszaal. De
kortaangebonden vrouw droeg een kort aangebonden corselet. Het kornoeljehouten
kastje kraakte in zijn voegen. De ara papegaaide (geval
van echolalie): koppie-krauw (tussenwerpsel:
uitroep van een papegaai, tegen een papegaai zeg je liefkozend (gewoon): koppie
krauw of kopje krauw). Het kordon kreeg na afloop cordon bleu te eten.
Met een kornet kun je vissen, een kornet kun je dragen. De kornet speelde op
zijn bugel (kornet) en at bonbons uit een
cornet [papieren doosje voor bonbons]. Zijn
obligaties zaten in de blikkendoos.
6. Hij ging
kopje-onder, maar kwam weer boven water, hij kwam weer helemaal erbovenop. Een
korakora is een Moluks verplaatsingsvehiculum. Ik ben die 100 hellermunt, die
koruna, meer dan kotsbeu. Bij een kostuumfilm speelt een costumier een rol,
maar dan wel letterlijk! Kortgeleden zei hij nog, dat de laatste zege lang
geleden was. Een creools-Surinaamse vrouw zie ik nog niet meteen de koto [op een citer lijkend Japans snaarinstrument] bespelen.
Naar kouroi (enkelvoud: kouros) mag ik graag
kijken. VD schrijft kravatten, van GB moet je cravates schrijven en kun je dus
een cravateverzameling hebben, terwijl dat bij
VD een kravattenverzameling is! De krabbekat droeg een kousenband.
Een krantencorpus kan vele miljoenen woorden bevatten (het
letterkorps is daarbij niet van belang). Met dat krankjorume porem (ponem) van hem was hij in de lorum. Er is geen
koutje aan de lucht (hier wordt niet de kauw
bedoeld), zo koutte hij vrolijk voort. Zijn gekout eindigde pas in het
historische kraantje-lek. Een krabbenschaar is een krabbenpoot, een
krabbenscheer een plantje, de scheren.
7. Zo, eerst
in Danzig (thans, Pools: Gdańsk, niet in wdb.)
de krakowiak dansen en dan een lekkere krambamboeli [punch,
ook wel: jenever]! Hoeveel krachs (crashes)
zijn er in de twintigste eeuw wel niet geweest? Zoeken op '*loi*' geeft veel
mooie dicteewoorden: alkaloïde, allopolyploïde, aloïne (aloëbitter),
aspidosperma-alkaloïde, blaxploitation, bouilloire (schenkketel,
theeketel op een bijpassend komfoor), catharanthusalkaloïde (vinca-alkaloïde), een cello-intro, celluloid en
celluloïde, colloïd en colloïde, cloisonné (van
vaatwerk, email; antoniem: champlevé), in de couloirs der Kamer,
cycloïde (radlijn, roltrek),
émail-cloisonné, ergotalkaloïde, esprit gaulois (boertige
grappigheid), floid (voor buitentennisbanen),
hoi polloi (de menigte, de massa),
horeca-exploitant, hors la loi (vogelvrij),
hypocycloïde, iboga-alkaloïde, loipe, loirewijn, moment de gloire (finest hour), een acute myeloïde leukemie (betreft het been- of ruggenmerg), oloysiketi (Sranantongo:
halsketting), parloir (spreekkamer),
piccoloïst, ploing (nabootsing van het geluid van
een snaar die wordt getokkeld), solo-instrument, tabloidpers en
tetraploïde.
8. Vervolg:
princesse lointaine (onbereikbare geliefde),
varioloïden (lichte vorm van pokken, hoofdzakelijk
bij gevaccineerden) en webloid (samentrekking
van web en tabloid). Om dit dictee tot normale proporties op te blazen,
zoeken we naar '*oil*': hard-boiled, empiretoilet, eau de toilette (verkleinwoord: eau de toiletteje), contrepoil (tegenvleug) en tegenvleug (contre-poil!) = cirkeldefinitie (gelukkig
staan al die woorden nu niet meer in VD), een vaatwand coilen, boilie (aasbolletje voor sportvissers), aardgasboiler, à
la belle étoile (in de openlucht, onder de blote
hemel), jetfoil (draagvleugelboot),
langue d’oïl (taal in Frankrijk boven de Loire),
parboiled (snelkokend), passepoil (boordsel, paspel), passepoileren, poilu (soldaat aan het front, in Frankrijk in de Eerste
Wereldoorlog opgekomen benaming), renvooiletter, spoiler, toile (model in katoen van een haute-coutureontwerp),
toile cirée (Belgisch-Nederlands, spreektaal: wasdoek),
voilà (ziedaar), voilage (overslaggordijn), voile (sluier)
en een zoïlus (kleingeestig criticus).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten