3407 Dictee vrijdag 18-08-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1034) √ x

Dictee – dictees [3407]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee nov 2019 (4), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1034)

1. Die meepikgewoonte (pak-meegewoonte) is verderfelijk. Taaladvies heeft een lichte voorkeur voor 'kalligynaefobie' boven 'caligynaefobie' [doorgestreepte niet in wdb.]: angst voor mooie vrouwen. Ken je de ijlbode Pheidippides, 490 v.Chr. (de spartatlon is van Athene naar Sparta)? De S-romanum is de signum romanum [S-vormig deel dikke darm]. In VS' spread-eagle oratory (adelaar, bombastische retoriek) komen onvermijdelijk The Star-Spangled Banner (nationale volkslied) en de stars-and-stripes (nationale vlag) aan de orde. De turista [oe] is de reizigersdiarree of reisziekte, toeristenziekte, maar dat laatste ook het stendhalsyndroom (syndroom van Stendhal: overweldigd zijn door schoonheid). De man met de stiff upper lip hield zijn poot mooi stijf. De st(j)elphoevebewoners genoten van de stinsenflora [GB/VD ook: z]. Het was een stille zaterdag. Met een stock américain wordt een dump bedoeld. Een stint is een spiering of een (kleine) bonte strandloper.

2. Een super-G is en super-giant (skiën). Zijn vriendelijkheid was superkeitegek. Let op: 'moment suprême' is Frans, 'suprême/supreme moment' is Nederlands (beide ook qua uitspraak!). Het paard van de hafiz (Korankenner – de hoofdstukken zijn soera’s) leed aan surra(ziekte) [bloedziekte bij o.a. paarden], daar helpt suramin – zeer giftig geneesmiddel tegen slaapziekte – niet tegen; zijn belager droeg surahkleding [een zwaar (kunst)zijden weefsel] en hij bestudeerde uiteraard soera's [hoofdstukken Koran]. VX [bepaald type] en tabun zijn zenuwgassen. Een SWOT-analyse (sterkte-zwakteanalyse) bekijkt: strengths, weaknesses, opportunities, threats. Via de tapregeling (1973, academisch personeel) kon je een tapplaats krijgen in het kader van de TAP: de Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen. Protestantse collega's van een overleden predikant bezorgen de weduwe een annus gratiae [mv. anni – collega’s zetten werk voort t.b.v. financiële baten voor de echtgenote]. Dat is ten algemenen nutte: ad usum publicum, b.p.d. = bono publico datum (geschonken ...), equus publicus – slooft zich er al dan niet in schijn voor uit, ten gemenen nutte, iets ten beste geven, in commune bonum = ten algemenen nutte, onteigenen via een nutswet [moet ten algemenen nutte zijn], onteigeningswet, openbaar register en t.a.n.

3. De getallen geven het aantal nullen achter de een – voor de denkbeeldige komma – dan wel het aantal cijfers [nullen inclusief de 1] achter de komma aan!

Bij yotta- (Y – 24) hoort quadriljoen. bij zetta- (Z – 21) triljard, bij exa-
(E – 18) triljoen, peta- (P – 15) biljard, tera- (T – 12) biljoen, giga-
(G – 9) miljard, mega- (M – 6) miljoen, kilo- (k – 3) duizend, hecto-
(h – 2) honderd, deca- (da – 1) tien, en verder van groot naar klein: deci- (d – 1) 1/10 = 0,1 – etc. –, centi- (c – 2), milli- (m – 3), micro-
(μ – 6), nano- (n – 9), pico- (p – 12), femto- (f – 15), atto- (a – 18), zepto- (z – 21) en yocto- (y – 24). Dat laatste gaat dus over een (één) quadriljoenste (0, 000 000 000 000 000 000 000 001 of 1/1 000 000 000 000 000 000 000 000) en alles is volgens het SI-stelsel (Système International d'Unités).

In VD verder nog: quintiljoen = 10^+30, sextiljoen = 10^+36, septiljoen = 10^+42, octiljoen = 10^+48, noniljoen = 10^+54, deciljoen = 10^+60, centiljoen = 10^600, milliljoen = 10^+6000, ziljoen = onbekend getal, zeer groot, googol = 10^+100, googolplex = 10^googol en googolplexian = 10^googolplex.

4. Pardon, ik wilde geen aangiftebiljet (E-biljet = verkorte versie), maar een teruggavenbiljet (VT-biljet, V staat voor voorlopige, T voor teruggave). ABOP's [Algemene Bond van Onderwijzend Personeel] en Abva's [Algemene Bond van Ambtenaren] leden zijn al lang geëclipseerd. Ook NOV'ers [Nederlandse Onderwijzersvereniging] , AOb'ers [ook nu nog: Algemene Onderwijsbond] en NGL-leden [Nederlands Genootschap van Leraren] zijn er al lang niet meer. Op het thee-uur werd er theegezet en -gedronken; er was ook vraag naar thee citroen (en ook: rum-cola en cola light). Hij is futurologiehistoricus(!). Een BE-tov-biljet geldt voor taxi en openbaar vervoer. Vier Polen hadden via een pool ingezet op wie die ene poolbiljartpoule zou gaan winnen. Een nobiljon is een notabele. Verder: bataljon, franskiljon en postiljon (maar: postillon d'amour). In NL is een van-minister verantwoordelijk en de voor-minister tweede [m/v].

5. Vergelijk: botellon [feestende crowd via internet], bouillon, brave crillon [aanspraak strijdmakker], brouillon [klad, schema] carillon, cellon [celliet, vervangt celluloid], cotillon [dans], medaillon, modillon
[S-vormige console onder kroonlijst], oreillon (ook: orillon, bolwerksoor), reveillon [nachtelijk feestmaal kerstavond en oud(e)jaar, Frankrijk, België], sémillon [wijnstok, witte wijn], tenaillon (bij vestingbouw – klein verdedigingswerk) en vanillon [tropische klimplant, ook: vrucht ervan]. Jakkes, die woorden kende ik niet: jak (knoros, bromrund), yakitori (Japans spiesje met stukjes kip), yakult (melkachtige drank) en yakuza (de Japanse georganiseerde misdaad). Zomaar, *harr*: dirty harry (rouwdouw, ook: rou/auwdouwer – vgl. een handige harry, ene Harry, dikke Harry!), geharrewar, harrejasses, harrejakkie, harrel (hennepvezel), harrewarren, harrewarrerij, (Finse) harrier (brak, hond), harries (borsten – ook: bobbies) en harring (ring bij sluisdeur of -poort – geen haring dus).

6. Verder: harrypotterbril, scharre (+n, ploegschaar), scharrebier, -bijter, -kruid en -tong, scharreren (frijnen = gehouwen steen voorzien van smalle evenwijdige groefjes), Tom, Dick and Harry (Jan, Piet en Klaas, Jan en alleman, Jaan, Peer en Pauw), Harry (mansnaam): ene Harry, een handige harry, dikke Harry [tw.] en scharrelproducten. Men vermoedde dat de ddos-aanval [distributed denial of service] een tigtal slachtoffers gemaakt had, maar het bleken er tig duizend te zijn. De eerste stand omvat de geestelijkheid, de tweede stand omvat de adel, de derde stand omvat de (boeren en) burgers [Fr.: Tiers-Etat] en de vierde stand omvat de arbeiders. In het Engels is de vierde stand de fourth estate, t.w. de pers (en de andere media). De bona vacantia is het (feodaal) recht op alle intestate [= zonder testament] erfenissen in een bepaald gebied. Zoeken naar *estate* geeft ook appestaten [eetregelcentrum (in de hersenen)]! In Friesland was de potestaat [machthebber, zelfgekozen aanvoerder] in de middeleeuwen ook vast een potentaat. Een surveillancestaat is een bigbrothermaatschappij.

7. Op *etat* o.a.: aetatis suae (op de genoemde leeftijd – bij portretten), anno aetatis suae (a.e.s. – in zijn (haar) zoveelste levensjaar), à tort et à travers = doldriftig, lichtvaardig, bètatron (deeltjesversneller), coup d'état (staatsgreep), état-major = alle officieren van een oorlogsbodem, foetatie = ontstaan van zwangerschap, metataal = taal over taal, vgl. metatalig, raison d'état = staatsraison = staat is niet aan eigen wetten gebonden, re-interpretatie(!), tarte tatin = appeltaart met bodem boven,
anti-etatisme [tegen veel staatsinmenging], Bijbelinterpretatie, flamenco-interpretatie, a.e. = anno aetatis = in de leeftijd van – op portretten en ook op portretten: aet. = aetatis = in de leeftijd van. DEET is N,N-di-ethylmetatolueenamide (een insectenwerende stof).

8. De afkorting q.b.f.f.q.s. betekent: quod bonum, felix, faustumque sit = hetgeen goed, gelukkig en gezegend moge zijn (of: God geve daartoe Zijn zegen) en q.f.f.q.s. betekent: quod felix, faustumque sit = hetgeen gelukkig en gezegend moge zijn (of: God zegene dit). De afkorting S.T.L.L. op grafstenen betekent: sit tibi terra levis = de aarde zij u licht. De loopster kwam maar twee tienden van een seconde tekort voor de overwinning. Het economische umfeld [milieu] maakt deel uit van de dito umwelt [alles wat een mens omgeeft]. Onvervroren (brutaalweg - unverfroren) klampte hij de douairière met haar bloezende uniseks bloes (ook: aaneen, ook: blouse) aan. Zo'n uretrorragie [bloeding urinebuis] is best heftig. Het is daar vanbuiten kareel [vierkante, gebakken steen], vanbinnen bordeel. Te gek: verre-murailles zijn muurglastableaus. Een vleister kan mooipraten en heeft mooi praten. VIDO is in NL de Stichting Vrouwen in de Overgangsjaren. Ook die vrouwen passeren weleens een voptraverse [vohp – ook: vop-traverse – vee-joo-pee]. VOS'sters zijn onderdeel van Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving. Is hij nu oud- of vrij-katholiek? De afkorting W [2023: geen punt meer!] staat voor 'westen'. De wallen in Amsterdam [als eigennaam ook: De Wallen] worden de walletjes genoemd. Wij sliepen in een wagon-lit, slaapwagen, slaapcoupé.

 

 

3406 Dictee donderdag 17-08-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1033) √ x

Dictee – dictees [3406]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee nov 2019 (3), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1033)

0. Tip voor dicteeteksten in Word (niet afbreken aan eind van de regel): met de zgn. zachte return (Shift+Enter) ga je naar een volgende regel, zonder dat die – zoals bij een harde return, Enter – met een hoofdletter begint!

00. (27-11-2019:) Aantal lemma's VD opgelopen tot 387.565 (was: 387.152).

1. De powwow [au] (periodieke ceremoniële bijeenkomst) van de indianen vond onder de pawpaw [au] (boom) plaats. Ze genoten daarbij van een sawpaw [oh], een snack (bapao). Een sadhoe is een mannelijke rondtrekkende asceet in India en een sadhvi een vrouwelijke [uitspraak?]. De woorden 'kievit' [ih] en kieviet [ie] mag je wel in een dictee gebruiken: je spreekt ze immers verschillend uit! Het Indonesische gerecht lontong [rijstblokjes, pittig vlees, groenten] wordt meestal geserveerd in santen (mv., kokosroom). In screwballcomedy's spelen halvegaren lachwekkende verwikkelingen. Dat doen wij echt niet: aaisykjen [kievietseieren zoeken en al dan niet meenemen] en skûtsjesilen [wedstrijdzeilen met skûtsjes – Friese tjalk]. Skaeve huse zijn asowoningen. Kom omaatje, gaan we (verpleegstersmeervoud) tandenpoetsen [GB] ? Hij moet veel taotjo [tau-tjoh – pasta] eten, want hij doet aan taolu [tau-loe – een Chinese gevechtssport]. Haal jij even koffie to go? Men zou hem daar tewerkstellen. De boeman naderde à pas comptés, met afgemeten schreden. Inderdaad: twitteren is tweeten, een tweet (T/twitterbericht) versturen [thans: X'en]. Hij kreeg een bara [platte ronde koek] van urdimeel (geen dreig-e-mail) [urdi: SR de eetbare zaden (boontjes) van een zeker tropisch tuinbouwgewas].

2. Met *ville*: baskerville (lettertype), bidonville (voorstad met krottenwijken – blik), bougainville(a) of trinitaria (plant), calville (geribde tafelappel), euville (zekere Franse kalksteen), tenue de ville (wandelkostuum), vaudeville (luchtig toneelstuk), villegiatuur (zomerverblijf buiten, op het land), (paard) villen, villeus (vlokkig) en vaudevilleachtig. Enne ... de karmijn [2023] de Sonnaville, een winterappel! En weer eens met *iy*: bhaktiyoga, bigiyari (lustrumfeest), kaffiya (geblokte hoofddoek = keffiyeh), kiyu (leerlingengraad bij budo), krobiya (zoetwatervis SR), külliye (bijgebouwencomplex moskee), mashrabiya (rooster tegen invallend zonlicht, Arabische wereld), ouguiya (munt Mauretanië – MRO), (renminbi) yuan (munt China – CNY), riyal (munt Saoe/udi-Arabië – SAR, nieuw, ook van: Qatar, QAR! – de rial in Iran – IRR, Jemen – YER en Oman – OMR), rufiyaa (munt Malediven – MVR), siksiyuru (zingende cicade), sukiyaki (Japans gerecht) en teriyaki (idem, vgl. teppanyaki), taqiyah (gebedskapje moslims), zawiya (islamitisch klooster) en kiwiyoghurt.

3. En vergeet niet de Japanse Oekiyo-e = de school van het vlietende leven [prentkunst]. En GB nog: (naast kaffiya) keffiyeh en kufiyyah - niet meer in wdb. en kundaliniyoga [hogere staat van bewustzijn bereiken]. Met *yi* (een selectie): myiasis (parasitisme vliegenlarven), myiologie (leer muggen en vliegen), nimbyisme, pinyin (transcriptiesysteem van Chinese karakters naar het Latijnse schrift), polyidie (samenwerken pangenen), polyinterpretabel, polyisocyanuraat (pir – kunststofschuim voorwarmte-isolatie), puseyisme (ritualisme, anglokatholicisme, Oxfordbeweging), fyi = for your information, (management)buy-in , dandyisme [dandy: iets minder ongunstig dan fat] , eddyisme (gebedsgenezing christian science), roleplayinggame [computerspel waarin de speler zich inleeft in een personage], stegomyia (2023 niet meer in VD – gelekoortsverwekker), Tanganyikaan, toyisme (kunststroming met spelelement), YiB (yobibyte), yield (rendement op een kapitaalsinvestering), yin (het passieve (vrouwelijke) beginsel in de kosmos vs. yang - mannelijk), yippie (politieke hippie), yips [nervositeit --- > missen bij golf], hockeyidool en hillbillyinstrument.

4. Een ifo is een intelligent flying object (soort drone?). Een lp is een long-playing record, een elpee dus, langspeelplaat. Een ufo is een
niet-geïdentificeerd vliegend voorwerp = vliegende schotel (unidentified flying object). Violuurzuur is – jazeker! –
5-hydroxyiminobarbituurzuur. GB nog: cobuying [coöperatieve inkoop: met meer mensen meer onderhandelingsmacht], mccarthyisme [GB, Rode Angst – internet, niet in wdb., anticommunisme] en privacyinstellingen. Safe sex is veilige seks. Salve is ave [ee]. Een sandalwood is een sandelhoutpaard. Jazeker: 'sans tache' is zonder vlekje (en zonder dakje op de a ...). Een keulenaar, zo'n reuzereuzenaak, kan veel Keulenaars vervoeren [= in vervoering brengen, meeslepen – of gewoon: meenemen]. Scuba: self-contained underwater breathing apparatus.

5. Simavi stond oorspronkelijk voor Steun in Medische Aangelegenheden voor Inheemsen. En Stimezo voor Stichting voor Medisch Verantwoorde Zwangerschapsonderbreking (thans: StiSAN = Stichting Samenwerkende Abortusklinieken Nederland).
(St.-)Anna-te-drieën is een afbeelding van de Heilige Anna (de moeder van Maria) met een kleinere Maria, die Jezus (op schoot) draagt. Veel van die sjonnies en anita's – ook wel johnny's en marina's – verdwijnen naar skaeve huse. Onze achtertuinvakantiebestemming geeft VD weer als Achtertuinië, Balkonië, Environs-la-Maison, Tuinesië of
Côté-de-Jardin. Wil je de skiuitrusting vast klaarleggen? De vertaling van 'rixari de lana caprina' is 'ruziemaken om niets'. Specialist? Dat ben je bij lange na zomaar niet ...! Dat staat echt zwart-op-wit.

6. Sinds kort staat VD toe, dat een jan-weetal [2020 OK] en een
lijsje-weetal een alleszins gelukkig en congruent, gelijkvormig huwelijk sluiten ... De lororekening [uit het Italiaans] van een bank, dat is hun derdenschuld. Het femur (mv. femora) is het dijbeen. Wij [namens VD] schrijven: parel van de Jordaan, parel van het Zuiden (Noorden), parel van de Waddenzee, parel van de Poel [geen idee meer … (:-))], groene parel van Groningen (maar: Groene Parel), groene hart van Holland (maar: Groene Hart) en ook nog: Meisje met de Parel (van Johannes Vermeer), de Mona Lisa van het Noorden (ook: van Nederland).

7. Een topinamboer is een aardpeer. Bij een kiss-and-ride
[BE: zoenzone, NL ook wel: zoen-en-zoefstrook] zie je vaak een bord met 'K+R' [kaa-èh-nèhr] erop. Let wel: in BE is het KISS ook een Kandidateninformatie- en Selectiesysteem (elektronische sollicitantenbank van de VDAB = Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding). Vanuit Duitsland kennen we nog het KISS-syndroom (Kopfgelenk Induzierte Symmetrie Störungen = letsel aan de bovenste nekwervels, dat is ontstaan in de baarmoeder of tijdens de bevalling) en het verwante KIDD-syndroom (Kopfgelenk Induzierte Dyspraxie und Dysgnosie = letsel aan de bovenste nekwervels, dat gepaard gaat met dyspraxie = medisch: stoornis in het vermogen tot het uitvoeren van gerichte handelingen – ook wel: DCD = developmental coordination disorder en dysgnosie = medisch: defect in het denkvermogen – tot tweejarige leeftijd KISS-syndroom geheten). Het woord 'stafchef' heeft als meervoud 'stafchefs', 'chef-staf' heeft als mv. 'chef-stafs' of 'chefs van staven' (GB ook nog: 'chefs-staf'). Een kiddo is een kind (uit het Engels). De kidoesj is de sabbatswijding. Die man drijft een horecaonderneming. Het was heftig: veel van-zich-af-bijterij [van zich af bijten!].

8. Duitsers. Wie kan het verschil uitleggen tussen Sudeten-Duitsers en Wolgaduitsers, VD misschien [Ik niet]? Verder zijn er Neder-Duitsers [Nederlander van Duitse afkomst = Nederduitser] en Volksduitsers, Oost-Duitsers, West-Duitsers en Zuid-Duitsers. Je kunt personen annexeren [VD] = inlijven. Leg uit: Atlantikwall en Englandspiel. Een scheldnaam voor Duitser is boche (ook: hunnen, mof, moffin, moffenhoer, moffrikaan, rotmof, teutonen, valutaschwein). Ook mijn vader was in WO II spitter [graafwerk voor de Duitsers]. Dingen die een Duitse naamgever hebben: draisine [loopfiets], heroïne [harddrug, diacetylmorfine], löss (kleefzand), lugerpistool, lumbecken (boekbinden, rug, sterke lijm), magirusladder [uitschuifbaar, brandweer], manuldruk [oe - drukprocedé voor niet meer – nieuw – verkrijgbare boeken, een manoel is trouwens een steppekat], niobium [Nb, 41, nioob] , quisling [collaborateur], sulfonamiden [-ide en mv.: lastig verhaal!], Togo (lijkt wel op koffie to go) en wurlitzerorgel [zeker bioscooporgel van Duitse makelij = maaksel].

 

 

3405 Dictee woensdag 16-08-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1032) √ x

Dictee – dictees [3405]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee nov 2019 (2), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1032)

1. Een helicopterview is een helikoptervisie, maar een helikopter heeft wel een helikoptercrew: snapt u het? En weet u al wat een octokopter [kleine helikopter, 8 rotoren] en een quadcopter [op afstand bestuurbaar, 4 propellers] zijn? De voorlezer uit de Thora heeft een jad [aanwijsstok] in zijn jat [hand]. Hashi zijn Japanse eetstokjes. Hij behoort tot de doorgewinterde he's [hee, heteroseksueel, vgl. he-man – hie-mèhn - ge­pro­non­ceerd man­ne­lij­ke man]. Zij zweert bij homeopathica [homeopathische geneesmiddelen]. De hoogtezonnenstraling kan natuurlijk nooit de authentieke zonnestraling vervangen. Weinig woorden op medeklinker + 'zer' [VD]: (de nacht van) Schmelzer, mamzer (joden: ongeoorloofd kind, kwajongen – vermamsen = verraden), cisterciënzer [kloosterling], cluniacenzer [idem], glanzer (arbeider), gonzer (hor), Kretenzer, begrenzer, premonstratenzer [norbertijn], schranzer, veinzer, met harzers worden Harzer kanaries [uit de Harz] bedoeld , ausputzer, kiebitzer [kijkt toe en geeft commentaar], spritzer [witte wijn + koolzuurhoudend mineraalwater], buzzer [zoemer, pieper] en jazzer [jazzmuzikant]. Rest met *ser (:-)).

2. Inenen werd ik gewaar dat we in enen uit moesten rukken. Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig: intellegenti pauca. Een isteken is met symbolen een =-teken. Insidieus = gemeen, venijnig, invidieus [niet in wdb.] = afgunstig, benijdend. Benijdenswaardig is invidiae capax en het argumentum invidiam = een argument waarbij wordt gespeculeerd op afgunst of lage hartstochten. Wat de eerdergenoemde he's betreft: dat zijn dus geen janetten (jeanetten = homo’s). Jeu-de-boult hij echt regelmatig [jeu de boules spelen]? Er staat kip tikka masala op het menu. De taka is de munteenheid van Bangladesh (BDT). Op Kol Nidree/ei wordt de kol-nidree/eitekst [gebed] uitgesproken . Een capuchon draag je, een cabochon ook: dat is een halfronde slijpvorm van edelstenen. Kimbrisch slaat op een Germaanse volksstam [de Kimbren], het Kymrisch [niet in wdb.] is de taal Welsh: alfabetisch: i/y en G/W! Dan heb je ook nog Rotwelsch en Kimmerisch [de Kimmeriërs woonden tussen Donau en Don].

3. Dat is Chinees, Latijn, koeterwaals, Luikerwaals, algebra, hogere wiskunde, niets, te duur, een raadsel voor mij. De lijst wordt steeds langer: een lhbtqia'er is een lesbienne, homo, biseksueel, transgender, queer, interseks of aseksueel. Een lebaal, een dikke paling wordt in plakken gesneden. Een Lombard of Lombardijer (en ook een Lombaardse) komt uit Lombardijse of Lombardische streken. En lombaards = lombards: bonen, hoen, vrouw [die is plomp]. Een lombard is een pandhuishouder en hanteert lombardtarieven en -rente. Een lombarde = een eenvoudige, niet-gebroken sierletter in middeleeuwse handschriften, uit de tijd voor het gotisch schrift. (De plaats van) de Engelse effectenbeurs is Lombard Street. De Boheemse broeders waren de hernhutters (ze aten vaak een hernhuttertje = bepaald zandgebakje); de Loutere Broeders vormden een school van islamitische filosofen (10e eeuw). De löylyyoungadult [young adult] deed zijn werkgoed aan.

4. Een babyyell? Dat was toch gewoon janken en jengelen, huiliehuilie doen? Een middelbareschoolleerling is een middelbare scholier op de middelbare school. Een colaplant is een kola(boom). Een compel [èh] is een aanmaning (en een kompel een mijnwerker). We aten vis (kwikwi) en kregen als lekkers (zoete) kweekwee toe [gebak]. Mijn geld is op, gelukkig heb ik mijn magotje [spaarvarken] nog. Hij heeft zijn maîtresse gemaitriseerd [de baas spelen over]. We zullen malkander geen Liezebet heten [elkaar niet bedriegen]. Moeilijk samen te stellen, makkelijk te schrijven: makartboeket. De mamzel [gouvernante] moest op de mamzer [o.a. kwajongen] passen. We hebben een mooi manihotje [heester, bv. maniok] geplant. Lekker bij een pizza margherita 2025, zo'n margarita! De marshallers vind je op een vliegveld. Om het bloempotje zat een cache-potje [papieren omhulsel, sierpot] met een marte/ikootje [aap] erop afgebeeld. Met zijn matelotje [ronde strooien hoed] op genoot hij van de matelote [BE: stoofschotel van vis in wijn].

5. Raar, dat er bij maxi-jurk sprake is van klinkerbotsing: de j is immers geen klinker ... * Zie einde alinea! Let op: u krijgt nog een bevestigings-e-mail! Een miek is een microscoop en een mike is een microfoon. Een montagnarde is een bergbewoonster. Met de minuut ging ik meer twijfelen: schrijf je minuscuul en minutieus nou echt zo? Quod est [q.e. = hetgeen betekent] (vergelijk: 'ita est': zo is het). Met CF wordt de cystic fibrosis (cystische fibrose), taaislijmziekte, muco, mucoviscidose aangeduid. Dat hebbeding is een must-have ** Zie einde alinea!. In de musichall werd een musical opgevoerd. Na de Golf van Biskaje volgde het Nauw van Calais. Die ex-New Yorkse burgemeester gaat nu voor president. De term voor steniging is lapidatie. Je doet toch geen lavas [maggi] op de lavash [zeer dun brood]? Een loerah is een kepala kampong [dorpshoofd, Indië], toch? Myologie is de leer van de spieren, myiologie de leer van vliegen en muggen [zelfde uitspraak!]. Montagne russe is vla met biscuit, charlotte-russe is roomijspudding met biscuit. (Muay-)thaiboksen [begin zin!] is een harde vechtsport.

* Aanvulling: de Technische Handleiding is hier (wel) duidelijk over! GB: de combinaties i+j, e+ij, e+ui en i+i leveren een klinkerbotsing op in een samenstelling (gummi-jas, vanille-ijs, college-uitstap, sproei-installatie), maar niet in een ongeleed woord of een afleiding (bijectie, beijveren, geuit, kopiist).

** In VD ook: must-see, must-carry, etc. GB heeft o.a. must(-)carryverplichting: daar lijkt een streepje te ontbreken. 2023: oké!

6. Wat is eigenlijk het verschil tussen een wannahave en een
must-have? Juist: het streepje! Ethiopië heeft de birr (ETB), Eritrea heeft de nakfa (ERN), sinds 1997. Er zijn wel nee-nee-, nee-ja- en
ja-nee-, maar kennelijk geen ja-jastickers. Hij was in ongenâ [ongenade] gevallen, maar is nu weer in genâ [genade] aangenomen. Als ik panisch word, moet ik aan de god Pan [Romeinse mythologie: Faunus] denken. De pechakucha was overduidelijk en superovertuigend (Japan, 20 dia's, 20 s elk). Zo'n aandoening is passager (zjee – medisch: voorbijgaand), het is een passagère aangelegenheid. In de farmaceutica is pyrrool gewoon azool (pyrazool is een chemische verbinding). Ook een peronist [Perón] kan best een pyrronist [Pyrrho: twijfel brengt de waarheid] zijn. We beleefden een prima de luxe vakantie. Er werd door de regie al gecued [regieaanwijzingen geven], toen de acteurs nog gequeued [in de rij] stonden. De rayonante gotiek is de gothique rayonnant [tussen de hoge en de flamboyante in]. De munt van Maleisië (Engels: Malaysia) is de ringgit (MYR), die van Myanmar de kyat [tsjaht] (MMK). Is dat wel oorbaar (kies – niet: oir = nageslacht)? Al heel lang fout in mijn lijst: moet zijn: pakoeli [geelharthout] met oe!

7. Geelhart(hout) dus. We lagen voor pampus (drank) en we zaten voor pampus (eten) en ons pampusjacht lag (het was heel lang geleden) voor Pampus. Bij het schrijven van 'pandemonium' kun je het beste aan een demon (pan = geheel) denken. Een papper vreet en een pappert zuipt. Papillotten – gekroesd stukje papier dat men om het been van koteletten enz. doet – doen me denken aan de Franse term 'en papillote' [van ge­rech­ten be­reid in bak­pa­pier of alu­mi­ni­um­fo­lie]. De Papoease bevolking, dat is Papoea's bevolking. De munt aldaar is trouwens de PGK (van Papoea-Nieuw-Guinea: de kina). Het Parisch marmer komt van Paros, de parisappel van Paris. De Heilige Maagd is de maagd Maria, de Moeder Gods. Een pawpaw [au] is een roomappel [ook de boom]. In Engeland kun je 20 pence [bedrag] met 20 penny's [munten] betalen. Waar is dat peridotje [chrysoliet] gebleven? Na het offeren volgde een persadtraktatie [zekere zoetigheid - hindoeïsme].

8. OSAS is het obstructief slaapapneusyndroom. Ik werd er kierewiet van: mijn pen was pierewiet [weg, foetsie]. Bij het pierewaaien namen we een pierenverschrikker (borrel). Voorheen kon je echt nog geen pinokkioneus hebben [toen: cch – dat nog wel in GB!]. Is dat een contradictio in terminis [tegenstrijdigheid in gebruikte woorden]: poepchic, op zich een poepchique uitdrukking? Ook jij hebt één urethra [urinebuis] en twee ureters [urineleider]. Probeer niet om die pot-au-feu [stoofpot …] in een pot à feu [decoratieve vaas] te stoppen! Je kunt natuurlijk wel al je pots-de-vin [fooien] in enkele pots de chambre [nachtspiegel] bewaren. Eigenlijk moet je in een dictee
push-upbehaatje schrijven (vgl. push-up-bh’tje of nog beter:
push-upbustehoudertje – afkortingen mogen immers i.h.a. niet ...). Hij eiste pronte [prompte] betaling. Duurt zo'n quart d'heure de Rabelais – ook gevoelsmatig – even lang als de 15 minutes of fame duren? Gaan jullie naar Spanje? Quién sabe (wie weet)! De CHF is de Zwitserse [Confoederatio Helvetica – CH op Zwitserse auto's] frank. De banlieusards leven als randstedelingen in hun randstad. Die oudeklareclub [oude klare = oude jenever] grossiert in recht
op-en-neers (ook -neren = gewone klare - je hebt ook nog jonge klare = jonge jenever). Een reveillon is een nachtelijk feestmaal, een reveil een opleving – denk aan het Reveil van 1830: vernieuwing godsdienstig leven – en je kunt de reveille [sein om de troepen te wekken] blazen.

 

 

3404 Dictee dinsdag 15-08-2023 (3) – dictee Oefendictee augustus 2023 (2) √

Dictee – dictees [3404]

[Dit wordt t.z.t. Dictee van de dag 1134]

Oefendictee augustus 2023 (2)

1. We dronken een paar malbecs [wijnstok, rode wijn]. Een malaxeur is een kneed- en mengmachine. Het is confisqueren [in beslag nemen] en confisqueerbaar, maar confiscatie en confiscabel. Opera’s kunnen samen meerdere grande(s) finales hebben. Met ricotta (kaas) kun je gnudi (mv. – njoe-die) [Italiaans gerecht, meervoud] maken. Hou(d) vol: kop hieps [hoofd omhoog]! Een âme de boue [Frans: ziel van modder] is een verachtelijk wezen. Een amelancier is een krentenboompje. Een amelang is een amerijtje, een ogenblik(je). Hij pleasede me. Ik was ooit competitieleider van een korfbalregio. Ik heb zojuist enkele collector’s items, waaronder meerdere poetiniana [Poetin], verworven. De euthanasie [genadedood, voortijdig] voorkomt een dysthanasie [onwaardig levenseinde]. Een driezit is een driezitsbank.

2. Een meisje van duizend [1000] weken [18, 19 jaar] is (ongeveer) een meisje van drie zesjes (18 jaar). De vier plantensoorten (vruchten) die op Soekot, het Loofhuttenfeest van de joden, gebruikt worden zijn: etrog (mv. etrogim), aravot (= mv.), hadassim (= mv.) en loelav (mv. loelavs of loelavim). Als je gaat autopetten, heb je daarna geautopet [vgl. autopedaal]. Een troubleshooter moet trubbels oplossen. Na het upgraden werkte het geüpgradede programma veel beter. Ik vind haar nogal bitchy [kattig]. Boven droeg ze een gimpje (guimpe - tu­len halsbe­dek­king met ba­lein­tjes), onder gympjes (gympies, gympen - gymschoenen). Bij het haasje-over springen gaat het soms haastje-repje. Regionale uitdrukkingen zijn: ‘t en doet [begin zin: 't En doet ...] en ten doet = toch niet. Hup Holland hup, laat de leeuw niet in z’n hempie staan, vgl. hempje-licht-op [drank].

3. Gezocht op *gout* (VD): agouta (solenodon = lijkt op grote spitsmuis, giftige beet, ook almiqui, op Cuba), arrière-gout (nasmaak, onaangename bijsmaak), à son goût (naar zijn/haar smaak),
coming-out (uit de kast komen), degout (afkeer, walging), degoutant (onsmakelijk, walgelijk), degouteren (doen walgen), de haut goût
(sterk gekruid), dug-out (voor reservespelers, bv. bij voetbal), egoutteur (wals papierindustrie), gedegouteerd zijn van … (walgen – BE), goût de contradiction (neiging tot tegenspraak, dwarsdrijverij), goûter (lichte maaltijd in de namiddag, vieruurtje), gouteren (proeven, goedkeuren, goûter gebruiken), goutte militaire (druiper = gonorroe, gonorroea, tikker), gouttière (dubbele, parallel lopende haarlijntjes).

4. Verder: hang-out (ontmoetingsplek voor gelijkgestemden of dito website), hang-outen (ww.), lamsragout (, etc. = navarin - /na­va­rɛ̃/), le goût de la perfection qui stérilise (het onvruchtbaar makende verlangen naar volmaaktheid), opting-out (terugtrekken uit collectieve regelingen sociale zekerheid), spoorwegoutillage, en kledingoutlet. In GB verder niets interessants bij *gout* en *goût*. Een inchoatief ww. zoals bevriezen heeft best iets actiefs. De winter heeft goed ingezet. Ken je trouwens die hasjscenehashtag? Bij ‘par exemple’ (p.e. of p.ex.) moet je aan exemplarisch denken. Een paret(te)maker is een druktemaker. Par excellence is bij uitnemendheid. Jeux de mots zijn woordspelingen. Een Madonnabeeld is een madonna.

5. De Vliegende Vis is een sterrenbeeld. Dat is een kick krijgen van, kicken op … Hij hoefde maar te kikken en zij stond voor hem klaar. In de liefde is zij een rupsje-nooit-genoeg. De gose is een uit Duitsland afkomstig zurig bier (van tarwemout). Een go see betreft een fotomodel en een potentiële opdrachtgever [ontmoeting daartussen]. Je schrijft ‘leidinggeven’ en dus ook leidinggegeven en leidinggevend(e) aan elkaar. Bij agile leidinggeven is er sprake van wendbaar, lenig van geest, flexibel samenwerkend. Wij geven leiding, jij gaf leiding en het is duidelijk dat wij leidinggaven. Wat houdt het lamarckisme in? Evolutie is aanpassen aan de omgeving, resulterend in erfelijke eigenschappen. Een leplam is een potlam, ben je leblam, dan ben je leplazarus. De leb is de lebmaag. Kan het nog gekker: een dame-jeanne [mandfles] helemaal gevuld met madame-jeanettes [Spaanse pepers]? Mallepraat is gekkenpraat.

6. Zijn optreden was low key [onopvallend], een lowkeyoptreden dus. Het is filet americain [preparé], maar stock américain en mal américain. Zotteklap is onzin. Een maréchale is een maarschalkse. Bij een pizza margherita 2025 kun je best een margarita drinken. Mexico: mx [internet] en MX [ISO-landcode]. Moeder Gods, Moeder van de Goede Raad en Moeder van Smarten of der Zeven Smarten zijn benamingen voor Maria, de Heilige Maagd. Zouden ze in dat mottekasteel ooit mattentaart gegeten hebben? Met muzak [achtergrondmuziek] wordt niets-aan-de-handmuziek [niets aan de hand] bedoeld. Na niesen heb je geniest, na niezen geniesd. Als een sporter chookt (ww. choken), dan blokkeert die [bij het begin van een wedstrijd]. Een driehoek heeft 0 diagonalen, een vierhoek 2 en een vijfhoek 5. Maar een 100-hoek; een n-hoek?

7. Oplossing in alinea 8 onderaan! Een opa-en-omadag is een oppasdag, een Opa-en-omadag een onofficiële feestdag [4 juni]. Een crimen is een misdaad. Een orleanist was een aanhanger van de Orléans in Frankrijk (tijdens de restauratie). En het peronisme, dat verheerlijkt Perón. Oud Europa, dat is West-Europa. Droeg Madame de Pompadour ook pompadoeren kleding? Onbekend. Paratroepers zijn parachutisten. Sjachelen is sjacheren [min­der­waar­di­ge, on­ge­re­gel­de of be­drieg­lij­ke han­del drij­ven]; dat doet een sjacheraar. En wat is een hasjiesjsjacheraarsfiguur voor iemand? Pauillac [P wegens begin zin] is een medocwijn en fladderak is brandewijn met citroen en suiker. Een PET-scan [po­si­tron emis­si­on tomography of positronemissietomografie] gebruikt licht radioactief materiaal in de bloedbaan. Een
pietje-ongeduld wordt gemakkelijk een janongeluk. Welke clubs zitten er in de play-off [promotie] en de playdown [degradatie]?

8. Tja, … een honderdhoek ABCDEFG… Neem een hoekpunt, bv. D. Van daaruit kun je 99 lijnstukken trekken, maar twee daarvan
[CD en DE] zijn geen diagonalen, maar zijden. Zo kun je dus vanuit D 99 – 2 = 97 diagonalen trekken. En dat kan vanuit de 100 hoekpunten dus 100 * 97 = 9700 keer. Maar let op: dan heb je dus een keer BF gehad, maar ook FB. Zo zijn er steeds dubbele of dubbeltallen. Het juiste antwoord is dus 9700 : 2 = 4850. Als je dat voor een n-hoek doet, krijg je: n-3, dat n keer en daar de helft van, resultaat ½ n (n – 3). Controles: neem n = 3 (driehoek), dan komt er 0 uit (klopt), voor n = 4 (vierhoek) krijg je ½ * 4 * (4 – 3) = 2 (klopt) en voor n = 5 (vijfhoek) krijg je ½ * 5 * (5 – 3) = 5 (klopt). Zo ook voor n = 1.000.000 – natellen in figuur is geen alternatief: 1/2 * 1.000.000 * 999.997 = 499.998.500.000 ('klopt')!

 

 

 

 

3403 Dictee dinsdag 15-08-2023 (2) – dictee De Taalstaat 2023 – woorden van de spellingbee van zaterdag 12 augustus 2023 √ x

Dictee – dictees [3403]

De Taalstaat 2023 – woorden van de spellingbee

VI zaterdag 12 augustus 2023

Dit waren de woorden die de beide kandidaten in de spellingbee 

hardop moesten spellen.

1. essay

2. beloega

3. respijt

4. okapi

5. sjacheren

6. cognac

7. cadet (een militair)

8. (ze) breit (een trui)

9. kruidvat

10. vergrote (foto)

11. syllabe

12. wiet (marihuana, weed kan ook – zelfde uitspraak!)

13. stiletto

14. luitist

15. smiley

16. livrei

17. yuppie

18. (het) gelag (betalen)

19. toermalijn

20. heit (vader, Fries: heit en mem)

21. houdgreep

22. labyrint

23. kadet (broodje)

24. bestede (tijd)

25. vinyl

26. tweed (zeker weefsel)