Dictee
– dictees [2735]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
OUD 272, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee
van de dag (585)
1.
Vier heel fraaie voltooid deelwoorden zijn: ge-e-maild,
ge-e-commercet, ge-m-bankierd en gepay-tv'd. Hier is nog een
nuttige spellingtest: bijna-crisis, bijna halfeen
[GB – toelichting – ook: half een],
bijna-doodervaring, ex-manager, examen, exitpoll, ex-collega,
niet begrijpend, niet geschoten
[niet-geschoten]
is altijd mis,
niet-roker,
niet-rokerscoupé, niet op de
fles, non-profitorganisatie, nonouders
[nu
of nooit],
non-stop, non bis in idem [niet
2x terechtstaan voor zelfde feit],
nongans, nonnenklooster, oud-burgemeestersbal, oudtante,
oudkatholiek, oud-notaris, Sint-Jozef, de onechte sinterklaas,
Sint-Anna, de echte Sinterklaas, Sinte-Clara, sint-bernardshond
en prins Bernhard (naamgever
van het Prins Bernhard Cultuurfonds).
2.
Voor de volgende woorden zou ik je potlood maar even
punten: adjunct-commissaris, adjunctschap, aspirant-arts,
aspirantenteam, aspirant-bewoner, aspirant-ledenvergadering,
chef-hervormer, chef de mission, chef-dirigenten, chefsache,
chef-kokwedstrijd, chef lege dozen, chef d'équipe,
chef-d'oeuvre, interim-akkoord, interimkantoor(!),
interim-premier, interimjob, interim-voorzitters, kandidaat-land,
kandidaat-lid, kandidaatsexamen, kandidaat-rechter,
stagiair-officier, stagiairplaats, substitutieregel en
substituut-griffier.
3.
Ook in uw aandacht worden aanbevolen: assistent-arts,
assistentiearts, assistent-professor, collega-astronaut,
collega-sterren(!),
collega-boer, leerling-kok, leerling-verpleegkundige,
leerlingbegeleider, leerling-kleermakersclub, leerlingenstelsel.
Dictee-instinkers zijn ook: meester-architect,
meesterdief,
meester-glasblazer, een hele goede meesterkok,
meester-opzichter, meesterbrein, meestergraad en meester-kok (de
chef van de koks).
4.
De commissie-Davids kraakte het eindverslag-De Boer voor
de interim-regering-Verhofstadt volkomen af. Herkent u de
nabepaling in:
advocaat-fiscaal, auditeur-militair,
directeur-generaal,
executeur-testamentair, minister-president,
ex-minister-president, viceminister-president, gouvernement-generaal,
proces-verbaal en secretaris-generaal?
5.
Waarom schrijf je het zoals je het schrijft: ik-persoon, ik-roman,
ikzelf, über-ich, wijzelf, wij-zij-gevoel, ja-stem, jawoord,
neekamp,
nee-stemmen, ing-achtervoegsel, jaknikken (voor
jabroer spelen), jaknikker
(olie-installatie),
ja knikken (versus
nee schudden), ten-vorm, de- of
het-woord, neen-antwoord en nee-uitslag? De
Knokke-Heistenaar
ging naar Centraal Afrika. Op de Twentse Achterhoekboerderij spraken
ze Twents-Achterhoeks.
6.
Voor de volgende schrijfwijzenkeuze is
bepalend of het een nevenschikking of een specificatie betreft:
fundamentalistisch-gereformeerd, een geo-etnische aanduiding als
Arabisch-nationalistisch, salonsocialist, niet alle
orthodox-protestanten behoren tot het zuiver in de leer zijnde
orthodox protestantisme, een democratisch socialist zal niet vaak
extreem liberaal zijn, wel extreemlinks. Omdat dit een moeilijk
onderwerp is, volgen nog enkele voorbeelden: je kunt zijn:
nieuwrechts, onrooms, Hutumilitant of jongliberaal, een cryptofascist
voelt zich niet aangetrokken tot het cowboykapitalisme, de leden van
de rooms-rode coalitie waren extreem autoritair, één lid ervan was
luthers-evangelisch. We leven in een militair-industrieel complex en
bespraken dat met de
directeur-eigenaar van het
hotel-café-restaurant. Administratiefrechtelijk
slaat op administratief recht, sociaalpsychologisch op de sociale
psychologie, historischtaalkundig op de historische taalkunde en iets
historisch-taalkundigs wordt historisch en taalkundig bekeken.
7.
De post 9/11-generatie heeft geen behoefte aan een vitamine C-kuur,
mogelijk wel aan Wereldoorlog I-poëzie. Schrijf vooral niet fout:
het ex librisje en de ex librissen in de ex-libriscatalogus, de
zittende doctores honoris causa keurden de
nieuwe
doctor-honoris-causakandidaat.
8.
Het a priori suggereerde een a-prioristische benadering. Het
staakt-het-vuren was het gevolg van het bevel: staak(t)
(archaïsch)
het vuren. Het jageknik (jaknikken)
en neegeschud (neeschudden)
verhinderde de inderminneregeling niet. De schouten-bij-nacht
[ook:
schout-bij-nachts] gedroegen zich
laag-bij-de-gronds tegenover het stoppen-met-rokenprogramma. Van
origine Engelse woorden schrijf je zo in het Nederlands (we
signaleren tendensen
– ook met z):
mijn liefdesbaby's zijn spelling en grammatica, T-bonesteak,
designerbaby, designerdrug, backstage, back-wounding calumny
(Shakespeare),
commonplace, chief technical
officer (CTO),
lifeline, pullover,
rock-'n-roller, critical
path method
(CPM),
lifestyle, dead end job, bodyart, showroom,
electronic data processing
(EDP),
five o'clock tea, floating rate notes, life sentence, old boy(s)
network, uppercut, public relations officer, humanresourcesmanager
(hr-manager),
publicrelationsmedewerker (pr-medewerker),
re-engineering, stiff upper lip, whodunit, gin-tonicliefhebber, white
collar worker, trade-union, musichall, world wide web,
multiplechoicetest, would-beschrijver, bull's eye, non-profit,
intensive care en bigshot.
9.
De gogogirl ontwikkelde haar ritme naar de à gogo muziek. Het aantal
Engelsgerelateerde woorden is schier eindeloos: Danish blue,
meritgoods, upper ten, bigband, close reading, sciencefiction,
intensivecareafdeling, make-upremover, second opinion,
shakenbabysyndroom, in de/the
winningmood, dirty-minded, fastfoodketen, all right, time-outproject,
readymades (objets
trouvés), overkill, giveaway,
first hand, latenightshow, bird's eye view, chewinggum, afternoontea,
close-up, writer's block, allday, all clear, het
writer's blocksyndroom(!),
standstillbeginsel, brown-eyed, reallifesoap, trade-unionlid,
havenots, high society, allriskpolis, back-uppen en
lay-outen,
no-goarea, worstcasescenario, open source en shoppingcenter. De
lastminutereis werd last minute geboekt.
10.
Volgens de coming man ontbrak de finishing touch aan de leading lady,
kwestie van finetuning. Dit break-evenpunt was een point of no
return. Als we het trouwens over botsende klinkers hebben, moet u de
volgende woorden maar eens opschrijven: priëlen, auto-ongeval,
papaja- en vanille-ijs, zo-even, skiër, olie-import, spreiovertrek,
familie-uitje, irreëel, co-educatie, gala-avond, egoïsme,
massa-executie, druïde, macho-uiterlijk, buiig, pseudo-islamitisch,
snijijzer, hoboachtig, groei-jaar, skiavontuur, re-integreren,
babyeczeem, haikuoverblijfsel, koffie-extract, ik/hij
beïnvloed(t),
acajou-inkleuring, lelieachtig, tjaptjoi-etentje, coassistent,
roei-equipe, caféachtig, Wii, wiiën en wiiitis,
loco-ondervoorzitter, parvenuyup,
giga-elektronvolt
(GeV),
zijingang, lila-achtig, eeneiig, café-eigenaar, judoën, auto-ijzer,
acajouachtig, chaos, menu-uitdraai, reünie, kiwi-ijs,
paleoantropologie, kooi-indeling, papaja- en cranberryyoghurt,
antioproerpolitie, de-escalatie, preambulant en mini-essay.
11.
We zijn er nog lang niet: reünie en re-unificatie, anti-Iers,
CDA-achtig, NAVO-oefening, comité-image, caféaanbouw, zoiets,
zo-even (maar:
zoiets!), preëmptief,
coïncidentie, Kanaän, kopiist, beijveren, geijkt, biënnale,
duümviraat, salonfähig, geuit, cyanide, gratuit, intellectuele,
vacuüm, aorta, faëton, jaguar, chaotisch, judaïca, sjiitisch,
conciërge, hobbyist, intuïtie, coalitie, embryo, geranium, diëten,
coëfficiënt, Emmaüs, sanguine, deïsme, coöperatie en zijig.
Onderschat ook het schrijven van de volgende woorden niet: clientèle
(cliënteel),
dalai lama, dies, taifoen, continuüm, musicienne, fröbelschool,
Inuit, maestro, iaën, sanguinisch, boiler, aerosol, opticien,
carrière, extranei, linguïst, paella, exquisiet, perpetuum mobile,
taekwondo, pinguïn, Nieuw-Guinea, tweeërlei, geëuropeaniseerd,
maestoso, baccalaureus, weeïg, promovendae, variété, deiktisch,
bel paese, quiz, überhaupt, aioli, bedoeïen, geijld, jouïsseren,
twee-eiig, genuïen, drieënhalve, furiën en genieën. Een biljard
biljartballen maken is net zo'n sisyfuswerk als vullen van het vat
der Danaïden. Om drie uur zouden we scheep gaan.
12.
Er zijn heel wat indexen (indices):
de BMI (body
mass
index),
de queteletindex
(QI),
de midkapindex, de CBS-koersindex, de
citatie-index en onder andere
de Dow-Jonesindex [verkorting:
Dow-Jones].
