2722 Dictee vrijdag 20-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (579) √

Dictee – dictees [2722]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 278, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (579)

1. Die cocasse cocakauwer is een koddige coquero [beide synoniemen]. Coccidiosis is een hoenderziekte veroorzaakt door kokken (cocci). Een coccejaan is een volgeling van Coccejus (en een koksiaan van De Cock). Het cockaynesyndroom [snel verouderen] is een erfelijke ziekte. Een cochleair implantaat zit in het slakkenhuis (cochlea). Kun je met cochenille-inkt het woord 'schildluis' schrijven? Je hebt cockringen [penisring] en servetringen. De cockney [uit volksbuurten Londen] met zijn cockerspaniël sprak vloeiend Cockney(dialect) = platte Londense volkstaal . Cocoonen doe je in huiselijke kring. De gecocufieerde [bedrogen] echtgenote spuugde (spoog) vuur.

2. Een coelacant is een grote, primitieve beenvis, coelenterata zijn holtedieren en coeliakie [3 x see] is een ongeneeslijke stofwisselingsziekte. Coërcitief is bedwingend. In Amsterdam is het begrip 'cohenniseren' (naar burgemeester Job Cohen, niet meer in VD) ontstaan. Coïonerie is koeioneren (koeienoren is iets anders …), een coin de feu is een huisjasje. Colchicaceeën zijn tijloosachtige planten. De colgateglimlach en de prodentglimlach concurreerden met elkaar. Bij een militaire aanval vindt vaak collateral damage [nevenschade] plaats. Collect bellen doe je met een collect call. Een clarence is een 4-wielig rijtuig (vierwielig rijtuig). Een claviger is een conciërge op een gymnasium.

3. Mijn partner was clean-shaven. De clavicula (meervoud: clavicula's, claviculae) is het sleutelbeen. De codex argenteus is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. Het shirt van Pele is een collector's item. De codex constitutionum is een van de vier delen van het onder keizer Justinianus tot stand gekomen Corpus Juris Civilis, verbindend sedert 534. Die collega-econoom was tevens zijn collega proximus. De Staten-Generaal, de Raad van State, de Algemene Rekenkamer en de Kanselarij der Nederlandse Orden zijn de Hoge Colleges van Staat. Die passage wordt col legno [met het hout van de strijkstok] gespeeld.

4. Een collodionbaby wordt met een hoornpantser geboren. Die ziekte heet trouwens ichtyosis congenita (in het Nederlands: ichtyosis, visschubbenziekte). Een colloquium doctum is een toelatingsexamen tot de universiteit. Het collyrium is oogwater. Het gebruikte lettertype kan in een colofon vermeld worden. Het colombier [bjee – Fr.] is een zeker papierformaat. Zou een colombine nog weten dat zij gekleed is als het liefje van Harlekijn? Marcheren kun je doen in colonnes. Het colorfieldpainting is een abstracte schilderstijl. Het columbo-effect ontstaat door zand-in-de-ogen-strooierij (een soort van
voor-de-gek-houderij?). Met een colt schoot hij de COM, computer output on microfilm, aan flarden. Ook non-combattanten kunnen heel goed combatlaarzen (kistjes) dragen.

5. Tijdens het combinen [aaj] werd de combine [ie-nuh] gesmeed. Come sopra betekent in de muziek: als boven. De comitas gentium (comitas inter gentes) is de hoffelijkheid tussen de volken. De secretaris-generaal had een comité-generaal [geheime zitting] bijeengeroepen. In België heb je comité I (Inlichtingen) en comité P (Politie). De commedia dell'arte is een kluchtspel. Zij reageerde niet comme il faut [zoals het behoort]. Ze zaten alweer te commercen [commerce spelen], of was het cometten [comète spelen]? De commissaris van de Koning(in) is voorzitter van GS (Gedeputeerde Staten) en PS (Provinciale Staten). Een commis-voyageur is een handelsreiziger. Commodo tuo betekent: als het u gelegen komt. Ze bezat common sense [gezond verstand] en toonde commitment [betrokkenheid]. In België is communautariseren gewoon defederaliseren. In een commune is er commune bonum [gemeenschappelijk bezit]. Ze leven in communio bonorum, gemeenschap van goederen. Communi consensu [met algemeen goedvinden] werd de vergadering verdaagd.

6. De Comorese munteenheid [Comoren, republiek in de Indische Oceaan, bestaande uit de eilanden Grande Comore, Ansjovan en Mohéli] is de Comorese frank [KMF]. Met de compact camera maakte hij een opname van de compactdiscspeler. Een compliment à crochet heeft wel iets van een boemerang [bedoeld om er een terug te krijgen]. De compliceverklaringen deden de medecomplice de das om. De kinderen speelden levensgevaarlijk met dat combustibele (brandbare) goedje. Een commilito (meervoud: commilitones) is een wapenbroeder. Een composer is een zetcomputer. De verdachte was niet helemaal compos mentis [bij zijn verstand]. Een comprimeetje [comprimé – pastille van droge stof] vind je bij geneesmiddelen. Een compte-rendu is een financieel verslag. Con affetto is met gevoel, con amore met liefde en con brio met vuur.

7. Comstockery is het als verwerpelijk afdoen van iedere vorm van censuur, met name die op de literatuur (GB ook: tt). De conceptbegroting is gereed. Bij de conceptual art is de verbeelding ondergeschikt. Het Europese concert was een vredesoperatie [1814-1914]. Concha's zijn doopschelpen. Chocolade concheren [langdurig schommelen en wrijven bij 60 à 90°C] doe je met een conche(machine). Conchyliën zijn schelp- en/of schaaldieren. In een concies [s – beknopt] betoog kwam hij tot de pointe [clou]. Het Concilie van Trente en het Tweede Vaticaans Concilie waren geen voorbeelden van een algemeen of oecumenisch concilie. Dat was een concludent [afdoend] argument. Eensgezindheid, concordia, is naar de godin der eendracht genoemd. Je hebt concrete kunst, concrete poëzie en concrete muziek (musique concrète). Een stofnaam is een concretum, net als een voorwerpsnaam en een verzamelnaam. De aanduiding 'vlam' voor 'liefde' is een abstractum pro concreto. De concursus realis is de meerdaadse samenloop van strafbare feiten.

8. Een contrail [oh ee] is een condensatiestreep. Een condictio indebiti is een vordering wegens niet verschuldigde [niet-verschuldigde] betaling. Van André Malraux [vgl. Malraux’ werken] kennen we de condition humaine, het menselijk tekort. Een condottiere is de aanvoerder van huursoldaten in het Italië van de veertiende en vijftiende eeuw. Voor promotie is een goede conduitestaat een conditio sine qua non [absolute voorwaarde – c.s.q.n.]. Een confidenceman [oplichter] kun je niet vertrouwen. Een confiseur is een banketbakker; normaal is zijn winkel niet confisqueerbaar [op te eisen]. Naast het loyaliteitsconflict kennen we het Balkanconflict en het cao-conflict. De Nederlandse uitdrukking 'voor kopie conform' wordt afgekort tot cc [copie conforme, carbon copy, vgl. cc'en]. De non-conformiste (nee, niet die uit het klooster!) gooide de knuppel in het hoenderhok van de confrères die verenigd waren in hun confrérie. De confuse congadrummer kreeg zijn congé [ontslag].

9. Het confucianisme is de leer van Confucius. Hij was compos sui, zichzelf meester. De dames J. en L. zijn dicteeweduwen. Is dat ook het voorland van de dames D. en Van D.? Het geconfabuleerde [verzonnen] verhaal veroorzaakte veel ophef. Confisqueerbaar is confiscabel [in beslag nemen]. De congopauw komt uit de binnenlanden van de Congo. In Rome heb je de Congregatie voor de geloofsleer en de Congregatie voor de katholieke opvoeding. In de VS is er het Congres; je bent daar Congreslid. Het Congres van Wenen en het Wener Congres (1814-1815) zijn synoniemen. Ze deelden niet illegaal het conjugale [echtelijk] bed; dat hoort immers bij het connubium [huwelijk].

10. De conquistadores veroverden Amerika in de zestiende eeuw. Hij was connataal [aangeboren] doof. Door consanguiniteit [bloedverwantschap] waren ze consanguien. Hij stond ons consilio manuque [met raad en daad] terzijde; later bleek dat hij een consigliere [raadsman van de maffia] was. Ken je de consequenties ervan? De consommé staat als soep bekend. Wat met een demper gespeeld wordt, is con sordino. De constanten van Planck en Boltzmann zijn onvergelijkbaar. Het Consulaat was de regeringsvorm met drie consuls in Frankrijk van 1799-1804. De Akte van Consulentschap was een geheime overeenkomst in 1766.

11. Levensmiddelen zijn niet-duurzame consumptiegoederen. De contante waarde van een toekomstig bedrag wordt aangeduid met de letters CW. Met ware contemptus mundi [wereldverachting] pleegde hij zelfmoord. Wat doet de afdeling contentieux van de Raad van State [geschillen van bestuur behandelen]? Contigue [guu-wuh] dorpen zijn naburig. Het conto a metà is in de boekhouding een halve rekening. Een conto de reis [ij] was een rekening in reis (later: escudo's en thans: euro's, althans in Portugal). Haar gedrag was contra bonos mores, in strijd met de goede zeden. De contra-alt is de lage alt. Voorbeelden van de contradans zijn de anglaise en de écossaise. Een contraptie is een uitvindsel, een uitvinding zonder gebruikswaarde. Die manier van doen is contra naturam [tegennatuurlijk], erger nog: contra legem [onwettig, tegen de wet].

12. Een contraseign zet de verantwoordelijke minister. Wat hij doet is contrasigneren, medeondertekenen. Een jantje-contrarie is een dwarsligger. Het contrareformatorische gedachtegoed stamde uit de Contrareformatie van de zestiende en zeventiende eeuw. De burgerlijke samenleving rust op een contrat social [stilzwijgende overeenkomst die ten grondslag ligt aan de burgerlijke samenleving]. Hij aanvaardde de contrecoup [tegenslag, terugstoot] à contrecoeur [met tegenzin].

13. Een cybercafé is een virtueel café. Een cyborg is een fantasiewezen dat half mens, half machine is. Een cycloop is een reus met één rond oog in het midden van het voorhoofd. Een cyclostyle is een stencilmachine om mee te stencilen. De cynicus kon cynisch lachen. De cyperse kat speelde in het cypergras. De cystic fibrosis (CF) is de taaislijmziekte. Via cystografie werd cystitis vastgesteld. De letters CZK staan voor de Tsjechische kroon (koruna) en czs is de afkorting van centrale zenuwstelsel.

 

2721 Dictee donderdag 19-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (578) √

Dictee – dictees [2721]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 279, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (578)

1. Als voorafje hadden we een consumptie-ei en als toetje een consumptie-ijsje. De ziekte was contagieus [besmettelijk]. Dat is geheel conto vostro (vostro conto) [voor uw rekening]. Een contre-épreuve is een afdruk in spiegelbeeld ter controle. De bewijsvoering bevatte contradictiones explicitae [uitdrukkelijke tegenstrijdigheden]. Was deze vrouw consummabel en haar appel consumabel? Een aantal muziektermen zijn: con grazia (bevallig), con moto (levendig), con precisione (heel nauwkeurig), con sordino (met demper) en continuo [aanhoudend]. Conveniencefood is gemaksvoedsel. We kennen de Nationale Conventie (Frankrijk, 1792) en de Berner Conventie. Een conveyer is een transporteur. Een convoyeur begeleidt een konvooi.

2. De coolingdown staat tegenover de warming-up. Het co-ouderschap is niet eenvoudig. Zijn copia verborum [woordenschat] was enorm. De afkorting COPD staat voor chronic obstructive pulmonary disease. Een copperhead is een giftige Amerikaanse ratelslang. Zoek eens op wat een copoclefiel [verzamelaar van sleutelhangers] is. De een zijn dood is de ander zijn brood; de ultieme restanten daarvan zijn voor de coprofaag [dier dat uitwerpselen eet]. Een copula is een koppelwerkwoord. De armzalige copycat imiteerde Chaplin. Een ander woord voor coq-à-l'âne is wartaal. De coq au vin is een gerecht van kip. Coquilles Saint-Jacques zijn jakobsschelpen. De stad Korinthe had een nogal Korinthische omgeving.

3. Hij droeg een corduroybroek [corduroy broek], of was het een manchesterbroek [manchester broek]? Een beetje bonbons doe je in een cornet. Een cornet-à-pistons is een koperen blaasinstrument; verkorting: piston. Cornrows [vlechtjes van kroeshaar] zijn een soort van kapsel. Met cornucopia (meervoud: cornucopiae) (synoniem: cornu copiae, mv. cornua copiae) wordt de hoorn des overvloeds bedoeld. Coronairarteriën zijn kransslagaderen. Na een coronary bypass [omleiding; CABG-operatie = coronary artery bypass grafting] is coronary care [hartbewaking] broodnodig. Corpo di bacco is de bastaardvloek 'goeie hemel'. In de studentensociëteit heerste een corporale [van: corps] sfeer. De corporate governance [onderneming financieel-maatschappelijk verantwoord leiden] was van hoog niveau. Het corps de ballet [geen solo's] verzorgt het groepswerk. Het Corpus Christi is de geconsacreerde hostie. Het corps diplomatique – waaronder attachés (m. of onbenoemd) – wordt aangeduid met de letters CD. Het corpus delicti was verdwenen. Corrida's (corridas(!) de toros) [stierengevechten] zouden verboden moeten worden. Een corselet is een combinatie van korset en bustehouder.

4. De hoogleraren verschenen cortègegewijs. De Cortes is senaat en volksvertegenwoordiging in Spanje en in Portugal. Ze was een coryfeeënplakster. In de wiskunde is de cosech de cosecans hyperbolicus. De cosa nostra vinden we op Sicilië. Een cosmetologe bestudeert de cosmetiek. De cosmos [plantje] is een veelkleurig klein onderdeel van de totale kosmos. Costa's [deel van de Spaanse Middellandse Zeekust] vindt je collega in principe niet in Costa Rica. Costumier [ie] recht is gewoonterecht en een costumière naait kostuums. Op een cosy corner [hoeksofa] neem je je gemak. Een beklaagde kan bij contumacie [verstek] veroordeeld worden. Hij was een vet coole kerel, zelfs supervetcool. Coördinaten zijn meestal cartesiaans [naar: Cartesius, René Descartes].

5. Coplanaire punten en lijnen liggen in één vlak. De copywriter moest het copyrightteken gebruiken. Vreemd: corvo rarior albo, zeldzamer dan een witte raaf. Hij had de genuttigde cornedbeef [figuurlijk] nog op zijn cornea [hoornvlies] staan. Corriger la fortune is valsspelen door een valsspeler. Bij het cotardsyndroom [waan van niet te bestaan of al dood te zijn] heb je weinig tot geen levensbesef. De coteriegeest tierde welig. De côtes du Rhône heet kortweg rhônewijn. Een cotoneaster is een dwergmispel. Cottagecheese is hüttenkäse. Een cottage orné is een villa of klein landhuis in landelijke stijl. De coulissefiguur bepaalde in feite door zijn optreden de couleur locale [sfeer].

6. Het is niet allemaal couleur de rose, rozengeur en maneschijn, al leek de wereld rozegekleurd [analogie, GB]. Een couch [kautsj] is een ligbank, een couche [koesj(e)] een laag verf en een couchette een geïmproviseerd bed. Heb je de schrijfwijze van coulombtje [uitspraak!] al meegekregen? Met countervailing power [macht om monopolisten te neutraliseren] kun je monopolisten neutraliseren. De
country-and-western is de countrymuziek. In een coup d'oeil [oogopslag] zag hij de coup de théâtre [ommekeer, wending] van de coup d'état [staatsgreep]. Haar coup de foudre [plotselinge en onweerstaanbare verliefdheid als bij een blikseminslag] voor zijn neef gaf hem de ultieme coup de grâce [genadeslag]. Een courgette is een zucchino.

7. Het courtisanegezelschap at couscous uit Noord-Afrika. In de couponnetjestrein [Belgische spaarders op weg naar Luxemburg] werd coupagewijn [te uitgesproken van smaak; om te versnijden] gedronken. Couragewater [jenever] geeft je heldenmoed. Op de couveuseafdeling was het stil vandaag. Een cover-up is een zorgvuldig geregisseerde operatie om iets geheim te houden. Een cowboyfilm is een wildwestfilm. Een cpa [see-pee-aa] is een centrale post ambulancevervoer, het CPB het Centraal Planbureau. Cpi staat voor characters per inch en CPI voor Consumentenprijsindex. De cpr is de cardiopulmonary resuscitation, de hart-longreanimatie. Een CPU is een central processing unit, de centrale verwerkingseenheid (cve) van een computer.

8. Een cracker is een criminele hacker. Cradle-to-cradle is het beginsel van ultiem hergebruik. Oude koek is in het Latijn: crambe repetita, crambe bis cocta of crambe recocta. Het crapuul [gespuis] kwam in opstand. Die meid is crazy [gek]. De CRC is de Costa Ricaanse colon. Een creabea is een vrouw met een creatieve hobby. Ben jij creationist [schepping] of darwinist [evolutie]? Het sluitende creditsaldo (niet te verwarren met de kredietruimte) staat aan de debetzijde. De crémant is een slechts licht( )mousserende wijn. De angstaanjagende creep [ie] [engerd] was horribel [afgrijselijk, gruwelijk] creepy. De snelle verassing was een verrassing. Soep à la crème is met room bereid.

9. Creneleren is bekantelen [niet in GB, VD]. Na de crème brûlée [nagerecht] kwamen de crème de cacao, de crème de menthe, de crème de vanille en de crème de cassis [alle: likeuren] op tafel. Desgewenst was er onder het gefiedel op de cremona [een viool] ook koffie met crème fouettée [slagroom; BE ook: crème fraîche] beschikbaar. De creolistiek bestudeert de creoolse (Afro-Surinaamse) talen. De bijna gecrepeerde crêperiehouder (uitbater van een pannenkoekenhuis) vertelde dat je een crêpe suzette [flensje met likeur mv. crêpes suzettes (of)] wel, maar een crêpe georgette [enk., = weefsel, net als crêpe de Chine] niet kunt eten. De cretin [kropmens, ezel, idioot] met kropziekte verborg zich achter de cretonnen gordijnen. De om creuse [Japanse oester] vragende man was criant irritant. Het was een crime voor hem, maar zijn cri du/e – VD coeur werd gehoord. 

10. Crimen laesae majestatis is majesteitsschennis. De onbeantwoorde liefde dreef hem tot deze crime passionnel. Cristallitis is ontsteking van de ooglens. Een croche is een achtste noot [vgl. double croche, 1/16]. De croesus was zo rijk als Croesus. Ondanks crohn (de ziekte van Crohn) croonde [enigszins overdreven romantisch, half neuriënd zingen] de man er lustig op los. Croque is de verzamelnaam voor croque-monsieur en croque-madame. De rechtsback gaf een crosspass. De cross-over is een combinatie van (muziek)genres. Crosssectoraal [verschillende sectoren vergelijkend] lijkt mij een containerbegrip. Het gerecht was en croûte [met knapperig korstje] gebakken. Een crown, voormalige zilveren munt van vijf shillings, is een kroon. De cruzeiro in Brazilië is vervangen door de real [BRL].

11. Wat was me dat een crunchy [knapperig] koekje! Een crumble is een Engels toetje van kruimeldeeg met vruchten. Cruft's (niet meer in VD) is de grote tweedaagse hondententoonstelling te Londen, in februari. De csardas (GB, VD ook: tsardas) is een Hongaarse volksdans. Een cubaan (havanna – uit Havana) kun je roken, een cuba libre drinken. Bij het cubitaletunnelsyndroom heb je een gsm-elleboog dan wel een telefoonelleboog. De cubitus is overigens de elleboog. De cucurbitaceeën omvatten de komkommerfamilie. Jij kent alle ins en outs nog; ben jij de laatste der Mohikanen?

12. Ook een christelijke scholengemeenschap (csg) heeft een centraal schriftelijk examen (cse). Een côtelette suisse is gevuld met ham en kaas. Een coupe-file is een voorrangskaart. Wat doet een coverband? Wel, die rijdt [van nieuw loopvlak voorzien] of speelt [covers = nieuwe versie van oud lied]. Een crèmerie (B.-N.) is een ijssalon. De crêpe de Chine is een licht zijden crêpeachtig weefsel. Een croton is een kreeftsbloem. In Nederland is CRM de aanduiding van een voormalig ministerie [beter: M, instelling] – [Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk] en c.r.m. die van candidatus reverendi ministerii
[kandidaat-predikant].

13. Een cul-de-sac is een doodlopende straat of steeg en figuurlijk een betoog waarin men zich vastpraat. Een culi is een lekkerbek, een smulpaap. Culilit is culinaire literatuur (GB ook: tt). De cultschrijver schreef een cultboek [levensstijl van bepaalde jeugdgroepen]. De betalingscultuur was minimaal in tegenstelling tot de graaicultuur. Culturen kunnen maar al te goed clashen. Een cultuursnob is een blauwnagel, een ongle-bleu. Rotterdam bestaat uit de binnenstad cum annexis (c.a.). Neem mijn woorden maar cum grano salis (niet te letterlijk, met een korreltje zout). 'Cum insanientibus furere' is 'huilen met de wolven in het bos'. Deed hij het cum suis (met de zijnen) of cum suibus (met de zwijnen) [c.s.]? Ook jouw cupidoboog [hartvormig deel van de bovenlip onder de neuspunt] zit onder je neus.

2720 Dictee woensdag 18-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (577) √

Dictee – dictees [2720]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 280, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (577)

1. De uitdrukking 'cui bono' betekent 'waartoe dient het?' De Cullinan is de grootste edelsteen ooit gevonden. Een culotte is een kniebroek (korte broek). Van de sansculottegemeenschap was sprake tijdens de Franse Revolutie. De 'culte de moi' is een soort egotripperij. De cumbia is een Colombiaanse dans. Voor 'met een boekje in een hoekje' kent het Latijn de uitdrukking 'cum libello in angello' (ook: 'in angello cum libello'). De Curaçaoënaar dronk een curaçaotje [likeur]. Moet je D66 en DA91 (Surinaamse politieke partij) nu met een apostrof schrijven of juist niet? Domina (afkorting: da.) Leentfaar ging voor in de dienst. De uitroep 'ja, dáág' slaat elke discussie dood.

2. In zijn daagse, doordeweekse, plunje nam hij daags twee eetlepels. Schrijf je eerdaags of eerstdaags? Het kan nog net, het is tot daaraan toe [GB: alleen zo in 3 woorden]. Bewijsrecht is het geheel der rechtsregels betreffende de bewijsmiddelen en de daaraan toe te kennen kracht. Dat je daaraan meedoet, die volksverlakkerij! De daaraanvolgende (dav.) week ging hij het daaropvolgende (afkorting: dov.; of is 'eropvolgende' (GB) beter?) probleem te lijf [daaraan voorafgaand is d.a.v.]. Daarbenevens was hij blut. Jij moet daarbuiten blijven. Dit punt wordt daargelaten. In volkstaal zeg je daaro in plaats van daarzo. Hij was daaropuit (eropuit), hij ging daarop in (erop in) en liep daarop af (erop af). Het dacron is een sterke kunststof. De daedalische [naar: de kunstenaar Daedalus, Grieks, op Kreta] kunst is van voor Christus (v.C. – v. Chr.). Dafnia's (niet meer in VD) zijn watervlooien. Op de dag des Heren ging Kortjakje naar de kerk.

3. De diefstal is onverwacht aan de(n) dag gekomen. Het was een kwestie van dag zeggen met het handje [VD 2022! – zonder streepjes!]. Zeg dus maar dag met je handje. Op 1 mei vieren we de Dag van de Arbeid (de eenmeiviering. 1 meiviering). Een dagbroer [pop van speculaas] kun je eten. Eofilatelie is dageraadsfilatelie. We hebben maar een dag-en-nachtslot aan laten brengen. De daging rendang is een Indisch gerecht. Een plat du jour is een dagschotel. De dahlia is een samengesteldbloemige sierplant. Ken je het werkwoord 'daguerreotyperen'? De daikon heeft een sterke radijssmaak. De Dáil (Éireann) is de kamer van afgevaardigden in Ierland. Geef mij na die droge daisy [goedkope biscuit met de voorstelling van een madeliefje erin gedrukt] maar een lekkere daiquiri [cocktail van rum, citroensap, vruchtensuiker en geklopt ijs]!

4. De charlatan zei: "Met mijn groteteennagelschimmel gaat het al beter." Dadel heeft (in die samenstelling) een raar meervoud: fijtedalen zijn gekonfijte dadels. Het is kiezen of delen: graag of geheel niet. De dalles [armoede] was de man met de dalmatiër (dalmatiner, Dalmatische hond) aan te zien. De daltonschool bood geen remedie voor het daltonisme [kleurenblindheid]. Het bijvoeglijk naamwoord bij Damascus is Damascener. Dandineren is de dandy uithangen. De Dannebrog is de Deense vlag. In het café dansant vond een soirée dansante (dus niet zo maar een soiree) plaats. Hij ontsprong de dans, de danse macabre [dodendans].

5. Danser sur un volcan [zich vermaken terwijl groot gevaar in aantocht is], deed de BP-topman [Boerenpartij] dat op zijn jacht, terwijl de ramp zich verder voltrok? Een zekere dansziekte is de chorea [sint-vitusdans, sint-veitsdans]. De dansluiting [kroonkurk] is genoemd naar Danmark. Het Dari is een Iraanse taal. In de darkroom klonken darkwave [lijkt op new wave] en dark metal [vorm van afwisselend ruige en melodieuze heavy metal met teksten over dood en verderf]. Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is een darmaandoening. Een ileus is een darmafsluiting. Een darmfistel is een stercorale [stercorair, fecalisch] fistel. Een darmscopie is de coloscopie. De darwintulp is meestal lichtpaars. Dartbord, dartsbord en dartboard zijn synoniemen. Een dasymeter is een toestel om de veranderingen in dichtheid van de lucht te meten. Hij was bezig met ditjes en datjes.

6. De datcassette is genoemd naar 'dat' (digital audio tape). Hij denkt alleen aan van dattum. De afkorting van daaraanvolgend is dav. en de afkorting van daaraan voorafgaand d.a.v. Klein Davidje genoot van de david-en-goliathverhalen. Was hij maar een ster als David (nee, geen david(s)ster, Jodenster). Zijn vader liet op zee de davits neer onder het davvenen [bidden] dat ze het maar mochten overleven. De beursindex van Frankfurt is de DAX [Deutscher Aktienindex]. De backpacker had zijn daypack om. Het DDT is dichloordifenyltrichloorethaan. Op 6 juni 1944 beleefden we D-day [V-dag]. De brief was de dato (afkorting: d.d.) 8 april 1879. Een dcc-recorder dankt zijn naam aan: digitale compact cassette. Een dbms is een databasemanagementsysteem. Een dbc is in Nederland een diagnose-behandelcombinatie. De afkorting van decibel is dB.

7. Als je de alieno liberalis bent, ben je vrijgevig met het goed van een ander. Ik heb dat van horen zeggen, de audito. Een débarcadère is een aanlegplaats. De debije [symbool: D] is een maat voor het elektrisch dipoolmoment van een molecule. De mensen kankerden op De Bilt. De déblai is de uit te graven grond (antoniem: remblai). Het débouché is het afzetgebied. Debrailleren is uit brailleschrift in gewoon schrift overbrengen, debrayeren is ontkoppelen. Het debris is ruimteafval, het débris is puin. Wat is het verschil tussen een debitant [lotenverkoper] en een debutant [treedt voor het eerst op in het openbaar]?

8. Hij zei het me de but en blanc, op de man af. Deca's of een decaatje (decafeïné) drink je in België. In Nederland krijg je decaf, decafé of decafeïne. Dekenaat en decanaat betekenen exact hetzelfde [gebied van een deken]. Een decastère is tien kubieke meter, een decamegajoule 10 miljoen joule. De Damslaper [jaren 60 van de vorige eeuw – deze omschrijving is nog jaren der jaren veilig!] en de damspeler speelden een damtweekamp. Damar kennen we naast damarvernis ook als 'dame de la marine'. De Dagster is de koperen ploert. De bon augure is een goed voorteken zijnde, de bon coeur is van harte, de bonne grâce is goedschiks en de bonne foi is te goeder trouw. De labyrintgraver op Kreta was Daedalus. Het Dakota is een indianentaal.

9. De dalasi is de munteenheid van Gambia [GMD]. De afkorting van daarentegen is d.e.t. [zou raar zijn zonder punten ...] Deceptio visus is gezichtsbedrog. Artikel vijf decies [tiende punt] is hier duidelijk over. De getuigen à charge [ten nadele van de beklaagde] en à décharge [ten voordele] zouden elkaar het liefst te lijf gaan. De déchéance is het verval van een recht. De laatste penalty was decisief [beslissend]. De déclaration des droits de l'homme is de verklaring van de rechten van de mens. Daar zaten ze dan aan lagerwal: declassé Piet en declassee Marie. Decolleteren is zich met decolleté kleden. Ze namen de beslissing de concert [gezamenlijk, in overleg]. Bij data is comprimeren zippen en decomprimeren unzippen. Hij handelde de coutume, naar gewoonte, en de credulitate, volgens overtuiging. In de wiskunde is een deductio ad absurdum, een bewijs uit het ongerijmde, populair. We bekijken de situatie (de die) in diem, van dag tot dag.

10. De deejay is de diskjockey (afkorting: dj). De wereld is een pijpkaneel, elk zuigt eraan en krijgt zijn deel (of: maar krijgt niet veel). Een deellijn is een bissectrice. Deeltijdse werkzaamheden zijn parttimejobs [parttime jobs]. De vutter genoot deeltijd-VUT [vervroegde uittreding – uit dienstverband]. Gelukkig trad er de-escalatie op tussen hem en de veile deerne (de lichtekooi). Via dieplinken (deeplinken) werd duidelijk wat 'deep throat' inhoudt. De default is de standaardwaarde. De defensiewoordvoerder (van de politieke partij) informeerde bij de Defensiewoordvoerder (die van het Ministerie van Defensie). Bij deflexie gaan buigingsuitgangen verloren. Defrienden is ontvrienden [op internet]. Ik heb hem wel degelijk gewaarschuwd. Dat bracht ons van de regen in de drup, de fumo ad flammam. De arrivé (man) en de arrivee (vrouw) deden samsam.

11. De dégénéré (man) en de dégénérée (vrouw) leden samen. Het vlees was de haut goût, sterk gekruid. Het dégras is afvalvet uit leerlooierijen. Het tafereel was degoutant; vol degout [afkeer] keek ik ernaar. Decamperen is de plaat poetsen (oorspronkelijk: het kamp opbreken). Een defectief werkwoord heeft niet alle vormen of tijden (voorbeeld: dakdekken met alleen onbepaalde wijs, infinitief). Hij haalde het Dei gratia [bij de gratie Gods]. Aanwijzende voornaamwoorden zijn deiktische [ij] pronomina. De deïficatie [vergoddelijking] van de stervoetballer was ergerniswekkend. De fout werd de industria (expres, ex industria) gemaakt. De deining golfde door de rijen. Een dejeuner is een lunch, een déjeuner sur l’herbe een picknick, een déjeuner dînatoire(!) een uitgebreid koffiemaal dat een middagmaal vervangt en een déjeuner à la fourchette een lunch waarbij vlees of vis gebruikt wordt.

12. Een déjà vu wordt ook aangeduid met paramnesie of fausse reconnaissance. Je kunt je maar beter gedeisd houden. Zie voor deixis [ij ih] [verschijnsel dat sommige taaluitdrukkingen voor hun interpretatie afhankelijk zijn van de concrete gebruikssituatie] het woordenboek. Een dekabrist is een decembrist. De flap (het flab) wordt uit de sloot en op de kant gehaald. Deklerikaliseren is opschuiven richting leken. Piet was de Nederlandse délégué, Marie de Franse déléguée. Was de rechtbankuitspraak de lege ferenda [volgens toekomstig recht] of de lege lata [volgens geldend recht]? Het délai is het uitstel van een termijn.

13. Dat is curae secundae, van later zorg. De curbmarkt [buiten beurstijd] vond vroeger op de trottoirs plaats. Een curfew is een avondklok. Hij hield zijn rede voor de vuist weg, currente calamo. Een curveschaar is een schaar om curven of profielen in metaal te knippen. Het cushingsyndroom is een stofwisselingsziekte. Een custos morum is de hoeder der goede zeden. Een cutaway is een jacquet. Cuticulam curare is het er goed van nemen. De volgende afkortingen moet u wel kennen: cv (centrale verwarming), CVA (cerebrovasculair accident, beroerte), cvb (commissie van beheer), CvB (College van Bestuur: bij universiteit of hogeschool), cvr (cockpitvoicerecorder), cvs (GB, VD: CVS, chronischevermoeidheidssyndroom), cvt (commissie van toezicht) en cy (Cyprus op internet).

 

2719 Dictee dinsdag 17-05-2022 (2) – dictee Groot Dictee der Vrijheid – Brielle 2022 √

Dictee – dictees [2719]

Groot Dictee der Vrijheid – Brielle 2022

Geweldige happening in de St Catharijnekerk!

 

Van hakbijl tot maquette (auteur: Klaas Schipper)

1. In Brielle of Den Briel wordt dit jaar op uitgebreide schaal aandacht besteed aan het feit dat tijdens de [letters:] Tachtigjarige Oorlog de watergeuzen de stad [letters:] vierhonderdvijftig jaar geleden bevrijdden van de Spanjaarden.

2. Een feit om bij stil te staan, zelfs in een tijdsgewricht waarin meer gesproken wordt over epi- en pandemieën, geo-engineering [samenstellende delen wel in VD], ruimtetechnologiebedrijven en [letters:] tienduizenden satellieten die een zonnescherm voor de aarde zouden moeten kunnen vormen.

3. In de aanloop naar de festiviteiten heeft men zich uiteraard verdiept in de herdenkingen van voorgaande jubileumjaren aan de hand van toentertijd [ook: toendertijd, allebei met uitspraak d] met zorg gekozen kunstuitingen en parafernalia [bij iets of iemand behorende zaken] als herdenkingspenningen, jubileumpijpen, broches en esthetisch verantwoorde medailles.

4. De vorig jaar ontstane heisa [drukte, ophef] over het geplande en omstreden houten staketsel op de middeleeuwse restanten van de Noordpoort [in Brielle] is nog niets vergeleken bij het verzet van de ultramontanen [overdreven pausgezind, soms ten koste van het eigen vaderland], een [letters:] negentiende-eeuwse radicale stroming binnen de katholieke kerk die zich fel verzette tegen de feestviering op [cijfers:] 1 april 1872.

5. Bij de viering in [cijfers:] 2022 is voor Rochus Meeuwiszoon [zie internet], de timmerman die op [cijfers:] 5 april 1572 met zijn bijl een sluisje aan stukken hakte waardoor de belendende polder werd geïnundeerd en de Spanjaarden richting de Hoeksche Waard [geografie, eigennaam] vluchtten, een centrale rol weggelegd.

6. De alom geprezen [alleen alomvattend(heid) en alomtegenwoordig(heid) aaneen! + GB: alomaanwezig(heid)] held van Den Briel zou volgens de overlevering bij de uitvoering van zijn heldendaad gewond zijn geraakt, waardoor hij zich in [cijfers:] 1596 genoodzaakt zag bij de Staten van Holland [VD, lemma: onhandelbaar] een financiële tegemoetkoming te vragen.

7. Naar verluidt werd hem die verstrekt; saillant [opvallend] detail is overigens wel dat het beschikbare geld hiervoor kwam van de revenuen [opbrengsten uit kapitaalgoederen] van het geconfisqueerde [in beslag genomen] en geamoveerde [slopen] klooster van de regulieren [pater] van Rugge [gehucht in België, ik verstond (slecht) Brugge, daarmee waren bepolderingen etc. in Zeeuws-Vlaanderen – zoals ik wist – verbonden].

8. Als aandenken aan de viering van [cijfers:] 2022 wordt bij Miniworld [Rotterdam, zie internet] door maquettearchitect Marc van Buren [eigenaar Miniworld, internet, gokjes: c/k en u/uu] geen historische maquette, maar een vestingstad-van-nuversie [samenstelling met woordgroep, zoals van-negen-tot-vijftype en blijf-van-mijn-lijfhuis] gebouwd die op een kolossale, uitneembare, ultralichte tafel wordt geplaatst.

 

 

2718 Dictee dinsdag 17-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (576) √

Dictee – dictees [2718]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 281, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (576)

1. Het was rixari de lana caprina (ruziemaken over niets door een ruziemaker – vergelijk: geen ruzie maken en ruzie zoeken c.q. ruziezoeker). Deleatur staat voor: door te halen, te schrappen. Hij is naar Delft geweest: hij heeft zijn haar laten knippen. Met delfische raadselachtigheid werd de opgegraven kist geopend (als een pythisch orakel). De Pythische Spelen heten ook wel Delfische Spelen. Hugo de Groot was het Delfts orakel. Was er ook oud delfts onder dat Delfts blauw? Bij een culpoos [door onachtzaamheid] delict is er geen opzet. Delitabak (deli) komt van Deli. Hij werd opgenomen met een delier, hij was delirant (had een delirium tremens).

2. Onder professoren heerst vaak de deliramenta doctrinae [razernij der geleerden]. Hij loste de delingssom perfect op. In het deltagebied omvatten de delta-armen het delta-eiland. De Deltametropool omvat ook Almere en Dordrecht. Dat deltaplan voor het onderwijs was hoognodig. De deltahoogte is na het Deltaplan volgens de Deltawerken gerealiseerd. Het misbruik ging de mal en pis [van kwaad tot erger]. Demaquilleren is afschminken. Bert J. en Jacques (Sjaak) B. zijn niet de eerste(n) de besten. Bij demarqueren wordt een demarcatielijn vastgesteld. Bij de laatste verkiezingen vond het demasqué der politiek plaats. Dementia senilis is seniorendementie. De demi-plié is een basisoefening bij ballet en dans (vergelijk: grand plié). De demi-monde [schijnbaar fatsoenlijke wereld] bevindt zich achter een façade.

3. De demi-john is de masculiene pendant van de dame-jeanne (de dameraan – mandfles). Zonnecollectoren zijn meritgoods (meritgoederen – aan te moedigen door de overheid), alcohol behoort tot de demeritgoederen [te ontmoedigen]. De demolitie [sloop] van het pand stond letterlijk voor de deur. Demulgeren is de-emulgeren [emulgeren = een emulsie maken]. Hij verdient het, dem Verdienste seine Kronen, ere wie ere toekomt. De denar is de munteenheid van de republiek Macedonië [FYROM, MKD – Former Yugoslav Republic of Macedonia], de denarius een oud-Romeinse zilvermunt. Dendrochronologie is jaarringenonderzoek. Wat doet een dendroloog [boomkundige] meer dan een dendrograaf [boombeschrijver]? Met dengue wordt knokkelkoorts aangeduid.

4. De denier wordt gebruikt als garennummer. Een denimbroek (denim broek) is van spijkergoed. Een kreet van de kruisvaarders was: denique coelum [eindelijk de hemel: wij zullen die verwerven]. De noëtiek is de denkleer. Dat klinkt niet: hij heeft gedenksport. Welke denkpiste (gedachtegang) was onderlegger van deze hersenkronkel? Een denkwolkje in stripverhalen is een gedachteballon. Een
demi-fortune is een rijtuig met maar één paard. Met mijn groteteennagelschimmel gaat het al een stuk beter. Geef de deo even aan, wil je? Het geluksgevoel van de WK-gekte de nos jours [huidig, tegenwoordig] overheerste. 'De non locando' staat voor: '(onder)huur verboden'. Die voordracht is niks, doe het maar de novo [opnieuw]. De dentale r is de tong-r (tongpunt-r).

5. Dente superbo [met lange tanden] slikte hij zijn voedsel door. Dat is gefundenes Fressen [een buitenkansje] voor gelovigen: Deo annuente (met Gods gunst, ook: Deo favente, favente Deo, annuente Deo), Deo gratias (God zij dank, goddank, godzijdank), Deo juvante (met Gods hulp, ook: juvante Deo) en Deo volente (D.V.: als God het wil, ook: volente Deo, V.D.). Moeten softdrugs gedepenaliseerd worden? Een depêche is een postzak, maar ook een telegram. Uit dépit [woede, ergernis] trapte hij de deur in. Jij hebt de plano [gemakkelijk] praten. Geld kun je à deposito geven [op rente zetten]. Het depositum fidei [geloofsinhoud, geloofsschat] is onveranderd. De stembus werd gedepouilleerd [de stembriefjes openen]. De aso depri (depri aso) [depressief, asociaal] was suïcidaal. Een deputé is lid van de Bestendige Deputatie van een provincie (B.-N.). Een derby is een garibaldihoed, maar kan ook kaas uit Derbyshire zijn (en sportwedstrijd tussen streekteams).

6. De Derby is ook een beroemde paardenwedren aldaar. Tertio is ten derde. Het was er paradijselijk, gelijk der Himmel auf Erden. In een democratie heb je der Luxus der eigenen Meinung [de weelde van een eigen mening]. In derdewereldlanden kennen ze der Kampf ums Dasein [de strijd om het bestaan] maar al te goed. Al te goed is buurmans gek. Wat de etiquette voorschrijft, is de rigueur [verplicht]. Een uitspraak de rigore juris is naar de gestrengheid der wet. De dermatofyt is een huidschimmel (zoals dermatomycose), dermatitis is een huidontsteking. De dernymotor was voorzien van alle derniers cris [+] [nieuwste modesnufje]. De vijand was op déroute [verwarde vlucht]. Derrie komt meestal uit een derrière. Een derrick is een boortoren, een derris is een vlinderbloemige klimplant. Het punctum saliens (der springende Punkt – het kardinale punt, waarop het aankomt) is der rote Faden [de rode draad], des Pudels Kern [de kern van de zaak]. De deuterocanonieke boeken worden door de protestanten niet erkend.

7. Een goede vijftiger is lang niet altijd een literaire (GB ook: tt) Vijftiger. De Dertigjarige Oorlog was een godsdienstoorlog in Duitsland. Zij liepen her- en derwaarts. Een derwisj is een islamitische bedelmonnik (een klein exemplaar is een derwisje). Het was stil in de desa [dèh-saa – dorp – doesoen]. Was het desaveu [juridisch: loochening] van het kind niet een déjà vu [gewaarwording dat men iets reeds eerder heeft gezien of meegemaakt = paramnesie, fausse reconnaissance]? Waar staat desda in de logica voor [dan en slechts dan (als)]? De bijdrage van de deserteur aan de desertificatie [verwoestijning, woestijnvorming] was nihil. De vader van een desdochter is toch niet het
di-ethylstilbestrol? Desgevraagd kun je desnoods verklaren dat haar deshabillé [nachtkleding] je des Guten zuviel is. Zondaars vrezen de descensus ad inferos, de ne(d)erdaling naar de hel.

8. In een mannenwereld zijn des histoires de femmes [vrouwenpraatjes] not done. De deskundologe zei dat een
dtp-deskundige thuis is in de desktoppublishing. Desodoriseren is ontdoen van een onaangename geur. De desperate desperado leed aan desoriëntatie. De disorder is de desorder [wanorde]. Zij was een nakomertje, een dessertmeisje. Het dessous (des cartes) [geheim van een zaak] bleef verborgen. De (het) dessus-de-porte [deurstuk, schilder- of ander kunstwerk] zit boven het kalf [= dwarsregel tussen een deur- of luikopening en het lichtraam erboven] van een deur. Dat was ten detrimente [ten nadele, tot schade] van de staat. Overal waar 'te' voor staat is 'de trop' [te veel, overbodig]. De detox is de afkickafdeling van een verslavingszorgcentrum. De onbegrepen geleerde sprak de tripode dictum (ex tripode dictum = in orakeltaal).

9. Deugddoend is goeddoend, genot gevend. De dennenbasterdrups en de dennenboomwesp zijn schadelijk. Hij ploeterde bij dag en de nocte ['s nachts]. Detente is politieke ontspanning. Hij zei het aan dovemans deur, hij heeft het voor dovemansoren gezegd. Is deursluitpaniek hetzelfde als torschlusspanik? Ja. Een deus ex machina komt uit de lucht vallen (op toneel – geen parachutist!). Andere 'Deus'-uitdrukkingen zijn: Deus absconditus (de verborgen God), Deus avertat (God beware, als basterdvloek: godbewaarme), Deus meliora det (God betere het, als tussenwerpsel: godbetert), Deus misereatur nostri et benedicat nobis (niet meer in VD: God zij ons genadig en zegene ons) en Deus omen avertat (God verhoede dat). In zijn deux-chevauxtje had hij als cadeau een deux-pièces mee op weg naar het deuxième bureau. Maar zij was er niet, ze deed aangifte bij het Deuxième Bureau.

10. Ze had een deviante [afwijkende] hobby: koekhappen met deventerkoek [ook wel: Deventer koek]. Ze kon het gesprokene de verbo ad verbum (letterlijk, ad verbum) verstaan. De developpé is een basisbeweging bij ballet en dans. Ik heb de misdaad zelf de visu [met eigen ogen, als ooggetuige] gezien. Het deweysysteem [decimale classificatie in de bibliografie] staat geheel los van het dewarvat [principe van de thermosfles]. 'Woord' is geen de-woord. Het dharma [geheel van grondregels voor individueel en sociaal gedrag] hoort bij oosterse religies. Een dhow is een traditioneel Arabisch zeilscheepje. Een voorbeeld van een diafora [herhaling woord in andere betekenis] is: 'wat was was eer was was was'. Een diacriticum is een diakritisch teken. Dinkie komt van 'double income, no kids' (tweeverdiener zonder kinderen), diak van double income and kids (tweeverdiener met kinderen). Diaks kunnen ook diaken zijn. In het diakenhuis worden de diaconiearmen verzorgd.

11. De partijen voerden een dialogue de sourds (ze voerden een dialoog van doven). In het Bargoens heet een juwelierswinkel een diamantgroeve. De diana-aap speelde geen rol bij de Dianagekte. De diastolische [onder-] en de systolische [boven]druk zijn tegenhangers. Dibenzopyrrool, u wist het, is carbazool; dibenzoylperoxide wordt gebruikt als initiator van radicaalpolymerisaties, toch?. Goeie goden, di boni! Hij kon geen oog dichtdoen. De dichterlijke vrijheid is de licentia poetica (ook: licentia vatum). Op de dichterschool had je meer dan een (één) dichtersbent.

12. De buitenspelval wilde niet dichtklappen, maar de keeper kon toch zijn goal dichthouden (of was die dichtgetimmerd?). Het peloton heeft het gat dichtgereden. De dichter was bezield met de furor poeticus (het dichtvuur). Fatsoenshalve is dicis causa (ook: dicis gratia). In een dickensiaans verhaal kon nog moeilijk een dickeyseat voorkomen. Bedelaars zijn niet geholpen met dicta docta pro datis (mooie woorden in plaats van gaven).