2697 Dictee zondag 01-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (560) √

Dictee – dictees [2697]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 297, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (560)

1. Het franquisme [niet: k/c] was een falangistische politieke beweging in Spanje. Een fransman is een oogstarbeider die in de zomer in Frankrijk gaat werken. De frappe van iets is de pointe. Fratricide is broedermoord. Een frauduleus bankroet is bedrieglijk. De fraus legis is de wetsontduiking. Zijn bewering was bizar, freaky. Hij mislukte omdat hij een fluwelen frederik [al te goed, zachtaardig] was. Na de fraude dacht hij: zo fopt men Frederik [zo wordt de goedgelovige beetgenomen]. Freejazz [improvisatie] en free kick [voetbal: vrije trap] zijn van huis uit Engelse uitdrukkingen. Dat geldt ook voor free publicity [gratis reclame] en freefight [mixed martial arts, MMA, harde vechtsport met weinig regels]. Een jezusfreak is een godsdienstige zonderling. Zelfs een freetrader [voorstander van vrije handel] kan in een freeshop [belastingvrij] niet gratis winkelen.

2. Het freinetonderwijs is een vorm van basisonderwijs. De freischwebende Intelligenz [het niet primair doelgericht nadenken en discussiëren over filosofische en maatschappelijke kwesties] laat zich niet inkaderen. Het frêle [broos, teer] meisje was een fremdkörper [buitenbeentje, past niet in omgeving] in die wilde omgeving. Frenalgie is pijn aan het middenrif. De French Connection [smokkelorganisatie] dankt zijn naam aan een zekere film. Een French letter is een condoom. De frenologie is de schedelleer. Het (de) freon is een drijfgas. Hij frequenteerde die louche gelegenheid. Een fresquist maakt fresco's [ook: freschi]. Alle freudianen zijn nog geen freud [psych(iater)]. Een fresnellens is een trappenlens. De douairière (weduwe van aanzienlijken huize) heeft gesproken. Fricassee is een gerecht van fijn gehakt vlees met pikante saus.

3. Doden ten gevolge van friendly fire [eigen vuur] zijn afschuwelijk. In Noord-Duitsland spreken ze Fries. Het is frips (frisjes) vanmorgen. Frischen doe je met gietijzer. Frisee is krulandijvie. Fourragères zijn schouderkwasten met koorden op uniformen. Frictioneren is met een lotion behandelen. Alvast dit: er zijn zo'n 100 pagina's in VD, die met 'ge' beginnen, dus dat zal wel lekker opschieten … Alles kwijtgeraakt? Dan moeten we from scratch (van scratch af) beginnen. Zij voetbalden fronde super viridi (op het frisse groen). Het (de) frontoffice communiceert met klanten, het (de) backoffice niet. Het frottégaren heeft lusjes. Fruges consumere nati (nietsnutten), doe eens wat! Fruits de mer zijn zeevruchten. De fruittella [vroeger ten onrechte met 1 t] werd ooit nog in Breskens geproduceerd.

4. Fruitzuur is alfahydroxyzuur. Een frulleman zit vaak te knoeien; doet een prullenman [prulvent] dat ook? Een Frygische muts is een jakobijnenmuts. De Fries kan het niet laten te roepen: “Fryslân boppe!” Hij heeft er geen fuck (een erkend f-woord) van geleerd. 'Fuck off' en 'fuck you' (vaak vergezeld van een fuckgebaar) zijn geen blijken van waardering. Met het FTP-protocol kun je ftp'en [file transfer protocol]. Ftisisch is teringachtig [ftisis] en de personeelssterkte wordt uitgedrukt in fte's [èhf-tee-jee] (fulltime-equivalents). De Führer hield van fuguettes [kleine fuga]. Fukkiefukkie [geslachtsgemeenschap hebben] kwam daar regelmatig voor. Je schrijft: full colour, fulldress [galakleding], full house [bij pokeren], fullprof [geen semiprof dus], full speed [met de hoogste snelheid], fulltimer en fullcolourdruk. Fumé brillenglas is donker. Fumu (muzak – functionele muziek) is achtergrondmuziek.

5. Functional food is goed voor de gezondheid. Hij was functis officio (niet meer in dienst). Een fundgrube is een bron waaruit men naar hartenlust kan putten. Fungicide is dodelijk voor de fungilore [folklore i.v.m. de paddenstoelen en schimmels (fungi)]. 500 jaar Breskens: dat was fundraisen geblazen! Toen brak de furia infernalis (de helse furie) los. De furor loquendi is de praatzucht, de furor poeticus het dichterlijk vuur, de furor scribendi de schrijfwoede en de furor teutonicus de teutoonse razernij. Om de fuseepen draait de wielophanging van de auto. Wat moet een leger zonder mannen als Jan Fuselier [gewoon soldaat]?

6. Fustige wijn smaakt vaats [naar het vat, fust]. Dat is maar een futieltje, een bagatelletje. De geoorde fuut is een duikvogel. Fuzzy logic is vage logica. Een fwd [èhf-wee-dee] is een auto met voorwielaandrijving (frontwheeldrive, vergelijk fourwheeldrive in GB). In e-mails betekent de afkorting fyi 'for your information'. Een fyle [fie-luh] is een volksstam. De fylloxera is een druifluis die de wijnstok verwoest. Een fysaliet is een blaassteen. De fysio(g)nomie is de gelaatsuitdrukking. De fytopathologie is de leer van de plantenziekten. De agressieve en vandalistische supporters van Ajax worden F-side genoemd naar vak F in het voormalige stadion De Meer. Een funiculaire is een kabelspoor.

7. In de muziek staat g. voor main gauche (linkerhand). De Grote Acht is de G7 plus Rusland. Dat gaat naar Den Bosch toe. Ga jij ernaartoe? En ga je op chic? Laat hem maar in zijn eigen sop gaarkoken. De dief ging voor gaas [werd betrapt]. De gaatels(!) wordt in de zadelmakerij gebruikt. De gaaz is een geriatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (vergelijk: paaz – psychiatrische). Ze droeg een gabardine regenjas [gabardineregenjas]. Gabbro [stof] bestaat uit basisch plagioklaas en augiet. Een Gabonees (Gabonner) woont in Gabon. De gadogado is een Indonesisch gerecht. Een gaffelbuis is een Y-buis. Opa is gaga [kinds, halfwijs]. Een kind is een gage d'amour [blijk van liefde]. Bij de gaillardia [tuinsierplant] danst de gaillard [sterke, levendige kerel] een gaillarde [dans]. Ze is een duifje zonder gal [onschuldig, naïef meisje].

8. De galabia is een uniseks kledingstuk (ook: unisekskledingstuk). De D-galactose is een bestanddeel van het disacharide lactose en van glycoproteïnen. Een galago is een bushbaby (een halfaapje). De galanga is een aan gember verwante wortel (ook: laos). Een galantuomo is een Italiaanse gentleman. De galapagosvink (VD heeft galá – 2020: gala…) is de darwinvink. Galblaasontsteking is cholecystitis. De galenisten [aanhanger van Galenus de Haan] waren heel vrijzinnig, een galerist houdt een galerie. Het galgroen is de biliverdine. Is een galiameloen lekker? Een galilea is een voorkerk. Het galimettahout komt van een Caraïbische boom. Die fiets is naar de gallemieze(n). Een gallijer is een naar mens.

9. Een galloway is een middelgroot hoornloos vleesrund. Met een galluppoll peil je de publieke opinie. Een galoche is een overschoen. De galsteenziekte is de cholelithiasis. Galvet is cholesterol. Een gamasche is een enkelstuk. De gamay is een wijnstok uit de Côte d'Or of de wijn ervan. Een gambist bespeelt de viola da gamba. Gametofyten [vormen gameten] vormen gametocyten [= gameten – voortplantingscel, geslachtscel]. Gamma-ijzer is stabiel rond de 1000^oC (duizend graden Celsius). Gammexaan (lindaan) is een insecticide. Hij ging zijn goddelijke gang. Een shanty is een gangspillied. De gangstarap stamt uit de Amerikaanse zwarte getto's. Een gannef is een dief.

10. De Sprookjes van Moeder de Gans blijven aardig. Het syndroom van Ganser [kortweg: ganser] is een psychische aandoening. Gants mousquetaires [alleen mv.] zijn handschoenen met een grote kap. Ganzenleverpastei (ganzenleverpaté) is pâté de foie gras. In de middeleeuwen schreven ze met een ganzenveer, al schreven ze dat woord zelf anders. Dubbele guillemetjes zijn ganzenvoetjes [<< >> – aanhalingstekens in Franse en Duitse teksten]. Bengaals gras is guineagras. Zij was gänzlich abgeneigt (geheel afkerig) van zijn slinkse toenadering. Een garbanzo is een kikkererwt. Een garçon [vrijgezel] en een garçonne in een garçonnière: dat kan toch nooit goed gaan? Een garde d'honneur is een erewacht, een garde-manger een zekere kok.

11. De Rode Gardisten vond je bij de Culturele Revolutie in China. Van de garens noemen we het kevlargaren, het crêpegaren en het canvasgaren. Een garenwinder is in het zeemanswezen een schiemanswiel. De auto werd gegareerd [in de garage zetten!]. Een garimpeiro zoekt onder andere naar diamant. Het adjectief gargantuesk is overdadig in spijs en drank. Een garnisair was een ingelegerde soldaat. De garoeda is een mythologische vogel. Een garrot is een wurgmiddel. Een gascogner is een pocher. Is de gas- en lichtrekening betaald? Een garen-en-bandvrouwtje vind je niet meer, een
garen-en-bandwinkel nog wel. Tussen geven en nemen zit meestal een hele gap [èh]. Een gargouille is een waterspuwer, een garibaldi een hoed. Een galaxis is een melkwegstelsel. Daar word ik nu gallisch [korzelig] van. Een ganimedes is een schandknaap, een goocheme gaatjesneus een slimmerik.

12. Gastgeschenken [gast aan gastheer] en xeniën [gastheer aan gast] zijn elkaars antipode [mv. n]. Een epifyt is een gastplant. De gaswetten van Boyle-Gay-Lussac en van Van der Waals zijn de bekendste. Woerden is een stad, Oudewater is nog wat, maar Montfoort is een gat. Zouden de geuzen via het Brielsche gat getrokken zijn? De gateway leidde naar het vliegtuig. Erg bekend is wel Monicagate [Clinton]. Een gegate [met gaatjes] lepel heeft veel van een vergiet. Gaucherie [lompheid, linksheid] en gauchisme [links in de politiek] moet je niet verwarren. De gaudetezondag is de derde zondag van de advent. Een gaucho werkt vaak als cowboy. Is dat Bacchus' gave of een gave Gods? Heeft u ook gazeuze dranken? Gazpacho is koude soep.

 

2696 Dictee zaterdag 30-04-2022 (3) – dictee Dictee van de dag (559) √

Dictee – dictees [2696]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 298, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (559)

1. Wat zou er met de gay nineties [vrolijke jaren] en de gay twenties (vergelijk: de roaring twenties) bedoeld worden? Gij zult niet doden (vijfde gebod uit de decaloog, decalogus, tien geboden). Een agrégé is in België een geaggregeerd leraar. De gearing is de versnelling. Het GEB is het voormalig Gemeentelijk Energiebedrijf. De gebang is een soort van waaierpalm. Hé, kom, geen gebbetjes [grapje, geintje] maken nu! Het talliet [ook: talles] is de grote gebedsmantel [bij joden]. Een mihrab is een gebedsnis. Tefilin zijn gebedsriemen. De gebelgde Belg uitte zijn gram. Soms lopen het Haagse gebeuren en het bedgebeuren dooreen. Gebergtekunde is orognosie. De kiel was niet rood- of groengebiesd [los lijkt veel beter] maar had een met goud gebiesde kraag. Geblaarde koeien [met witte plek om de ogen] en mensen [met blaren] verschillen wezenlijk.

2. Geblaseerd is blasé en blèren is huilen. Haring kan gebloemlaagd [bloem = keur, puik; onderop de slechte!] zijn. Daar liepen twee gebobde [met pagehaar] dames. Die traditiegebonden mores golden nog steeds. De geboortegolf is de babyboom. Een gebrekige koper komt zijn verplichtingen niet na. De stresscardiomyopathie is het gebrokenhartsyndroom. Het ecstasygebruik (afkorting: xtc-gebruik) was hoog. Gechantourneerd is met orgelbogen. Een gecorseerde wijn is een volle wijn. Ik zeg dat zaliger gedachtenis Piet Hein. Er hing een gedamd [geruit als een dambord] gordijn. Gedebaucheerd is ontuchtig, verliederlijkt. Gedenk [heel vroeger: + t] de sabbatdag, dat gij die heiligt. Gedenk te sterven, memento mori. In kortgeding (BE, NL: kort geding) besliste de kortgedingrechter. Onder de soldaten waren veel oudgedienden en veteranen.

3. De gedingvoerende partij won het pleit. Het geduld van Job is het jobsgeduld. Hij is van Kleef (van de familie Van Kleef), hij houdt meer van de heb dan van de geef. Een geek [ie] (jeugdtaal) is hetzelfde als een computerfreak [ie] [fanaat]. Kom je van Geel (moet je naar Geel, ben je gek)? In het Belgisch-Nederlands kun je geelgeschorst zijn bij voetbal. Kijk, een geelkoperen kandelaar (messing, tombak is roodkoper). Icterus is geelzucht. Een jonker van Geenhuizen is een heer van Geenland. Zijn landerijen liggen bij Geenhuizen. De Geest Gods en de geest van de Boze zijn tegenpolen. Geëxaspereerd is vertwijfeld, tot het uiterste gespannen. Gefilte fisj is een Joods gerecht van snoek of karper. Een buitenkansje is gefundenes Fressen.

4. Ze zouden het THC- [tetrahydrocannabinol (de psychoactieve stof in marihuana)] en het glucosegehalte bepalen (een gehaltebepaling). Het ot-en-siengehalte van het verhaal was laag, het Privégehalte (blad in Nederland!) des te hoger. De studenten zongen het Gaudeamus (igitur, juvenes dum sumus – laten we dus vrolijk zijn zolang we nog jong zijn). Hannes (die van dat gehannes) was gegripeerd [met griep], Hannes' bergthee (gaultheria) [goo-tee-rie-jaa] smaakte daarom prima. Dit kijkgroen [alleen visuele functie] is geen gebruiksgroen [om te wandelen, spelen, etc.]. Hij had er geeneens [niet eens] naar gekeken. Ze droeg een gedecolleteerde japon met een behoorlijk gewaagd decolleté. Esther behoorde tot de gegoede stand. Quasimodo, die monsterlijk misvormde klokkenluider van de Notre Dame van Parijs uit de roman van Victor Hugo, was gebult. Zijn andere quasimodo's dat ook? Gefyrofobie is brugvrees. Zijn gedachteloze gedachtespinsels een gedachte-experiment waard? Niet geheel is niet geheel niet. Je hebt het geheim van de smid, het medisch geheim, het geheim van staat (staatsgeheim), het geheim van Soestdijk en het geheim van Noordeinde. Cryptografie is geheimschrift. Kunnen we dit echt allemaal wel stilhouden [verzwijgen]?

5. Geheimzinnigdoenerij is aanstellerij met quasigeheimzinnige zaken. Een palataal is een gehemelteletter. De geheugentechniek is de mnemotechniek en het geheugenverlies is de amnesie. Gedachteloos is nog niet geheugenloos. Geheugenzwakte is mnemasthenie. De Gehoefde is de Satan (met bokspoten, bokkenpoten). De elektrische geiser werkte niet. De geisslerse buis is een voorloper van de gasontladingslamp. De geisha [Japanse gastvrouw] voelde zich geïsoleerd. Chevreau is geitenleer. Een geitenwollensokkentype draagt niet altijd geitenwollen sokken. Het Geitje vind je in het sterrenbeeld Voerman. Het begrip gekapt-gekoust komt uit de heraldiek. De BSE (boviene spongiforme encefalopathie) is de gekkekoeienziekte. Een tokeh [too-kee] is een gekko. De sombere ruimte was gekluisd [overwelfd]. Een gekostumeerde optocht is een maskerade. De gekrookterieters vormen de uiterste rechterzijde van de Gereformeerde Bond in de (voormalige) Nederlandse Hervormde Kerk. De gekscherende nar [zot, dwaas, gek] gebruikte zijn marot [zotskolf] bij de WK-gekte [wereldkampioenschap].

6. De geïstiek is de beschrijving van de vaste delen van de aarde. Gekkemanswerk is gekkenwerk. Ik betaalde 30 lari – nee, geen losse lari's (Georgië, aanduiding: GEL). Die kent u: de Gelaarsde Kat uit de vertellingen van Moeder de Gans? Tegen de gelaedeerde [de benadeelde] is een misdrijf gepleegd. Haar linkergelaatshelft (linker gelaatshelft) was aan een facelift toe. Het spreekwoord zegt: geen geld, geen zwitsers [zonder geld kun je weinig – zwitser = huursoldaat]. Cupiditeit is gelddorst. In Arnhem, het Gelders Haagje, eten ze Gelderse worst. Wat doet een geldzak-bv [besloten vennootschap]? In literaire (GB ook: tt) taal: ze had veel geleên [geleden]. Een beroemde herberg was: De Geleerde Man [in Bennebroek]. Te gelegener tijd en plaatse zal het geschieden.

7. De aankoop van de occasion was een gelegenheidssucces. Een gelegouw is een wielewaal. Naast de conductor zijn er de niet-geleider en de halfgeleider. De jam was nogal geleiig. Een gelekoortsverwekker is een steekmug. Het (kalk)gelf is een haverziekte. Het gelidae mortis imago is de slaap als beeld van de kille dood. Gelieve de gelieven met rust te laten (variant: allen gelieven de gelieven met rust te laten). Hij heeft stevig gelobbyd. Dat leidde alleen tot tegenlobbyen. Hoe ziet gelobde [betreft bladeren] melde eruit? De Geloftedag (GB, VD) vieren ze in de Republiek van Zuid-Afrika. Gelode benzine was duur. Zij waren contemporaine schrijvers. Gelijkspelen levert een gelijkspel op. Voor gelijkluidend afschrift is hetzelfde als kopie conform [= cc]. We moeten de klokken even gelijkzetten. De apostolische geloofsbelijdenis is die van Trente. Het depositum fidei is de geloofsinhoud. De rogge staat gelp (tierig).

8. Een gelubde is een gesnedene, castraat, eunuch. Een geltharing is mannelijk. Zangvogels produceren een tjuikgeluid [fluitend geluid]. Een soundcheck is een geluidstest. Was hij goed- of slechtgeluimd? De Canarische Eilanden zijn de Gelukzalige Eilanden. Djahé is gemberpoeder. De res publica is het algemeen belang (de staat). Een gemeenschappelijke rekening is een conto a metà. Was hij lid van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland en Noord-Amerika of van de Doopsgezinde Gemeenten? De zaak werd van gemeentewege gesloten, de dienst Gemeentewerken ruimde de boel op.

9. Het gemêleerde gezelschap genoot van het soupertje. De gematria is de geheime leer of de getalsymboliek van de kabbalisten. Voorbeelden van een gemenebest zijn: het Britse Gemenebest en het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS – zeg maar: Rusland). Een Rijnlands gemet [oude vlaktemaat] is een halve Rijnlandse morgen [idem]. Elke gemmoloog [gem = gemme = gesneden (half)edelsteen] bezit een gemmensnijder. De equanimiteit is de gemoedsrust. Een anoa is een gemsbuffel; gemskleurig is chamois. Hij was wel- oftewel goedgemutst. Van de genen noemen we: het duchennegen (uitspraak!), het zelfmoordgen en het huntingtongen. Genâ is een verkorting van genade. Het Verbond der genade (het genadeverbond) is het Nieuwe Testament (N.T. – Nieuwe Verbond, N.V., Nieuwe Wet). Het genadekruid wordt ook godsgenade genoemd.

10. Piet had een genan(t) en Marie een genante [naamgenoot]. Daar is niks gênants aan. Genderdysforie is transseksualiteit. Uit Genève kennen we de Geneefse Conventie [m.b.t. oorlog] en de Geneefse saus [voor visbouillon]. De vogel was genebd (van een neb = snavel voorzien). Een panacee [middel tegen alle kwalen] helpt niet bij een ongeneselijke (ongeneeslijke) zieke. Een geneesmiddelengids is een voor consumenten bedoelde farmacopee [apothekersboek vanwege de overheid]. Genegen zijn is de neiging tot iets hebbend. Je kunt ook iemand genegen zijn. De mens is van nature geneigd tot zonde. De Generaliteit is de staatsmacht van de Republiek der Verenigde Nederlanden, vertegenwoordigd door de

Staten-Generaal van dat gemenebest. Bedoel je met de generatie X (nix – vgl. nixer) [X-generatie] hetzelfde als de patat- en internetgeneratie? Ongeveer.

11. De generatio spontanea is het ontstaan van leven zonder zaad of kiem. Van de wordingsbegrippen noemen we: fylogenese [biogenese = ontstaan van levende organismen – van een soort], lithogenese [ontstaan van sedimenten] en parthenogenese [voortplanting zonder bevruchting]. Op genetten kan je paardrijden, een genetta (genetkat) is een soort van civetkat. Een genist werkt bij de genie. Hij was de kwade genius. Een genius domus is een huisgeest, zie voor genius loci de Grote (Dikke) Van Dale [geest die ergens heerst]. Een echte quizvraag: waarom tref je het Bijbelboek Esther niet aan op een geniza (bewaarplaats boeken, meervoud: genizot) [de vierletterige godsnaam komt er niet in voor! – en mag wel vernietigd worden]? 'Doen' staat genonymisch voor 'plegen'. Gens de condition zijn personen van aanzien, gens de guerre krijgslieden en gens du monde mensen uit de hoogste kringen.

 

2695 Dictee zaterdag 30-04-2022 (2) - dictee BeNeDictee 2022-05 √

Dictee – dictees [2695]

BeNeDictee 2022-05

De 80 genummerde vette items moesten worden ingevuld. 

Commentaar in blauw.

Eloge ¹ [GB, VD] voor eersteklas [uitstekend, wel eerstklasvertaling en tweedeklasburge] humor ² (auteur: René Dijkgraaf)

 

1. Dat ik belangstel ³ [GB, VD] in dit onderwerp is geen coup de théâtre ⁴ [soort staatsgreep, coupe is voor ijs], want van Jantje huilt, Jantje lacht ⁵ [gezegd van een kind – een

jantje-huilt-en-jantje-lacht is een kaatsbal], past alleen het laatste deel bij mij. Tommy Cooper, John Cleese, Rowan Atkinson, Michael McIntyre, Ricky Gervais, Catherine Tate, et cetera. Hoed ⁶ [gebiedende wijs] u ajb. ⁷ [alsjeblieft, wel: a.u.b.] voor aanmoediging, anders zit ik zo op minimaal twintig briljante Engelse komieken! Dat komt door de hoge kwaliteit van Britse humor, die die van elk ander land, EMU-land ⁸ [Economische en Monetaire Unie] of niet, doet verbleken. Dat gold wellicht niet voor 1 BC ⁹ [uitspraak: één – in cijfers – bie-sie = before Christ – afkorting], maar zeker wél A.D. 2022 ¹⁰ , [aa-dee = anno Domini, afkorting – het jaartal in cijfers] u kunt dat navragen bij BuZa ¹¹ [buu-zaa = Buitenlandse Zaken, verkorting].

2. Om te beginnen zijn er in Groot-Brittannië ¹² geen onderwerpen waarover géén grappen gemaakt mogen worden. Kleinbehuisd-zijn ¹³ [GB, het man-zijn, alleen-zijn, ziek-zijn – enige twijfel over de analogie]. de dood, ziekten, het Koninklijk Huis ¹⁴ [VD]: er zijn nauwelijks grenzen. Britten vinden hun grappen ook zelden te hard, dat heb ik niet alleen van hearsay ¹⁵ [praatjes, geruchten, on-dit = ook mv.]. Zelfs niet dit aardigheidje van een overleden man: hij regelde lang tevoren dat er na het neerlaten van zijn kist klopgeluiden uit de kuil zouden klinken, en zijn eigen stem die riep: "Nou is het mooi geweest, haal me hieruit! (Dit is écht gebeurd, ik speel geen Abrammetje ¹⁶ [trachten je te redden met halve waarheden – Gen. 12:13 – Abram zei in Egypte dat zijn vrouw zijn zuster was – voor de veiligheid]). Zo maken Engelsen zelfs hun miserabelste momenten luchtiger. In Nederland ligt dat nochtans moeilijker: ik was zelf bijvoorbeeld nog maar een
X-eenheid ¹⁷ [100 femtometer, een atomaire eenheid – femtometer = fm = 10^-15 m] verwijderd van het organiseren van de begrafenisgrap, maar gek genoeg desapprobeerde ¹⁸ [afkeuren, approberen is goedkeuren] mijn vrouw dit, terwijl ze echt geen neezegger ¹⁹
[GB, internet: magnieter] is.

3. Gevoelig liggende grappen zijn ingebakken in de Engelse cultuur. Bijvoorbeeld: een hondsvot ²⁰ [scheldwoord, geslachtsdeel van een teef] van een buschauffeur zegt tegen een lieve moeder met een kindje: "Wat is dát een lelijke baby!" Ze ervaart haar tochtje bepaald niet als een rijjool ²¹ [jool = plezier, pret] en gaat woedend achterin zitten. Haar buurman voelt zich meteen nauw betrokken ²²
[wel: nauwverholen en naverwant = nauw verwant] en zegt: "Dat moet je niet pikken, ga wraak nemen ²³ [wel: wraakneming]! Ik houd je aapje wel even vast". Het bijzondere is dat Britse humor harder wordt naarmate mensen elkaar beter kennen. Goede vrienden dienen elkaar dan ook niet te begroeten met een hartelijke opmerking en een lekker penceetje ²⁴ [rondo, rondeau alleen bij muziek] bij een porto flip ²⁵ [port met geklutst ei en poedersuiker, als versterking], maar liever met een grap van minstens acht op de mohsschaal ²⁶ [schaal van Mohs, hardheid, 1 = talk, 10 = diamant]. Anders denken ze dat er iets mis is. Zelfs het opzettelijk serveren van iets dat iemand totaal niet lust, bijvoorbeeld een krioyogerecht ²⁷ [krioyo – GB, internet: creools] als guiamba ²⁸ [niet in GB, VD – internet: guiambo = okrasoep met vis – dát wel in GB], wordt gewaardeerd zonder dat de betrokkene, zoals de bekende uitdrukking luidt: 'lacht als een boer met mal Saint-Main ²⁹' [lepra, hetzelfde als mal Saint-Lazare].

4. De Britse samenleving is kort gezegd ³⁰ doordesemd van ironie en sarcasme. De sterke sociale interactie in pubs – met het ophebben ³¹ [bv. van een borrel – VD – ook GB] van verscheidene gin-fizz ³² [cocktail, zelfde mv.] en daiquiri's ³³ [let op: GB en VD: geen mv.! – wel: glazen daiquiri! – cocktail van rum, citroensap, vruchtensuiker en geklopt ijs] – heeft daar vast een stimulerende invloed op. Humor ontbreekt daar nooit, en slijpt zichzelf door de continue
intussusceptie ³⁴ [wederzijdse doordringing] van osm ³⁵ [ons soort mensen] doorlopend scherper. Bij ironie zeg je zonder dat je ermee omhoogzit ³⁶ het tegenovergestelde van wat je bedoelt, maar op zo'n manier dat het voor de aangesprokenen duidelijk is dat je het niet meent. Als er een storm woedt, zeggen Britten bijvoorbeeld nooit 'Wat een rotweer', maar altijd iets als 'Lekker weertje vandaag, de
pensees ³⁷ [tuinviooltje] bloeien!' Voor Engelsen is ironie
a piece of cake ³⁸ [eitje, fluitje van een cent, makkie], terwijl er in andere landen vaak non-verbale tekenen bij horen ³⁹ [wel: bijhorend – in BE: bijbehorend] dat het een grap betreft. Sommigen roepen voor de zekerheid zelfs 'sliepuit ⁴⁰!' [sliep uit is van slapen! – geen hoofdletter, want geen dubbelpunt na ‘zelfs’ - wel aanhalingstekens]

5. Sarcasme heeft dezelfde kenmerken als ironie, dat kan niet afzijn ⁴¹ [kan niet missen], maar bij deze subvorm wordt iets of iemand belachelijk gemaakt. Bijvoorbeeld: iemand helpt een man uit een wak te klauteren en vraagt: "Was je aan 't schaatsen?" Waarop de man antwoordt: "Nee, ik was aan 't zwemmen, maar het begon ineens te vriezen". Sarcasme wordt in het Verenigd Koninkrijk vaak zó
goed geolied ⁴² afgeleverd, dat buitenlanders het niet in de gaten hebben. 'With the greatest respect' wordt door Amerikanen bijvoorbeeld begrepen als 'hij respecteert me', terwijl de Brit, met een pinokkioneus ⁴³ [lange neus op afbeeldingen van publieke personen die hebben gelogen - GB ook: pinocchioneus!] op, eerder bedoelt 'je bent een domme wijgoochem ⁴⁴ [ook bijgoochem: waanwijs, pedant persoon]. En met 'I'll keep it in mind' bedoelen Britten meestal 'Ik ben het allang weer vergeten, chef lege dozen ⁴⁵ [volkomen onbelangrijke functie]!' Een bekend Engels inzicht – niet alleen op vanityfairs ⁴⁶ [kermis – der ijdelheid, Bunyan] of in fairy land ⁴⁷ [sprookjesland] – luidt dan ook: 'de helft van de Amerikanen weet niet wanneer een Brit ze een idioot noemt'.

6. Ook droge humor is in Engeland naar luid van zeggen ⁴⁸ [maar: naar verluidt] zeer populair. Hierbij wordt iets grappigs gezegd op een normale toon en met een uitgestreken gezicht. Bijvoorbeeld: 'Ik kreeg in mijn PO Box ⁴⁹ [dat heeft in VD zó wel een uitspraak:

pie-(j)oo-bohks – post office box, postbus] het bericht dat John Philips, die relatietherapeut, gaat scheiden'. Of: 'De brandweerkazerne is afgebrand'.

7. Gevatte opmerkingen zijn voor Britten het hoogst haalbare humorniveau. 'Witty!' is dan ook de mooiste reactie die je er kunt krijgen. Voor buitenlanders is de kans echter groter dat de Engelsman in kwestie wat ronddaldeede ⁵⁰ [nergens echt aaneen, maar zie naar analogie – GB: rond 2 vz.] en het 'compliment' sarcastisch bedoelde ... Een eruit springend ⁵¹ [er uitspringen is fout - alleen financieel: GB en VD sub lemma 'springen': eruit springen = opvallen, dat ook nog een financiële betekenis heeft] voorbeeld van dit soort acuïteit ⁵² [scherpte, scherpheid] komt van Churchill. Het parlementslid Lady Aston, bepaald geen dégénérée ⁵³ [gedegenereerde = ontaarde (vr.) – man: dégénéré], legde hem in haar dos-à-dostje ⁵⁴ [stoel of sofa voor 2 personen met een leuning in het midden] eens mot à mot ⁵⁵ [woord voor woord] uit: "Als ik je vrouw was, deed ik vergif in je koffie!" Waarop hij sthenisch ⁵⁶ [krachtig, vitaal – antoniem: asthenisch] antwoordde: "Als ik jouw man was, dronk ik het op".

8. Ook zelfspot is aan de overkant van het Kanaal ⁵⁷ (niet het verkeerde Kanaal ⁵⁸ [dat 2024 niet meer in VD!] = het kanaal van Bristol, maar meer in het oostzuidoosten ⁵⁹) stevig geworteld. Men heeft er een hekel aan degoutante ⁶⁰ [en degouteren met gewone g of g van goal – vgl. degout met alleen g van goal – zie ook arrière-goût, à son goût, de haut goût, goût de contradiction, het goûter (vieruurtje), gouteren (proeven), goutte militaire (druiper), gouttière (bij drukken: dubbele, parallel lopende haarlijntjes) en le goût de la perfection qui stérilise – het onvruchtbaar makende verlangen naar volmaaktheid] zelfverheerlijking. 'America is great' wordt in de VS gezegd zonder het hoofd te neigen ⁶¹ [buigen]. Engelsen daarentegen, zeggen liever: 'Engeland is geweldig, als je van pokkenweer ⁶² [znw. dan pokken, bnw. dan pokke: pokkeduur] matig eten houdt'.

9. Suggestieve opmerkingen over seks of over andere taboes worden er ook gewaardeerd. Bijvoorbeeld de insinuatie dat iemand succubi ⁶³ [enkelvoud succubus = duivelsverschijning als vrouwelijke partner in de coïtus, antoniem incubus, raar: geen mv. en dat niet in GB] tewerkstelt ⁶⁴, of aan softporno ⁶⁵
[antoniem: hardporno] doet.

10. En, ten slotte, 'pun intended' is niet voor niets in
de Grote Van Dale ⁶⁶ [ook: Dikke Van Dale] doorgedrongen. Engelsen houden enorm van flauwe woordspelingen, bijvoorbeeld in winkelnamen: Thai-Tanic voor een Thais restaurant, of Frying Nemo voor een goedlopend ⁶⁷ [goed lopen] visrestaurant.

11. Met het grootste respect en hopende dat u mij niet hardvalt ⁶⁸
[ww. hardvallen]: veel dicteeschrijvers hebben een vrij serieus karakter. Daarom hoop ik dat deze uiteenzetting u sowieso van het belang van – niet alleen Britse – humor heeft overtuigd, zonder dat u me als een soort kiebitzer ⁶⁹ [toekijker bij spel met ongevraagd en ondeskundig advies] bent gaan zien ... Humor maakt de wereld draaglijker, dat is makkelijker te begrijpen dan quantenchemie ⁷⁰ [ook kwantumchemie, andere uitspraak] en als u iemand met een grapje tegemoet treedt ⁷¹ [niet aaneen in GB/VD, wel: tegemoetlopen, tegemoetkomen en andere - als tegemoetrijden, o.v.t. tegemoetreden ...], wordt u zelden gevangengezet ⁷². Als ook ⁷³ [niet: alsook = evenals] serieuze wereldbewoners, van kunukero's ⁷⁴ [GB – internet: plattelander, boer die niet in de stad woont – uit Antilliaans-Nederlands] tot types achter bureaux-ministres ⁷⁵ [grote schrijftafel zonder opbouw - mv. x s +], hun emoties proberen te relativeren, zouden politieke onderhandelingen en echtelijke twisten veel beter aflopen. Dat gold zelfs al bij de Guelfen ⁷⁶ [ook Welfen – t.o. Ghibellijnen – de eersten steunden de paus in diens strijd tegen de keizer]. Ook mijn geleerde broer, bepaald geen jabroer ⁷⁷ [klakkeloze jaknikker] of bon vivant ⁷⁸ [levensgenieter, ook: losbol], is van mening dat de Engelsen ons daarbij de weg wijzen. Dixi ⁷⁹ [Ik heb gezegd en gewaarschuwd]!
Over en uit ⁸⁰!