2633 Dictee donderdag 17-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (515) √

Dictee – dictees [2633]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 342, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (515)

1. De rugbyers moeten ook aan hun trekken komen: try (via een touchdown gedrukte score van vijf punten), een scrumhalf (hij werpt de scrum), gerugbyd met een protector, hooker [staat in de scrum], gebitsbeschermer, een flyhalf [speler tussen scrumhalf en driekwarten], een dropgoal uit een dropkick, de driekwarten, conversie [recht om na de try een velddoelpunt te maken] en American football (de Americanfootballcompetitie lijkt op rugby).

2. Bij cricket moet je de volgende termen kennen: de batsman batte met het bat, het publiek was criant vervelend, een bouncer [bal] kan hoog opspringen, de catcher is de achtervanger, een century telt 100 runs, ik cricket, hij crickette, zij hebben gecricket, fielden is veldpartij zijn, ik fieldde vorige week nog, een (gras)wicket (schertsend: een houtwinkel …) vind je niet op een kokosondergrond, een lobbal is onderhands geslagen, het verschil tussen legspin en offspin is heel subtiel, (cricket is) the king of sports (koning der sporten), uitbowlen, de umpire en vuurpijlen.

3. Een sint-elizabethsletter [altijd z!] is een kerkletter oftewel gotische lettersoort, de groteletterbijbel leest lekker weg. Beignets van de chinees heten golauyoek. Het rad van Ixion is het beeld van een altijddurende marteling en genoemd naar de koning van de Lapithen. Beryllistiek is waarzeggerij uit spiegels. Hij droeg een gore-tex windjack [gore-texwindjack]. Hoe bekend klinkt dat: graecomane en graecofobe twisten? Een grand marnier [VD Wiki, Bob van Dijk – maar 2022: Grand Marnier], verrukkelijk! Waarom staat die drank niet in de woordenboeken? Nu wel dus! De Grande Peur ging vooraf aan de Grande Armée. Gremzelisj is pesachgebak [vgl. kiesjeliesj – Poerim]. In 1582 ging men over van de juliaanse (stilo veteri – stili veteris – oftewel oude stijl, afkortingen: o.s., st.v. en s.v.) naar de gregoriaanse tijdrekening (stilo novo of stili novi, afgekort: st.n. of s.n., nieuwe stijl, afkorting: n.s.). Grax heeft met walvissen en traan te maken. Met z'n drieën hadden ze twee granny smiths (twee granny's, twee grannysmithappels). Was de kleur van de grain de lin gris de lin? Een griotje is een kubusvormig, gesuikerd zout dropje, maar griottejes (griottetjes; uitspraak, laatste met 'tuh', eerste zonder! – vgl. eau de toiletteje) zijn grote, rode, zure kersen. De grizzlybeer joeg ons schrik aan. De koetsier van een aapje (huurrijtuig te Amsterdam) droeg grijs-met-rode kleding.

4. En retraite leven is met pensioen zijn. Maltraiteren is figuurlijk mishandelen. Een retraitant(e) neemt deel aan een retraite. In een retraitehuis worden gesloten en ignatiaanse retraites gehouden, naast weekendretraites. Een traiteur is een uitzendkok. Traites zijn in de handel getrokken wissels. Een retraitist is een escapist: iemand die elke verantwoordelijkheid ontvlucht. Een retraite (ritraite, ritratta) is kortweg, kort gezegd, een herwissel. Trait-d'unions zijn koppeltekens, maar het kunnen ook bemiddelende personen zijn. De Straits Time Index STI is de beursindex van Singapore. In een stilte-enclave en een stiltereservaat – het ware te raden – heerst stilte. Bij zo'n diepe stilte onderscheidt men een groot, klein en altijddurend silentium.

5. De mal du siècle is te vergelijken met melancholie en met spleen [ie] (weltschmerz, taedium vitae). (Een beetje) interessant met '*wege*': zijnentwege, weswege, uwentwege, tewege [= teweeg], van stadswege, rechtswege, rijkswege, overheidswege, onzentwege, mijnentwege, van manswege, hunnentwege, harentwege, van Godswege, Christuswege, allerwegen, allentwege, van Adamswege, van ambtswege, zwaar wegen en zwaarwegend, Touring Wegenhulp (in België: TW; dat is in Nederland: de Toeslagenwet), van bestuurswege en autowegenvignet. Zo geeft '*halve*': zijnenthalve, weshalve, spoedshalve, halvezool en werkwoord halvezolen, halvemaan, halve gulden, Rode Halvemaan, halvestuiversbroodje, halve-eeuwfeest, gemaks-, geloofs- en fatsoenshalve, eershalve, beleefdheidshalve, ambtshalve, anderhalve man en een paardenkop, zevend'halfje (pietje, zes en een halve stuiver), een u-weet-wel (wat men gevoeglijkheidshalve niet wil noemen), ['*half*'] halfzwaar, halfwollen, halfwattlamp, halfverheven, halfvergeten (GB), half ontbloot, halfnaakt, halfsteensmetselwerk, halfeb, zij zit op een halfje [prostitutie; de helft is voor de kamerverhuurder/ster], half beschaafd, halfgesloten, halfopen (GB: bnw., bijwoord: half open), anderhalfverdiener, half wijs en waanwijs.

6. Wat is het verschil tussen voluntaire en contentieuze jurisdictie? De chique dame sjiekte op een chic moment met sjiektabak. Het verendek van de vogel was roodgevlekt. Een gevlekte scheerling is wijnrood gevlekt. De grofgebreide trui was grof afgewerkt. Internet vertelt heel wat over eensnarige violen, maar verwijst [2022: verwees] voor de goezla onder andere naar zekere dictees 575 en 826: geen idee! Groepage heeft te maken met (groeps)bevrachting, een groupie trekt overal met een popmusicus en zijn groep mee. Tjaptjoi is een Chinees groente-en-vleesgerecht. Als grootdoener wilde hij zich groothouden. Groovejazz (groovy muziek) is funky jazzmuziek met soulinvloeden, veelal met strakke elektronische ritmes, geschikt als dansmuziek (synoniem: acid jazz). Zowel gros-de-Naples als gros-de-Tours zijn zware, zijden of halfzijden geweven stoffen. Een grote hans laat zich voorstaan op zijn rijkdom. Zou Ajax al voorstaan? De zoveel grovere stof was onbruikbaar. Een guacharo is een vetvogel. Waar lijd je aan met het guillain-barrésyndroom? Antwoord, met dank aan René: progressieve, soms zeer ernstige, verlammingsverschijnselen, die gelukkig meestal ook weer verdwijnen.

7. Bij gymnastiek had hij gympen (gympjes, gympies) aan. De
gummi-jas behoort tot de gummiartikelen, de (ook: het) gummi Arabicum is de Arabische gom. De guiro [klein slaginstrument] komt van 'kalebas' uit het Taino. Geeft de gynaecologe ook raad bij gynaefobie [angst voor vrouwen]? Het Haarlems klokkenspel slaat niet op de damiaatjes, maar is de knoldragende steenbreek. Kun je haarlemmerolie gebruiken om de tongval te bevorderen voor een Haarlemmerdijkssprekende charlatan, die haarlemmerdijkies (haarlemmerdijkjes) maakt? De Hagenaar bleek een hagenaar te zijn [kan ook andersom!]. In het huis aan huis bezorgde
huis-aan-huisblad [h.a.h.-blad] werd geannonceerd dat de vastgestelde hagenpreek in het Hagois gehouden zal worden; dit als beneficium voor alle Hagenezen. Scatten is in de (bebop)jazz improviserend betekenisloze lettergrepen zingen. Rippen is het overbrengen van bijvoorbeeld bestanden van cd [compact disc] of dvd [digital versatile/video disk? – m.i. c] naar de pc [personal computer]. Mitose is een normale celdeling, meiose het begin van een reductiedeling. De Bokseropstand heeft niets te maken met boxers (viervoeters). Ogenschijnlijk is er geen verband tussen krediet [uitstel van betaling], crediteren [als schuld inboeken] en discrediteren [in diskrediet brengen].

8. Hetzelfde geldt voor flexie [taalkunde: buiging], deflexie [idem, verloren gaan van buiging] en reflectie [terugkaatsing]. De hagedis zat onder de hagendoorn. Op tafel stonden halal [koosjer] kaas en haram [treife, onrein, verboden] vlees. Van Dale schrijft halalvlees [evt. halal – bnw. – vlees]. De halfgeopende deur was halfopen (bnw. – bijw.: half open). Het was halfzes [GB ook: half zes], maar zijn hoed stond op halfzeven [vaste uitdrukking]. Hij had geen kort en geen lang, maar halflang haar. Hij was halfdronken, half beschonken. Mijn half versleten en halfvergeten blouseje (bloesje) kwam weer eens tevoorschijn. Als je kiesjeliesj eet, nuttig je hamansoren (Poerim). Ze halmade (o.v.t. van halmaën) voortreffelijk en hield van halloumi(!), Cypriotische kaas. De boefjesbus zou halt houden voor het HALT-bureau [Het Alternatief]. In de twee halve finales speelden vier halvefinalisten om twee finaleplaatsen. Waar is mijn handgemaakte en handgewassen truitje? Hoofdschuddend zag men de handenschuddende [GB!] president weer vertrekken. Handen wassen kun je het best de handen wrijvend doen. De toeschouwer zag het handenwrijvend van genoegen aan. Het is hier Jantje Contantje, dus betaalde de jan-contant handje contantje. De via handmelken verkregen drank smaakte prima. Een Jack Pudding en een jean potage (janpotage) zijn allochtone hansworsten. De weddellzeehond is nog niet te vinden in GB en VD.

9. Een analgeticum is een pijnstiller. Met een ontstekingsremmer kun je een ontsteking remmen. Een stalen, onveranderlijke wet is een wet van Meden en Perzen. Hoe haal je het in je harses? We zijn er bij lange na nog niet. We moeten een halfwit [VD, bnw.] brood kopen. Een man kan hard draven, een paard harddraven (bij de harddraverij). Ook gewoon hard lopen kan een hardloper opleveren. Hij was een hardwerkend ondernemer. Zijn kritiek is me hardgevallen: ik liet hem hard vallen? De hardcorekatholiek genoot van de hardcoremuziek. Heb je geen hard feelings meer? De hard edge is een schildertrant. Hij is meer een harddraver van luie Kees [allesbehalve vlug]. Met charedim(!) [enk.: charedi, VD – niet in GB] worden bepaalde ultraorthodoxe joden aangeduid. De haricots verts [mv.] waren niet te eten. De nieuwbenoemde vrouwelijke attachee had haar attachékoffertje niet bij zich. Dat was herkenbaar aan het at-teken, de apenstaart. Haar collegaatje wilde wel hand-en-spandiensten verrichten.

 

2632 Dictee woensdag 16-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (514) √

Dictee – dictees [2632]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 343, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (514)

1. Die oud-PSV'er [Philips Sport Vereniging, eigennaam] komt nu voor Barcelona uit. Hij had er handenvol werk aan, hij had er zijn handen vol aan. Waar komen de Cherokee-indianen nu precies vandaan? Schrijf je ossobuco nu met één of twee c's? De gruyèrekaas is kaas uit Gruyère. Met hoeveel k's schrijf je koekoek? Een mannetje of vrouwtje meer maakt van een duümviraat een triumviraat. Zoeken op '*uum*' geeft onder andere naast duümviraat: bonum et aequum (wat recht en billijk is), caput mortuum (dodekop, een verfstof: colcothar, Engels, Persiaans of Spaans rood), compascuum (gemeenschappelijke weidegrond, vergelijk Emmer-Compascuum), computatio graduum (berekening van de graden van verwantschap), (dis)continuüm, gezagsvacuüm, jacquetkostuum, meum et tuum (het mijn en het dijn), mutuum (verbruikleen), per obliquum (langs een slinkse weg, op slinkse wijze), perpetuum mobile, suum cuique (ieder het zijne, elk wat hem toekomt), suum cuique tribuere (niet meer in VD: ieder het zijne geven), triduüm (periode van 3 dagen), vacuümverpakken, vacuümverpakking.

2. U snapt het al van die trema: vernederlandst of niet? In de haute volée zit je in de hoge(re) kringen. De haveloze zwerver zat in het havenloze stadje. De havoërs en vwo'ers op deze school scoorden bovengemiddeld goed (en niet met shots heroïne). De boeren kregen een hectaretoeslag. Hechsjeirem (ook: hechsjers, enkelvoud: hechsjer) zijn koosjerverklaringen. Van een hecatombe zijn 100 stieren (nee, geen heckrunderen!) het slachtoffer. Het headbangen [heftig het hoofd op en neer bewegen] doe je met harde rockmuziek. De Hawaïaanse in haar hawaïhemd nuttigde een hawaïsteak. De hawala is een informeel banksysteem in de moslimwereld. De heliconspeler met zijn helicopterview [RL: Engelse uitspraak – NL: helikoptervisie] werd per helikopter naar het ziekenhuis vervoerd in verband met zijn hemorragie [bloeding] en zijn hemorroïdale [tot de omgeving van anus of rectum behorend] koortsen; voor de zekerheid kreeg hij ook nog een helminthagogum [wormafdrijvend middel] toegediend. Het is wel een hell of a job, maar het hellmanngetal geeft de strengheid van een winter weer. Van een hematomyelie (ruggenmergbloeding) was geen sprake, laat staan van een hemagglutinatie (klontering van rode bloedcellen). Zijn helminthocecidiën aaltjesgallen? Antwoord: ja.

3. Hemeltjelief, in die HEMA-winkel (eigennaam, GB: Hemawinkel, thans, 2018, niet meer) kun je hemdsslippen kopen! Dit hendekasyllabesonnetje ging over het hempje-licht-op (een drankje). Hij volbracht het herculeswerk (Herculeus labor, reuzenwerk) met moeite. In de Boheemse broederschap lusten ze wel een hernhuttertje. Wat krijg je, als je een heptaëder doormidden (middendoor) zaagt? Antwoord: dat hangt ervan af hoe je zaagt ... Een henri-quatre is een korte puntbaard. Herpes zoster is gordelroos en herpes tonsurans een schimmelziekte van de huid veroorzaakt door een trichofytonsoort. Trichofytie is overigens ringvuur. Het tricliene kristalstelsel slaat op asymmetrische kristallen. Het sint-janskruid is een hertshooiachtige (plant). De wolfsklauw en een soort van weegbree worden ook wel hertshoorn genoemd. Kan dat: hesychasten [monniken, geheel gericht op contemplatie] die aanpappen met hetaeren [prostituee van hogere komaf] die een courtisanegroep [idem] vormen? 'Hetze' is een
de-woord; een samenstelling ermee is hetzereeks en het ww. is hetzen.

4. Jonge takken hebben lotjes, goede doelen lootjes en de laatste en zwaarst wegende (meest zwaarwegende) zijn loodjes. De ene krocht [achterbuurt] was abstruser [abstruus = duister] dan de andere. De ene vrouw was struiser dan de andere. Die producten zijn hightech, het zijn hightechproducten (hightech producten). Een higgsboson [goddeeltje] is een speculatief elementair deeltje. Is zwaarwichtig niet een beetje dubbelop? De vrouwelijke groep tempelprostituees vormt een hiërodulengezelschap. Die hideuze [afschuwelijk] uitspraken zijn weerzinwekkend. Van het geslacht hibiscus is vooral het altheaboompje bekend geworden (een bekendwording dus). De prosopopoeia [pee-jaa] is een redekunstige figuur. De hidjra [het wegtrekken van Mohammed met zijn volgelingen uit Mekka] vindt zeker niet hic et nunc [hier en nu] plaats. In de hippiescene maakten de hippo's een scène. De hippeastrum is de amaryllis, de ridderster. Na de hippocratische eed [van artsen] werd er nog gezellig gekout en hip(p)ocras (kaneelwijn) gedronken. Anderen dronken glühwein en andere dranken waren: armagnac [verwant aan cognac] en punchbowl [kom waarin punch – krambamboeli – bereid wordt]. Hippopotomonstrosesquippedaliofobie is de angst voor lange woorden. Heeft een hippopotamus [nijlpaard] ook een hippocampus [deel hersenen]? Hirsutisme is zwaar behaard zijn. Hit-and-run [znw., snelle en verrassende actie] komt voor als tactiek, hire-and-fire [personeel makkelijk aannemen en evenzo ontslaan] op het werk. Een hocker hokt niet samen, maar is een voetenbankje. Geef mijn hoffmann(s)druppels [VD] even aan, please (mij). Prachtig, zo'n hofstedevink!

5. Een hoeri is volgens de Koran een eeuwig jong blijvende maagd met gazelleogen in het paradijs. Zij daalden af uit hoger gelegen gebieden. Hoi, holadijee! We gaan høken! De pineau (*) is een likeurwijn uit de Charente, gemaakt op basis van cognac. De pinot is een in veel variëteiten voorkomende wijnstok en heeft daar (*) niets mee te maken. De pinot blanc levert de witte bourgognes en de chablis [oesterwater, vgl. elzaswijnen] op, de pinot noir de rode bourgognes en champagne (spätburgunder). Er is ook nog pinot gris (pinot grigio – witte wijnen) en pinot meunier (rode wijnen en champagne). Homoioteleuton is prozarijm. Het meervoud van 'homo faber' [makende mens] is 'homines fabri'. De hondsvot, de gierigaard, hield zich bezig met vodden rapen: hij was een voddenraper. Het had veel weg van een
honden-en-apenspel [kermisattractie, dwaze vertoning]. Pedanterie [waanwijsheid] wordt verbeeld door honderd en een [oude uitdrukking] gekken. Dat kost je dan honderd(en)een euro. Een homunculus is een gedrochtje. Pusillaniem is lafhartig, magnaniem grootmoedig. Woorden met tegengestelde betekenis vertonen antonymie (zijn antoniem, antoniemen). Een tweede Huygens?

6. Achter de hoodoo, de rotspilaar, werd honkyoku, meditatieve zenmuziek, ten gehore gebracht. Voodoo is iets anders (rituele magie). De horecaffer, werkzaam in de horeca (zijn baas was lid van de Horecaf), bediende enkele Zuid-Afrikaanse Kaffers, maar ook een enkele kaffer uit Amsterdam. Vergeet ook die Kafferse en die kafferin niet! Een hordeolum is een strontje, een gerstekorrel [in het oog]. Strenge calvinisten duiden vrijzinnigen aan met 'zo licht als hop'. De hoquetus is een 13(d)e-eeuwse (dertiende-eeuwse) compositietechniek. In de Hoorn van Afrika vindt men veel heroïneverslaafden. Een hotspot is een place to be en een hotshot is een pief. Schrijf je 'hotelier' ('hôtelier') nu met of zonder dakje? Beide, GB en VD. Een hotel mama is duidelijk meer dan een hôtel garni. Zijn deze hors-d'oeuvres hors de saison? Een hospice is een verblijfplaats voor terminale patiënten.

7. De maîtres d'hôtels (ook: maîtres d's) [beide: of] zwaait daar de scepter. De hPa is de hectopascal. Hoveren [oo, oe – zweven] doe je [ook: pc-term – met de cursor over een gemarkeerd tekstelement gaan, waardoor extra informatie, bv. een afbeelding, zichtbaar wordt] niet met een hovercraft [amfibievaartuig of luchtkussenvoertuig]. Ach, laat die hobbyist met zijn hobiecat [zekere catamaran] toch … Het woord 'chomskyaans' [Chomsky – persoon] riekt naar taal, het woord 'shaffyaans' naar levensliedjes [Ramses Shaffy]. Mag je een brouille [onmin] ook een brouillage [niet in wdb.] noemen? Er is dan in ieder geval iemand gebrouilleerd! Zoeken op '*ouil*'geeft verder nog: andouillette (worst), bouillabaisse (ratjetoe, ratatoelje), bouilli (soepvlees), bouillie (brij, pap), bouillie bordelaise (Bordeauxse pap), bouilloire (schenkketel), bouillotte (gewestelijk: bedkruik), brouilly (een bekende beaujolais uit de gelijknamige plaats), depouilleren (beroven, uitkleden), embrouilleren (in de war brengen), gargouille (waterspuwer), houille blanche (witte steenkool), mouilleren (palataal uitspreken), een fouilleerpatrouille, rambouilletschaap (merinosschaap), ratatouille (ratjetoe) en ten slotte rouille (roestkleurige knoflooksaus).

8. Zoeken op '*oeil*' geeft naast roeilied en moeilijkheden: coup d'oeil (oogopslag), liquiditeitsmoeilijkheden en trompe-l'oeil (bedrieglijk natuurgetrouw geschilderde afbeelding). We moeten die corpora delicti [enk.: corpus delicti = voorwerp waarmee de misdaad is gepleegd], gevonden op de locus delicti [plaats waar de misdaad is begaan – pd = plaats delict], maar eens loepen (onder de loep nemen). 'Opgeld maken' is ook volgens Taaladvies een foutieve kruising (contaminatie) van 'opgeld doen' en 'opgang maken'. Na een hondenbeet die rabiës veroorzaakt kan de hubertussleutel [gewijd ijzer t.b.v. uitbranden] uitkomst brengen. Ga niet naar een eerwaarde die zelf aan rabies theologorum [razernij der theologen] lijdt! Bij de twee huipen ging het er ruw aan toe; de ene huib was al hoogbejaard. De uvulaire r is de brouw- of huig-r, niet te verwarren met de tongpunt-r. Ons eigenste Koninklijk Huis is het huis van Oranje. Een blad dat huis aan huis bezorgd wordt, is een huis-aan-huisblad, afgekort: h.-a.-h.-blad. Met huis, tuin en keuken is huis-tuin-en-keukenrodekool [los ook wel: rode kool] een correcte samenstelling. Valt er hier nog wat te huttemannen (slijpen) op het huttendek?

9. Met huisje-boompje-beestje [al streepjes] is
huisje-boompje-beestje-ideaal een goede samenstelling. Ga nu eindelijk eens huiswerkmaken, je huiswerk maken. Weet je wat een hulpverloofde is? Die doet aan hulpverlenen (een maîtresse dus)! Hoe hoog kun je gaan: huizen-, honderd- of hemelhoog? Heerlijk, die huisgemaakte frambozencoulis! Aanhangers van Johannes Hus heten hussieten. Waaraan lijd je als je aan het hutchinson-gilfordsyndroom lijdt? Nou, vooruit dan: progeria, snel verouderen!

 

2631 Dictee dinsdag 15-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (513) √

Dictee – dictees [2631]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 344, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (513)

1. 'Mijn lieve dt'je' is een hypocoristicon voor … 'mijn lieve dicteetijgerinnetje' (dames, kandidaten?). De hypofyseoperatie is geslaagd. Een ichneumon is de op een bunzing lijkende civetkat, ook wel: faraorat, mangoest. Hopelijk heeft een icarusblauwtje, een tot de blauwtjes behorend vlindertje, geen icarusvleugels. Zijn optreden had iets ironisch. Flauwvallen bij het zien van een spin kan een vorm van idiosyncrasie [overgevoeligheid] zijn. Het lijkt me geen id-baan
[instroom-doorstroombaan] om ID-bewijzen [identiteit] te verzamelen. Het boek Psalmen telt 150 psalmen. De aanduiding miserere voor een ileus, een darmafsluiting, stamt uit psalm 51 (r.-k., psalm 50 in de Vulgaat). Wat is de formule van kwik-II-sulfaat? Antwoord: HgSO₄. Die viervoetige ijslander [pony] en die tweevoetige IJslander zijn beide eilanders. Het (de) ijzerhard [grond] is een bloem, de ijzerhart [lucht] is een zekere Surinaamse loofboom.

2. Vijgen. Een aggregaatvrucht is een vrucht die uit een hele bloeiwijze is ontstaan, zoals de vijg, ananas, katjes en kegels. De carica is een tropische plant uit Amerika, nauw verwant aan de papaja; zijn vrucht lijkt op een vijg. De vijgenboom behoort tot het plantengeslacht (volgens het linneaanse systeem:) Ficus. De (het) fijt is genoemd naar ficus (vijg, gezwel: vlezige aangroeiing). Een handgemeen (een oorvijg) wordt schertsend een argumentum ad hominem [op de man af] genoemd, een argumentum ad rem is een argument dat de zaak zelf raakt. Mattheus spreekt van vijgen aan distels zoeken. Ook een haberdoedas is een oorvijg, net als een lik om de oren. Een geitenvijg is niet wat je denkt, maar een wilde vijg. Maar ja, hoe zou die daar gekomen zijn? Ieder zijn meug, zei de boer, en hij at paardenvijgen voor de dorst. Opuntia's zijn vijgencactussen (sabra's, sabres). Een palmpaas is een versierde tak [ook de naam van Palmpasen = Palmzondag]. Vijgen kun je in seroenen [vlechtwerk] verpakken. Een sycomoor (sycomore) is een Egyptische vijgenboom van de moerbeifamilie. Zeilen kun je met vijgetouwen [bnw.] beslagbanden vastmaken. Een vijgetouw is van de bastvezels van sommige Indische bomen geslagen [en dus niks met vijgen].

3. Ja, want touw sla je: denk maar aan Oudewater met zijn touwslagerij. Een hottentottenvijg is de eetbare vrucht van een niet met name te noemen boom [nou, vooruit dan: Carpobrotus edulis – Mesembryanthemum edule]. In het Belgisch-Nederlands kun je zo plat zijn als een vijg: als je tenminste feminini generis [van het vrouwelijke geslacht] bent. Gezocht op '*Chris*': de eretitel van de vroegere Franse koningen (door de paus toegekend) was Zijne Allerchristelijkste Majesteit, 'anima naturaliter christiana' betekent: 'de van nature christelijke ziel', de antichristelijke antichrist is ook antipaaps, arma Christi zijn rooms-katholieke passiewerktuigen, een bornagain christen is een wedergeboren christen, de chrislam is een religie die is samengesteld uit elementen van het christendom en de islam, vooral in Nigeria, bedoeld om religieuze haat uit te bannen en godsdiensttolerantie te stimuleren, chris is een verkorting van christusstand, het chrismon (meervoud chrismen, ook: christogram) is het Christusmonogram (met chi – X – en rho – P – Griekse hoofdletters!) en ik zal het christelijk (schappelijk) met je maken.

4. De Christelijk-historische Unie was de CHU. Weinig van haar leden waren christelijk-gereformeerd of christelijk-sociaal. Hij meende te verstaan: christene zielen [ook: christenzielen], wat een rommeltje is dat hier. De ChristenUnie [CU] is een contemporaine Nederlandse politieke partij, in 2000 ontstaan uit een fusie van GPV [Gereformeerd Politiek Verbond] en RPF [Reformatorische Politieke Federatie]. De christian science is de leer, de christian scientists [VD] zijn de aanhangers en Christian Science is de beweging. Een benen of palmhouten christus is een mager mens. Christus-Koning is een rooms-katholiek feest. Het Corpus Christi is het Heilig sacrament, de geconsacreerde hostie. In godsherechristusnaam betekent gewoon: in ('s) hemelsnaam. De imitatio Christi is De navolging van Christus (titel van een bekend boek van Thomas a Kempis). De lacrimae christi (letterlijk: Christustranen) is een fijne donkerrode wijn uit de streek bij de Vesuvius. Mond-, schijn- en naamchristenen dekken hetzelfde begrip. De term oudchristelijk betekent: behorend tot de eerste eeuwen van het christendom van voor het Concilie van Nicea, 325. De
palma-christi is de grote muggenorchis, een orchidee, maar is ook de benaming voor de wonderboom. Wat is ouder: vroegchristelijk of voorchristelijk? Het tweede. De thomaschristenen waren oosterse christenen in het zuiden van India, missiegebied van de apostel Thomas.

5. Gezocht op '*azi*' en gevonden: Abchazië en Abchazisch,
Afro-Aziaat en Afro-Aziatisch, alglazig (geheel uit vulkanisch glas bestaand), altazimut (instrument waarmee zowel de hoogte als het azimut van sterren kan worden gemeten), Amazigh (Berber), Asjkenazim (GB ook: Asjkenazi's en Asjkenaziem) [uit Midden- en Oost-Europa afkomstige Joden; Sefarden (VD ook: Sefardim, GB ook: Sefardiem) zijn: 1) de Spaanse en Portugese Joden, 2) uit Afrika en Azië stammende Joden], natriumazide wordt in airbags gebruikt, onder de A-ziekten vallen cholera, pest en vlektyfus, het azimut is de toppuntshoek, aziridine is ethyleenimine, bazielkruid is basilicum, brazielhout is bruingeel tot donkerrood van kleur, Brazilianen, een braziliaantje (kleine sigaar), brittanniazilver (legering van tin met messing, antimonium, lood of bismut – vgl. (Groot-)Brittannië), een cafébazin is een kasteleinse, een chalazion is een strontje oftewel gerstekorrel [in oog], con grazia is bevallig in de muziek, grazioso is met gratie, spinazie à la crème, denazificeren, doe-het-zelfmagazine, een Euraziër, fenylhydrazine, de ghazidsja is de heilige oorlog van de moslims tegen de ongelovigen en hydrazine gebruikt men voor raketten.

6. De kazike is de vernederlandsing van cacique (stamhoofd van de indianen). Verder kwam ik tegen: Klein-Azië, monaziet (een glanzend donkerbruin mineraal, onder andere samengesteld uit cerium en thorium), de nazi-ideologie van nazi-Duitsland, de neonazi's, oxazinen (een groep van organische kleurstoffen), een pro-formazitting [pro forma], de sacra conversazione is een voorstelling van de Madonna met het Christuskind, omringd door heiligen, de surraziekte wordt veroorzaakt door Trypanosoma evansi [trypanosomen zijn eencellige zweepdiertjes] en overgebracht door steekvliegen, Swaziërs of Swazi's komen uit Swaziland, het Tamazight is het Berbers, tartrazine is een azokleurstof die chagrijn kan veroorzaken, methyleenblauw is een thiazinekleurstof, het dealernetwerk voor het yuppenmagazine was wijdmazig, tot in de Zuidoost-Aziatische streken toe.

7. Gezocht op '*iza*' en gevonden: een wizard is een introvert expert op computergebied (antoniem: goeroe), de Sint-Elizabethsvloed van 1421, de sint-elizabethsletter (gotische letter, kerkletter – altijd z!), nizam (titel van de vorst van Haiderabad), mycorrhiza (vorm van symbiose tussen hogere planten en zwammen), markizaat (gebied van een markies), lipizzaner (een paard), de gewone, witte en gele izabellen, de goenizak (jutezak = jute(n) zak), de geniza (meervoud: genizot; plaats waar onbruikbaar geworden boeken worden bewaard die de vierletternaam JHWH van God bevatten en daarom niet weggegooid mogen worden – Jahweh, ook JHVH = Jehovah – voorbeeld van een tetragram(maton)), de Elizabethsvereniging is een vereniging van rooms-katholieke vrouwen, een clash of civilizations is een beschavingsbotsing, een bizarriteit is een bizarrerie, BiZa is het Ministerie van Binnenlandse Zaken [instelling – gebouw = m], alizarol is de oplossing van alizarine in alcohol, alizarine-inkt is groenachtige blauwe schrijf- en kopieerinkt en Belizanen wonen in Belize.

8. Gezocht op '*ienn*' en gevonden: een Belgisch anciënniteitsverlof, een audicien(ne), de biënnale, een bohemien(ne), de circassienne (halflaken: fijn gekeperde wollen stof), een comédienne (een cabaretière), een estheticienne (schoonheidsspecialiste), indienne (sits: Oost-Indische katoenen stof, fijn gedrukt katoen), een lesbienne die juliennesoep eet in het kraaiennest, de mecanicienne op haar méridienne (sofa voor de middagslaap – in empirestijl), het papegaaiennest, de Parisienne die parisienne (fijne zijden stof met kleine stipjes) draagt, persienne (zonwering), peruvienne (een zeer fijne lakenstof voor avondkleding), pommes parisiennes (gebakken krielaardappelen), een saharienne (mouwloos colbert met opgestikte zakken), sicilienne (Siciliaanse herdersdans en zang in zesachtstenmaat), tragédienne (actrice die in treurspelen acteert), triënnaal (driejaarlijks), triënnale (om de drie jaar gehouden tentoonstelling of concours), triënnium (periode van drie jaar), tyrolienne (jodellied: Tirools lied of zulk een dans), Tyrolienne (Tiroolse: meisje of vrouw uit Tirol), de valenciennes (soort van Vlaamse kloskant met een achtergrond van ronde of vierkante mazen, die oorspronkelijk in Valenciennes werd vervaardigd), de varsovienne (een omstreeks 1854 in Frankrijk ontstane dans, die enigszins op mazurka en polka lijkt), de vespasienne (openbaar urinoir) en het vlooiennest.

 

2630 Dictee maandag 14-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (512) √

Dictee – dictees [2630]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 345, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (512)

1. Vind je die hyacint ook zo mooi? Een van de immortels was lid geworden van de Académie française vanwege zijn immortellenstudie. Ongewenste ideeënerupties werden impitoyabel [meedogenloos] neergesabeld. Zijn kennis van de mathesis en specifiek van het inproduct van twee vectoren was hier improductief en als oplossingsrichting imprakticabel; dat is geheel niet in Frage [VD ook: im]. Zou 'impressionant' in GB gewoon 'indrukwekkend' betekenen? Gevraagd: meisje au pair voor de oppas van drie kinderen, een
au-pairmeisje dus. Het eendekkertje maakte een immelmann, een halve looping. Hij gedroeg zich impudiek, onbeschaamd. De Inca's vormden een volk in bonis. Zijn geheugencapaciteit en gedachtevermogen: incredibile dictu [het klinkt ongelooflijk – ook: ongelofelijk]. In de Tweede Wereldoorlog was een inciviek een landverraderlijk persoon. Incineratie gebeurt bij ons wettelijk verplicht in een crematorium, in India niet. Laat dat inane (zinloze) plan toch varen!

2. Het Latijnse bijwoord 'in calce' betekent 'aan het einde' (letterlijk 'aan de hiel', dus zoals de laars van Italië?). Geef dat inbussleuteltje even aan, wil je? In casu (afkorting: i.c.) substrato [in het onderhavige geval] zal ik je in brevi [binnenkort] berichten. Zoals ze bij heien letterlijk de palen de grond inboren zou ik je ook graag figuurlijk de grond in boren. In allen gevalle: de inamboe is 'echt' het pampahoen. Dit is nog niet mijn een-na-laatste [op een na laatste] dictee. Is de Mount Everest nu wel of niet de op een na hoogste berg ter wereld? Voor de een is de liefde platonisch, de ander leeft in Baccho et Venere (wat Bacchus en Venus betreft): in het drinken en het mingenot. De Indo-Europeaan was een echte indo, een halfbloed, maar er waren ook Indochinezen uit Indochina. Het indomeisje studeerde indogermanistiek. Het gebeurde in aller haast, in allerijl. De indianen spraken Indiaans. Ze troffen een inderminneregeling: de zaak is in der minne geregeld. Sits is een stof (indienne, chintz, calicot).

3. Wat is de naam van die IJslandse vulkaan met die ineffabele [onzegbaar] naam? Nou, vooruit: Eyjafjallajökull (1666 m). De dissertatie bevatte meerdere inepties [ongerijmdheden]. Bij het letterlijk de boot ingaan, zijn ze helaas ook behoorlijk figuurlijk de boot in gegaan. Er was sprake van een in-flagrantigeval, een heterdaadje [in flagranti]. De infanticide [kindermoord] is nou niet exact een Bethlehems [VD; NBG: Betlehem] verdelgingsmiddel. Het
in-extensoverslag [in extenso] was helemaal compleet. Het
in-essebegrip [werkelijk bestaand, in esse] staat tegenover 'in posse' [slechts potentieel aanwezig]. De meeste Ingoesjetiërs en Tsjetsjenen zullen geen Ingveoons spreken. Er zijn trouwens weinig Ingveoonssprekende personen. Hij heeft een lied ingezet en er de pas in gezet om de tandarts tijdig zijn tanden te kunnen laten inzetten. De fruitkweker was in goeden doen: de in- en ingoede pluksters brachten de elstars (genoemd naar Elst!), de golden delicious [ook mv.] en de ingrid maries in groten getale naar de opslagloods. Je hebt hem al de gordijnen in gejaagd, wil je hem ook nog de dood injagen? Ik kan er best in komen, er zal niets van inkomen.

4. Een zoekactie op '*wz*' levert niet zoveel hits op: de afkorting WZW(!) voor westzuidwestelijk, de afkorting wzc en de verkorting wozoco voor woon-zorgcomplex [Let op: BE, woonzorgcentrum], Nieuw-Zeelands vlas en Nieuw-Zeelandse spinazie, trouwziek, sneeuwzwam, ruwzink, reeuwzweet (niet meer in VD: doodszweet), Nieuwzweeds, nieuwzilverdraad (draad van nieuwzilver), de
Nieuw-Zeelandse munteenheid is de Nieuw-Zeelandse dollar, de Nieuw-Zeelander slachtte de nieuwzeelander met kerst (dan is het wel zomer daar), nauwziend (nauwlettend), mond-en-klauwzeer,
mond-en-klauwzeerbesmetting (MKZ), maluwenzalf [kaasjeskruid – ook: malve], latuwzaad [gewone sla], klauwzeer, de houwzaal (op een aambeeld – voor behouwen van vijlen), grauwzwart, geeuwzucht, grauwzusters (grauwe zusters, franciscanessen), de FWZ (Federatie van Werknemersorganisaties in de Zeevaart), flauwzoet, eeuwzang [= eeuwspel bij eeuwfeest], een blauwzijden japon en de blauwziekte oftewel blauwzucht, ook cyanose geheten.

5. Verrassenderwijs levert '*vv*' ook nog wat op (met een selectie van afkortingen): tv-verslaving, een VVD'er, een vve (vereniging van eigenaren), VVKSM (Vlaams Verbond van Katholieke Scouts en Meisjesgidsen), V-vormig, very special [VS], VVSOP, very very superior old pale (kwaliteit van cognac), v.v.v. (veni, vidi, vici), sjivve zitten (rouwperiode van zeven dagen in acht nemen), savvie [verstand] hebben van dictees, hiv-verspreiding [met bijbehorende
letter-voor-letteruitspraak; anders – [hihf] – zonder streepje – hivverspreiding], evviva (Italiaans: leve!), davvenen (bidden), bovvaders [bewust ongehuwde vader] en bommoeders [bewust ongehuwde moeder], avv (algemeenverbindendverklaring). Wat valt er nu nog te verzinnen? Alle bronnen drogen op!

6. Zou '*zz*' ook nog iets opleveren? Hier volgt de oogst: zzp'er, winozzen (wilfen: waar was ik naar op zoek? – what was I looking for), whizzkid, terrazzowerker, tazza (een schotelvormige drinkschaal, meestal met voet), sweet- en souljazz, sjlemazzel (pech), quizzen [kwissen], razzia, san mazzo (tamelijk zoete flestomaat met weinig pitjes), pizzo (geld dat de maffia eist in ruil voor 'bescherming'), pizzicato (met de vingers tokkelend, afkorting: pizz.), pizzeria, piazza (marktplein), paparazzo (meervoud: paparazzi), palazzo (paleis), nozzle (spuitkop), nel mezzo del cammin di nostra vita (op het midden van onze levensweg), muezzin (vreselijk woord! – moskeebeambte die vanboven uit de minaret de gelovigen oproept tot het gebed), mozzarella (Italiaanse zachte witte kaas), morbidezza (morbidesse: weekheid, molligheid van geschilderd naakt), Mezzogiorno (Italië bezuiden Rome), mezzanine (tussenverdieping), een mazzelaarster heeft mazzeltof en een lazzarone (Napolitaanse bedelaar) bedelt.

7. Maar dat is nog lang niet alles: een kakuro (= kruissompuzzel), vele varianten van en samenstellingen met jazz, zoals: klezmerjazz, jazzzangeres, de jazzy jazzwereld, een jonge jazza, jacuzzi (bubbelbad), intermezzo, hotjazz, grizzlybeer, grandezza, gin-fizz, fuzzy logic, etnojazz, dizzy, de carezza(methode), buzz, buzzwoord, buzzer en buzzen [ik buz(de)], mazzel en broge (ook: brooche), blizzard [winterstorm], acid jazz, afrojazz, afhaalpizzeria, latin jazz en showbizzindustrie.

8. Met dubbele w kom je tegen: burowwater, sjouwwerk, Sneeuwwitje die een sneeuwwitje [glas limonade met scheut bier] drinkt, een tww (tww'er in België: tewerkgestelde werkloze), www (world wide web), WW-draad (whitworthschroefdraad) en de WW'er die onder de Werkloosheidswet valt.

9. De afkorting van exemplaren is exx., XXL is extra extra large, een XXL-truck is een roadtrain, XXS is extra extra small, XXXL is extra extra extra large en XXXS is extra extra extra small. Met dubbele h vonden we: de bachhoorn, z.b.b.h.h. (zijn bezigheden buitenshuis hebbende), beachhandbal, hhs (hogere hotelschool), madhhab (soennitische wetschool), münchhausen-by-proxysyndroom, pinchhitter, pochhanzerij, O.L.H.-Hemelvaart, voluit:
Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart (Hemelvaartsdag, die valt trouwens in de hemelvaartvakantie), in de sjiitische cultuur een mutah(huwelijk), voor de fun tijdelijk gesloten om een kortstondige seksuele relatie te legitimeren (alleen voor sjeiks?), punchhoer, sandwichhanddruk, squashhal.

10. De dubbele q stokt meteen met q.q.: qualitate qua. DDD [bnw.!] van cd’s staat voor digitaal opgenomen, digitaal gemixt, digitaal op de
cd-master vastgelegd. In de muziek staat fff voor fortississimo. Wiiitis is een blessure van de schouder en het schoudergewricht als gevolg van het veelvuldig gamen met een Wii. De KKK is de Ku Klux Klan. De Triple P wordt aangeduid met PPP [people, planet, profit – AAA, triple A, is iets voor banken]. Drie s'en geeft een onverwachte vangst: stresssyndroom, crossselling [actieve verkoop van aanvullende artikelen], stresssituaties, een businessschool, KIDD- en
KISS-syndroom, PTSS (posttraumatische stressstoornis, veteranensyndroom), het TSS is het tibialestresssyndroom (irritatie van het scheenbeen) en economyclasssyndroom (vliegtuigtrombose). Unununium heeft als atoomnummer 111 en als symbool Uuu: het is maar dat u het weet. Recent omgedoopt tot: röntgenium, Rg. Dan volgt nu een selectie van woorden met ten minste 3 e's achtereen.

11. In dat rijtje staan: yahtzeeën, zee-eend, zee-eenhoorn en
twee-eenheid (met vier e's!), Zuidzee-eiland, urticaceeën (de brandnetelfamilie), tweeërlei, twee-enig, reeënoog, rosaceeën (de rozenfamilie), thee-etablissement, tatoeëerstift, pythagoreeër (volgeling van Pythagoras), pyreneeëngeit (bucardo), pygmeeënstam, poe-ee (jonge jonge, allemachtig), oweeër(!) [ook: ow'er],
Papoea-Nieuw-Guineeër, het mysterie van de Heilige Drie-eenheid, laodiceeër, kastanje-eek, ideeëloze ideeënarmoede naast ideeënrijkdom, een hyperboreeër, hoezeeën, gesurseëerd, frisbeeën, feeëriek, een hypocriete doorsneefarizeeër, doorsnee-echtgenoot, familie-eer, Atjeher(!), Atjeh, cucurbitaceeën (komkommers), colchicaceeën (tijloosachtigen) en ericaceeën (de heidefamilie). Ten slotte: hooggeëerde en hooggeleerde lezers: heb dank!