Dictee – dictees [2487]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee 455 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (402)
1. De
Stoomwet geldt voor het stoomwezen. Ten onder gaan leidt tot
tenondergang. Gezag hebben is voorbehouden aan gezaghebbers. Het
oplossen van de krediet- en eurocrisis verloopt op zijn
elfendertigst (het
gaat allemaal nog op z'n
janboerenfluitjes ook). Hij dacht
een bijdetijds [bij de tijd] autootje te kopen, maar het was een uit-de-tijds
[samenstellende
afleiding - uit de tijd] exemplaar. Hart- en
vaatziekten zijn volksvijand nummer een. Ik was aan het tv-kijken
[teeveekijken].
Daardoor ontdekte ik dat Teloegoe een Dravidische taal is. Suède is
peau de suède en suèdine is peau de pêche. Als maker van het GB
draag je een suèdejasje [VD
ook: suède jasje].
Hij heeft me gesued, voor het gerecht – nee, niet dat van eten! –
gedaagd. De sultane Sheherazade is de Duizend-en-een-nachtvertelster
[Duizend-en-een-nacht - 1001 nacht - de sprookjes van 1001 nacht of duizend-en-een-nacht].
De sultane favorite is de bevoorrechte gemalin van een sultan, de
sultane walidé zijn moeder. Bij suffocatie word je gesuffoqueerd
[verstikt,
gesmoord]. Dat kan Bruin(tje)
niet trekken. Hij kreeg een vrijgeleide, een sûreté de corps
[geleibrief, safe
conduct, sauf-conduit, sauvegarde, vrijgeleidebrief].
2. In de
heraldiek betekent surchargé overladen. Soms moet er in een haven
surcharge [toeslag
op vrachtprijzen] worden betaald.
Suramin [uu]
is een zeer giftig geneesmiddel tegen de slaapziekte, de surra
[oe]
(een
trypanosomenziekte, overgebracht door steekvliegen, tseetseevliegen):
een bloedziekte bij onder andere paarden, dromedarissen,
olifanten en herkauwers in het Verre en het Nabije Oosten, op het
Indische subcontinent, in Noord-Afrika en in Centraal- en
Zuid-Amerika. Nagana (VD
ook: ngana) is overigens de
tseetseeziekte. Elk van de 114 hoofdstukken van de Koran is een soera
en surah [oe]
is een weefsel. Suprematie kan leiden tot suppressie [onderdrukking].
Een infralapsariër is een ondervaldrijver [ook infralapsarist] zondeval
niet door God gewild], in
tegenstelling tot een supralapsarist [supralapsariër - wel - is dat een overvaldrijver? - niet in wdb.].
Een supralibros is een superex-libris. De
Belgisch-Nederlandse suppo
[uh]
is een zetpil (suppositoire,
suppositorium). Op het moment
suprême [hoogtepunt,
suprême, supreme moment]
ging het licht uit.
3. Uit
zijn suitcase [handkoffer]
haalde hij een super 8-film (superachtfilm).
Bij de super-de-luxe [bnw.]
huizen stond een
superdoe-het-zelfzaak [mogelijk
ook: super doe-het-zelfzaak].
Ze kregen surseance [uitstel]
van betaling; sommige medewerkers werden sur-le-champ [op
staande voet] ontslagen. Na het
survivallen bezochten we de sushibar
[daar eet je rijstballetje].
Suttiisme is weduweverbranding [n/s]. Wat is
een onbestorven [lange
afwezigheid echtgenoot], een
groene [gefrustreerd
en thuiszittend], een blauwe
[vrouw van een
marineman – iets anders dan een marinevrouw]
en een zwarte weduwe [zeer
giftige, gitzwarte Noord-Amerikaanse spin – Latrodectus
mactans – Linnaeus]?
In WO II was 'weduwe'
ook een bijnaam [voor
de particuliere werkverschaffing voor gedemobiliseerde militairen
tijdens WO II] in het kader van
'Wij – we
– Doen Uw
Werk'. SUV's
(VD: sport
(GB/VD + s
– en ook wel:
suv)
utility
vehicles)
zijn luxeauto's [luxe
auto's]
met vierwielaandrijving (4wd),
geschikt voor de weg en off the road, off-the-roadauto's dus.
Het Swahili is een Bantoetaal, in een groot aantal Afrikaanse landen
gebruikt als lingua franca [algemene
beschaafde omgangstaal]. Deze
sweater zit swell [mieters].
Geef mij maar een lekkere Friese swietendrank [uit
rozijnen getrokken]. Mijn swa
[kameraad]
ging met de swath [small
waterplane
area
twinhull
= modelschip met twee onder water gelegen rompen]
van Breskens naar Vlissingen. Dat is vet cool, zeg maar supervetcool,
supercool. Ook innige samenwerking tussen Kerk en Staat in het
Byzantijnse Rijk wordt synergie genoemd.
4. Zich syndikeren [lid worden vakbond] is iets anders dan syndiceren [beursterm, bij een emissie: niet-geplaatste aandelen kopen]. Een syncytium is een massa samengesmolten cellen. Die sympathieke knul heeft de sief (syfilis). Hij wil symbool staan voor de onkreukbare. De sycofant [beroepsverklikker] verdween op een sydniër [in Indië: groot Australisch paard]. Sybaritisch [verwijfd, wellustig] molde hij de swipi [SR: zweepslang]. De Sydniër voerde een SWOT-analyse [strengths, weaknesses, opportunities, threats] uit. Kun je synalgie [medisch: pijn in een ander lichaamsdeel dan het zieke of gewonde] voelen bij de ontbinding van een symmachie [oorlogsbondgenootschap]? De syzygie is een samenstand van zon en maan. Een gedoogde regering hanteert het principe van de (het) système de la bascule [in de politiek het afwisselend steunen op verschillende partijen/meerderheden]. Is een syrinx [pan(s)fluit] ook bij synthipop [synthesizers!] bruikbaar? Geeft u mij maar szechuaneend [tsjèh-tsjoe-wah-néént]. Bij synonymie gebruik je synoniemen. 'Schreeuwende kleuren' is een synesthesie [uit verschillende zintuigsferen]. Mooie voorbeelden van tableaus [tafereel, schilderij] zijn tableaux vivants [+] [groep onbeweeglijke, levende figuren] en een tableau (mv. x) de la troupe [lijst met de leden van een toneel- of dansgezelschap]. Tabijn is een stof en een tabby kat heeft een cyperse tekening.
5.
Taaitaai is niet taaivloeibaar en de taal der Boeren is het
Zuid-Afrikaans. Hij was een harde werker van negen tot vijf, maar wel
een echt van-negen-tot-vijftype. Dit lijkt wel bric-à-brac
[snuisterijen,
oude rommel], een
bric-à-bracvraag: welke zijn de BRIC-landen
[Brazilië,
Rusland,
India en
China],
of nog actueler: wat zijn de
BRICS-landen
[+ Zuid-Afrika,
South-Africa]?
Al ben je een gijsje goochem [slimmerd],
je lijkt ook wel een hollebolle gijs [veelvraat].
De semitische volken [stammen
af van Sem] spreken Semitische
talen. Tactel is een synthetische stof. Ik tackelde het teckeltje met
een tackle [ww. tacklen of tackelen]. Een tacker [èh]
is een spijkerautomaat of nietmachine (toch
wel een machine dus). Een tachyon
is moeilijk te vatten [hypothetisch,
sneller dan het licht]. Toen de
muziek tacendo (zwijgend,
stil – zelfs tacet – langere tijd)
was, bekeek hij haar tache de beauté
[schoonheidsvlek]
aandachtig. Tabun [oe]
[dodelijk,
zenuwblokkerend strijdgas] kan
figuurlijk wel tabula rasa [schoon
schip] maken.
6. Op een
taboeret [krukje]
schoven ze aan bij de table d'hôte [open
tafel met vast menu].
Vrijmetselaars dragen een tablier [schootsvel].
Tabouleh (GB/VD ook:
taboulé) is een gerecht uit de
Midden-Oosterse keuken met couscous [pap,
geen dier, dat is
een koeskoes].
Je moet moslims niet taboeïseren. We zagen een Austin, een Ford en
een Suzuki. Hij had een typische jarenzeventigmentaliteit
(jaren
70-mentaliteit). Sextiljard [een
een met 39 nullen ...] is duizend
keer zo groot als sextiljoen. Wat is de uitwerking van de toverspreuk
"Sesam open u!"? Bij tae-boën doe je aan tae-bo (dat
is geen tai chi, waarbij je tai-chiet!).
Een tajine is een stoofpot, tayer is een
gewas (of knol).
Het takkewijf torste een takkenbos.
Takahe's zijn vogels uit Nieuw-Zeeland. Het Taino is een
indianentaal. Taille douces hebben met
etsen en kopergravures te maken. Taikoen is de titel van een shogun,
een tycoon is meer een industrieel (als
je VD geloven wil). Een tafa is
een penseelstaartbuidelmuis. Taeniae
[enk. taenia] zijn afschrikwekkende
lintwormen. Een tapu [oe]
is een amulet.
7.
Terra-sigillata-aardewerk [terra sigillata] is van zegelaarde (bolus)
gemaakt. Het was daar tafeltje-welbereid [een
welvoorziene dis]. Hij heeft geen
ezeltje [ook: paardje!] schijtgeld [het
geld niet voor het opscheppen].
Heel vroeger was een talkie [geluidsfilm]
iets bijzonders. Een talking head [commentator,
alleen hoofd in beeld] levert als
regel commentaar op de actualiteit. Wie spreekt er hier nog
Tamazight? Een tamarillo is een boomtomaat. Mijn tamagotchi [object
van computerspelletje] rolde van
het taludje [schuine
helling] af. Tamoxifen helpt
tegen borstkanker. Op tallships [zeilreus]
vind je meestal geen joden met een talliet [vierhoekig
gebedskleed]. Dat is niet Bijbels
[on-Bijbels],
dat is Talmoedisch: kijk maar, het staat in mijn talmoed. Ze
tantaliseerde [belust
maken zonder dat bevrediging volgt]
hem volledig. In de tapasbar kregen we tapenade [dikke
saus of pasta]. Je geeft het op?
Tant mieux, tanto melior [des
te beter, zoveel te beter]! Wist
je dat Tante Cor de automatische tijdmelding was? Ik had geen
tandplaque (ook:
tandplak) en een T-anker zit
meestal in elektrische machines [en
niet op een tanker]. Tant pis,
het zij zo. Tangentieel (GB/VD
ook: tangentiaal) hangt samen met
de raaklijn. Op een tapis-roulant [roltrap]
leg je geen tapis-plain [kamerbreed tapijt].
8. Onder een amicebrief zet je 'tout à toi' (t.à.t., geheel de jouwe). Hij vloog uit de tarzanbocht vanwege de taste-vin [het wijnnapje]. Tarpaulin [oo] is juteweefsel [ook: jute weefsel, juten weefsel] en met een tarryklem [èh] zet je iets vast (geen geld!). Tarmac [steenslag, platform] vind je op een luchthaven. Tardiviteit [het te laat zijn] is een soort van mosterd na de maaltijd. Wil je hem niet zo taquineren [lastigvallen, kwellen, plagen]? Een tapplaats kreeg je in het kader van de TAP, de Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen. Tarboesjen zijn fezzen. Een Engelsman teat, een Nederlander theet (als die tenminste een teacosy en andere benodigdheden heeft). Als een vrouw dat spul steelt, is ze een theedievegge(!). Er is/zijn nog een ander soort t-dievegges, allen lid van de t-dieveggeclub [n/s] [die spreken een t aan het eind van een woord niet uit]. Het ene exemplaar was taupekleurig [donkergrijs als een mollenvel, met een vleugje bruin], het andere molgrijs. Smaakt dat, tawny [geelbruin tot bruinrood] port bij de taugé [sojascheuten]? Tazza's zijn Italiaanse drinkschalen op voet. Hij zal ertegen opzien (ertegenop zien), maar hij moet wel goed ertegenop kunnen. Te Deum laudamus: U, God, lof!
9. Zijn
tegemoet gaan en tegemoet treden beide vormen van tegemoetkomen? Uw
repliek hierop zal ik verwachtingsvol tegemoetzien (GB).
De technical sales assistant werkte veel met full colour en
fullcolourdruk. Hierbij mag 'colorfieldpainting' (rare
weergave van dat Engelse woord voor kleur trouwens)
niet onvermeld blijven. De teclubrander [verbeterde
bunsenbrander] vatte vlam en
heeft dus vlam gevat. Een top-downbenadering vindt top-down plaats in
plaats van bottom-up. Hoe verhouden 'ethos' en' ethiek' zich en wat
is
media-ethiek [zedenleer
van de media]? Bij de tektoniek
[leer van de
verschuivingen en verplaatsingen van de aardkorst]
speelt ook tektiet [quasimeteoriet
– ook wel: quasi meteoriet]
een rol (misschien
tactiek ook wel). Je mag hem niet
tekortdoen of te kort houden ondanks zijn soms te korte lontje. Als
je zo tekeergaat, zul je nog te gronde gaan [evt.
ook via het
oordeel ten gronde van een
rechter]. Wat je nog van me
tegoed hebt, moet je tegoed(!)
houden. Is een tegoedbon goed? Dan kun je je later tegoed(!)
doen. Hij wilde de arts onder druk zetten omdat de onderdruk te hoog
was. Tellurisch komt van 'tellus', aarde.
10. Wat ben jij een telluris inutile pondus, een nietsnut, een nutteloos mens. Je moet 'des te meer' schrijven, temeer daar je ook 'eens te meer' schrijft. Teloh [ee] zijn gefrituurde langwerpige stukjes cassave.
