2354 Dictee zaterdag 21-08-2021 (1) dictee Dictee van de dag (307) √

Dictee – dictees [2354]

Oefendictee 530 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (307)

1. Door zijn outing (coming-out) is hij uit de kast gekomen. Ik zag de spin de kast uit komen. Je moet nu echt je bed uit komen. Daar ben je toch mooi in getippeld! Hij is voor vijf miljoen de boot (het schip) in gegaan. Ze zullen er flink de pas in zetten en de chirurg zal er het mes in zetten en bij de toto hoog inzetten. Met zo'n inkomen, daar kan ik helemaal in komen. Wat is ponzifraude? Antwoord: die lijkt op een piramidespel. Wat doet de kloosterorde van de theatijnen? Naast de jezuïeten waren zij de drijvende krachten achter de contrareformatie [bestrijding van de Reformatie, 16e en 17e eeuw]. Een splendide mendax is een aartsleugenaar. De Latijnse naam voor de Rijn is Rhenus. Dat is een gratis dictum, een blote [ongefundeerd] bewering. Hij leefde in docta ignorantia, in wijze onwetendheid. De nederdaling naar de hel is de descensus ad inferos. Bij het curulisch recht hadden bepaalde magistraten recht op een ivoren klapstoel als ambtszetel. Het commune bonum is het gemeenschappelijk bezit. Witte aronskelken worden als calla's [handelsnaam] verkocht. Brielse jannen zijn jammen, een soort aardappels.

2. Lust jij geen jan-in-de-zak [meelgerecht, au bain-marie bereide koek]? Een jan-an-de-lat is een kruisbeeld. Hij won van me, daargelaten dat hij vals speelde (cheatte, stechelde – VD, GB: steggelde, tricheerde). Een valsspeler doet (eufemistisch) aan corriger la fortune. Men hintte mij als hordeloopster dat er een hindekalf langs de baan lag. Een viscount (burggraaf) volgt in rang op de earl [graaf]. Bij counterfeiting worden counterfeits [namaakproduct] gemaakt. Wat is cocounselen ? Antwoord: in tweetallen therapie bedrijven over elkaars gedrag. Bij 'close encounter' [ontmoeting met wezen uit andere dimensie] moet ik aan Steven Spielberg denken. Een counselor [agogisch adviseur] levert via counselen counseling. Hij is een homo duplex [dubbelhartig, onbetrouwbaar]. De economische theorieën zijn gebaseerd op homines economici [enk.: homo economicus, gaat uit van maximaal nut tegen minimale kosten]. De klassespits [heel goede] blonk uit in de hoofdklassenwedstrijd. Een orisha is een bovennatuurlijk voodoowezen. Op een honkytonkpiano kun je toch moeilijk honkyoku [meditatieve zenmuziek] spelen! Ik zal je goede raad geven: kom niet aan die honingraat. Is dit de complete hooftiaanse literatuur (GB ook: tt)? De afkorting van hoogwater (GB ook: hoog water) is HW.

3. Horoscooptrekken is iemand zijn horoscoop trekken (door een horoscooptrekker, astroloog, sterrenwichelaar). De horecaondernemer gaf de pijp aan Maarten en wilde zijn oude vak, horlogemaken, weer gaan uitoefenen, maar dat kon natuurlijk niet meer. De medische tabacoloog kreeg er tabak van. Een tabakspijp [verwant aan grondel] kan zwemmen, net als een marsbanker (in het Marsdiep). Ze spelen hot- en cooljazz. De horse [hoh:rs] (heroïne, minstens 88%) geeft een sterkere kick dan softdrugs. Een johannieter(ridder) is een hospitaalridder. Iemand hossebossen is hem schokkend(e) op en neer en heen en weer bewegen. De hostess werkte in het hostel. Hotel mama is nu eenmaal geen hôtel garni [geen maaltijden] met een maître d'(hôtel) als hôtelier (GB ook: hotelier). Het hot news telde meerdere hot items over hotspots (places to be) en hotshots (rare piefen). Hij behoorde tot de politieke houdini's [oe]. Bij de house(warming)party werd er gehoused/t.

4. Wegens niet-betaalde restaurantrekeningen moest hij naar hotel de Houten Lepel (gevangenis). Hij houset graag. Het gaf een soort houtsnede-effect. Met zijn houwdegen hieuw hij de hauw [plant] om. Een hoya is een wasbloem. Hij kende elke Bijbelbloem [treffende plaats daarin]. Ken je de elf- (niet meer in VD: vogelmelk) en
drie-urenbloem [kaasjeskruidachtige]? Wat zijn paasbloemen [madeliefje, gele narcis, sleutelbloem] en wat is de sinksenbloem [pinksterbloem]? Met een hozebek of -mond [zeeduivel, vis] kun je niet hozen. Het http-adres klopte niet. De afkorting van de hectopascal is hPa, die van hectowatt hW. Aan de hst-werken [hogesnelheidstrein] werd door menig hts'er gewerkt. De retrocultuur [mode uit verleden] is in. Het quattrocento is de vijftiende eeuw [jaartallen 14xx]. Krautrock is experimentele Duitse jarenzeventigrock. Van een zwarte dag zegt men 'atro carbone notatus' (niet meer in VD). De cosmos [plantje] is een wel heel piepklein deeltje van de kosmos. Een kossem is een halskwab of wam. De Yggdrasil [wereldboom] is het symbool van de kosmos. Een dame in slacks [losse broek voor onverzorgde dacht] is geen gezicht. Op black spots [plaats met veel verkeersongelukken] zie je veel
black-outs [o.a. tijdelijk verlies bewustzijn].

5. Ik wijs op de republikeinse [Franse Republiek, 1793-1804 – maanden: vendémiaire, brumaire, frimaire, nivôse, pluviôse, ventôse, germinal, floréal, prairial, messidor, thermidor en fructidor], de Griekse (juliaanse), de gregoriaanse en de bloot- of naaktkalender. De calendae [mv. – kalenden] waren de eerste dag van de Romeinse maand. Calendaria [enk.: calendarium] zijn kalenders met daarop de heiligendagen. Dit is ad calendas graecas (met sint-juttemis) gepland. Calando is wegsmeltend (in de muziek). Een calandrone is een Italiaanse schalmei. Hij streefde het pugnis et calcibus (met alle middelen) na. In calce is aan het einde, in calculo is in de berekening, in het aantal. Ergocalciferol (niet te verwarren met ergotalkaloïde = stof in moederkoren, kan weeën opwekken) is vitamine D2. Calciomanie is fanatieke liefde voor voetbal. 'A capite ad calcem' betekent: van top tot teen.

6. Je kunt atleten ook calcar addere currenti (nodeloos aansporen). De Dertigjarige Oorlog vond in Duitsland plaats. Djaraks [kleine boom, Indië] geven via persing wonderolie. Fijn- of grofjarig slaat op jaarringen. De dyarpesi is een Surinaamse groente. In de ruimste zin is een tweeling in ieder geval gelijkjarig [van dezelfde leeftijd]. Wie voerden de Honderdjarige Oorlog? De ijara [dzj] is een in de moslimwereld gebruikelijke transactie [na huur of lease volgt eigendom]. Een yarabaka is een Surinaamse zeemeerval. Een eenjarig kalf is een jarig kalf. Jarls waren vertrouwelingen van de Deense en Noorse koning [zij beheerden een gebied]. Het jarrahout komt uit
West-Australië. De stalinorgels lanceerden katjoesjaraketten (korteafstandsraketten). De miljardennota [vh. of v/h – miljoenennota] komt via de minister van Financiën. In Vlaanderen is een 18-minner een 18 minjarige (18- -jarige(! – spatie voor duidelijkheid)). Een spotnaam voor een Moor in Spanje die met de christenen samenwerkte, is mudejar [oe èh ch ah]. Een sjar (vormvarianten: sjars, sjas) is een uitbrander, een geducht standje.

7. Havenarbeiders gebruiken sjarriewarries [stel ringen met 3 wartels en een haak]. In de Tachtigjarige Oorlog vond het Twaalfjarig Bestand plaats. Een rivier heeft vaak zijarmen. Ik ben even slecht bij kas, à court d'argent. De finale wordt op het centercourt [tennissen: hoofdbaan] gespeeld. Hij was courtois en dus een toonbeeld van courtoisie, beleefdheid (the very pink of courtesy). In Engeland en de VS heb je een supreme court [hooggerechtshof]. Dat merk is zonder meer (tout court) het beste. Een acouchy is een staartagoeti. Wil je hem dat à couvert [bedekt, beschut] laten blijken? Acotyledonen zijn cryptogamen en dus bedektbloeiend. De mens heeft een van nature christelijke ziel: anima naturaliter christiania. Archiduc is roomsaus met champignons en sjalotten. Je hebt junior en senior managers. Is in Vlaanderen een archie een soort junior architect (juniorarchitect)? Hij was clichéarchivaris [gemeenplaatsen; hij bezat er veel]. Van witte guttapercha worden golfballen gemaakt. De high church is de anglokatholieke kerk.

8. De Julimonarchie [het koningschap van Louis-Philippe, de Burgerkoning] duurde 18 jaar. Wat zijn majoor-Chinezen [hoofd van de Chinezen in een bepaalde plaats]? Leidt orchidectomie [zaadbalverwijdering] tot een eunuch, een castraat? Een auto met RCH erop komt uit de Republiek Chili. Voor een surchargé [overladen] vracht zal een hoge surcharge [toeslag] gelden. Spoonerisme [blaasje gier] is nog niet zo erg als woordanarchie [ongeordend, onbeheerst taalgebruik]. Een feestchristen is iemand die van oorsprong van christelijken huize is, maar alleen nog op feestdagen (Pasen, Kerstmis) de kerk bezoekt (vergelijk: ramadanmoslim). Doldriftig (à tort et à travers) ging hij tekeer. Het getal octiljard (neologisme) schrijf je als een een met eenenvijftig nullen [octiljoen: een met 48 nullen, noniljoen 54, noniljard 57, deciljoen 60 en deciljard 63]. Een myocardinfarct is een hartinfarct. Wat een data- of informatie-infarct is, dat begrijp je wel. Was deze Vikingburcht een vluchtburcht? Ik zou je naar het voorgeborchte van de hel [een uiterst onaangename plaats] wensen! Wat moet een weightwatcher [doet in groepsverband aan de lijn] in de twilightzone [overgangsgebied tussen het bekende en het onbekende]? Wat is 'superdreadnought' [vero: zwaarste soort slagschepen] in het Tamazight [Berbers]? Als je dat weet, meld het! Beloning verzekerd!

9. Bij sightseeën doe je aan sightseeing [bezienswaardigheden vluchtig bezoeken]. Die straighte [duidelijk, rechtdoorzee] mensen mogen best weleens in de spotlights (spotlichten, antoniem: floodlights, spreidlichten) staan. Overnight [zomaar ineens] vond het
paradise-by-the-dashboardlight plaats. Neem nog een nightcapje (nachtmutsje). Met zijn light verse [lichtvoetige poëzie] stond hij in de lightrail [tram, metro] in het limelight [schijnwerper, meestal mv.]. Ze won in straight sets [zonder game(s) tegen] alvorens ze naar de ladies' night vertrok. De (het) highlight [hoogtepunt] van de dag was de high tea. Hij was met fightingspirit [strijdgeest, vechtlust] bezield. Hoe ziet het copyrightteken eruit? Antwoord: ©! Dat is all right. Een chowchow [tsjau] chow is een keeshond uit China met oranjebruine haren en een blauwe tong. Een chose jugée is een afgedane zaak (judicata res). Chowder is een gebonden maaltijdsoep van vis. Een chouan is aanhanger van de Bourbons in de Vendée tijdens de eerste Franse Republiek. Een chrie [krie] is de behandeling van een thema naar een gegeven schema van gezichtspunten. Buurman Chris is heel goed in de chris [christusstand].

10. Hij is verzot op chewinggum [kauwgum]. Iso-octaan is
2,2,4-trimethylpentaan. Het coldcaseteam wist twee cold cases [oude zaken] op te lossen. Een isohyeet verbindt plaatsen met dezelfde hoeveelheid neerslag. 'Taliban' is geen isogram [daarbij komt elke letter hooguit één keer voor]. Maken van de immelmann, een halve looping [volledige cirkel in verticaal vlak], gevolgd door een halve tonneau [rolvlucht, wenteling om de horizontale as], komt niet in [Taalunie, ook: im] Frage. Dat klinkt ongelooflijk (ongelofelijk), incredibile dictu [ih ee 2x ie uh/ee – ih oe]. Een deflector is een apparaat om iets af te buigen. Flèches zijn o.a. spitse torens. Bij een bespanning en flèche lopen alle paarden achter elkaar.

 

2353 Dictee vrijdag 20-08-2021 (1) dictee Dictee van de dag (306) √

Dictee – dictees [2353]

Oefendictee 551 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (306)

1. Hartritmestoornissen worden bestreden met flecaïnide. Flecteren (inflecteren, ook: declineren) is verbuigen en inflectie dus verbuiging [taalkunde]. Een reflectant reflecteert op een (personeels)advertentie. Zelfreflectie [wie ben ik?] kun je leren. Schrijf je 'accent circonflexe' zelf met een circumflex? Nee. Een babinskireflex is een voetzoolreflex. Wat is de cremasterreflex [de cremasterspier zorgt ervoor dat bij koude de testes = mv.; testis = zaadbal – zich optrekken naar de liesstreek]? Deflexie is het verloren gaan van buigingsuitgangen (ten faveure van een voorzetsel). Een flexwerker is flexibel. Flexie is een overkoepelend taalkundig begrip [verbuiging en vervoeging]. Een genuflex is een kniebuiging. Inflexie is de buiging van de stem. Een pylorusreflex treedt op bij de (het) maagportier [openen, sluiten]. Het Oranjehuis is het huis van Oranje. Het Koninklijk Huis is [staatsrechtelijk] beperkter! Met de heilige uit Assisi wordt de Heilige Franciscus bedoeld. Bij het huiswerkmaken moeten leerlingen hun huiswerk maken. Het Rode Kruis moest hulp verlenen [er was hulpverlening]. Is er nog menthol [hoofdbestanddeel pepermuntolie]?

2. Ik verwar het hutchinson-gilfordsyndroom (progeria – snelle veroudering) te vaak met het syndroom van Guillain-Barré
[guillain-barrésyndroom, GBS, spieren --- > verlamming]. Een arboarts voert namens de Arboraad de Arbowet uit. Op Vaderdag kreeg ik een vaderdagcadeau. Hij is van het semi-intellectuele type. Heb je al uitgeplozen [VD ook: uitgepluisd], wat het verschil is tussen een mamba [slang] en een mambo [dans]? Een ikstern is een visdiefje. Hij woonde extern. Het creutzfeldt-jakobsyndroom (afkorting CJD: Creutzfeldt-Jakob Disease) is verwant met de gekkekoeienziekte (BSE – boviene spongiforme encefalopathie), scrapie [schapen, schraapziekte] en kuru [oe] (kannibalen Papoea-Nieuw-Guinea – met ataxie: de spieren doen het niet meer). Een andere aanduiding ervan is ziekte van Creutzfeldt-Jakob. Het opsteken van langejaap [middelvinger] wordt meestal niet gewaardeerd. Die eilander hield ijslanders [pony]. Een zekere rooms-katholieke lekenorde heet 'de Vrouwen van Nazareth' – Graalbeweging. De hypofyseoperatie is geslaagd. De ichtyologie houdt zich niet met ichtyosaurussen bezig (wel met vissen). De jakobieten zijn leden van een christelijke kerk [Syrië, monofysitisme: Christus alleen goddelijke natuur]. Een jakobijnenmuts is een Frygische muts. Een jankrent is gierig.

3. Alle jakob-evertsens zetten gewoonlijk grote ogen op. Dit filetje [lee] van een jakobje [jakobszalm] smaakt verrukkelijk [Je kunt ook in een filetje staan]. Een sjako is een militair hoofddeksel. De Jakoetse (Jakoetische) volksstam is Turkstalig. Die janongeluk heeft al 12 ambachten gehad. Ome Jan (janoom) is de lommerd. Aan een janpappelepap heb je niets. Het janhagel [gepeupel] nuttigde janhagel [zekere brosse koek]. Je moet eerst iemand het graf in prijzen voordat je hem de hemel in kunt prijzen. Braziliaanse inséparables (agapornissen, agaporniden, lovebirds) zijn inseparabel [onafscheidelijk]. Ik maakte instantane [onmiddellijk, direct] instantanés (instantaneetjes – momentopname). Instrumentvliegen is blind vliegen, zeg maar: blindvaren op de instrumenten. Je kunt een open deur intrappen (actum agere, jugulare mortuos) en het gas, de koppeling, de rem intrappen. Je kunt heel goed ergens in trappen (ook in de poep), ergens in tuinen(!), ergens in lopen, ergens in tippelen, ergens instinken en ergens in vliegen.

4. Je kunt over iets inzitten en ergens tot je nek aan toe inzitten. Je kunt er de pas in zetten, maar ook ramen of een melodie inzetten. Je kunt aarde en deuren intrappen, maar ook iemand de grond in trappen. Een jako is een grijze roodstaart. Een jacobus (ook: kobus) is gewestelijk een visdiefje. Ach toe, vertel het verhaal van Simson (Samson) en Delila nog een keer! Het talliet katan (meervoud: talitot ketanim) is een klein gebedskleed. De moutan [oe] is een als sierplant gekweekte heester (Oost-Azië). De leviathans [monsterachtig waterdier: krokodil?] komen voor in Job 40 en 41. Een harmattan is een droge wind op de kust van West-Afrika [zandstorm]. Coltan bestaat uit columbiet en tantaliet. De capstan is de bandtransportas bij bandrecorders en cassettedecks [toonas]. Waar is mijn sporttas? In Bhutan hebben ze geen bantoestans (thuislanden). Een soempit (mv. soempitan) is een Indisch blaasroer (blaaspijp). Een liwan is de omlopende galerij om de binnenhof van een moskee.

5. De Bhagwanbeweging is gesticht door de Indiase goeroe Bhagwan Shree Rajneesh. Een halsketting met zijn portret is een mala. Zijn volgelingen heten oranjehemden, rajneeshies of sannyasins. De immortels zijn lid van de Académie française. De strobloemen vormden een immortellenboeket. Dat schrijft hij implicite [èhm – = impliciet] ook. Hoe werkt het impsysteem [bridge: international match point = internationaal wedstrijdpunt]? Bij de Inca's had je veel mannen in bonis. Die gaven je soms een bonus. Deze fabriek is nu improductief [ihn]. De impresario gaf zijn eerste impressie. Het moest in allerijl, in aller haast. Heipalen kun je heden ten dage met een draaiende beweging de grond inboren (in boren), mensen of hoop de grond in boren.

6. Wat stelt zo'n casuele voorwaarde voor? De incineratie (lijkverassing) kwam als een verrassing. Casu quo (c.q.) wordt vaak gebruikt als respectievelijk bedoeld wordt. Wie is de oudste in anciënniteit? Wat houdt die in-esseperceptie in [= werkelijk bestaand – in esse – antoniem: in posse]? Hij bestudeert momenteel het Indochinees en het Indo-Europees. Indertijd was ik nog wethouder, dat verdiende toentertijd [uitspraak: d, nu, 2018 ook: toendertijd] goed. Ze was als een ingénu [bnw. onverbogen] bosnimf met een ingénuekapsel [znw.]. Is deflexie [verloren gaan buigingsuitgang] het tegenovergestelde van inflectie [verbuiging, taalkunde]? Ja, dus. Bij Ingoesjetiër (niet in wdb.) vergeet ik altijd een gemodificeerde t-dief te zijn. De recessie heeft er flink in gehakt. De politie heeft op de demonstranten ingehakt. Hij lijdt aan ingewandsstoornissen en die leiden tot congestie [opstopping]. Zedrakken (paternosterbomen) hebben dodelijk gif in de besjes. Hij was in de laatte: de verlate bezoeker trof een verlaten gebouw aan. Hij kon de call of the wild niet weerstaan.

7. Hij kreeg het consilium abeundi (raad om te vertrekken, onderwijs, meervoud: consilia abeundi). De geschiedenis vermeldt drie forestiers [voorganger eerste graaf van Vlaanderen]. Ze ontmoetten elkaar vorige week toevallig in the middle of nowhere. Ovovivipaar is eierlevendbarend. Een refusenik is een Joodse Sovjetburger die niet weg mocht. Bij de take-off (van een vliegtuig) bedacht hij dat de successierechten nog niet voldaan waren. Hij heeft de krijgsdienst vaarwelgezegd. Hij is van God en alle heiligen verlaten. De krabpaal stond naast de schrobput. De jongen in het slobpakje reikte naar de sliptongetjes. Jouw reactie is wel erg tardief [te laat]. Het
back-upbestand is verdwenen! De schoenmaker had een rispbeen [werktuig voor rand nieuwe schoenzool]. Deze tv heeft een settopbox [zekere decoder]. Is dit up- of downbeat? Een wespbij is een koekoeksbij. Zittend op de zit-slaapbank unzipte hij het zipbestand. Op een Amerikaans oorlogsschip zie je vaak de crewcut [korte haardracht]. Tot slot (ten slotte): pickwicksyndroom [stokken ademhaling tijdens slapen: (slaap)apneu, apneusyndroom, OSAS = obstructief slaapapneusyndroom], back-wounding calumny [in de rug wondende laster], duckwalk [huppelpas, rock-'n-roll, Chuck Berry] en picknickweide.

8. De japanoloog bestudeerde het Japannees. Een Japanse aralia is een vingerplant. De Indische azalea is een niet-winterharde potplant. Een zeker konijnenras behelst de japanner en een zakjapanner kun je in je zak steken. Is dat namaak-Japans? Een Japanse parasolden [den] is een zekere bonsai. Wat doet een Japanse reuzenkrab onder een Japanse toverhazelaar? Wat vliegt daar door het struikgewas? Een ik-weet-niet-wat, een je-ne-sais-quoi. Een jarl is een zeekoning. De pelgrims wezen met hun jakobsstaf naar de Jakobsstaf (Gordel van Orion). De jahilia is het voorislamitische tijdperk. Ixia's zijn Engelse zwaardlelies. Fayalobi's zijn Surinaamse sierheesters. De iui
[ie-juu-wie] is de intra-uteriene inseminatie (een vorm van ki – kunstmatige inseminatie). Vroeger betaalde je in het Bargoens met een joetje (Jodenduits, Jiddisch, Jiddisj: joed is 10). De Wandelende Jood is de aanduiding van Ahasverus. Zij praatten vroeger joods (met een Joods accent!).

9. Die vrouw woont in een Joods bejaardentehuis. Het joodgetal [chemie] is niet het getal der jodengenoten (proselieten, zeker:
niet-Joden). Een Jodenster is een davidsster (GB ook: davidster). Zevenmaal is Jodenrecht. Dat was een jodenstreek en toen gaven ze ook nog maar een jodenfooi. Waar ging die Jodenmop over? Sam en Moos! Wat je zegt, daar kan ik best in komen, maar je plannen, daar zal niets van inkomen. Hij inktte zijn kroontjespen opnieuw. De psychiater kent alle ins en outs van ups en downs (ups-and-downs). Het ID is het intelligent design. Het was intreurig en intriest: de arbitrageant was een intrigant. Het io vivat zingen is io-vivatten. Ik weet niet, of er loonsverhoging voor je in zit. Ipso facto is noodzakelijkerwijs (door het feit zelf) en ipso jure volgens de wet (rechtens). De super-pg is de voorzitter van het college van procureurs-generaal. Een bijzit: iemand die erbij zit? Nee: concubin(e)!

10. Zullen we een reine-claude eten? Baarle-Hertog is vanuit Nederlands perspectief een enclave, vanuit Belgisch perspectief een exclave. Mytilotoxisme is mosselvergiftiging. Is dit een tyltyl-, mytyl- of tyltyl-mytylschool? Woon je in die koudekarbonadebuurt? Dan eten ze daar geen karbonaadjes (karbonadetjes). Voor de geest roepen is evoceren (ook: evoqueren). Hij strooit graag met jeux de mots [woordspelingen, enk.: jeu de mots]. Ik mag dat wel, dat heitres Franzosenvolk (die fransozen toch). Daar werd heel wat afgejij-joud. Zijn jolie-laides [lelijk van een aantrekkelijke onregelmatigheid] nu aantrekkelijk, of juist niet? Vader en moeder kabassen [boodschappen doen?] vaak.

 

2352 Dictee donderdag 19-08-2021 (1) dictee Dictee van de dag (305) √

Dictee – dictees [2352]

Oefendictee 552 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (305)

1. We zouden ernaartoe gaan. Spakenburg, we moesten daarnaartoe [daar moesten we naartoe]. Het [Franse] woord 'chaise' is bij ons tot 'sjees' [rijtuig met kap; ook: boel veel: een hele sjees kinderen] verbasterd. Dit verslag is verbatim et literatim [woordelijk en letterlijk]. Dat redengevende vonnis was reden gevend tot verbazing. Verbeeld u, stelt u zichzelf voor [stel u voor], dat u koning was. De ijzerharde vent keek naar de verbena, de ijzerhard [ook ijzerkruid; plant, d, grond; ijzerhart = boom, t, lucht]. Wie Beulemans Frans spreekt, doet aan verbeulemansen [verfransen, taalkundig verbasteren]. Hij is een verbeuze [woordenrijk, wijdlopig] spreker (met veel verbiage – omhaal van woorden, gewauwel, woordenvloed). Een spin verbi gratia (verbi causa = bijvoorbeeld) heeft acht poten. Predikanten zijn verbi divini ministri (V.D.M.'s, bedienaren des Goddelijken Woords, van Gods Woord). Blouwen [boerenvuur maken = armen over de borst tegen het lijf om te warmen] dient om verblauwen [blauw worden van de kou] te voorkomen. Het kan me geen ene moer verblotekonten [het zal me een rotzorg zijn]. Hij maakte het verbo et exemplo [door woord en voorbeeld] duidelijk. We kennen het verbond der genade en de arke des verbonds; overigens is (zijn) het Oude en Nieuwe Verbond het enige richtsnoer bij ons handelen. Hij was slechts een verbotenus amicus, een vriend in naam.

2. Het verbrekingshof [BE, vero] is het Hof van Cassatie. Het mutuum is het verbruikleen. De verbrusseling heeft een Vlaams en een Europees aspect. Wat zijn de verbuigingen van mensa? Antwoord: mensa's en mensae. In de taalkunde is flexie hetzelfde als inflectie [verbuiging]. De overheid verbureaucratiseerde steeds verder. Vercadmiummen is cadmeren of cadmiëren. Het Germaanse joelfeest is ten dele verchristelijkt tot kerstfeest. Vercooksen is tot cokes verwerken. De zitting werd geajourneerd [uitgesteld, verdaagd]. Verdeel en heers, divide et impera. Die vindt u verderop, verder op deze allee [laan]. Een top-downbenadering vindt top-down plaats in plaats van bottom-up. We houden ons strikt aan het verdict [uitspraak, uitslag van een jury]. Tenaciteit is vasthoudendheid. Het GB duidt tendensen tegenwoordig net zo aan als VD [mv.: s/z]. Als er slaapplaatsen te kort zijn, wijst dat op een slaapplaatsentekort. Wat je nog van me tegoed hebt, moet je helaas nog even tegoed houden.

3. Met terra mater wordt Moeder Aarde bedoeld. Een sûreté [suur-tee] de corps is een vrijgeleide. Kun je een suprematie [oppermacht] supprimeren [onderdrukken]? Synergie: een plus een is drie. Syncytia zijn massa's samengesmolten cellen. Sommige Sydneyers rijden op sydniërs [paard]. Swing en slice zijn (ook) golftermen. Voorbeelden van veel tableaus zijn diverse tableaux vivants [+] [uitbeelding schilderij met levende personen] en meerdere tableaux de la troupe [lijst met spelers/orkestleden]. Waar vindt men nog tables d'hôte [open tafel, tegen betaling]? De veldwerker werd sur-le-champ [op staande voet] ontslagen. Hou eens op met dat getai-chi. Welke sport beoefent zij, tae-bo of tai chi [tae-boën, tai-chiën]? Het THC-gehalte is de hoeveelheid tetrahydrocannabinol. Mensenhaters zijn timons. Tiffany is een zekere glaskunststijl. De wetgeving van Solon verordonneerde een timocratie [vermogen geeft recht op een stem in het staatsbestuur]. Bij een absence (petit mal) ben je even weg. Daarna hopelijk toch: terug van weggeweest! Dit is een ruit van thermopane [ee]. Een teruggavenbiljet [jongeren = Tj] is een speciaal soort van aangiftebiljet.

4. Hier hanteren ze de verfijndste [geen d uitspreken] manieren. De blablafiguur speelde op zijn wahwahgitaar [elektrisch, met pedaal]. De rabbi draagt een talmoed [= boekje, niet de inhoud] op zak. De tallyklerk heeft getallyd [turven bij laden en lossen schip]. Bij taliewerk moet je taliën [takelen]. Volgens GB is takitaki het Sranan(g)(tongo). Het takkewijf droeg een takkenbos. Tegen een grijsaard zeg je toch ook niet 'taktak' [aansporing tot beter en sneller] ? Op een luchthaven zie je veel tarmacs [platforms]. Mag ik ondertekenen met 't.à.t.' [tout à toi]? Een tartuffe is een huichelaar. En het diminutief (Latijn: deminutivum) daarvan is? En wie kan adequaat uitleggen dat die 'andere' mogelijke vorm absoluut niet correct is? M.a.w. naar gelang de uitspraak schrijf je tartuufje [Leidraad, TH, GB] of ook tartuffetje [als de sjwa wordt uitgesproken, schrijf ik dat zo. Wie houdt me tegen?]. Tarpaulin [oo] is een juteweefsel [GB/VD ook juten weefsel, VD ook: jute weefsel]. Tapu’s [oe] zijn Surinaamse amuletten. Je zult er wel tegen opzien, het tegemoetzien van die afwijzing. Tefilin zijn gebedsriemen bij de israëlieten. De ons te binnen geschoten onbetaalde rekening zullen we wel te boven komen. De teboekstelling van zekere feiten is altijd belangrijk, n'importe quoi [doet er niet toe wat]. Ze willen ons tegemoetkomen, zullen we hen tegemoetgaan [VD aaneen – niet zo in VD of Leidraad]? Een teetotaller [ie] is een geheelonthouder.

5. Tant pis, het zij zo. Tant mieux, zoveel te beter. De automatische tijdmelding werd 'Tante Cor' genoemd. Die zin is gewoon een tantebetje. Na het teaën dacht ik: die heeft me behoorlijk geteased [geprikkeld, verleid]. Taylorisatie [arbeidsprestatie maximaliseren] vindt vooral in de fabriek plaats. Kijk, daar spelen ze tchoukbal [soort handbal]! Een tektiet is een glasachtige steen. De pluimage is het geveert [vero: gevederte]. Op Prinsjesdag is er een verenigde vergadering van de Staten-Generaal. Elkaar verdringen is overtalrijk aanwezig zijn. De bloemen zijn verflenst [verlept, verwelkt]. Verfolie(!) is geen folie, verfoliën heeft daar wel mee van doen. De Tweede Kamer is 's lands vergaderzaal. Wat betekent vergauwelozen? Antwoord: veronachtzamen.

6. De militair – hij droeg patjes [achtergrond baretgesp of ander onderscheidingsteken] – stond pat bij het schaken. Phishing is – als dit lukt – een gemene vorm van computervredebreuk [in pc hengelen naar wachtwoorden etc.]. Je moet je handen niet vuilmaken en je mag niet vuilbekken. Een vuilspuiter wil vuil spuiten en een vuilophaler zal vuil ophalen. Hanneke moet morgen bij de ouderensociëteit koffie schenken. Vooraf is het koffiezetten en erna koffiedrinken. Die oudjes zijn still going strong [nog steeds krachtig, in volle fleur]. Olijfolie kan (extra) vergine (vierge = max. 2% vrij zuur) zijn. Verglaassel is glazuur. De vergode held wuifde terug. Zijn gedrag werd ten onrechte vergoelijkt [goedgepraat]. Deze vergratisering (! gratis worden) betreft het streekvervoer. Een vergrotingswoord is een augmentatief. De media hebben haar uitlatingen vergroofd (ook: vergrofd). Vergépapier heeft vergures [waterlijnen]. De schoenmaker verhalvezoolt mijn schoenen. De prijzen werden verharddraafd. Hij toonde zijn verharde hart. Hij was verheergewaad (ww.), rara [bij leen of erfenis]. De verheide paal [verkeerd geheid] moest eruit. Verder is verheien ook nog uitdampen (uitdrogen; van weilanden bv.).

7. Bedoel je het palatum durum [harde gehemelte] of molle dito [zachte]? De doodbidder heeft oma verhennekleed [het lijkkleed aandoen]. De Verhoging van het Kruis is de Kruisverheffing [14 september 628]. Verhonderdvoudigen is centupleren. Verhoorning is ichtyosis of keratose. Een verhuiswagen is vaak gecapitonneerd [vanbinnen bekleed]. Dat had je veritatis ergo [ter wille van de waarheid] weleens (GB ook: weleens) mogen zeggen. Vérités de Monsieur de la Palisse zijn waarheden als een koe (lapalissades). Verjus is sap van onrijpe druiven. Op een verkeerbord speel je het triktrak-, het verkeersspel. Tercio(‘s): Spaans infanterieregiment (Tachtigjarige Oorlog).

8. Gezocht op '*one': 30 kilometerzone (dertigkilometerzone,
30km-zone), abalone (zeeoor), absque causae cognitione (zonder kennis van zaken), absque ulla conditione (onvoorwaardelijk), een
all-in-one (een randapparaat of een computer met een in de monitor geïntegreerde processor), amazonezit, arpeggione (strijkinstrument), calandrone (houten blaasinstrument), calzone (dubbelgevouwen pizza), canzone (lyrisch gedicht), chitarrone (soort van lange, als bas gestemde luit – vgl. gitarron), cicerone (gids voor toeristen), con espressione (met gevoel), con precisione (nauwkeurig …), côtes du Rhône (rhônewijn), de Decamerone van Boccaccio, drone (op afstand bestuurd, onbemand vliegtuig(je)), ecdysone (hormoon bij gedaanteverwisseling insecten), flagstones (tuintegels), flegmone (flegmoon, tot ettering voerende weefselontsteking), glamazone (opzoekwoord – krachtig ogende vrouw, m.n. mannequin), hole-in-one en icone (icoon).

9. Verder: de moderne Antigone [niet in wdb.], in agone (in het uiterste geval), Kanaalzone, kerbstone (op racecircuit), ladyphone (…), lazzarone (Napolitaanse bedelaar), leone (munteenheid Sierra Leone – SLL), lithopone (lithopoon, verfstof), mascarpone (Italiaanse roomkaas), matrone, minestrone (groentesoep), mixed zone, nafkone (nafke, meid, meisje, Bargoens), no-flyzone, no-gozone (no-goarea's), none (negende toon), not done, nulla ratione (op generlei wijze), obione (ganzenvoetachtige), octorone (octoroon, kind van een quarteroon (quarterone) en een blanke), overdone, panettone (luxe Italiaans brood), pari ratione (volgens overeenkomstige redenering), pro continuatione (ten vervolge), provolone (harde Italiaanse kaassoort), rhinestone (rijnsteen), sacra conversazione (afbeelding maagd Maria met Christuskind), salva approbatione (behoudens goedkeuring) en salva ratificatione (behoudens bekrachtiging, afkorting: s.r.).

10. Ten slotte: salva remissione (onder voorbehoud van terugzending), salvo errore et omissione (behoudens vergissingen en weglatingen – s.e. et o.), de leer van het schone, de esthetica (ook over de
schone-bij-dage en de schone-bij-nachte – beide niet in VD), scone (rond broodje van gegist deeg), Sierra Leone, silicone (silicon, denk aan siliconenborsten), sine causae cognitione (zonder kennis van zaken), sjablone (sjabloon), smartphone, steppingstone (letterlijk: stapsteen), standalone (antoniem: netwerkcomputer), sub conditione (op voorwaarde, onder beding), tenzone (vorm van troubadourspoëzie), twilightzone, well done (van vlees: doorbakken), sabayon, (zabaglione, zabaione, crème van eierdooiers, suiker, wijn (marsala) et cetera), tweekilometerzone (2km-zone – 2 kilometerzone), tofelemone (toffelemone, toffelemoons, katholiek) en tercerone (ook: terceroon, kind mulatten (blanke x zwarte – vgl. vrouw: mulattin) en mestiezen (Europees x inheemse – mesties, ook metis – metissen)). Komt de weduweverbranding nog steeds voor?

 

2351 Dictee woensdag 18-08-2021 (1) dictee Dictee van de dag (304) √

Dictee – dictees [2351]

Oefendictee 553 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (304)

1. De moeder van Karel is Maagd. Bij het enten kan je iets tussenzetten. Ik zou die zinsnede er in je verweer niet tussen zetten. Hij zou er voor een miljoen tussen zitten. De drie belagers werden getjintjangd [in mootjes hakken, tot moes slaan]. Wat zou er in dat weggetipp-exte gedeelte gestaan hebben? Tire-fonds zijn kraagschroeven. Franse verkeersagenten zwaaien met een baton. Tours de bâton zijn trucjes, tours de chant rondreizen van een zanger, tours de passe-passe goocheltoeren, tours de force krachttoeren, tours d'expression zinswendingen, een tour d'horizon het afspeuren van de horizon, tours d'ivoire ivoren torens, Tours de France Ronden van Frankrijk en Tours Féminins het (de) vrouwelijke pendant [tegenhanger] daarvan. Op de tour [rondgang, rondrit] die hij maakte, haalde hij vaak acrobatische toeren uit. Is die Teleac-cursus [Televisie Academie – met NOT gefuseerd tot Teleac/NOT – NOT = Nederlandse Onderwijstelevisie] af? Take it or leave it (à prendre ou à laisser): je koopt het tel quel [zoals het is]. Hij ging des te meer accelereren, temeer omdat de finish nabij was.

2. Het rondeverloop eindigde met een anticlimax, voor die ploeg in een debacle. Ik zeg je dat nu al ten vierden male. Tinnef is slechte koopwaar. De tenondergang is het ten onder gaan. Wat kies je: teriyaki, teppanyaki [de langste van de drie heeft niet iy!] of sukiyaki [Japanse gerechten]? Terrasiena [sjèh-naa] is aarde uit Siena (ook: terra di Siena, siena) [sjèh-naa]. Een tenuis (meervoud: tenues) is een stemloze plofklank (p, t, k). Een vogel verdedigt zijn territoir, zijn territorium. De troonrede, op Prinsjesdag uitgesproken door koningin Beatrix [thans: koning Willem-Alexander], moest recht doen aan de economische crisis en het Europaprobleem. Heb je trouwens de hele troonredeverzameling? Gerd Leers was minister van Immigratie en Asiel. De verkiezing van Miss België verliep tumultueus. Hij is een notoire vrouwenhater. 'Koekoek' is een onomatopee [klanknabootsing]. Salespromotion moet de verkoop bevorderen. De uvd is de uiterste verkoopdatum. Een adapter (VD ook: adaptor) is een verloopstekker.

3. Het cvs (VD: CVS) is het chronischevermoeidheidssyndroom. Een uitgekleed septiemakkoord is een nonenakkoord. Vermontevioleparken is sjacheren. Na het vermouten [au] [tot mout verwerken] dronken ze er nog een vermout [oe] op. Een vernier [uh ie] is een nonius. Vero distinguere falsum is de leugen van de waarheid onderscheiden. Veronees groen komt uit Verona. Zij is sociaalpsychiatrisch verpleegkundige [met spv-diploma]. Zoek de overeenkomsten tussen majesteits- en verpleegstersmeervoud. Verre-muraille [mv. s] bestaat uit stukjes glas. Uche-uche, [klinkerbotsing] het stikt hier in de U-bahn [GB] van de muggen. De trampolinespringende teenybopper [dweperig jong tienermeisje] viel op. Een transalpiene spoorlijn gaat over de Alpen heen. Hij droeg een alpenmutsje (alpinopet). Een ouderwets DAF'je (met zo'n pookje) noemden ze een truttenschudder. Een chemischefabrieksproduct is bijv. fosfortri-jodide. Troqueren is ruilhandel bedrijven.

4. Een truqueur (truqueuse) is een kunstvervalser(es), een trucker een vrachtwagenchauffeur en een trukendoosspecialist een trucjesman, een goochelaar. Over mijn beeldscherm liep een marquee [ie] (niet te verwarren met die andere marqué (vrouwelijk: marquee? – niet in wdb. – verradersrol in drama's) en marque = merk, fiche). Bij een
kop-staartbotsing staan de auto's kop aan staart. Thetiek is een verzameling van leer- en geloofsstellingen. Een theologoumenon [oe] is een theologische uitspraak die berust op een persoonlijke ervaring of visie. Een theodicee is een zekere rechtvaardiging van God. Is tijm [plant, kruid] goed voor de thymus [zwezerik]? Hij theet en zijn Engelse vrouw teat. Wat is het verschil tussen tienstuiversgasten [spion] en zevenstuiverslieden [idem; ten tijde van Alva]? Juist, de beloning! Een TIA is een transient ischaemic attack [voorbode beroerte]. Hij heeft tics [zenuwtrek, raar aanwensel, vergelijk ook: cola-tic] en heeft al vaak tikken [klap] opgelopen. In Oudenbosch (gemeente Halderberge) is er een zoeavenmuseum. Hij is geobsedeerd door de bijbelverspreiding.

5. Het lekkerst vind ik pas gebakken, versgebakken oliebollen. Heb je jouw sieraden versinterklaasd [verjubelen, onoordeelkundig besteden]? Wat betekent 'verso pollice' [k!] (uitgestoken duim: gladiator moet gedood worden)? Lapsus linguae, slip of the tongue, (een freudiaanse) fehlleistung [verspreking]: het ligt allemaal dicht bij elkaar. "Hersenen' is plurale tantum, 'leegte' singulare tantum en 'leeghoofd' is een soort kruising tussen die twee. Het leemtebegrip [hiaat, lacune] werd niet uitgelegd. Een profylaxe (profylaxis) is een voorbehoedmiddel tegen ziektes. Ik doe het voor jou, welteverstaan. Ik vond die spreker wel te verstaan, al vond jij van niet. Een contumacie is juridisch een verstek. De theoloog Theo loog dat hij barstte. Wie kent de kruisken-a's [niet meer in VD: abc] nog van vroeger?

6. Zij leidt een onprettig bestaan: ze lijdt aan type 2-diabetes (ook: II). Tympanie is trommelzucht [windzucht]. De überbrettlpoëzie hoor je als regel in een literair (GB ook: tt) café chantant. Een zekere soort gestremde kaas van gemalen sojabonen heet tahoe (ook: tofoe). Een tsjoektsjoek is een tapijtenzwendelaar (en een tjoeketjoeke – bij kinderen – een trein). Leg die toddenbaal [waardeloze lap] even opzij. Ik ben dol op tobbedansen. Een gemeenplaats is een topos (meervoud: topoi). Hoeveel Tour de France-etappes heeft hij al niet gewonnen? Een tongtong is een soort gong in Indonesië. De deur toetrekken is die naar je toe trekken. De wonden zullen wel toegroeien, dat wil zeggen: de randen zullen naar elkaar toe groeien. Stel je voor, een toerako [bananeneter] met een toepe [muts, mv. n] op! Hij had toentertijd [GB nu ook: toendertijd] veel toehoorsters en toehoorders. Hij staat bekend als topsecretonthuller. Het top-of-the-billoptreden [belangrijkste onderdeel of persoon daarbij] moet nog komen. Op internet is dit momenteel een toptienhit [top 10-hit]. Ik geef jou wel een tournedostje [oo], maar ik geef zeker geen tournée générale.

7. Tokehs zijn gekko's. Verso pollice [k] bezegelde het lot van een gevallen gladiator. Hoeveel vertebrate [gewerveld] dieren zijn er? De (het) foetus was op sterkwater [aaneen] gezet. De heer had het land vertiend [vertienden: tienden heffen van]. Zij viel om door de vertigo [draaiduizeligheid]. Een Blue Peter is een vertrekvlag. Vertus héroïques [+] [Rabelais] zijn heldhaftige deugden. Zo'n ambtenaar is vertuid aan het schip van staat. De vertuining [op schepen!] liep over de kampanje heen. Verum, bonum, pulchrum: het ware, het goede, het schone. Een bore-out [stress door verveling op het werk] is nu eenmaal geen
burn-out [juist door overbelasting op het werk]. Synchysis is een kwestie van kristallen in het oog. Ik ben er confuus [verward, in de war] van. Een vesaan is een zeker visnet. Ik vind dat jij verwilderst [Geert Wilders, PVV] bent. Ontwaak, verworpenen dezer stad! Een
verzamel-cd is een verzamelcompactdisc. Op 1 april vieren we verzenderkensdag (ook: verzenderkesdag, beide GB). De koppermaandag wordt heel vaak ook verzworen [ook: verloren] maandag [na Driekoningen] genoemd. Bij 'ik wil niet spreken van …' [de toehoorder verder laten raden] is er beslist sprake van verzwijging, aposiopesis of reticentie.

8. De aanwezigheid van Christus in het avondmaalsbrood noemen we ubiquiteit, alomtegenwoordigheid. Met je familie ga je uit eten, afscheidnemende [GB] collega's (dan is er sprake van het afscheidnemen, znw. en afscheid nemen, ww.) kun je uiteten. Die islamitische militanten zijn ultra-actief en ultraorthodox. Daar komen echt scheidingen van. Bij promiscuïteit [kuu-wie] [vrij seksueel verkeer] zien we continu promiscue [altijd e!] gedrag. Een uraeusslang is een Egyptische cobra. Een urial [uu] is een steppeschaap, een soort van moeflon. Nikkelglans is ullmanniet. Zijn vinger verzwoor (die zweerde allang) en hij verzwoer de alcohol: hij zweert nu bij tumtum [snoep], daar heeft hij een eed op gezworen. Het meervoud van 'ulcus' (zweer) is trouwens 'ulcera'. Als politici va-banque spelen, is dat een vorm van va-banquepolitiek [roekeloos alles op het spel zetten]. In Nederland was een uvi [uu-vee-jie] een uitvoeringsinstantie. Uveïtis is de ontsteking van het regenboogvlies. Vaccinostyle [ie], dat is een kraspennetje voor vaccinatie.

9. 'Sub una specie' wordt gezegd van het avondmaal waarbij de communicant alleen brood nuttigt (terwijl de priester de wijn nuttigt); in het andere geval is de aanduiding: sub utraque specie. Kunt u nog spellen, spel dan mee: akant (plant: acanthus) en A-kant (van een single), cant [èh] (dieventaal), alençon-, duchesse- en chantillykant, eerstecommunicant, een praktikant op het practicum, een
non-dominicant [r.-k.: kerkelijke verplichtingen verwaarlozen] , een trafikant [(illegaal) handelaar], een remplaçant [vervanger] en een trisecant [wiskunde: rechte lijn die drie punten met een ruimtekromme gemeen heeft]. Dit vakantiebaantje is inderdaad vacant. U kent de begrippen 'trans-Alpijns' en 'cis-Alpijns', maar wat wordt bedoeld met 'Transjordanië' [aan de overzijde, vgl. Transleithanië]? Hij is de risee [m/v – risé niet in wdb.] van heel Amsterdam, zij is de risee van de Tweede Kamer. Gisteren triestten [boel verpesten, niets uitvoeren] zij feitelijk de hele dag. Van de trance [èh] (housemuziek) kun je in trance [ah] [vervoering] raken. Zijn leven is samen te vatten met 'tranche de vie' [doorsnede van het leven]. Deze getroebleerde [gestoorde] troubleshooter [professioneel probleemoplosser] was gespecialiseerd in het oplossen van trubbels [moeilijkheden, narigheden], maar niet in die van zichzelf.

10. Wat zijn die meiden trezen [trees, treze = vrouw, meisje], zeg. Hij was een kei in trompet spelen, zij in pianospelen (maar wel met het tweevingersysteem). Morgen zullen ze eropuit trekken. Je bent er bijna, nog twee treetjes [trede + n/s]! Probeer te traceren [nasporen], op wie er hier getrasseerd [op iemand een wissel afgeven] is. Je gelooft het niet: een lezing over transsubstantiatie [brood en wijn worden lichaam en bloed van Christus] in de transepttoren [dwarsschip, dwarsbeuk, kruispand]! Trampolinespringen is simpeler dan trapeze springen. Is tripel [(glas) bier] hetzelfde als triple-sec [sinaasappellikeur]? Dit is een trois-quarts [van opzij] genomen foto van de chirurg met zijn troiscart (operatiemes, ook: trocart). Dit experiment moet altijd absoluut trillingvrij uitgevoerd worden.