Dictee – dictees [2255]
Oefendictee 622 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (235)
1. Vervolg van 'ette': moquette (fluweelachtig trijp), nankinette (katoenen stof), orecchiette (pasta in de vorm van oorschelpjes), oubliëtte (kerker), paillette (zijden weefsel), paupiëtte (zoals een blinde vink), pochette (zakviooltje), raclette (Zwitsers gerecht), raquette (sneeuwschoen), reinette (renet), retourette (retourwinkel), salopette (tuinbroek), sanisette (openbaar toilet tegen muntbetaling), serinette (kanarieorgeltje), serviette (servet), slumberette (om te slapen in vliegtuigstoel), soubrette (hoofdrol operette), statuette (beeldje op voetstuk), suffragette (militante voorstandster vrouwenkiesrecht), vinaigrette (saus van azijn, olie en kruiden), trottinette (step), towelette (in eau de cologne gedrenkt tissuetje), tomette (terracottategel), tirette (ritssluiting), tartiflette (Frans eenpansgerecht), zoette (tegenover zoutte), nettiquette (gedragscode e-mail en internet) en minette (zeker ijzererts).
2.
We kijken ook nog even naar 'et': zonet, zoutbriket, zinkosiet,
zinkiet en zinkeniet, ziedendheet, zeoliet (een
mineraal), zeikgriet, zeecadet,
zangsextet, zakenjet, yperiet (ypriet),
yoghurtdieet, xyloliet (versteend
hout), xtc-tablet, xenoliet (in
stollingsgesteente), widget
(eenvoudige
applicatie op pc), wicket (bij
cricket), whippet (soort
terriër), wysiwyg
(what
you see
is what
you get),
WET of GMT
(West-Europese
tijd
– Greenwich
Mean Time),
een weesgegroetje [keer bidden], Wall
Street, Wagnerexegeet, vijfeurobiljet (5
eurobiljet, 5€-biljet, €5-biljet),
videlicet [vdt.] (te
weten - t.w.), vermiculiet (lijkt
op mica), vergeet-me-niet
(ook: mij),
ullmanniet
(nikkelglans),
tyfusgriet, tsietsiet (aan
de vier hoeken van het joodse gebedskleed,
talliet), truiken-roer-mij-niet
(niet meer in VD –
zelfde als 'kruidje'-roer-mij-niet),
tov-biljet [BE:
taxi,
openbaar
vervoer],
tot-en-met [ook: tot en met = t.e.m. - t/m], trebuchet (hevelblijde),
tjet [verf],
time-to-market [introduceren
product], thortveitiet
[scandium
bevattend mineraal], thé complet
[met sandwiches,
etc.], temet [demee:
nu en dan, soms – temee = meteen, straks of zo-even],
tektiet [glasachtige
steen, meteoriet?], T-biljet [NL,
belasting: teruggave], sursiet
[heeft surseance
aangevraagd], syeniet [gebruikt
voor obelisken], sylvaniet
[schrifterts],
styliet [pilaarheilige],
strijk-en-zet, steigervoet, steatiet (speksteen)
en een soft target
[niet-bewapend,
niet-verdedigd militair doelwit].
3.
Vervolg: si placet (a.u.b.),
't is sjalet gezet [op
losse schroeven], een chalet,
shungiet (gesteente),
schinkenvet [ham],
scheilvet [darmscheil],
ryoliet (lipariet), roll-overkrediet
[kan gewijzigd
worden], de reactie van Pirquet
(tuberculinereactie),
quantum libet [q.l.] (zoveel
men verkiest), ken jij
prerafaëlieten? [voor
Italiaanse schilder Raphaël],
poulet (kip,
kuiken), poelet
(soepvlees),
pluk-ze-wet [criminelen],
playing hard to get [moeilijk
te veroveren, zich ongenaakbaar opstellend],
piet-van-vliet [uit
koekoeksfamilie], Zwarte Piet,
zwartepieten, parochet (gordijn
synagoge), paillet (clairet,
lichtrode, droge wijn, clairette = wit),
out of the pocket [niet
afzonderlijk begroot of gespecificeerd],
oöliet [eiersteen],
oneet (niet meer
in VD, wel: lidrus), ofiet
(slangensteen),
pecunia non olet (geld
stinkt niet), no-budget [met
zeer weinig geld gemaakt], njet
[Russisch: niets
daarvan!], nicodemiet [in
geheim naar Reformatie, openlijk niet],
niccoliet [kopernikkel],
mis poes (net-niet),
MX-raket [zekere
intercontinentale raket: missile,
experimental],
millet (pluimgierst),
mennoniet (menist),
lyddiet
(ontplofbaar,
[foute]
ezelsbrug: DDT),
lydiet
(kiezellei), luchthart(-treurniet)
[lichthart, altijd
zorgeloos] , low budget [minimale
middelen, lage kosten], Lombard
Street [plaats
Engelse effectenbeurs], livre de
chevet [lievelingsboek],
lettre de cachet [verzegeld
bevel tot gevangenneming], Leen-
en Pachtwet [VS:
verkopen oorlogsmateriaal WO II aan bondgenoten],
kryoliet (ijssteen),
kovet (goede
naam), Knekelpiet
[de dood],
kasjroet [geheel
van joodse spijswetten],
karweivet [uit
ingewanden], karet
(rubber(boom)),
Jom Haätsmaoet [uitroepen
staat Israël] en
interim-kabinet.
4.
En dan: huis-tuin-en-keukenverdriet (heel
gewoon),
heen-en-terugbiljet, dubbele guillemets (<<,
>>), ik ben gekke Gerrit
niet (zei een
gekke gerrit), exocetraket
[zijderupsraket,
doelzoekend met radar],
eurovignet [=
wegenbelasting betaald], de
ellebooggroet bij een epidemie, ecrasiet (springstof),
discreet [bescheiden],
diskrediet [verdacht
maken], cupriet (roodkopererts),
croquet [spel],
coup de fouet [zweepslag],
corps de ballet [groepswerk,
geen solo's], compliment à
crochet [om er een
terug te krijgen], calumet
(vredespijp),
briket (brandstof),
briquet (aansteker),
botryoliet (druivensteen),
braggiet (platinamineraal),
boeket (ruiker),
bouquet (geur),
bloedjeheet, blaaskwintet, biatleet, appelbeignet, beidelliet
(een minerale
klei), baillet (boomvalk),
babyuitzet, bauxiet [mineraal],
augiet (colofoniumsteen),
asset (verworvenheid),
aspirant-kornet [rang
leger], asielwet, asielloket,
arrêt (tegenaanval
bij het schermen), argilliet
(kleilei),
archimandriet (opperabt
in de Griekse kerk), de Arbowet [Arbobesluit, Arboraad] en de arboarts [rest kleine letter!], applet (klein
computerprogramma om te downloaden, verkorting: app),
antraciet, antiraketraket, het alefbeet [Hebreeuwse
alfabet] en aeroliet
(meteoorsteen).
5.
We blijven het repeteren: epo is
erytropoëtine.
Pinyin is het transcriptiesysteem van Chinese karakters in het
Latijnse schrift. Pip's [kennelijk
initiaalwoord] zijn primi
inter pares
en pips [letterwoord] zijn persoonlijke internetpagina's.
Krijg nou de pip [verwensing]!
Piperade is een Baskisch gerecht. Een guldeling is een gouden
pippeling [peppeling,
handappel] of goudpippeling.
Piqués [biljarten]
zijn lakengevaarlijk. Een pireng is een soort van piranha.
De
pirouette-uitvoering was matig. De piscicultuur is de visteelt.
Die oefen je uit in een piscine [vijver
daarvoor]. Een groene krul is
(ook)
een pissoir. Is pistoolschieten een olympische sport? Dit nieuwe
project staat op een laag pitje. De pitsjaarsvlag
[sein admiraal
voor de kapiteins om aan boord te komen]
werd gehesen. Een pitteleer is een rok
[voor heren].
6. Pistou is basilicumsaus of -soep. De pleier [kansspel spelen] heeft gepleid en de pleiter gepleit. Pleiotropie is het verschijnsel dat een gen meer dan één kenmerk beïnvloedt. Dit is een pleisteren model (pleistermodel). Hij was ineens pleite [weg]. Moge het pleit [geschil] snel beslecht worden. Algemeen erkend is door VD en GB, dat 'hoeve' twee meervoudsvormen heeft: 'hoeven' en 'hoeves'. Dat in GB dan toch 'pachthoeve' alleen het meervoud 'pachthoeven' had!, kon! alleen het resultaat zijn van frequentieonderzoeken in het aan de NTU ter beschikking staande corpus (verzameling teksten, in het bijzonder voor linguïstisch onderzoek; meervoud: corpora of corpussen). Thans: twee meervoudsvormen in GB en VD – pachthoeven/s – 2020 oké dus.! De zonnevlek is de zenuwknoop achter de maag (plexus solaris). De Plejaden vormen het Zevengesternte. Ze kregen een pleten [van pleet = met laagje edelmetaal] bestekset cadeau. Plattekaas is wrongel (kwark). Ken jij plebanen-dekens [+]? Wat heeft een plasdankje [Frans: plaire, behagen] met de wc te maken? Niets, koel bedankje i.p.v. beloning]. GB, wat is een 'plane'? Een vliegtuig? Ja, VD: SR.
7. Boeren kennen het plantwijdtebegrip. Hij drinkt uit een plastieken beker. Die is van plastic. Geologen kennen de platentektoniek. Zij is hoogleraar plantenziektekunde. Je kunt gas geven en zelfs wel plankgas geven. Mijn kinderen zitten op een freinetschool [ee èh(t)]. In Aladin en de wonderlamp komen djinns [geesten] voor. Het was loense sjoefe [meineed], dat dit geen loens poen [vals geld] was. Ad incitas redactus [in het nauw gedreven], maakt een kat rare (bokken)sprongen. Poehpoeh, was me dat werken! Een poinsettia is een kerstster. Een polak (polk) is een Poolse Jood, een pollak een vis. Hoogopgeleide vrouwen in de Randstad spreken Poldernederlands. Hij vertrok van poleposition [eerste startpositie]. Ik heb nog een politbureaulid [leidend orgaan in communistische landen] gekend. Waar zijn die geplote [ploten = bloten = van wol ontdoen] schapenvellen? Ik ben dat gepluimstrijk [vleien, kruipen] zat. Is plukharen elkaar in de haren vliegen? Ja, ongeveer. Zou een kunstmatige pneumothorax [klaplong] hier helpen? Hij zou aan die waarschuwing zijn pollevieën (pollevijen) vegen [aan zijn laars lappen].
8.
Hoe staat het met je polsblessurebehandeling [n/s]?
Een polster is een penterschouw [klein
platboomd vaartuig]. Pcb
is polychloorbifenyl.
Een polyhistor beheerst de geschiedenis en de letterkunde. Die
gebeurtenis is polyinterpretabel. Met pvc
wordt polyvinylchloride
aangeduid. Tempex is geëxpandeerd polystyreen. Pomerol is
gecorseerde bordeauxwijn uit de gelijknamige plaats. Pomologie is
vruchtenkunde. Pompaf(!)
is doodop. Een sjako is een militair hoofddeksel. Hoeveel pond
sterling gaat dat kosten? Een dancing queen is een meisje met veel
ritmegevoel dat mooi kan dansen, met name swingen. Een dragqueen is
een opzichtig uitgedoste mannelijke travestiet. De naam van het
Engelse volkslied is God save the Queen thans: King. Als je naar '*queen*'
zoekt, vind je (ook) de samenkoppeling
'postcheque-en-girodienst'. Elke stijl
heeft zijn eigen koningin, zoals de queen of jazz. Een variant van de
late barok is de Queen Annestijl.
9. De queen-mum is bij het Britse koningshuis de koningin-moeder. Een Queenslander komt overduidelijk uit Queensland. De regels van de markies van Queensberry zijn de bij het boksen geldende regels ter bevordering van de sportiviteit. De Kanakenjagers haalden voor de suikerplantages in Queensland (Australië) slaven van de Polynesische eilanden. Een kween is een lastige, altijd klagende en morrende vrouw. Een queenie is een lage schoen met puntneus. Een doyenné du comice is een geelbruine, zoete en sappige handpeer. Een selectie uit '*mc*': a.m.c. (a mundo condito, vanaf de schepping der wereld), AMC (Academisch Medisch Centrum, UvA), cmc (critical micelle concentration, kritische micelconcentratie), CMC (carboxymethylcellulose), gsm-cel [gebied van gsm-netwerk], LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum), m.c. (mio conto, op mijn rekening), mcb (monetair compenserende bedragen), mcbaan [hamburgerbaan] en mcjob [van: McDonald’s].
10. Verder: (27)MC-band, mcdonaldisering, mcg's (meervoudig complex gehandicapten), pmc (product-marktcombinatie), PMC (Provinciaal Militair Commando), RMC (Regionaal Militair Commando), R.M.C. (Reverendi ministerii candidatus, kandidaat tot het eerwaardig leraarsambt, aspirant-dominee), romcom (romantische comedy), Simchat Thora (joods: Vreugde der Wet), umc (universitair medisch centrum, zoals UMC Groningen), VUMC (Vrije Universiteit Medisch Centrum, ook: VU-ziekenhuis) en YMCA (Young Men's Christian Association).