Dictee –
dictees [2230]
Oefendictee
640 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee
van de dag (217)
1.
Hier was sprake van het columbo-effect [niet
alert door ogenschijnlijke domheid tegenstander].
De stilistiek is de stijlleer. De moderne devotie ging uit van Geert
Groote en de Broeders
des Gemenen Levens.
Zij is een uitgesproken fashionvictim [modeslaaf].
Het modernisme omvat een aantal avant-gardebewegingen
[avant-garde].
Militairen moeten de groet modo praescripto, op de voorgeschreven
wijze, brengen. Hij laat zijn huik naar de wind hangen: modo sic,
modo sic, nu eens zus, dan weer zo. Dat lijkt op een travestiet te
slaan: modo vir, modo femina, nu eens (als)
man, dan weer (als)
vrouw. Er zijn nogal wat modi (zoek
maar op): modus acquirendi [wijze
van verkrijgen], modus in rebus
[maat op de
dingen], modus operandi [wijze
van behandelen], modus ponens [A
--- > B en A waar, dus B waar],
modus procedendi [juridisch:
procesorde], modus tollens [A
--- > B en niet B, dus niet A is waar]
en modus vivendi [leven
in een niet-ideale
situatie]. Die zijn net zo waar
als de Sprookjes van Moeder de Gans. Moeders kindje, mama's
kindje(!),
wordt altijd voorgetrokken (net
als elk mama’s-kindje).
Een moeder- is een paascactus en een moeder- is een oedipuscomplex.
2.
Daar helpt geen lieve moeder (lievemoederen)
aan. 'Motherfucker' klinkt minder erg dan 'moederneuker'. Dunsap is
gezuiverd ruwsap. Voor haar verjaardag geef ik mijn moedertje uit
duizenden een moedertje-van-duizenden [plant].
Dat venusbeeldje doet me denken aan Isis en Demeter. Met moekarnas
wordt een Moors stijlelement aangeduid. Onze uitdrukking 'moederziel
alleen' komt van het Duitse 'mutterseelenallein'. Wat is een
MOE-lander [uit
Midden- en
Oost-Europa]?
Kun je dat eten en drinken, moelleux [mwèh-leu]
gebakje, Franse witte wijn]?
Een moerasantilope is de sitatoenga
[antiloop is een
stof]. De hertshoorn [plant]
behoort niet tot de hertshooifamilie. Beneden de Moerdijk hoor je
vaak de zachte g. De moerlemei was een opstand der Bruggelingen in
1281. Een moesang is een koffierat. Zou een moermandieet helpen? Bij
een naderende tsunami past geen moesjawara [eindeloos
overleg]. De gewone melkdistel is
het melkwied (=
mellewijt – niet meer in VD).
Moezjiek: Russische boer.
3.
Een mofette is een fumarole [gat
in bodem]. Dat is Moffrikaans
voor mij, net als potjeslatijn. Hoe is dat godsterwereld [Gods
ter wereld] mogelijk? Op de
mohsschaal krijgt orthoklaas een 6 en korund een 9. Wat zijn moiety's
[onderdeel van
stam]? De mojito is een zekere
cocktail. Mokasens zijn mocassinslangen. Mokka's
zijn mondige ouderen,
kapitaalkrachtig
en actief. De Maori['s]
[Polynesisch volk]
zijn vaak versierd met moko's [gezichts-
of lichaamsversiering]. De
moksiwatra [van
gemengd ras] kon kiezen tussen
moksimeti
[SR-gerecht]
en moksialesi [1
pan]. Hij zit op de m.o.k.-school
[èh-moo-kaa
– moeilijk opvoedbare kinderen]
in Klein-Mokum. Een molenijzer is een rijn. Moleskin is bevertien. Ze
gedroegen zich als molferds (niet
meer in VD: (gewestelijk)
mensen die een grote mond hebben, mensen die onbeschoft spreken en
handelen). Een mollie
is een molotovcocktail. De mollenwet
beschermt mollen. Speel dat molto espressivo: met veel gevoel. Een
molukken- is een pijlstaartkreeft. Hij is verzot op mon chou [kaas].
Monddroogte is xerostomie Ze beleefden een mondbeglänzte [door
de maan beschenen] Zaubernacht.
Mondegreens worden veelal verkeerd verstaan. We zijn, mon Dieu,
gestrand!
4.
Een monierbalk
[mohn-jee]
is een balk van gewapend beton. Is dat kristal monoclien [met
zekere symmetrie]? Bij een
gewapendbetonskelet is sprake van monolietbouw [uit
één stuk, bijv. obelisk]. Een
monologue intérieur is een inwendige monoloog. De officiële naam
van pfeiffer is mononucleosis infectiosa
[mononucleosis,
mononucleose].
De monsters: dat van Loch Ness, dat van Assen en dat van
Frankenstein. En de messieurs: monsieur Prudhomme
(Joseph – een
prud'homme
is een vertrouwensman), monsieur
Jourdain [rijke burger die zich in adellijke
kringen belachelijk maakt] en monsieur de Paris (de
beul van Frankrijk). Wat houdt de
monroeleer [Amerika:
geen buitenlandse inmenging] in?
Een monstre sacré is een geheiligd monster (bedoeld
zijn de grote toneelspelers). De
montagne russe is een nagerecht van vanillevla met puddingbiscuits.
Kun je wel, hè, montes auri polliceri: gouden bergen beloven. Een
montre à tact is een horloge zonder dekglas voor blinden. Zou hem
dat lukken: montrer patte blanche, bewijzen dat hij een vertrouwd
persoon is? Gedenkteken duurzamer dan brons: monumentum aere
perennius.
5.
Als monstrums (monstra)
kennen we: monstrum eruditionis (geleerdheid),
monstrum horrendum (afgrijselijk)
en monstrum ingens (ontzettend).
Zoeken op 'Joseph' geeft: babinskireflex, bignonia (trompetbloem),
boxcalf, bramahpers, éminence grise (de
kapucijn père Joseph),
fischer-tropschsynthese, heart of darkness (jungle,
gevaarlijk terrein), helium,
henry (eenheid van
zelfinductie), de juliaanse
periode (7980
jaar), listeria (bacterie
die listeriose veroorzaakt),
mormoon (lid van
De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen,
stichter: Joseph Smith), pershing
(middellangeafstandsraket)
en hansom (licht
rijtuig).
6.
Verder: pilates (ademhaling
en vloeiende bewegingen), telluur
(chemisch element
uit de zestiende groep – zuurstofgroep – van het periodiek
systeem, atoomnummer 52, een metalloïde met zilverwit uiterlijk,
toegepast bij het vulkaniseren van rubber – symbool: Te),
toynbeewerk, de WW-draad
(whitworthschroefdraad),
portlandcement en stras (voor
imitatie-edelstenen). Wat is dat
voor mooiigheid? Mooimeisje [vis]
is geen antoniem van mooiboy. Hij wenste me naar de Mookerhei
(daar kan het best
mooi zijn). Is een Bossche bol
een moorkop? De pataca is de munteenheid
van Macao
(aanduiding: MOP).
De moquante [bespottend]
bejegening stoorde hem. Die morbidezza [naaktheid,
ook: morbidesse] mocht gezien
worden. Morbus anglicus: rachitis (Engelse
ziekte), morbus gallicus: syfilis
(Franse ziekte),
morbus Paget (botziekte),
morbus regius (geelzucht
of lepra) en morbus sacer
(epilepsie).
In het Morgenland gaat de zon op.
7.
De moqueca is een traditioneel Braziliaans visgerecht. De real- of
moralpolitik heeft ook een Nederlands equivalent [moraalpolitiek].
De ene oudere is nog morbeuzer [ziekelijk]
dan de ander(e).
We doen dit al heel lang more parentum (more
majorum): op de wijze der
voorvaderen. Doe dat maar more solito, heel gewoontjes. In zijn
gewone doen handelt hij more suo, suo more [op
zijn eigen wijze]. Venus,
Morgenster, Dagster. Het woord 'morgue' heeft twee betekenissen
[gebouw voor
lijken, hoogmoed]. Een morisk of
morisco is een Moor. Morituri te salutant: zij die gaan sterven
groeten u (schertsend
gezegd als men aan een moeilijke taak begint).
De profeet van de mormonen is Mormon. Mornaysaus is bechamelsaus met
ei en kaas. Ze was in een morose
[somber]
stemming. Hans Mors, kapitein Mors: die kun je beter niet kennen [de
dood]. Hij is mortjes (mortje,
mortie, mortelefitikus, morsipiep = dood).
Zij behoort tot de zwartekousenkerk. Morgen tekent hij een
profcontract. De brezjnevdoctrine: communistische landen steunen
elkaar bij gevaar.
8.
Zoeken op 'dood' binnen artikelen: de Zwarte Dood (13(d)e
eeuw), zwarte dood (nu),
de zeisenman, een zandwinkeltje doen = dood zijn, de witte dood
(tuberculose
– tb(c)
– of lawines), wiegendood,
thanatologie (doodsleer),
thanatofobie, thanatofilie, thanatische drift, terathenasia (sterfte
door aangeboren afwijkingen), ter
dood veroordelen, terdoodveroordeelde, terdoodveroordeling, succubus
[duivel als
vrouwelijke partner in coïtus]
en incubus [mannelijke
dito], een stille dood
(euthanasie),
spondylotomie (het
breken of doorsnijden van de ruggengraat van een ongeboren dood kind
bij dwarsligging), silent killer
(koolmonoxide of
hepatitis B), sekwestratie
(afscheiden van
dood weefsel), schaakmat: de
koning is dood, een rouwzegel, resurrectie [opstanding
uit de dood], de pijp uit gaan
[overlijden],
een postume onderscheiding (outre-tombe,
na de dood), post
mortem, post-mortemonderzoek, Pietje de Dood, eruitzien als de
dood van Pierlala, piccola morte [tijdelijk
verlies van bewustzijn door narcotica of extase],
piefpafpoef [BE:
piefpoefpaf – pifpaf, poefpaf]
en Peerke(n)
de Dood.
9.
Ook: levend dood (een
oxymoron), oordjedood spelen
[vrek, niets
willen geven, niet meer in VD],
ome Gevert is dood, ome Hebbert leeft nog, Ome Hein, nirwana
[toestand volkomen
rust], een nessuskleed [niet
te ontdoen – van pijn en verdriet],
necrofobie [beklemmende
vrees voor de dood], metalepsis
('graf' in plaats
van 'dood'), médecine après la
mort (mosterd na
de maaltijd), rigor mortis
(lijkstijfheid),
obductie [lijkschouwing],
een letale [dodelijk]
dosis gif, Jan Langbeen, Kille Kobus, Knekelpiet, kassie-zes, iemand
de dood injagen, Magere Hein, Vriend Hein, Heintje Pik, hartstikke
dood, galgenhumor, famoust last words, ervandoor zijn, dreigrap
(geen grap –
rapdiss: iemand dissen),
marche funèbre, marcia funebre, dodenmars, danse macabre, dodendans,
dodekop (colcothar,
caput mortuum, Engels rood, Persiaans rood, poleerrood, polijstrood,
Spaans rood), djenna (islamitisch
paradijs), demaoïsatie,
deathmetal, dark metal, het cotardsyndroom [waan
niet te bestaan of dood te zijn],
cerebrale dood [hersendood],
atrium mortis (voorportaal
van de dood), usque ad mortem
(tot in de dood),
bijna-doodervaring
[bde]
en de beenderman.
10.
Je zult erachter komen, hoe weinig je eigenlijk weet. Feyenoord heeft
even voorgestaan, maar zou uiteindelijk zelfs achterkomen. Wat is een
mortgage-backed security? Antwoord: een gesecuritiseerde hypotheek.
Cormofyten [planten
met stengels, bladeren en wortels]
zijn nu eenmaal geen thallofyten [schimmels,
etc. met thallus: geen duidelijk verschil tussen blad, stengel en
wortel].
Moscovade is ruwe,
ongeraffineerde suiker, een moscovie is
een zeeden. Een moser of moussoir is een champagneklopper. Een mosjav
[zonder
communekarakter – mv. GB:
mosjaviem,
VD:
mosjavim]
is beperkter dan een kibboets [met
communekarakter]. Moskunde is
bryologie. De rechter vond, dat het
gewoonterecht, mos pro lege, hier geldt. Mytilotoxisme is
mosselvergiftiging.
11.
Een parforcehond is een kruising van een
Engelse jachthond met een gewone dog. Zij heeft een labradoedel
[labrador
x poedel].
Deze wegen hebben een kruising à niveau. De ashera(kat)
is een kruising van de serval uit Afrika, de Bengaalse tijgerkat uit
Azië en de gewone huiskat.
