2227 Dictee donderdag 20-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (214) √

Dictee – dictees [2227]

Oefendictee 643 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (214)

1. In Nicaragua betaal je met de cordoba (oro) [NIO]. En Córdoba ligt in Spanje ... Daar zal geen sprake van zijn: dat kan nicht (niet) in [Taaladvies, VD ook: im] Frage komen. Een nicol is een polarisatieprisma (al is dit ook een prisma volgens Ahrens of Abbe). Nicotinamideadeninedinucleotide [aaneen] is een waterstofoverdragend co-enzym (NAD of NADH – nicotinamide adenine dinucleotide hydrogen – los!). Niccoliet is kopernikkel. Je moest je de nieges schamen. Het no man's land had veel van een woestijn. Hij woont in Niemandsdorp. Het nierbekken is het pyelum, een ontsteking daaraan is pyelitis. Je hebt langoesten [hoornkreeft] en langoustines [kleine kreeft, nieroogkreeft, Noorse kreeft]. Een tacker is een nietmachine. De niersteiner is een lichte rijnwijn uit Nierstein in Hessen. Wie weet nog wat Nieuw Links is, en waar Willem Wever woont? De nieuwewereldwijn komt uit de Nieuwe Wereld, bijv. Australië, Argentinië, Chili. Na nieuwavond [oudejaarsdag] komt nieuwdag. Nieuwhoogduits is de Duitse taal sinds Luther. Zij is een nieuwsgierig aagje. Een lithotriptor is een niersteenvergruizer.

2. 'De Vader der lichten' is een nieuwtestamentische naam van God. Die nieuwzeelanders [konijn] vermenigvuldigen zich buitenmate [bij de nieuwzeelanders = konijnen af]. Dan bent u de nieuwe chef, ni fallor (nisi fallor), als ik mij niet vergis? Een nifeaccu is een nikkel-ferrumaccu of nikkel-ijzeraccu. Ken jij nog nieuwlinksers van toen [nieuwlinks is van Nieuw Links]? Dat is een rooms-katholieke term: nihil obstat [er is geen bezwaar: geen censuur]. Welke aandelen zitten er in de nifty fifty [New York]? Een nijf is een mes. De Nijmeegse Vierdaagse was weer een knaller. Die party was nijg, zeg maar keinijg. Het nijlpaard is waarschijnlijk niet, en de nijlgau zeker niet naar de Nijl genoemd. De Nikkei is de Nihon Keizai Shimbun (beursindex van Tokio). Nil conscire sibi (nihil conscire sibi): zich van geen kwaad bewust zijn. Een nicad(je) is een nikkel-cadmiumbatterij. De hoornveekuddedieren nijtten gisteren voortdurend. Ze hadden een nikkelen nelis [straatmuzikant] ingehuurd. Kijkers zijn niko's: niet-kopers (geen kopers).

3. Met *claf* vind je alleen clafoutis: flan (eiervla) met vruchten (vooral kersen). Met *clav* is er meer: en- en exclave, doctor Clavan (typetje van Oost-Europadeskundige), balaclava (bivakmuts), clave (2 claves vormen een muziekinstrument), claviatuur (toetsenbord), clavicula (sleutelbeen), claviger (conciërge van een gymnasium), clavis (klep op blaasinstrument, meervoud claves), clavulaanzuur (wordt samen met amoxicilline gebruikt), stilte-enclave, autoclaven (autoclaaf: sterilisatietoestel voor medische instrumenten), klavechord (GB, VD ook: klavichord): het oudste snaarinstrument met toetsen. Een biopic is een zekere film. De quinoa [gierstmelde] moet je boven de 3000 m zoeken in de Andes. In de Tweede Wereldoorlog konden ze wat van nikspikken (weinig eten! – variatie op picknicken). Nil admirari (mèden thaumazein, nil mirari): zich over niets verwonderen. Dinka's en Bongo's zijn Nilotische volken.

4. Van de doden niets dan goeds: de mortuis nil nisi bene. Nil volentibus arduum: voor hen die echt willen is niets te moeilijk. De nimfenstoet trok in de geest aan de nimfijn voorbij. Als je maar met n'importe quoi aan resultaten thuiskomt! Zijn ninja's (die beoefenden ninjutsu) ook goede nimrods [liefhebber jacht]? Een niobe is een van smart versteende moeder. Wat bedoelt men met nipplegate [het per ongeluk tonen van een tepel, m.n. door een beroemdheid = nipslip, nippleslip]? Dat paard moet geniqueteerd [spieren doorsnijden --- > staart omhoog] worden. Wat is een nitpicker [foutspotter: fouten tegen de logica in een film zoeken]? Naast het nimby- [not in my backyard] kennen we nu ook het niveasyndroom [niet in voor- en achtertuin]. Een niveaumeter meet niveauverschillen, maar wat doet een nivometer [meet sneeuw]? Die lelies zijn nive candidior, witter dan sneeuw. Bedoel je de generatie nix of verwijs je naar generatie X? Zij hebben een nixfactor, zeker geen x-factor. De vorst van Haiderabad heeft als titel 'nizam'. Jammie, njamnjam, wat is dat lekker! Op hoeveel graden N.L. [noorderlengte] is dat? Ik ga akkoord: no big deal [geen probleem]. Een advocaat heeft een nobile officium [voornaam ambt, m.n. de advocatuur].

5. Dat is toch een geweldige no-budget [bnw.] prestatie (ook:
no-budgetprestatie)! Hij is expert in nodum in scirpo quaerere (muggenziften). Copiloten, vermijd de no-flyzone! No hard feelings, even goede vrienden, sans rancune. Wat is een nokklamp? De noli me tangere is het kruidje-roer-mij-niet. Het nomadenleven trok hem. In no man's land [niemandsland] heerst wetteloosheid. Een graaf draagt een nom à particule [adellijke titel]. Noms de guerre zijn schuilnamen, een nom de plume is een pseudoniem. Waarin verschillen nomen agentis [verricht de handeling, zoals bakker, het bakken] en nomen actionis [noemt de handeling, zoals leiding, het leiden]? Nomen est omen (nomen et omen): de naam voorspelt het. Nomen habet omen: de naam houdt een voorteken in. N.N.: nomen nescio [naam onbekend of naam niet genoemd].

6. De nomenklatoera is de communistische partijbureaucratie in ongunstige betekenis. Een nomotheet is een wetgever. Op een middeleeuws dak liggen monniken [dakpannen, boven] en nonnen [idem, onder]. Een nonenakkoord is een vijfklank. Een non-ens (mv.: non-entia) bestaat niet en kan niet bestaan. Zijn er nog steeds nonliners [geen internet]? We besloten tot non liquet [onbeantwoord, onopgelost]. Voor jullie wel, niet voor ons: non nobis. Pecunia non olet: geld stinkt niet. Je zou die non nominandus [niet te noemen persoon] moeten kielhalen! Non obstante [niettegenstaande] zijn resultaten mag ik hem wel. Hij is een non-paschant [katholiek die zijn paasplicht – ter communie gaan – niet vervult]. De paus moet soms zeggen: non possumus [onmogelijkheid – uit principiële redenen]. Een kromme redenering kan leiden tot een non sequitur: ongerechtvaardigde gevolgtrekking. De nonouders [nu of nooit] verkeken zich op de nonvlinder [rups eet dennennaalden op]. Eenzaam, maar niet alleen: non solus. Hoe spreek je 'noodles' uit? Als noedels, tenminste ...! Noodoplossingen zijn nooit de beste. Een notweg [oh/oo] is een noodweg, denk aan overpad [‘not’ komt van ‘nut’]. De koers moet noord ten oosten [N.t.O.] zijn. Noords wandelen: nordic walking.

7. Dronken de Noormannen al noormannen [bier + borrel]? Gezocht op *niem*: woordgebral geeft niemendal, unaniem, toponiem, partiële synoniemen, symfoniemuziek (NFO: Noordelijk Filharmonisch Orkest en RPhO: Rotterdams Philharmonisch Orkest), pusillaniem (kleinmoedig), magnaniem (grootmoedig), pseudoniem, preminiem (Belgische sport, 6 tot 10 jaar), patroniem (vadersnaam: Jansz.), metroniem (moedersnaam: Aagtjens), paroniem (stamverwant woord: heg en haag), niemandsland en Niemandsdorp, miniem (10 tot 12 jaar), maniëment (behandeling), 'bank' is hyponiem van 'meubel', 'paard' is hyperoniem van 'hengst', hydroniem (waternaam), homoniemen (hart en hard of kater in twee betekenissen), hodoniem (straatnaam), heteroniem [bv. vorst: meer betekenissen], geoniem (krent, bikini), 'doen' is een genoniem voor o.a. 'bedrijven' en 'verrichten', exoniem (Parijs voor Paris) en endoniem (Genova voor Genua).

8. Verder: eponiemen (Rhodesië van Cecil Rhodes, pasteuriseren van Louis Pasteur, Brooklyn van Breukelen en soortnamen als 'chesterfield', 'molière', 'stetson' en 'praline'), ceremoniemeester, autoniem (onder ware naam, ook: woord in zelfnoemfunctie gebruikt, zoals in: 'grijs' is in 'grijs bestaat uit vier of vijf letters' een autoniem), antroponiem (persoonsnaam), antoniem (tegengestelde), Anonieme Alcoholisten – AA, alloniem (naam van een ander als auteursnaam) en acroniem (letterwoord: asap voor 'as soon as possible' en CU voor 'see you'). Zoeken op *nym* voegt betrekkelijk weinig toe: toponymie (plaatsnaamkunde), ponymanege, nymphe du pavé [straathoer], nymfomane [manziek], nymfale [dagvlinder], nymfaeum [fontein], NYMEX (New York Mercantile EXchange, New Yorkse grondstoffenbeurs), derny of dernymotor [rijdt voor wielrenners] en anonymus in libro non edito: een ongenoemde in een niet-uitgegeven boek.

9. No pasarán: uitroep om politieke tegenstanders [fascisten, Spanje] uit een machtscentrum te weren. No pun intended: de woordspeling is onbedoeld, toevallig. Met witheren(!) worden norbertijnen aangeduid. De Nornen zijn de schikgodinnen uit de Germaanse mythologie: Urd (verleden), Verdandi (heden) en Skuld (toekomst). Nos inter nos (wij onder elkaar) zijn het snel eens. Het nospel is een Japans toneelspel [vgl. notheater]. Zij heeft nostalgie naar de tijd van Elvis, vetkuiven en achtenzeventigtoerenplaten [78 toerenplaten]. De geciviliseerde mens lijdt soms aan nostalgie de la boue (heimwee naar de modder). Een nostradamus is een doemprofeet. Nostri farrago libelli: de mengelmoes, de hutspot waaruit mijn boekje bestaat. Een notchback is een sedan, duidelijk [auto]? Not dead, but gone before: niet dood, maar voorgegaan [eerder sterven]. In alle ellende was er toch nog een note gaie (een vrolijke noot). In een notendop betekent het dat. Guidon: muzikale custode [+ n] [onderaan vast de eerste noot van volgende bladzijde = notenwijzer].

10. De afkorting van noordoost ten noorden is N.O.t.N. Nova et vetera: nieuwe en oude dingen, oud en nieuw. Hij is novarum rerum cupidus, uit op verandering. De novissima verba zijn de laatste woorden van een stervende. Een homo novus (novus homo) is een parvenu. No way, geen sprake van! Een nozzle is een spuitkop. Het NPhO is het Noord-Hollands Philharmonisch Orkest. Nuda veritas: de naakte waarheid. Incorrupta fides nudaque veritas: niet te verbreken trouw en de naakte waarheid. Ik zal het nudis verbis, onomwonden, zeggen.

 

2226 Dictee woensdag 19-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (213) √

Dictee – dictees [2226]

Oefendictee 644 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (213)

1. Nudo [oe] detrahere [e e ə] vestimenta: veren van een kikker (willen) plukken. Nugae [oe] canorae zijn mooie woorden zonder inhoud. Zoek maar op: nuisancevalue [iets hinderlijks], nuit blanche [slapeloze nacht], nuka [nuchter kalf], nuke [kernwapen], nuken [ook m.b.t. pc's!]. Hij is nulli secundus: voor niemand onderdoende. Hij is een filius nullius (nullius filius): bastaard of selfmade [bnw.] man. Een nultolerantiebeleid kent zero tolerance. Het was nu of nooit: nunc aut nunquam, aut nunc, aut nunquam. Nunc est bibendum: nu is het tijd om te drinken. Een nonmoeder is een inhaalmoeder, een nu-of-nooitmoeder. Nunchaku's zijn oosterse slagwapens. Een nuraghe [oe, aa, g van goal, ee of ə] is een uit natuurstenen opgetrokken rond bouwsel op Sardinië. Nur Mut: moed houden! Wat is een nuroman [njoe-roo – carrière + zorg voor thuis]? Een nutraceutical (nutriceutical) is een medicinaal voedingssupplement. Nutrimentum spiritus: voedsel voor de geest. Dat is het in a/een nutshell. Utile dulci [oe-tie-lee-doel-sie]: het nuttige met het aangename verenigen. Een nyala is een koedoe.

2. De nWsw is in Nederland de Nieuwe Wet op de Sociale Werkvoorziening. Een nystagmus is een oogbeving. Lekkernijen: petitfours [fijn koekje], dragees [suikerboon, tablet], marsepein [amandelen, suiker en rozenwater], een leeg pralinemandje (mv. GB s, VD ook nog: n), gekonfijt [in suiker ingelegd] fruit en een pièce montée [berg, piramide] van zoutjes. Zij doen omnia ad majorem Dei gloriam (O.A.M.D.G.) (alles ter meerdere ere Gods). Voor oarser moet je stevig gebouwd zijn [oarsen = boordroeien]. Is de bieb (bib) ook ob [omzetbelasting] verschuldigd? Wel btw [belasting op toegevoegde waarde], toch? Een obbligatopartij is een obligaatpartij [kan niet weggelaten worden]. Wat moet die obelix [dikkerd] daar nou bij die obelisk [gedenk-, pronknaald]? Welke obex, welk impediment, belemmert de doop [beletsel, r.-k.]? Obiit (decessit) sine prole [d.s.p.]: gestorven zonder kinderen. Hij zei het als obiter dictum [juridisch: iets wat terloops meegedeeld wordt, losse opmerking]. Een objet trouvé is duidelijk gepromoveerd (tot kunst). Chocolade: oublie en wafeltje: oblie, of net andersom [dat laatste!]? Heb jij euro-obligaties? Wat ben jij toch obligeant [verplichtend, dienstvaardig, beleefd]. In de muziek is obliquus [oo-blie-kwuhs] met traps- of sprongsgewijze voortschrijding. Een oblomov is een extreem lamlendig persoon.

3. Let bij 'oboe d'amore' op de uitspraak. Dat schiet niet op: obscuris vera involvens (de waarheid hullend in duistere woorden). Het Occidental was een kunstmatige wereldtaal. Deze dienst wordt onderhouden door een oceaanlijner. Een ocel is een puntoog bij insecten, ocelli zijn pauwenogen. Ochèmata [enk.: ochèma] zijn astraallichamen. Octaanzuur is caprylzuur. Hoe luidt artikel 5 octies [punt 8]? Hij zou zijn dochter liefhebben als zijn oogappel: oculitus amare. Meisje, wat ben jij odieus [onuitstaanbaar, ergerlijk]! Wat houdt de odestijl in [verheven stijl van oden/s]? Eindelijk uitte hij zijn langgekoesterde haat: odium in longum jacens. Een oebie is een yam. Een oed [oet] is een fretloze, elfsnarige Arabische luit. Een Oeigoer komt uit de Chinese regio Xinjiang. De oemma is de wereldwijde islamitische gemeenschap. Een oenochoë [mv. ai] is een buikige wijnkan. Urdi [mv.] zijn zekere eetbare zaden. De oersted (symbool: Oe) is een minder bekende niet-SI-eenheid van magnetische veldsterkte.

4. Oesies begeleiden olifanten in Myanmar. We genoten een creusemaaltijd van Japanse oesters. Mijn oesophagus is mijn slokdarm (pas op voor esofagitis!). Oesterwater is chablis. Hij woont aan de
IJ-oever. O festus dies: o feestelijke dag! Dat is een onweerstaanbaar aanbod: een offer you can't refuse. Een haruspex is een
offerziener-voorspeller. Deze maritiem officier was officier-machinist en zou later nog officier in de Orde van de Nederlandse Leeuw worden. Ofiet is serpentijn. Stereometrie is ruimtemeetkunde. Cartesische of cartesiaanse coördinaten zijn naar René Descartes (Cartesius) genoemd. In zo'n assenstelsel is de abscis de afstand van een punt tot de verticale as, meestal y-as geheten. Die tot de horizontale x-as is de ordinaat. In de ruimte heb je ook nog een z-as. Er zijn ook nog polaire coördinaten (poolcoördinaten – hoek met X-as en straal), bolcoördinaten (straal, hoek met de positieve Z-as en hoek van projectie op XOY-vlak met de positieve X-as) et cetera. De plattevlakmeetkunde is de planimetrie. Normaal is de euclidische meetkunde.

5. Daarnaast is er de niet-euclidische meetkunde in twee soorten: de hyperbolische en de elliptische meetkunde. In de stereometrie is een lichaam een begrensd deel van de ruimte. Zijn de grenzen platte vlakken, dan spreken we van een polyeder (veelvlak). Zijn alle zijvlakken ook nog congruente regelmatige veelhoeken met ook nog gelijke hoeken tussen elk tweetal aangrenzende zijvlakken, dan spreken we van een regelmatig veelvlak. Bij het lemma 'polyedrisch' leren we, dat er maar een beperkt aantal regelmatige veelvlakken mogelijk is (zijn). Namelijk met vier, zes, acht, twaalf of twintig congruente zijvlakken.

6. Een tetraëder is een regelmatig viervlak (begrensd door 4 gelijkzijdige driehoeken), een hexaëder of kubus is een regelmatig zesvlak en wordt begrensd door 6 vierkanten, een octaëder is een regelmatig achtvlak en wordt begrensd door 8 gelijkzijdige driehoeken, een dodecaëder is een regelmatig twaalfvlak en wordt begrensd door 12 (congruente, even grote) regelmatige vijfhoeken en een icosaëder of regelmatig twintigvlak wordt begrensd door 20 gelijkzijdige driehoeken. Maar onthoud dus goed, wat Van Dale ook beweert: een regelmatig zevenvlak of een regelmatig negenvlak bestaat dus gewoon niet [2018: rechtgezet – naar ‘gewoon’ zevenvlak of negenvlak]! Ook Saint Kitts en Nevis heeft flink wat sporters naar de WK atletiek gestuurd. Is Spanje of Italië nu de zieke man van Europa? Dat leverde een WK-gekte, een WK-rage, op en het zal wel een bom Caraïbische dollars (XCD) gekost hebben. De Al Qaidaorganisatie heeft nogal wat aan kracht ingeboet (in een dictee kan alles).

7. 'Polypropyleen' (ook: polypropeen) schrijf je met een of twee i-grecs. Een iconoclast is een vernieler van beelden, kunst of heilige huisjes. Een ogenschaal is een kylix. Een ogonek [Pools: ˛] kun je onder sommige letters plaatsen. Oh la la [pauzes], olala, gaat dat zomaar? Hoe gaat het? Nou, lala, zozo. Hun oudeheren (o.h.'s - ouweheren)(!) wilden niet meewerken. Cimazen zijn ojieven. Vroeger had je OK en W, het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Ik begrijp niet waarom kinderen 'Okkie Tuinboon' zouden roepen [zelf nooit gedaan; kennelijk op de melodie van 'Oranje boven']. Okketaaien [Bargoens: door een trucje te weinig geld teruggeven bij het afrekenen] kun je leren. Worden de oksel-armzwaai en de oksel-nekgreep nog vaak toegepast [worstelen]? De oorspronkelijke Russische Revolutie, de Oktoberrevolutie, blijkt nu een Novemberrevolutie te zijn geworden [paus Gregorius: op donderdag 4 oktober 1582 volgde vrijdag 15 oktober 1582]. Een OKT is een olympisch kwalificatietoernooi, er zijn zelfs dito preolympische. Dat is een old finish [bnw.] oud-Hollands kabinet. De altijdgroene oleander komt uit de maagdenpalmfamilie.

8. Aanvulling: de Oktoberrevolutie wordt in november herdacht [25 oktober 1917, volgens de huidige kalender: 7 november – Novemberrevolutie]. Ik moet nog vaak aan, olewesjolem [wijlen], prins Claus denken. Pas op voor een olibrius, een pochhans, met zijn pochhanzerij. De heilige oliën zijn de drie soorten olie, door de bisschop op de vooravond van Witte Donderdag gewijd, te weten de catechumenenolie [voor zalving doopleerlingen], het chrisma [k/ch] [wijolie] en de ziekenolie [voor ziekenzalving]. De tenondergang is het ten onder gaan. Een oliepiek is een peak oil [piek in de wereldwijde olieproductie]. Haar werd het heilig oliesel toegediend. De Hof van Olijven, Gethsemane (op de Olijfberg), is een olijvenhof. Een olipodigra, olipodigro, olla podrida is een mengelmoes, poespas, allegaartje. Goethe was de olympiër van Weimar. De afkorting d.n.f. (VD) staat voor 'did not finish' (d.n.s.: did not start). Zijn omega 3-vetzuren nu wel of juist niet goed? Bij het omberspel is er een fichedoos [mv s]. Een otoliet is een evenwichtssteentje, een ombrelle een parasol. De joden hebben als tussenwerpsel 'omein' (amen).

9. De 49 dagen tussen Pesach en Sjavoeot vormen de omertijd [omer = offer van meel]. Men bespeurde een Engelse brik, die op de Banjert (VD, waar ligt die? Zelfs Wikipedia weet dat niet …) omhoogzat [= vastzitten op een ondiepte, zandbank of het strand]. De vijftiende letter van het Griekse alfabet is de omikron [onze o]. Omissis jocis, alle gekheid op een stokje, dit was beslist geen grap. In de scheepsbouw gebruiken ze senten [lijst, gording]. Een bypass is een omleiding. Is dit een korteomloopbos? De afkorting z.o.z. staat voor 'zie ommezijde'. Rond Kaap de Goede Hoop maak je een ommelandsvaart [algemeen bij 'kaap']. Dat betreft omne scibile, al het kenbare. Hij doet omnia cum Deo: alles met God, bij alles God voor ogen houdend. Ik wens je omnia fausta: alle goeds, alles wat wenselijk is! Hoe doe je dat: omnibus credere et nulli, allen en niemand geloven? De regels zijn omnibus idem: voor allen dezelfde. De conciërge was omni exceptione major: boven alle verdenking verheven. Een omnis homo is een factotum [manusje-van-alles]. Ik deed dat omni jure: met alle recht.

10. Omni modo is op elke manier. Wat hebben omphalos [navelsteen] en omfalitis [navelontsteking] met elkaar te maken? Alleen de naam! Een picot [pie-koo] is een omoog [oogje aan de buitenzijde van kantwerk]. Gebeurt dit omnium consensu, met aller instemming? Zo'n omnium horarum homo (homo omnium horarum) is heel aangenaam gezelschap [aangenaam in de omgang]. Met OMR wordt de Omanitische rial [munt] aangeduid. Wanneer was de berenning [berennen = een vesting onverwacht en snel omsingelen, insluiten] van Aardenburg? Waarvoor dient een omrijspoor (daarover kan de locomotief 'omrijden')? Het kijk- en luistergeld is gefiscaliseerd [collectieve voorzieningen uit belastingen bekostigen, niet uit premies]. Hij was het omslachtigst in de prolixe [breedsprakige] uiteenzettingen. Hoezo: de slangen, die Laocoön en zijn zonen omslingeren? Marmeren beeldengroep in de Vaticaanse Musea!

 

2225 Dictee dinsdag 18-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (212) √

Dictee – dictees [2225]

Oefendictee 645 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (212)

1. We zullen het kouter [de ploeg(schaar)] tot zwaarden omsmeden. De maagdenrei [maagdenstoet] omstrooide de bruid met bloemen. De recherche keerde het huis binnenstebuiten. Wanneer was de Franse Omwenteling? 1848: Februarirevolutie. Hij heeft dat lied van a naar c omgezet. Mooi woord: 'wingerdrank': te drinken of niet? Een miss piggy [gezet] is nu eenmaal geen misstwiggyfiguur [zeer rank]. Zij is Liechtensteinse van geboorte. Hoe zou je de alt.country omschrijven? Alternatieve countrymuziek! Hij stond zomaar ineens, overnight, op de stoep. Onchocerciasis is rivierblindheid. De ene en ondeelbare republiek was de eerste Franse Republiek, en in navolging daarvan de Bataafse Republiek. Wij leveren alleen on demand (vgl. ondemandkiosk), op afroep. Denk ook aan POD – printing on demand – en VOD – video on demand. Buldoggen zijn nu eenmaal geen pitbulls. De onderbrambras is de bras van de onderbramra (een vaste ra bevestigd aan het bramezelshoofd, toch?). Muziek à gogo is ononderbroken, non-stop.

2. De onderchef is de souschef en onderchlorigzuur is hypochlorigzuur. Het is de troonrede wel niet, maar ik heb die tekst toch maar verbeterd. Konstabel is een rang bij de marine. Er heerste daar een onderonssfeer. Tangere ulcus (ook: vulnus) is een zere plek aanraken. Prachtig woord (zonder context en uitspraakaanduiding): midiron [golf: zekere ijzeren club]. De Onderwijsraad heeft negatief geadviseerd. Dit kwade on-dit [gerucht] was absoluut onwaar. Een andere naam voor wolfsmelk is euforbia. Een tabby is een cyperse kat. Het berkelium (Bk) met atoomnummer 97 is een kunstmatig gevormd radioactief chemisch element, een actinoïde, en genoemd naar Berkeley, plaats met de universiteit van Californië [98, Cf, californium]. Van Dale heeft de oneet, de lidrus (die is er nog wel!) geschrapt. Moet jij bij balanitis [eikelontsteking] ook aan een voetballer denken [balverliefdheid of zo?]? Eikelsuiker is querciet. De Orde van de Eikenkroon is een Luxemburgse ridderorde. Een eiker is een vrachtschip, een ijker niet.

3. Een oneirodynie [ee] is een nachtmerrie. Deze kleding is er alleen one size [in één maat]. Laten we de onestep dansen [of twostep, 2 step is (dans)muziek]. Sans gêne is ongegeneerd. Ongelijkstijligheid is heterostylie [stijlen van verschillende lengte]. Een ongeluksvogel is een porte-malheur. Zijn zij soms in ongenâ gevallen? Tai chi en qi gong zijn Chinese meditatietechnieken (je kunt tai-chiën en qi-gongen). Hij zou ervan langs [GB] krijgen. Wat is 'ongelig' [als ongel]? Met '*bril*' vinden we: atrium- of boezemfibrilleren [hartritmestoornis], bifocale brillenglazen [twee delen met verschillende sterkte], twee joden weten wat een bril kost [sluwe mensen hoeven elkaar niets wijs te maken], de eerste april verloor Alva zijn bril (Den Briel), een roze bril [daar zie je rooskleurig door], een bebrilde professor, brilhematoom [bloeduitstorting om de ogen, ring als een bril], een briljante [schitterend] briljant [edelsteen], een gebriljanteerde [met briljanten omzet] briljante [schitterend] ring, brillantine [in het haar], iets met brille [virtuoos] verdedigen, brillenjood: Joodse koopman in brillen, hij brilleert [uitblinken] in economie, briller par son absence: schitteren door afwezigheid, brilzee-eend [grote witte vlek op iedere wang], een briljanten [65 jaar] bruiloft, een buddyhollybrilletje, een closet- of
wc-bril, een defibrillator defibrilleert [hartstilstand opheffen] en een similibriljant [namaak].

4. Verder: een designbril [artistiek vormgegeven], een dubbelfocusbril [is bifocaal], een eclipsbril [voor de zonsverduistering] en een elvisbril [à la Elvis Presley], fibrillen (dunne vezels, trilharen), een halfbriljant [halfedelsteen], een harrypotterbril, kamerfibrilleren (ventrikelfibrilleren), een knijpbril (pince-nez, lorgnet of zonder randen: een so easy), een loepbril [met loep] en een micabril [van glimmer], nombrilisme (romancultuur m.b.t. eigen ik, navelstaarderij), retrobril [mode uit verleden], secretaressebril, collet (kleine vlakke onderkant van een briljant), uilenbril [met breed (hoornen) montuur] en zonnebril (ook als voorhanger = voor gewone bril bevestigd], een uraeus is de figuur van een brilslang [twee ringvormige zwarte vlekken aan weerszijden van de hals (mannetje), naja – wet.: Naja], brilpinguïn (Kaapse pinguïn of zwartvoetpinguïn), een zenuwvezel is een neurofibril, een tacticus is een briljant strateeg, de opticien, een marquise is een speciaal soort van diamant [met facetten, ovale vorm en punten], een goggles is een stofbril voor coureurs, een face-à-main (lorgnet aan een handvat voor dames), contactlenzen, belder of bakelman (brileend), boezemsidderen of -woelen, de blindenbril, fumé [donker van brillenglazen] en asferische (niet-sferische – bolvormig) brillenglazen.

5. Een aed is een automatische externe defibrillator. De AED is de dirham van de Verenigde Arabische Emiraten (munteenheid). Afebriel is koortsvrij. Het beril is een mineraal (beryllium-aluminiumsilicaat), waarvan de heldere soorten als edelgesteenten gelden (aquamarijn, goudberil en smaragd). Wat twee pilaren en een puntgevel heeft, is een aedicula [tempel, gebouw]. [[[Het feest der ongezuurde broden is het Mazzothfeest van 15-22 nisan (fout VD met N – vergelijk tisjri, lemma Nieuwjaar) – dat alles niet meer in VD]]]. Met ongles-bleus worden cultuursnobs bedoeld. De ongure kop van Jormungandr is die van de Midgardslang. Een project kun je on hold [stil-] zetten. Wat is oniomanie [koopziekte] en wat een oniumion [chemie: zeker kation]? Zij is familie van me, maar onna. Zijn leven was met glitter en glamour: een glitter-en-glamourleven. Je moet geen flousjes [smoesjes] verkopen.

6. De ondertitel van de Palamedes van Vondel is Vermoorde Onnozelheid. Dat schilderij is flou [oe]. De Onoverwinnelijke Vloot was de Spaanse Armada, in 1588. Met Ons Heer wordt de heilige hostie bedoeld. De immortels, de onsterfelijken, zijn lid van de Académie française. Wat is die vent een onte [vuil, smerig] vuilak, een onterik [vuilik, doortrapte, gemene vent]! De ontaarde kunst is genoemd naar de entartete Kunst [nazitijd: paste niet in nazipropaganda]. Het déjeuner sur l'herbe [de picknick] werd op een dejeunertje [ontbijtstel, set van ontbijtbord, kop-en-schotel] geserveerd. We gaan onze winkel wat ontchiquen, daarna is hij dus ontchict. Vietnam werd ontbladerd met Agent Orange. De NS zijn gelukkig onthaagst. Gelukkig zijn die politici onthaand [haantjesgedrag en mannelijke zelfingenomenheid verliezen]. On the wild side: aan de zelfkant van de maatschappij, on the spot: ter plekke, meteen plaatsvindend, on the rocks: met ijsblokjes, on the road: onderweg, on the record: officieel vermeld (antoniem: off the record, officieus), training on the job: terwijl men werkzaam is en ontheisteren is ontredderen.

7. Zowel in de napoleontische als de Romeinse legers trof je veliten [zekere legers] aan. Ziedaar: een arend met ontploken [heraldiek: geopend, geplooid] vlerken. Het ontpluchen viel me als wethouder niet mee. Wat verderop ontscheept men Segovische (stad: Segovia) wol. Persoonsbewijzen van Joden in WO II [met Jodenster] werden later weer ontsterd. Ontvrienden [wissen op sociale netwerken] en ontvolgen [niet meer volgen op sociale netwerken] zijn moderne begrippen. Ik heb het wild gedood en zelf ontweid [ontweien: van ingewanden ontdoen = uitweiden]. Een ontwijding is een exsecratie. Leidens Ontzet is het Ontzet [VD fout: o – 2020 OK] ;van Leiden (3 oktober 1574). De onus probandi is de bewijslast. Dit zijn onveraccijnsde goederen [zonder accijns]. Hij keerde onverrichter zake terug en kwam meteen ter zake: zo meteen zal ik (terzijde) een verklaring afleggen. Uit onvree stapte de wethouder op. Een onwoord is een non-woord. Een onychia [weefselontsteking] zit bij de nagel (en onychitis bij het nagelbed). Een dwang- of nij(d)nagel is een onyxis [huid langs de nagel ingescheurd]. In ons dorp staan meerdere Onze-Lieve-Heren [beelden]. Een madonnalelie is een Madonnasymbool.

8. Een Madonna lactans (Madonna del latte – Maria geeft Jezuskind de borst) kan moeilijk tegelijk ook een Madonna della misericorde (mantelmadonna) zijn. Met halfoogst wordt de feestdag van
Onze-Lieve-Vrouw op 15 augustus aangeduid. Zullen we nu het Onzevader (naam gebed, een onzevader = x bidden) bidden? Met oo's worden onderofficieren bedoeld. De afdeling O&O is die van Onderzoek en Ontwikkeling. Een oöcyt is een vrouwelijke gametocyt. Dat was een eyeopener voor hem. Een nystagmus is een oogsiddering. De oogsttijd staat voor de deur. Een higgsboson is een higgsdeeltje (ook wel god(s)deeltje genoemd). Weet u bijgeval ook hoe laat het is? Bijwijlen doet mijn horloge het niet. Piet? Die is naar Ome Kolenbrander [de gevangenis]. Die Ome Gerrit [pastoor, priester] zei dat ik als Oom Kool [arme sukkel, valt vaak] naar Ome Jan [lommerd, ook: janoom] moet om Ome Hein [de dood] te ontlopen. Wil je oordjedood (vrek – niet meer in VD) spelen – of oordje-zeker [alleen geld lenen tegen soli(e)de waarborg]? Kijk niet of je je laatste oortje versnoept hebt [met een bedremmeld gezicht]. Het hele corps diplomatique (CD) is er. Oorsmeer heet cerumen. Wat delfisch is, verwijst naar Delphi.

9. Tinnitus is oorsuizen. Oortjespasta is orecchiette. De eustachiusbuis is de oortrompet (trompet, buis van Eustachius). Kwamen de Wijzen uit het Oosten uit het Verre of het Nabije Oosten? Een vrijgevig persoon is een oostenrijker. Bezorgde de Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC, evt. e) ons ook de Oost-Indische inkt uit Oostinje? De Oostkantons liggen in België. Deze oost-westverbinding is geen deel van het Oost-Westvraagstuk. Speelden ze toen al ootje-bot [ootje, bootje, kaas = het kinderspel boter, melk, kaas – lijntjes tussen o'tjes trekken, vgl. boter-kaas-en-eieren = oxo is wel anders!]? Opake [ondoorzichtig] mineralen zijn niet translucide [doorschijnend van email(le), bnw. emaillen]. Met *duit*: wijduit, wijduitgestrekt, Volksduitser, verduitsen, Sudeten-Duitser, Duitse staande [hond],
sauf-conduit (vrijgeleide), ronduit, reduit (vluchtschans), Platduits (Nederduits), oud-Duitse initialen, die jongen is op-en-duit (geheel en al = op-en-top) zijn vader, Noord-Duitsers zijn Neder-Duitsers en spreken Nederduits, maar geen Middelhoogduits, Hoogduits, Jodenduits of Jiddisch (ook: Jiddisj), honderd-, gladuit.

10. Verder: duitje-op spelen: kruis of munt, een Ulmer dog, ruitenzes opspelen, haar e-pion opspelen, conduite(staat), als je anti-Duitsland bent, heb je een anti-Duitse houding en assiduïteit (volharding, in het bezoeken van iemand). Het openhaardhout is voor de open haard. De opart is heel apart en zou een status-aparte moeten krijgen. De
play-offs trokken veel bekijks. Jullie pleaseden mij enorm. De
plebaan-deken ging in de fout. Wie was de oorlogspaus [Pius XII, WO II]? Ik vind hen maar een plebejisch [onbeschaafd, vulgair, plat] stel. De eerstecommunieviering is zondag aanstaande (a.s.). Nieuwe wetten hebben vaak transitoire bepalingen. Is dit Chinees porselein uit de Mingdynastie of van K'ang Hsi (overgangsporselein)? Wat zijn overknees [nie:s – kousen of laarzen tot net boven de knie]?

 

2224 Dictee maandag 17-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (211) √

Dictee – dictees [2224]

Oefendictee 646 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (211)

1. Een kabaai (kabaja) was een sekseneutraal kledingstuk in het voormalige Nederlands-Indië (lang baadje, vastgemaakt met speld of broche). Het niveasyndroom wil de eigen [niet in] voor- en achtertuin beschermen. Kleven er geen nadelen aan e-smoking? Gecraqueleerde schilderijen vertonen craquelé, craquelures. Een kraton was een vorstenverblijf, in het bijzonder de residentie van de Soesoehoenan van Soerakarta en van de sultan van Djokjakarta, en het voormalig verblijf van de vorsten van Atjeh (VD: = titel van de vorst van Solo of Soerakarta op Java). In het kader van de opa-en-omaregeling: wanneer valt Opa-en-omadag dit jaar? Borstklopperig is gewoon
op-de-borst-klopperig. De opaline [niet: opalijn ...] is vervaardigd uit getwijnd kamgaren cheviot [ook: kamgarencheviot]. Toen ik op kraamvisite was, zag ik dat ze daar een opdekraam (nee: geen kraam ... opdek-raam dus!) hadden. Ze heeft zich leuk opgedirkt en -getut. Make-up opdoen is je opmaken. Ajour kousen zijn opengewerkt met een stelsel van kleine openingen.

2. De OPEC is de Organization of the Petroleum Exporting Countries: Organisatie van de Olie-exporterende Landen. In 'Leiden, Leiden is ontzet' is er sprake van een epizeuxis, opeenstapeling. Hij heeft mij ope et consilio, met raad en daad, terzijde gestaan. Je moet vooral geen open deuren intrappen. Een openluchtconcert vindt in de openlucht plaats. Hij treedt je altijd met open mind tegemoet: hij is open-minded. Wat zijn op-en-neren [plaat tegen een te stutten muurwerk]? De openbronsoftware is geënt op de open source. Een opéra bouffe (comique) is een opera buffa [luchtige opera met satirische elementen, waarin de zang met de dialoog afwisselt]. Op deze cursus worden hun gezamenlijke werken, hun opera omnia, besproken. Ken jij echt opera quae supersunt, alle nog bewaarde werken, van die schrijver? Dit is een operateske [op een opera lijkend] operatekst. Opera selecta [uitgelezen werken, ik denk: maar een van de 2 mogelijke betekenissen ...], die heb je toch niet uit? Bespreek opera seria's [serieuze opera met doorgaans een mythologisch of historisch thema] in je eigen woorden. Een fimosisoperatie is hetzelfde als een fimoseoperatie. Een operating system is een besturingssysteem, een OS.

3. Operment (oprement) is auripigment [koningsgeel]. Je moet de trap opgaan, en dan nog één volgende trap opgaan. De Messias is de Opgang uit de hoogte (VD, in NBV niet meer). Een ophicleïde is een koperen blaasinstrument. De kooi-eenden worden opgehokt. Opianyl is meconine [stof in opium]. Opinievrees is allodoxafobie [voor meningen van anderen]. Een opisthodomos is de achterhal van een Griekse tempel (ook: posticum). Jullie krijgen vandaag chateaubriand (biefstuk van de ossenhaas voor twee personen) met daarbij
châteauneuf-du-pape (een krachtige rode rhônewijn uit het zuiden van het Rhônegebied). Dit hoorcollege gaat over de Opiumoorlog en de Opiumwet. Iedereen kent Frans Banninck Cocq als de oplichtende officier in het midden van de Nachtwacht. O.P.N. (Latijn): ora pro nobis, bid voor ons. Met de uitdrukking 'opoe Herfst in Rotterdam' wordt vaak een en al triest- en somberheid aangeduid. Opopanaxen zijn zekere rotsplanten.

4. Hij woont in de Opper-Betuwe. Waar ligt zijn ithaca [vaderland]? Lust jij opperdoezen [aardappels]? De Opperheer is God, de opperherder de paus. Een opgeplakte naam zegt niets over de functie van het zo genoemde. Het aantal opprobria medicorum [ziektes waartegen de medische wereld niets kan doen] is in de loop der jaren kleiner geworden. Het Opsinjoorken werd in Mechelen rondgedragen. Voorbeelden van neologismen: telefonitis [voortdurende neiging om te telefoneren] en festivallitis [... om festivals te bezoeken]. De
VN-secretaris-generaal heeft gesproken. Na een opruststelling ben je oprustgesteld [BE: pensioen]. Het OPS is het organisch psychosyndroom [ook CTE: (medisch) chronische toxische encefalopathie, schildersziekte – schadelijke dampen]. Een mise au point is een oppuntstelling [BE: rechtzetting, etc.]. De Opta is de Onafhankelijke Post- en Telecommunicatieautoriteit. Ze dacht zich op te maken, maar het was meer optoddiken. Hij is een erkend opulente [zeer rijk] croesus [zeer rijk man – à la Croesus]. Beschrijf het opus anglicanum [soort van fijn Engels middeleeuws borduurwerk voor paramenten – parament = liturgisch kerkgewaad] en het opus alexandrinum [mozaïekwerk samengesteld uit slechts twee kleuren, met ronde tegels en geometrische figuren in de ruimten daartussen] eens. Hij heeft wel iets van een opgewarmd lijk. De boer uit Limoges moest kiezen: een limousin [vleesrund] of een limousine [gesloten luxeauto – ook: luxe auto, waarin de bestuurdersplaats van de passagiersruimte gescheiden is]. Een itinerarium is (r.-k.) een reisgebed.

5. Opera (enkelvoud opus): opusculum (klein geschrift, werkje), opus Dei (koorgebed), Opus Dei (organisatie), opus Herculeum (reuzenwerk, beschreven in een boek dat een reuzewerk was), opus magnum (magnum opus: belangrijkste werk van een auteur, zijn reuzewerk dus), opus mallei (stippelgravure), opus operatum (objectieve werkzaamheden der sacramenten), opus postumum (nagelaten werk), opus sectile (mozaïekwerk), opus spicatum (Romeins metselwerk met visgraatverband) en opus testaceum (met dakpannen). Toch was hij best trots op zijn crachat de roi [ridderorde]. Kaïds zijn cracks, bollebozen [Arabisch: leider, baas]. De Moiren zijn de drie Griekse schikgodinnen: Clotho, Lachesis en Atropos. In de Romeinse mythologie zijn dat de Parcen: Nona, Decima en Morta.

6. Wat doe ik met een settopbox [decoder tv-toestel]? De voorzitter werd opzijgeschoven. Het opzoomeren [woonwijk opleuken] kan altijd, het opzomeren [zachter weer worden] volgens Frank D. ook. Voor opz's [openbaar psychiatrisch ziekenhuis] moet je in België zijn. Oraisons funèbres zijn lijkredes. Orangisten hangen het huis van Oranje aan. Orang blanda's zijn blanken in Maleisië. 'Oranjerie' [wintertuin, grote kas] is juist, 'orangerie' mag van VD ook. De farizeeërs namen vaak een orantenhouding [staande met naar de hemel opgeheven armen] aan. Wat is een orb [geen afko, maar (astrologie): afwijking van een exact aspect, uitgedrukt in graden]? Het centrum van de orbis pictus (de wereld in beeld) was de orbis terrarum (de kring van landen om de Middellandse Zee, of om Rome als middelpunt). Met ordaliën worden godsgerichten aangeduid. In WO II was de OD de ordedienst. Ore tenus – met de mond alleen – iets belijden, werkt niet. Hij sprak ore rotundo, in een verzorgde, welluidende stijl. Ik heb een scheepslading oregon [grenenhout uit Oregon] besteld. De ORDU is de Organisashon pa Restourashon di Unitur (een Nederlands-Antilliaanse politieke partij).

7. Zie je die oranje-uil [kerkuil] daar? De Organisatie der Verenigde Naties is de United Nations Organization (UNO). Ze dronken orgeade [zjaa – drank, amandelpers]. Een orgelgalerij is een oksaal (doksaal). Een point d'orgue is een orgelpunt [grondtoon, point d'orgue] Een orgiasme is een geheime cultushandeling. De Gordel van Orion [ook: Jakobsstaf] omvat drie sterren . De Oriënt-Express was de sneltrein Calais-Istanboel (laatste reis 22 mei 1977). Orisha's zijn bovennatuurlijke wezens met magische krachten. Een keel-, neus- en oorarts (keel-neus-oorarts, kno-arts, neus-keel-oorarts, nko-arts) wordt ook wel orl-arts genoemd: oto-rino-laryngologiespecialist of
oto-rino-laryngoloog. Schreven we 'orkestreren' altijd al zo? Vast niet (vroeger: ch) – wel: orchestra, plaats voor de koren. De orkaanschaal is die van Saffir-Simpson. Zou Leonardo da Vinci's ornithopter echt hebben kunnen vliegen? Orpheus en eega Eurydice hadden te maken met Hades (Griekse god van de onderwereld = Pluto) en eega Persephone. ORS (oral rehydration salts/solution) wordt voorgeschreven bij diarree. Orta luce (bij het opgaan van de zon, prima luce) is hij op z'n best. Een orleanist was aanhanger van de Orléans.

8. Waarvoor gebruik je orthomierenzure-ethylester? Joost mag het weten! Lijden veel veganisten aan orthorexie [diëtistenziekte, orthorexia nervosa = obsessieve drang om gezond te eten]? Een middel tegen alle kwalen is orvietaan [ie-jee – ook: tegengif]. Reeds kerkvader Eusebius stelde: o sancta simplicitas, wat een domheid! Kun je met oseltamivir echt griep voorkomen? Het OSL is het
Oud-strijderslegioen. De Ossendrijver is verre van laag-bij-de-gronds. Een alkanna is een altijdgroene struik. Hoeveel ossi's lijden er aan ostalgie (heimwee naar leven in de DDR: vergelijk: nostalgie)? De OTAN is de Organisation du Traité de l'Atlantique Nord (Franse benaming voor de NAVO - Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (militair bondgenootschap)). Wat zijn we diep gezonken: o tempora, o mores! Dat otium cum dignitate [eervolle rust na een welbesteed leven] had de emeritus hoogleraar dik verdiend. Tijd voor het otium urbanum [beschaafd ambteloos leven]! De afkorting van oost ten noorden is O.t.N. Moet dit ottava alta [een octaaf hoger] of ottava bassa [lager]? Otterbont heet loutre en octet heet ook ottetto [muziekstuk voor acht verschillende partijen]. Het regent oude wijven met klompen [heel hard]. Wat was de Oudbisschoppelijke Cleresie (Cleresij)? Die katholieke geestelijkheid in Nederland die zich ten tijde van de Reformatie wilde houden aan het oude bisschoppelijke bestuur, i.p.v. de status van missie te aanvaarden, hetgeen tot een breuk met de rooms-katholieke kerk leidde. De Ouden waren de volken van de oudheid.

9. Een antiquariaat is een oudeboekenhandel [of misschien ook: oude boekhandel]. Met oud en nieuw is er vaak oud-en-nieuwschade. Hij lijdt aan dementia senilis [ouderdom]. Het asociaaltje droeg een omslagdoek met het opschrift 'asosjaal'. De economische crisis, ze zouden eronderdoor gaan. Als je oudewijven eet, nuttig je een soort koek. Het oud-Hollands papier wordt ook wel oudhollands genoemd. Wat zijn oudkomers [al lang legaal immigrant] en wat oudewetters [was er al voor de nieuwe Vreemdelingenwet (2001)]? Zij zijn oudgereformeerd. Ze hebben te veel oudmelkte [einde lactatieperiode] koeien. Zijn oudoom is oud-wethouder. Ze behandelen me als oudroest. Een ouroboros [oe] is een staartbijtende slang. Een oudpapierophaler haalt oud papier op. Een outfielder is een verrevelder. Mijn betovergrootmoeder was oudrooms [zie de Cleresie! – alinea 8]. Voor communicatie met geesten heb je een ouijabord
[wie-jaa] nodig. Aan de term 'out of Africa' ontlenen we de
out-of-Africalook. Ik let speciaal op de intro's en outro's. Heb jij nog veel gouwe ouwen [grammofoonplaat]? Zij zijn ouzodrinkers [Griekenland, hoog alcoholgehalte].

10. Met ouwejongens wordt het al gauw ouwe-jongens-krentenbrood. De aanduiding van Overijssel is OV. Het ovb [onderwijsvoorrangsbeleid] heet thans goa [onderwijs! – gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid].