2189 Dictee donderdag 22-04-2021 (1) dictee Dictee van de dag (186) √

Dictee – dictees [2189]

Oefendictee 671 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (186)

1. De A'tjes hebben gewonnen. Een atomizer is een verstuiver. Met alle geweld, in het wilde weg, zonder overleg, doldriftig, lichtvaardig: à tort et à travers. Je moet in elk geval, à tout hasard, antwoorden. De ATP [Association of Tennis Professionals] en de WTA [Women's Tennis Association] vullen elkaar aan. Het augusteïsche [keizer Augustus] tijdvak is de periode in de Romeinse geschiedenis van 63 voor tot 14 na Christus [n.C., n.Chr.]. Maar au grand sérieux [in volle ernst]: hou(d) je ook van hem? Wat, beheerst zij auralezen (aurareading; aura = alleen voor heel begaafden zichtbaar grofstoffelijk omhulsel) en doet ze aan auramantie [waarzeggen op grond van het aura]? De Auschwitzleugen is de ontkenning van de Holocaust [massale moord op de Joden in WO II]. Aus der Tiefe seines Bewusstseins: uit de diepte van zijn bewustzijn. De Austraalnegers zijn de oorspronkelijke bewoners van Australië. Zowel asperger [ziekte of syndroom van Asperger – verwant aan autisme] als PDD-NOS [pervasive developmental disorder not otherwise specified – iets minder dan autisme] zijn een ASS [autismespectrumstoornis]. Een istmus is een landengte. Denk ook in de oudheid aan de Isthmische Spelen om de twee jaar op de landengte van Korinthe.

2. Met een segway kun je je in voetgangerszones verplaatsen. Autos epha: hijzelf (de meester) heeft het gezegd. Een autotelefoon is een mobieletelefoonaansluiting in de auto. Hij is au vif [sprekend] zijn vader. Hij is heel aux petits soins [attent] voor zijn vrouw. Wat zijn
avant-corps(en) [uitspringend gedeelte gebouw]? Averij-grosse is gemene averij [onkosten, schade omgeslagen over schip, lading enz.]. Een avlu is een binnenhof, binnenplaats van een grote moskee. Avoir toute honte bue: de schaamte voorbij zijn. Een curfew is een avondklok. Tja, avonturen in de avonduren … Is 'at your service' hetzelfde als ' à vos ordres'? Vrijwel. Een awd is een allwheeldrive. De axé [ah-sjee] heeft invloeden van de dansen merengue, reggae, samba en salsa. Ayahuasca [wah] is een Zuid-Amerikaans geestverruimend plantenbrouwsel. Een azmari is een Ethiopische griot. AZT is azidothymidine (geneesmiddel dat het ziekteproces van aidspatiënten vertraagt).

3. De Koranverzen worden aya's genoemd. Een heibei is een kijfzieke vrouw. Soms is ze nog haaiig [bazig] ook. Het Haar (Hoofdhaar) van Berenice kun je niet kammen [sterrenbeeld]. Wat hield het haardstedengeld in? Haaren ligt in Noord-Brabant, Haren in Groningen (is ook een deelgemeente van Brussel – vergelijk vliegveld Deelen, Veluwe). Die sjeik heeft meerdere habibi's (schatjes). De habanera is een zekere Cubaanse dans. Een hacendero bezit een haciënda [alleenliggend landgoed, farm, veeteeltbedrijf in Midden- en
Zuid-Amerika]. Met een haček schrijf je een diakritisch teken. Hij spreekt doorsnee-Hagois [Haags], ook wel Standaardhagois genoemd. Een hakkenei was vroeger een damespaard. Een slechte piano wordt ook wel hakkebord genoemd. Haec hactenus: genoeg hierover en haereticus in grammatica: een ketter in de spraakkunst. Hij woont halfweg Oss. Ik had het half en half al besloten. Ga je naar de slager om een pond half-om-half? De halloumikaas komt van Cyprus.

4. De hallelujameisjes zijn van het Leger des Heils (LdH – het heilsleger). Hé, halvegare, laat dat! De meeste inwoners van China zijn Han-Chinezen. De claque [claqueurs, ingehuurd klapvee] zorgde voor de handclap [ritmisch klappen]. Zij verricht hand-en-spandiensten voor ons. De uitdrukkingen 'hands up' [geef u over!] en 'hands-on' [bijw.: praktisch] hebben een heel verschillende lading. Waarom heten hannekemaaiers [Westfaling of bovenlander = uit bergstreken, zoals die vroeger in de hooitijd naar Nederland kwamen om gras te maaien – op 24 juni in dienst, Sint-Johannes of sint-johannesdag] zoals ze heten? Bij hang-up [kwestie waarop iemand direct negatief en emotioneel op reageert] moet ik aan de telefoon denken, bij hang-out [horecaontmoetingsplek voor gelijkgestemden, ook virtueel, website] aan een uithangbord. Dit hang-en-sluitwerk [ramen, deuren; hekken] moet vervangen worden. Een hanging basket is een hangmand [voor planten, etc.]. René, een rasechte Harderwijker, verschalkt graag een harderwijkertje [gerookte haring]. De hard edge is een schildertrant. Die egghead [punthoofd] was een meer dan hard-boiled crimineel. Het is meer dan het lijkt: hapax eirèmena [eenmaal gezegde – enkelvoud: hapax eirèmenon] en hapax (legomena) [enkelvoud: legomenonon] zijn ook hapaxen [woord dat maar 1 x in een taal is voorgekomen]. Het haringkaken [znw.] is haring kaken (ww.). Hard- en software moeten concorderen [overeenstemmen].

5. De hartree is een atomaire eenheid van energie. Met Finse harriers [brak, hond] ga je op de hazenjacht. Dat haut-reliëfbeeld is in
haut-reliëf uitgevoerd. Dat haute-voléeclubje [hoge kringen] is goed voor 5 miljard euro. Ook hardhout heeft harthout. Geef mij maar wat van die hausmacher [smeerbare, grove leverworst]. Haud mora: zonder dralen, haud passibus aequis: (van navolgers) ver achterblijvend bij hun voorbeeld en haud sine gloria: niet zonder roem. De haveloze havenot droeg een havelock [mouwloze herenjas met cape] tegen de zonnestralen. De Nederlanders in Havana rookten uiteraard havanna's [sigaren]. Met een houw [gereedschap om de grond te bewerken] hieuw hij die hauwen [vrucht van plant] af. De hazewindhond liet – als ware hij een haas – een knallende hazenwind. Er komen steeds meer hdtv's (VD – GB: hd-tv). Hij is doctor h.c. [haa-see = honoris causa]. In dat heidendom is een figuurlijke heidebrand ontstaan.

6. Een hegelaar is een superhegeliaan [volgeling, aanhanger Hegel]. Daar heb je ze weer: het heitres Franzosenvolk [voor ons zijn dat fransozen]. Met hemagglutinine kun je een griepvirus aantonen. Help, wat zijn helminthocecidiën? Aaltjesgallen. Verklaar de hemline-indicator (denk aan de Dow-Jonesindex – empirisch verband van de rokmodelengte daarmee). Is er verschil tussen de henna [kleurstof, ook altijdgroene struik] en de hennin [zeker kapsel vrouwen 15e eeuw]? Het henotheïsme [één god, zonder het bestaan van andere goden te loochenen] is heel soepel. De henri-quatre is een korte puntbaard, de henry [H] een eenheid van zelfinductie. Zijn heracleïsche (herculische – Hercules) kracht doet aan Heracles denken. Een hercuul is hetzelfde als een hercules [sterk en fors man]. Hereditas jacens: een nog niet aanvaarde erfenis en hereditas sine sacris: een buitenkansje. Je moet die heresie [ketterij, dwaalleer] afleggen. De studenten zijn her- en derwaarts uitgevlogen. Binnenkort is het weer Hervormingsdag, we leven immers in oktober, en herdenken dan de hervormingstijd [31 okt 1517]. De hertogelijke aanwezigheid werd zeer geapprecieerd.

7. Het hetaerendom kwam van goeden huize (v.g.h.) en was in goeden doen. Hij is niet van zijn à propos (apperpo) te brengen. Het altheaboompje behoort tot het geslacht heemstroos. Een zwerver is een hic et ubique [altijd onderweg]. Een mal-à-propos is een misverstand. Als op brieven E.V. (en ville) staat, betekent dat: alhier, in deze stad, hier ter stede. Hiltiken is bikkelen [met stuiters, grote knikker, springt terug]. Een hindekalf, een hertenkalf, kan nog niet zelf kalven. Na de himmlische Länge [negende symfonie van Schubert] waren ze himmelhoch jauchzend [zeer enthousiast, euforisch, in hoger sferen]. Had de historikerstreit [vergelijkingen tussen nazikampen en communistische kampen] een winnaar? Is die historicus ook van de histoire bataille [geschiedenis is een aaneenschakeling van oorlogen en veldslagen]? Een hispanic heeft Spaans als moedertaal. De Hippocreen (Hippocrene) is de hengstenbron (zie: Pegasus, muzen). De het-woorden en het de-woord kwamen er bij navraag vlot uit. Hij is al jaren hockeyinternational. Hoc habet: zo, die zit! De hoedna is een zekere wapenstilstand [met niet-islamitische vijand].

8. De Heard- en McDonaldeilanden hebben als internetaanduiding hm. Als het er hoeks en kabeljauws aan toegaat, moet je aan de Hoekse en Kabeljauwse Twisten [VD: t, fout] denken. Die zijn er slecht aan toe. Høken is ongeremd feestvieren, uit zijn dak gaan. Hoever ben je met het uitleggen van hoe ver de bestemming nog weg is? Holothuriën zijn zeekomkommers. Hebben jullie een echte holostericbarometer (aneroïdebarometer)? Is dit een Hollywood- of Bollywoodfilm met hollywood- en bollywoodromantiek? In de motorsport kun je de holeshot nemen [als eerste de eerste hoek bereiken na de start]. De Hominidae zijn de mensachtigen. Homo erectus: rechtop gaand en rechtopstaand. De homo primigenius is de eerste (de oudste) mens. Homo unius libri: ik heb al een boek! Maf, zo'n honkytonkpiano. Hoodoos zijn rotspilaren, een hoody is een sweater met capuchon.

9. Lijkt het Hooghollands in de verste verte op het Hooghaarlemmerdijks? Zo'n gedicht heeft wel iets hooftiaans (is à la Hooft). Is het hooi-ijzer [onderzoek hooibroei] al gerepareerd? Het
hooi-jaar nadert immers. De hertog blonk uit door hoogstdeszelfs aanwezigheid. Bij de hoquetus [13e-eeuwse compositietechniek] hoor je maar één partij tegelijk. Een hotel en een hôtel garni [geen maaltijden] hebben allebei een hôtelier (GB ook: hotelier). Let op, daar komt de houdiniact [bevrijding uit hopeloze situatie]. In Brabant groeten ze met (h)oudoe. De guerrilla's waren bewapend met houwitsers [korter en dikker dan kanon] en uzi's [machinepistool, ook: unieke zorgverlener identificatie]. Dat houtsnede-effect is prachtig gelukt. Op de hovercraft [luchtkussenvaartuig] bevonden zich meerdere hooligans [voetbalvandaal]. Mijn verjaardag vieren we huisje-boompje-beestje in ons modale huisje-boompje-beestjegezin. Dat zou ik graag eens willen: hoveren [oh/oe] [zweven] boven de hoving [oo] [bloemen- en moestuinen bij een woning] met al die hoya's [groenblijvende plant, wasbloem]. Een huis-aan-huisverkoper verkoopt huis aan huis. Dit toilet is hufterproof [vandalismebestendig].

10. We zijn veroordeeld tot deze huis clos [helse toestand waaraan of waaruit je niet kunt ontsnappen]. U huurt dus huis, tuin en keuken. Hujus loci: van deze plaats en hujus mensis: van deze maand, dezer maand. De volgelingen van Johannes Hus worden hussieten genoemd en alawieten zijn gewoon alevieten [sjiitische stroming Turkije]. Onze humanresourcesmanager (hrm-manager) regelt ons humanresourcesmanagement. Hij excelleerde als human beatbox [menselijke stem als percussie-instrument]. Hurry-up [met grote haast] kleedde hij de kinderen aan. Het hutchinson-gilfordsyndroom is progeria (überveroudering). Je moet dat niet verwarren met het
guillain-barrésyndroom (spierzwakte of (-)verlamming, GBS). Hypogeusie [ui] is afgenomen smaakzin. Het hyven is communiceren via Hyves.

 

2188 Dictee woensdag 21-04-2021 (1) dictee Dictee van de dag (185) √

Dictee – dictees [2188]

Oefendictee 672 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (185)

1. Ken je dat liedje nog: "M'n wiegie was een stijfselkissie, m'n deken was een baaien rok."? Wil je mijn baadje [wijd, loshangend jasje] even uit het laatje halen? In de weverij is de baan een waterpas [bijw.] plankje waar de schietspoel overheen loopt. Een baanveger moet de baan vegen. De baard van Mozes is het slaapkamergeluk [plant]. Een byssus kom je bij [stof die de baard vormt van sommige] schelpdieren tegen. De Noordpool [Arctica] omvat het noordpoolgebied. De eileidertrompet of trompet van Fallopius is de fallopische buis. Ze is getroffen door een buitenbaarmoederlijke (extra-uteriene) zwangerschap. Heeft ze een cervix- [baarmoederhals-] of een uteruscarcinoom [baarmoeder-]? Baba ganoush is tapenade van gepureerde aubergine, knoflook en olijfolie. Een IRC (Internet Relay Chat) is het achterliggende protocol van een internetchatbabbelbox. De babinskireflex wordt veel gebruikt (is veelgebruikt, vaakgebruikt – voetzoolreflex).

2. We zijn door een babs [NL: buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand] getrouwd. Een bacchanaal is een Bacchusfeest: daar vind je ook maenaden [bacchanten]. Karel is back in town [terug van weggeweest]. In een cotoneaster [plant, dwergmispel] kan bacterievuur optreden. Wat moet je nou met zo'n bad painting
[anti-intellectualistische, anti-esthetische schilderstijl]? Baffles [grote geluidsabsorberende plaat] hangen hoog in een fabriekshal. Het verschil tussen een bad- en goodgirl is toch maar gradueel [(on)deugdzame (jonge) vrouw]? Hij speelt baglama = saz. Bagna cauda is dipsaus van ansjovis met knoflook, etc. Hij zei van boe noch bah te weten. Zijn 'bahai' en 'bahaïsme' synoniem? Ja. Hoeveel baht [baat] kost dat in Thailand (en hoeveel kyat – tsjaht – in Myanmar, het vroegere Birma)? Waar is de bailefunk [niet beel, maar baai-luh] ontstaan? Een baiser [èh ee] is een met schuim gevuld suikergebakje. Sommigen zijn blij met zo'n bajesbijbel. Wij zijn aan kop-en-bak
[kop-en-schotel] gewend. Het is gelukt, hij is bakker-an [internet: erbij, gesnapt, de dupe]. Een bakmix is een kant-en-klaar mengsel. Balbesen zijn huisbazen [Bargoens]. Bimi is babybroccoli.

3. Een baksis [extraatje, fooi] krijg je in Suriname, een baksjisj [fooi] in Turkije. Turmeric is de natuurlijke kleurstof E100. Bakso is soep met vleesballetjes, ei en mie. Die zwemster is nog niet verder dan de baksteenslag [zinkt als een baksteen]. Een push-pull is een balansschakeling [elektrotechniek]. De balearic [dansmuziek] komt van de Balearen en de balkanbeat [clubmuziek] van de Balkan. Een balebale [2x aa ee] [rustbank] kun je als bed gebruiken. Waarin verschillen ballad [bèh-luht] [langzaam, verhalend lied] en ballade [muziekstuk van verhalend karakter, zonder tekst]? Hoeveel ballons captifs [+] [kabelballon] zijn er besteld, of waren dat maar ballons d'essai (niet meer in VD – proefballonnetjes)? Een banaba is een bachelor-na-bacheloropleiding, zoals in Nederland de
post-hbo-opleiding (vgl. manama = master-na-masteropleiding). De Balinees [Bali] solliciteerde als balienees [balie]. De wetenschappelijke naam van het fruitvliegje is Drosophila. De liesband is de band van Poupart [verbindt bovenste darmbeendoorn met de schaambeenknobbel]. In Indië kunnen rivieren bandjiren [plotseling wassen en buiten de oevers treden]. Kom, we gaan bandyen [bandy spelen: soort ijshockey]. Wat zijn jullie bangeriken, zeg. Pas op voor Barbarijse zeerovers [Barbarije = land v. Berbers].

4. Iemand van de bank drinken, is iemand onder (de) tafel drinken. De Nationale Bank van België en de bank van Monte Carlo zijn zeer betrouwbaar. Wie zitten er in België in de Bankcommissie? Weet niet. Wat deed de Bankgirocentrale [dienen als automatiseringscentrum van het girale geldverkeer]? Een bank-verzekeraar doet aan bankverzekeren [bank + verzekeren]. Een confiseur [ook: banketbakker] is een patissier [idem]. Hij ging toch, à la barbe de [= ondanks] zijn vader. Barbershop [zangstijl]: a capella [zonder instrumentale begeleiding] in close harmony [stemmen dicht bij elkaar]. Hoe groot was de Hollandse invloed op de Barbizonschool [groot, dramatische uitbeelding van de natuur; dorp Barbizon, Frankrijk]? De bardolino [fruitige rode wijn] komt van de corvina [blauwe druif]. Ze droeg een japon van barège [luchtige doorschijnende japonstof van wol en zijde of katoen]. Het Bargoens wordt ook wel kramerslatijn of koeterwaals genoemd. Een bariater is een obesitaschirurg [voor mensen met vetzucht]. Ze was als een barmhartige samaritaan voor me. De barolo [droge rode wijn] komt uit de gelijknamige plaats in Piemonte (It.; T.adv. ook Piëmont = Ned.) Een oweeër [ook: ow'er] maakte ow [oorlogswinst] en heet gewestelijk baron Zeep.

5. De barmhartige broeders en zusters zijn de leden van geestelijke orden (de 'Broeders van Barmhartigheid van de H. Johannes de Deo' resp. de 'Zusters van Barmhartigheid') die zich vooral aan ziekenverpleging wijden. Een barréklem is een capodastro [snaren gitaar verkorten]. Ze was basané, bruinverbrand. Een basiji is lid van een religieuze jeugdmilitie in Iran. De programmeertaal Basic dankt zijn naam aan 'Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code'. Een basiliscusoog is een fascinerend oog, een verlammende blik (een basilisk is ook een boomhagedis). Het basiliekruid of basilicum wordt als trekzalf ook brasilicum (brasilicom) genoemd, als plant ook baziel- of koningskruid. De basisbeurs krijg je van het Rijk.

6. Tegenover de baskant [links, lage tonen] staat de discant [rechts, hoge tonen]. Het basmala is het uitspreken van de [islamitische] woorden 'Bismillahi rahmani rahim', met name als formule ter begeleiding van een goede daad. Naast het bas-reliëf en het haut-reliëf kennen we het laag- en het vlakreliëf. De bastaarddoronicum is een stinsenplant (VD ook: z). Een bastiaan is een zwarte opzichter over medeslaven [vroeger: op een plantage]. De Bastille [vesting voor staatsgevangenen, Parijs] was het symbool van het ancien régime. Bastweefsel is floëem. Basuco is een harddrug, gefabriceerd uit het restproduct van cocaïne. Een bataaf is een mannetjesputter. De Bataks rijden vaak op batakkers [Bataks paard]. De batavia is een slasoort met lichtgroene en roodbruine blade(re)n. De bath [baht] is een Bijbelse inhoudsmaat [36 l]. Het bathmetaal (genoemd naar Bath) is een bijna witte legering. Een badding (batting) is een meskant bezaagde balk. Hij liet zijn batterij spreken [winden laten].

7. De Battle of Britain [slag om Engeland] moest gewonnen worden. Een bautasteen [Scandinavië, zonder inscriptie] gedenkt de doden. In de oosterse keuken is bayem spinazie [gooi die maar in de majem!]. B&B is bed and breakfast bij particulieren. NB Dat is geen
bed-bad-broodvoorziening! Een bbb-training is voor buik, billen en benen. Een beanie is een nauw aansluitende muts. Zalig verklaren leidt tot een zaligverklaring. Ja, bearnaisesaus graag. Het 'beati possidentes' [zalig zijn de bezitters] staat tegenover het 'beati pauperes' [zalig zijn de armen]. Daar stonden ze dan met hun beatrix- of fabiolahaar onder de Beatrixboom [geplant bij geboorte 1938] te praten over de Beatrixvloed [31 januari, verjaardag Beatrix – 1 februari 1953 = Watersnoodramp]. Een beau garçon is een ladykiller [casanova, donjuan, vrouwenversierder]. Beauty is but skin-deep: schoonheid (met name van een vrouw) gaat niet dieper dan de huid. Bebben (ook: beppen) zijn grootmoeders (of … oude vrouwen! – bebben = grootvaders, oude mannen). De bechamelsaus is een met roux [bindmiddel saus] bereide melksaus. Ik heb me gebedakt [poederen met bedak = in Indië: geparfumeerd rijstpoeder, als blanketsel gebruikt]. Je zal gewestelijk maar te beê zitten (op straat bedelen).

8. Mendicanten waren bedelbroeders. Met oude en nieuwe bedeling worden het Oude en Nieuwe Testament bedoeld. Een bedorvendans is een verwend kind. Hoe zien de bedrijfscijfers van dit jaar eruit? Een jacobus is een visdiefje. De Jacquerie was de grote boerenopstand van 1358 in Frankrijk. Hier betaal je met de Jamaicadollar. Het is hier Jantje Contantje en handje contantje: alleen een jan-contant is hier welkom. Een jean potage klinkt deftiger dan een janpotage. Een janlul van een sukkel zal vaak voor Jan Lul staan. In een janklaassenspel treedt soms de echte Jan Klaassen op. In Rotterdam kun je niet zeggen dat Jan Gat een jangat [sukkel] is. Jantje Kaas was een koning, Jan Kaas een blanke Nederlander. Ze komen januis clausis, met gesloten deuren, in geheime zitting, bijeen. Morgen is zij jarig jetje. Banaanzak: j-zak.

9. Een snelle jelle is razendsnel. Een jolie-laide is aantrekkelijk lelijk. De Engelse staatskerk wordt aangeduid met John Bull's Mother. Een joint de culasse is een koppakking. Zoek op: Jom Haätsmaoet [ontstaan staat Israël], Jom Hasjoa [dag waarop de Shoah herdacht wordt], Jom Hazikaron [dodenherdenking Israël] en Jom Kipoer [plechtigste feestdag joden]. Zielig hoor, zo'n Joseph Prudhomme [type kleinzielige burgerman met grote woorden]. Jouer des coudes is zijn ellebogen gebruiken. Een judas is een verraderlijk mens. Het journaille gebruikt soms journalees [clichéachtig taalgebruik journalisten]. De juicy details [sappige details] zullen we maar weglaten. De Jurassien [uit de Jura] deed jurassische [uit tijdperk jura] vondsten. Het jus non scriptum is het ongeschreven recht. Het jus suffragii is het stemrecht. Je kan vaak beter het juste milieu [juiste midden] houden. Probeer altijd een justus et tenax propositi [een rechtvaardig man en iemand die vasthoudt aan wat hij zich eenmaal heeft voorgenomen] te zijn. Jumelles [mv., toneelkijker] gebruik je in het theater. Die vrouw heeft een junogestalte, een junonisch [godin Juno] voorkomen. Als je op de kop-van-jut [kermis] slecht scoort, ben je algauw kop van Jut [zondebok].

10. Een étang is een (hafachtig) zoutmeer. De versnaperingen lagen op een etagère [dienblad met meer verdiepingen voor bonbons e.d.]. Een ictus cordis is een hartpuntstoot [op de borst tussen de vijfde en zesde rib waarneembare stoot bij elke hartslag]. Een idiot savant heeft het savantsyndroom [autisme + extreme begaafdheid]. Bij een id-baan [instroom-doorstroombaan] moet je wel een ID-kaart [identiteitskaart] kunnen tonen. Wat op idiosyncrasie betrekking heeft, is idiosyncratisch [persoonlijk aangeboren overgevoeligheid betreffende]. Id genus omne (hoc genus omne): heel dat slag mensen. Voor een toptienplaats (top 10-plaats) moet je in de top tien (top 10) zitten. Bekende aartsengelen zijn Michaël, Gabriël, Rafaël en Uriël. Het Suikerfeest heet ook
Ied-al-Fitr (ied-al-fitrfeest). Een ijm [iem, ieme] is een honingbij. Wat hield het ijlbodedom [koerier] in? Met ignis sacer heb je kriebelziekte oftewel belroos. Zoek op: if not unmoved, yet undismayed. Zo niet onbewogen, dan toch onvervaard.

 

2187 Dictee dinsdag 20-04-2021 (1) dictee Dictee van de dag (184) √

Dictee – dictees [2187]

Oefendictee 673 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (184)

1. De kinderen rijden graag op ijslanders [pony]. Illotis [hoofdletter I] pedibus et manibus ingredi: zonder de vereiste eerbied binnenkomen. Iets volkomen overbodigs is de Ilias [idem] post Homerum. De imitatorum servum pecus is de slaafse kudde na-apers. Il [idem] re galantuomo: koning-gentleman, de bijnaam van koning Victor Emanuel (1820-1878). Im Brustton der Überzeugung: op een toon van zelfverzekerdheid, van volle overtuiging. (Ab) imo pectore: uit het diepst van zijn gemoed. Imperium et libertas: heerschappij en vrijheid, imperium in imperio: een staat in de staat. Een impromptu is een ex tempore [voor de vuist weg]. Waarin verschillen de impotentia coeundi [seu-oen-die – geen erectie] en de impotentia generandi [geen bevruchting]? Let op de uitspraak: implicite is impliciet [erin opgesloten liggend]. In aere aedificare: luchtkastelen bouwen. Een inanis verborum torrens is een stroom van nietszeggende woorden.

2. In Baccho et Venere: in het drinken en het mingenot. In communi is gemeenschappelijk en incommunicado is geïsoleerd, van de buitenwereld afgezonderd. Bij de Independenten [hoofdletter I] moet je aan een staatkundige partij in de zeventiende eeuw in Engeland denken, bij de independenten aan een kerkelijke groepering. Hij was in de lorum [dronken] toen hij dat indecent proposal [tot buitenechtelijk verkeer] deed. De incroyables waren de opzichtig geklede reactionairen na de val van Robespierre. Incorrupta fides nudaque veritas: niet te verbreken trouw en de naakte waarheid. In continenti is op staande voet en incontinentie is urineverlies. In des Wort(e)s verwegenster Bedeutung: in de stoutste betekenis van het woord. Indicta causa is zonder verhoor en verweer, zonder vorm van proces. Het indienne is een Oost-Indische katoenen stof, ook wel: calicot, chintz, sits genoemd.

3. Het is vrij uitzonderlijk dat een indomeisje of een Indochinees
Indo-Germaans spreekt. Geweldig, die indycarraces. Infans in utero matris: een kind in de moederschoot. Infighting is boksen op minder dan een armlengte. Inflectie is verbuiging van woorden, reflectie is terugkaatsing. Flexie is buiging en deflexie is het verloren gaan van buigingsuitgangen. Ingeval u opgesloten raakt, moet u in geval van nood dit nummer bellen. De ingénu [bnw.] ingénue [znw.] speelde haar rol geweldig. In hac lacrymarum valle: in dit tranendal, in illo tempore: in die tijd, in integrum restituere: in ongeschonden staat herstellen en in ipso termino: op de vastgestelde dag. In nexu is in het verband, in de samenhang. In puncto puncti (in puncto sexti): met betrekking tot het zesde gebod (gij zult niet doodslaan). In situ is ter plaatse.

4. In rixa: bij een twist. In solidum is voor het geheel, in solutum is in contanten. Hou op met die insipide [flauw, smakeloos] grappen. In silvam ligna ferre (eigenlijk: hout naar het bos dragen): water naar de zee dragen. De inside story [van een betrokkene] over de insidertrading [(effecten)handel met voorkennis] baarde opzien. Instar omnium: net als iedereen, instar montis equus: een paard zo groot als een berg. Integros haurire fontes: uit zuivere bronnen putten. In tergo: op de rug, aan de keerzijde en inter jocos et seria: onder scherts en ernst. De Internationale Vrouwendag valt op 8 maart. De intrigant [konkelaar] was heel exigeant [veeleisend]. De introitus vaginae [schede-ingang] is een voorbeeld van een introïtus [ingang tot een lichaamsholte]. Intus et in cute: door en door, irritare crabrones: zich in een wespennest wagen. Het Russische persbureau heet(te) Itar-Tass. De puzzelstukjes vielen na de massa-audiëntie ineen. Het nospel is een Japans spel [vgl. notheater].

5. Wat zou bedsport [eufemistisch: seks] zijn? Spreek je 'bedroede' meteen goed uit? Jammer dat bij dictees het streepje niet mag. Een veroordeelde in effigie verbranden, ophangen, is hem deze straffen in beeltenis(!) doen ondergaan. Een rechte beëlzebub [ook: roodhandbrulaap] snauwt iedereen af. Een beemdduizendknoop is een adderwortel. Hoe spreek je 'puttee' [puh-tie] uit? Wat is het steelpannetje [informeel: sterrenbeeld Grote Beer] vanavond goed te zien! Batee midrasj [enkelvoud: beet] zijn leerhuizen, gewijd aan Thorastudie. Van het verderfelijke 'Befehl ist Befehl' [orders] moeten we nu niets meer hebben. Een befteckel is een lul-de-behanger [ook iemand die graag beft of gebeft wordt]. Is die begaafdheid geno- [erfelijke aanleg] of fenotypisch [erfelijkheid + milieu]? De joden voelen zich soms begeind [in een vrolijke bui verkerend], de Duitsers begeistert [enthousiast]. Petitio principii is begging the question [een cirkelredenering]. Uit welke eeuw stamt het plateelaardewerk? Een goede dertiger is waarschijnlijk ouder dan een begindertiger.

6. De begrafeniswet is vervangen door de Wet op de lijkbezorging. Hij schaamde zich niet voor zijn pubescente [rijpend, in de puberteit verkerend] schaamstreek. Ik beroep me op de Algemene Wet Gelijke Behandeling [AWGB 1994, niet in wdb.] [godsdienst, ras, geslacht – de WGB is de Wet Gelijke Behandeling (van Mannen en Vrouwen bij de Arbeid)]. Wat zijn behemoths [2x ee, oh – een groot en sterk viervoetig dier]? Ken je zijn behoeftepatroon wel? De titel van een van de oudste gedrukte werken is Spiegel der Behoudenis. Het ros van de vier Heemskinderen heet Beiaard. O, wil hij een glas beiers [= Beiers bier]? Het kleine Beiram is het Suikerfeest, het grote Beiram het Offerfeest. Er komt een voetbalwedstrijd tussen BN'ers en BV's. Het is een goed beklante, een druk beklante, een welbeklante zaak. De conclusie was concies [s] [bondig], met concisie [s] geformuleerd. De bpm is de belasting van personenauto's en motorrijwielen. Historisch was een fermier général een belastingpachter. Belastingvriendelijk is fiscaal vriendelijk. Voor een beissie [dubbeltje] op de eerste rang zitten?

7. Die planten zijn beijzeld. Beaux-esprits [enk.: bel esprit] weten aangenaam te spreken over literatuur (GB ook: tt) en kunst. De Belfox is de Belgian Futures and Option Exchange, de Belgische Termijn- en Optiebeurs. De kinderen Belials zijn belialskinderen [duivel]. De bella matribus detestata zijn de door de moeders verafschuwde oorlogen. Een belle conclusion et digne de l'exorde is een fraaie gevolgtrekking, de vooropstelling waardig. De belle peinture is juist geen impressionisme [maar: expressionisme]. Het land van belofte (het Beloofde Land)(!) is Kanaän, het Heilige Land. Erysipelas is belroos [huidinfectie]. Die bohemer, een rondzwerver, zag de bemer [pestvogel, vogel uit Bohemen] vliegen. Heb je jouw shirt nou alweer bemoost [bemosen = bevuilen, bezoedelen]? Hij was bendelid. Benedicamus [b, begin zin!] Domino: laten wij de Heer prijzen (danken). De Gezegende zegene het: Benedictus benedicat. B.L. betekent: benevole lector, goedgunstige lezer.

8. Waartoe dient benzoylperoxide [bleekmiddel meel]? Naast de bergère [leunstoel] stond de bergereprijs [plant, bosereprijs]. Een
berg-Schot is een Hooglander. Een andere naam voor bergthee is gaultheria [goo-tee-rie-jaa]. Een katabatische wind is een bergwind [naar beneden! – anabatisch = naar boven]. Een berimbau is een
Zuid-Amerikaans snaarinstrument. Op de berkoen [dwarsbalk, stut] zat een berkhoen [korhoen]. Een Berner senner is een Berner sennenhond. Wie kent de beroemde Nachtwacht van Rembrandt niet? In Nederland is er een Raad van Beroep en in België een hof van beroep (beroepshof). Een bepaald Berbervolk [de Kabylen] heeft Kabylische gebruiken. Het kabukisyndroom is genoemd naar traditioneel Japans toneel. De Kabouterpartij is voortgekomen uit de provobeweging. De ziekte van Kahler (kortweg: kahler) treedt in het beenmerg op. Heeft 'kafkaiaans' dezelfde lading als 'kafkaësk'? Zeg maar kaddisj: zand erover!

9. Een bepaald pesachgebak is trouwens gremzelisj. En wham, daar lag de kaduke kadushi [zuilcactus]. Wat heeft een hogere frequentie van voorkomen: 'kajapoetolie' of 'kajapoetiholie'? De kaketoe produceerde een kakofonie van geluiden. Zullen we Marietje eens kakkestoelemeien [op 2 paar handen heen en weer wiegen]? Is die kaïn pandjang [kledingstuk van doek] van kaïn kembangan [dat doek] gemaakt? Een banyan is een tropische boomsoort met steltwortels, heilig in India. Het Kalina is het Noord-Surinaamse Caribisch (Caraïbisch). Een kalotje [muts] is geen sjako(otje) [militair hoofddeksel]. Zijn 'kalvijn' en 'calville' hetzelfde? Beide: tafelappel. Kan een kamizool [kort buis] van kamelot [oo/oht] [weefsel] gemaakt zijn? Aan de Kanaalkust is het voor Kanaänitische bezoekers goed toeven. In de knaster (kanaster – kist of korf van vlechtwerk) zat varinastabak [zeer goede]. Het is klip-en-klaar: dat was kantje boord, op het nippertje. Kanunnikessen zijn geen bomen [maar zekere kloosterzusters]! Kapo's waren gevangenen-toezichthouders [in concentratiekamp]. Een kantiek is een canticum, een kerkgezang.

10. De karonje [feeks, helleveeg] werd na haar karoshi [overlijden door te hard werken] per karos begraven. Een grand écart is een spagaat. Een gocart is een skelter: daar kun je mee karten (bij de karting in een kartodroom). Hij is een kei in cartomagie [goocheltrucs met speelkaarten]. Je zult maar een cartel [uitdaging tot duel] krijgen … Het cartilago is het kraakbeen. Ik geef je carte blanche [een onbeperkte volmacht]. Dit behoort tot de caoutchoucartikelen [gummi, rubber]. Hier geven ze onderwijs à la carte [het programma stel je zelf vast]. De prijskartelparticipanten [prijsafspraken] kregen fikse boetes opgelegd. Sevroega is fijnkorrelige kaviaar uit de Kaspische Zee. Het kasjmier komt oorspronkelijk uit Kasjmir. Een kasuaris is een loopvogel op Nieuw-Guinea. Een herder draagt vaak een kastoren [van kastoor of bevervilt] hoed.

 

2186 Dictee maandag 19-04-2021 (1) dictee Dictee van de dag (183) √

Dictee – dictees [2186]

Oefendictee 674 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (183)

1. Opgang en ondergang: na het anabolisme [opbouwfase stofwisseling] komt het katabolisme [afbraakfase]. Een Qatarese komt uit Qatar. Je kauw- en slikbewegingen merk je zelf niet op. Een kauri is (ook) een kinkhoorntje. Het kavalje [oude, onaantrekkelijke vrouw] ging halje travalje [halsoverkop] naar de schoonheidsspecialiste. Kedengkedeng: dat moet [het geluid van] een trein zijn. Een
keeper-trainer speelt wel zelf mee, een keeper(s)trainer niet. Mijn nieuwe computer is keinijg. Dit product heeft het Kema-keur [Instituut voor Keuring van Elektrotechnische Materialen]. Hij speelt inmiddels uitstekend kemenche [Turkse schootviool met twee snaren]. Hij heeft kein Talent doch ein Charakter: geen talent, wel een karakter. Dat is mijn keppekind (lieveling). Een tekst met kerning [drukkersterm: gelijkmatige spatiëring] leest prettiger. Wie is hier bedreven in het Kerkslavisch [daarvoor: Oudkerkslavisch]? Morgen is daar een kermesse d'été [liefdadigheidsbazaar als tuinfeest]. In de kerstmis laatstleden ging de kersverse pastoor voor. Het labadisme is naar een Franse jezuïet genoemd [Jean de Labadie: piëtistische beweging in de 17e en 18e eeuw]. Een triakel (teriakel) is een geneesmiddel [tegen de beet van giftige dieren].

2. Een CVA (GB, VD: cerebrovasculair accident) is een beroerte. De legerschaar was doortrokken van een berserkerwoede [onweerstaanbare strijdwoede – berenvel]. Wat moet je nou met een dikke bertha (mortier Krupp WO I – en trouwens: wat met een berthe = kanten pelerine)? En het meervoud van berufsverbot is … [+ en]. Wat doet de beryllistiek [waarzeggerij uit spiegels]? Is dat de leer van het beryllium [Be, 4] ? Nee, dus. Het AB is het Algemeen Beschaafd, het Standaardnederlands, de Nederlandse standaardtaal. Die clash of civilizations, clash of cultures, cultureclash [beschavingsbotsing], was niet misselijk. Die good old BB, dat was de Bescherming Bevolking. Wie was de Besjt (denk aan het chassidisme – Baäl Sjem Tov = Meester van de Goede Naam)? Het hang-en-sluitwerk is aan vervanging toe. Een MKZ-besmetting is een
mond-en-klauwzeerbesmetting. Dat is nou besneden veenland [= met vaarten]. Wat was het Geheim Besogne [commissie uit de gewesten van de Republiek voor buitenlandse zaken] en wat het Groot Besogne [verenigde vergadering van ministers, staatsraad, wetgevend lichaam en raad(s)pensionaris tijdens de Bataafse Republiek]? Werken volgens het bessemerproces [staalproductie] is natuurlijk bessemeren.

3. Een tonnetjeronde jonge vrouw is een Bessie Turf. Je bent een bovenste beste [mv. + n]. Deze grammofoonplaten zijn the bests of the nineties. Zij is een jong bestorven [man pas overleden] weduwe. Ze heeft het evenwicht tussen yin en yang [vrouwelijke/mannelijke beginsel in de kosmos] gevonden. Zij blinken uit in bestuursobesitas [overdreven neiging om beleid te maken en op de uitvoering hiervan toe te zien]. Tot de bestuursrechterlijke taken behoort het nemen van bestuursrechtelijke beslissingen. Ze zit op de bèta-afdeling, ze doet gymnasium bèta. Een bvo is een betaaldvoetbalorganisatie. Ik heb betaal-tv (betaalteevee) en een prepaid telefoon [ook aaneen: klemtoon!]. Het provitamine A wordt ook wel bètacaroteen genoemd. Durf je wel, godbetert, God betere 't, zo'n klein kind! Hij was betsjoend [betoverd] door die vrouw. Bij de Grote en de Kleine Vissersbank benoorden de Doggersbank werd met de beug [lange lijn met dwarslijntjes en vishaken] gevist. Shimeji's zijn beukenzwammen. Een beunhaas heet in de verhalen altijd Beun de Haas.

4. Beurre blanc: saus op basis van boter met witte wijn, azijn, crème fraîche = dikke zurige room en sjalotten = uitjes en beurre noisette (beurre noir, bruine boter, zwarte boter): boter die verhit wordt totdat ze een lichtbruine kleur heeft en die aan gerechten een nootachtige smaak geeft. Bij de mis gebruikt de priester het corporale (ook: corporaal = wit linnen doekje waarop kelk en hostieschaal staan). Een IPO is een initial public offering, beursintroductie of beursgang. De Belgische AFM (Autoriteit-FM) is de FSMA [Financial Services and Markets Authority]. De drie Bevalligheden zijn de drie Gratiën. Bevergeil is castoreum. Een kastoren hoed is van beverhaar. Beaverteen of bevertien is moleskin. Een confirmatoire eed is een bevestigingseed. Ik voorkom zo dat je een bévue [flater] begaat. Hij heeft zijn roem volledig bewaarheid. Hij scoorde met een bewussie [schijnbaar toevallig doeltreffend schot, maar toch bewust]. In dat museum hebben ze nog 10 bezanten [oude gouden munt Byzantium]. Ik voelde me bezeken [ww. bezeiken, belazerd]. Dat wapenvlak [heraldiek] is geheel bezanté [gevuld met bezanten = kleine, gekleurd metalen, gouden of zilveren schijf op een schild].

5. Een bezestein is een markthal. Een envoûtement is een bezwering. Hartsvriendinnen, bff's [bie-èhf-èhfs – best friends forever] … Is die dosis gif letaal [dodelijk]? De rajneeshies of sannyasins zijn naar Bhagwan Shree Rajneesh genoemd. Het bhakti (vergelijk: bhaktiyoga) is de hoogste vorm van godsdienstige toewijding in het hindoeïsme. Met bha/eng (verdovend middel) is de bhangra [Aziatische muziekstijl] nog opwindender. In Bhutan betaal je met ngultrums [BTN]. Is businessintelligence (BI) niet gewoon ordinair bedrijfsspionage? Niet helemaal. Ze koopt vaak lootjes, als bibelotjes [oo/oht] [snuisterijen] de prijzen zijn. Een bias (dat spreek je uit als 'bajuhs') is een vervorming of vertekening. De leden van de BIAP [Bond van Internationale Autoparasieten = lifters] zijn fervente biappers. Ik vind 'biafraantje' [kind, door langdurig hongerlijden uitgemergeld] niet kunnen. Biacetyl is 2,3-butaandion, een groengele vloeistof die in boter voorkomt.

6. De vogel vloog op en bibi [= ik] kon de foto vergeten. Hoe goed is die bibliothecografie [beschrijving van bibliotheken]? De Wet Bibob heet naar bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur. Een bichon is een soort maltezer [hond]. Een bidnis is een mihrab. Met een bidelotje [oo/oht], een aapje, kun je een das strikken. Biddemannen zijn bedelaars. Hier wordt de biddag voor gewas en arbeid nog gevierd. Ik vind het maar zozo en niet zo bie. Daar komt een bielsen [van biels(en)] omheining. Bien cuit is goed doorbakken en bien entendu welteverstaan. Waar is volgend jaar die biënnale [tweejaarlijkse gebeurtenis]? Bien étonnés de se trouver ensemble: zeer verwonderd zich in elkaars gezelschap te bevinden, met name in de betekenis van: samen genoemd te worden. Bierbeslag is maische. We hebben de hele avond gebierd en gepilst. En we hebben ook nog gebierpongd [bierpong = tafeltennis met bekertjes bier op de tafel, vgl. pingpong]. Biestepannenkoeken, lekker!

7. Colostrum is biest. Een bietebauw van een bullebak is een bullenbijter. Is een bietser [bedelaar] een kiebitzer [commentaar van de zijlijn]? Nee, dus. Een inwoner van Tietjerk is een biezensnijder [schertsend]. De mozes-in-het-biezen-mandje is een bekende kamerplant uit Mexico. Weet je trouwens dat het biezenmandje in relatie met Mozes uit Van Dale verdwenen is? Het overheidsapparaat wordt met big brother aangeduid. Trouwens: de fiscus is watching you! De Bijbel van deux aes is de Deux-aesbijbel. Op dat bijbeltegeltje staat een Bijbeltekst. De bewusteloze werd bijgebracht. Aan de eeuwigheid kunnen we niets bij- of afdoen. Terwijl de dames bijeenzaten (VD), bleven de heren bijeen staan. Een bignonia is een trompetbloem. De epididymis is de bijbal. Een yeti is een bigfoot [sneeuwman]. Wat hebben big bazooka's [drastische financiële of economische maatregel] met geld te maken? Bifurqueren is een bifurcatie [wegsplitsing] vormen.

8. Geld bijeenleggen is botje bij botje leggen. Bijeentrommelen is bij elkaar trommelen. Wat is een bijkerij [imkerij]? Contradictio in terminis: je haar laten bijknippen. Een bijlander is een platboomd vaartuig van 30-50 m lengte, getuigd als een snauw [klein schip binnen- en kustvaart]. De lictoren droegen de fasces [bijlbundel]. Bijlo, bilo [kreet om iets te bekrachtigen], het lijkt wel bijltjesdag [afrekenen met landverraders, ook: uur van de waarheid, examen, etc.]! Het ruggenmerg heet ook medulla, de bijnierschors ook cortex. Is honing een bij(en)product? Bijous zijn bijouterieën. Met de bijstandswet wordt doorgaans de ABW, de Algemene Bijstandswet (thans: Wet Werk en Bijstand – WWB) bedoeld. Je moet beslist meer van je af bijten. Ongeoefende lezers moeten onder het lezen bijwijzen. We gaan met Jan Bil z'n wagen (met de billenwagen – benenwagen, te voet). Zijn kinderen hebben veel bildung (algemene ontwikkeling) meegekregen. Bilharzia (bilharziasis, bilharziosis) is schistosomiasis [een tropische infectieziekte]. Er vonden te veel bilaatjes [bila: bilateraal overleg – 2 personen, partijen] plaats.

9. Zij wil beslist geen bimbootje [blond haar, grote borsten] zijn. Kijk, een hindoevrouw [godsdienst, anders: Hindoevrouw] met een bindi. Hij gaf geen kik meer, maar haar aaiing gaf hem een kick. Hoeveel
kilo-ohm (kΩ) is deze weerstand groot? De afkorting kVA staat voor kilovoltampère. Het was daar al kinnesinne [kif, jaloezie]. In de Kinderboekenweek kreeg je het kinderboekenweekgeschenk: De Kinderkruistocht. Het waren er kirakira [ongeveer] honderd. Kiribati was tot 1979 een Britse kolonie onder de naam Gilbert en Ellice Islands. Kinshasa is de hoofdstad van Congo. Het kismet is het noodlot [voorbestemde beschikking] volgens islamitische opvatting. Heeft u ook kissproof lippenstift (lipstick)? Een kladderadatsch [economische of morele ineenstorting] kan dus ook moreel zijn. Een kiur [uitgestorven reuzenvogel] vind je nu niet meer op Madagaskar. Kiyu is een van de leerlingengraden bij budo. De klappei [babbelaarster, kwaadspreekster] had geen goed woord over voor dat klapei [dat in de broedmachine openbarst als gevolg van gasvormende rotting]. Het klassenwerk leverde soms opvallend klassewerk op.

10. Een botje-bij-botje is een picknick waarbij ieder zijn aandeel aan spijs en drank in natura meebrengt. De dokter heeft haar bijgeholpen [bijbrengen]. Daardoor is zij bijgekomen (hij heeft haar bijgemaakt). Je moet niet zo grauwen en snauwen. Het leek wel een uitdragerij [eigenlijk: winkel met gebruikte spullen]: de relikwie werd voor de priester uit gedragen. De deur moet nog afgebeten [afbijten t.b.v. opnieuw verven] worden. Bij het biljarten kun je biljarderen [bal tweemaal, twee ballen tegelijk raken]. Een biljartcafé is een café billard(s). Bilzekruid is dolkruid. Je kinnebak is je kakement. In een kleiige streek is klei-industrie op zijn plaats. Zo'n kleinduimpje is naar Klein Duimpje genoemd. We gaan morgen kleiduivenschieten. Een kleinkinderschooltje is een kleuterschool.