Dictee –
dictees [2141]
Oefendictee
704 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee
van de dag (153)
1.
Nee toch, geen na-aperij. De ihram [ie-raam]
is de pelgrimskledij gedragen tijdens de hadj [hahdzj]
door een hadji. Met hoeveel ij's schrijf je 'fijnproeverij'? In de
moslimwereld is de ijara [dzj]
een gebruikelijke transactie [na
huur of lease + aanvullend bedrag: eigendom].
Geef mij – zittend aan de IJ-oever – maar een lekkere ijbokking
(ijbuk).
Een ijf (ook:
ijfel) is een taxus. Die
Filipijnen hebben veel pijn te lijden
gehad. Er is geen ijs, of het kost mensenvleis
[ijs kost
mensenvlees]. De Grote
IJsbarrière is een loodrechte muur van ijs in de Rosszee,
het begin van de ijskap van de Zuidpool. Politici herkennen het
ijsbergprincipe [90%
zit onder water!] te weinig. Een
ijsboot is een boot op glijijzers. De
naam van een ijsco wijst terug naar de
IJscompagnie. De lelietjes-van-dalen zijn ijsproof, althans dat lees
ik hier. IJskompressen bleken de oplossing te zijn. Ruiters rijden
graag op ijslanders [pony].
Het bekendst is de ijsmachine van Carré [kunstijs
– schaatsbaan].
We kennen twee IJszeeën: de Noordelijke en de Zuidelijke. Een
ijzebijter is een iezegrim.
2.
Het IJzeren Gordijn kent iedereen wel, de IJzeren Garde [fascistisch]
vond je in Roemenië. In Nederland was de IJzeren Hertog de hertog
van Alva, in Engeland was the Iron Duke de hertog van Wellington [en
Margaret Thatcher de iron lady].
Een ijzerenheinige ijzeren hein is tegen van alles bestand. Een
zekere uitgegraven poel bij Vught heet de IJzeren Man. Onder de
ijzerhart [boom,
lucht]
groeide het ijzerhard (grond
– maar welk van de vele soorten?).
Bij Diksmuide vindt men de IJzertoren (ook
wel: IJzerkruis). Willen jullie
ook île(s)
flottantes [dessert
van in de oven gebakken bollen stijfgeklopt eiwit die drijven in een
mengsel van melk, eierdooiers, vanille en suiker]?
Iets volkomen overbodigs noemen we een Ilias post Homerum. Een Ilias
[hoofdletter I
– ie –
ook: Iliade]
[lange reeks]
van plagen geselde hen. Het vroegere illinium wordt nu promethium
(Pm, atoomnummer
61) genoemd. Illotis pedibus et
manibus ingredi binnentreden is met ongewassen voeten en handen,
d.w.z. zonder de vereiste eerbied. De afkorting IM
staat voor instant messaging
[bericht meteen op
het scherm van de ontvanger – als die
online is]. Hij heeft een
uitgebreide canopenverzameling
[lijkvaas].
3.
De schat zat drie spadesteken [n/s]
diep. De lactovegetariër werd schaamrood [bnw.]
toen ze hem betrapten met zijn mond vol filet americain en een glas
koeienmelk in de hand. Het tabijn is een stof, een tabby is een
cyperse kat. Tabasco is een pikante saus en tabasjir is bamboesuiker.
Zonder loofhut is er geen Loofhuttenfeest (Soekot,
BE: Tabernakelfeest). Voor in het
[net als bij: voor
in de mond] programmaboekje stond
de tableau de la troupe [lijst
met alle leden van het (muziek)gezelschap].
Een rookhok heette vroeger een tabagie
[zj]. Ik vind ze prachtig, die tableaux
vivants [+]
[mensen opgesteld
alsof het een schilderij is].
Dragen alle maçons [vrijmetselaars]
tabliers [schootsvel]?
Ja. Ze had meer dan een(!)
taches de
beauté [moedervlekken].
Taciti, soli, sanza compagnia: zwijgend, eenzaam, zonder geleide. Dat
was een taedieuze [langdradige,
tegenzin verwekkend] jeremiade
[jammerklacht].
Hij tae-bode [znw.
tae-bo], zij heeft getae-bood.
Heeft Piet zijn tae-bo-oefeningen al uitgevoerd? Tabouleh (GB
ook: taboulé) is een heerlijke
salade met couscous en bulgur (=
burgul) uit de Midden-Oosterse
keuken.
4.
Een bekende spreuk is 'tafeltje dek je' [geen
hoofdletter]. Het woord 'taffia'
[rum uit
suikerriet] is verkort uit
'ratafia' [fijne
likeur bereid uit brandewijn, gegist suikersap en het sap van
verschillende vruchten of bloesems].
Inktkoelies [hard
werken om van de pen te leven]
zijn Tagelöhner mit dem Geist. Tagliatelle
[tahl-jaa]
is een Italiaanse lintvormige pasta. Als je tai chi beoefent, doe je
aan tai-chiën. Taikiken [znw.,
de] is gebaseerd op tai chi. Hoe
worden taille douces (zekere
prenten) gemaakt? Met de burijn!
Een taigagaai is een ongeluksgaai [=
vogel]. Taillables et corvéables
à merci: naar believen aan belasting en herendienst te onderwerpen.
Takahe's zijn zeldzame vogels. Take it or leave it: à prendre ou à
laisser. Hoeveel take-offs [opstijgen
vliegtuig] zou zo'n piloot al
gemaakt hebben? Het Sranantongo (Sranan,
VD: beide ook met extra g
na de tweede n) wordt minachtend
wel takitaki genoemd. Het takkewijf
droeg een takkenbos naar het dorp. De
talbot [boo]
is een zeker model van wagons. Een taledek
[aa, èh 2x]
is beroepsdanseres op Java (vaak
ook prostituee).
5.
Taleggio is zachte Italiaanse kaas. Tali rami is touw van
rameevezels. Een talliet heeft vier tsitses [mv.
draden aan vier hoeken]. De
kleine versie ervan [gebedskleed]
is een talliet katan. De Zweedse tallolie
[tahl]
is een bijproduct bij de fabricage van cellulose uit dennenhout. Dat
kiptandoorimenuutje(!)
[kip tandoori] bevalt me wel. Hij heeft
altijd een joods talmoedje [exemplaar
van de Talmoed = aanvulling O.T.]
op zak. Het haar moet geshamponeerd
worden (vergelijk:
shampooën – geshampood) en de
wond moet getamponneerd worden.
Tamarillo's kun je als boomtomaten eten. Tam arte quam Marte: zowel
door slimmigheden als door geweld (de
oorlogsgod Mars), tam Marte quam
Mercurio: zowel door geweld als door handel (god
van de koophandel = Mercurius),
tam Marte quam Minerva: zowel door geweld als door wijsheid en
kennis.
6.
Minerva is de godin der wijsheid en kennis. Het prêt-à-porterjurkje
[alleen znw.!]
stond best leuk. Tamquam alter idem: als een tweede ik en tamquam in
speculo: als in een spiegel (ook:
veluti in speculum). Een
tangerine is een citrusvrucht met dieporanje kleur. Die Tanganyikaan
heeft gewonnen. De tanker wierp het T-anker uit. De tapestry
[èh uh ih]
is een zekere stof. Tangere ulcus [k]:
een zere plek aanraken, tangere vulnus: idem. Een tanguero
is een tangodanser. Tant bien que mal: zo goed en zo kwaad als het
gaat. In cafés heb je tapplaatsen, op
de arbeidsmarkt TAP-plaatsen [TAP:
Regeling Tijdelijke
Arbeidsplaatsen].
Kan een tarantel [jachtspin,
tarantula]
de tarantella
[dans]
dansen? Wie weet ... Een taste-vin, een
wijnnapje, heb je nodig bij het wijn proeven. Taxfree artikelen
koop je in een taxfreeshop [klemtoon].
Wat heeft een teasestrip [stripverhaal
waarin een zo goed als naakte heldin optreedt in onmogelijke
avonturen, veelal met sadistische inslag, bv. 'Barbarella']
met een striptease van doen? Een tazza is een zekere drinkschaal.
7.
Hoeveel procent van de tienermeisjes is teenybopper [dweperig]?
Zullen we een Te Deum [U,
God, loven wij] aanheffen of
bidden? De tefilin [orthodox-joodse
mannen, ochtendgebed, werkdagen]
zijn de gebedsriemen bij de israëlieten. Teflon of
polytetrafluorethyleen dient als antiaanbaklaag in de koekenpan. Het
et-teken is als symbool het &-teken [èht-teken].
Te judice is naar uw oordeel. We mogen ons tegoed doen aan de crème
brûlée. Wat jullie nog tegoed hebben, moet je helaas nog maar even
tegoed houden. Die TEG'ers [NL;
historisch: tewerkgesteld
erkend
gewetensbezwaarde
(erkend
dienstweigeraar die vervangende dienstplicht vervulde)]
deden hun werk best goed. Bij het machinaal tekstverwerken kun je
heel wat trucjes uit de trukendoos toepassen. Zij was best tele-
[tv-]
en fotogeniek. Maar weinig telecommunicatie-ingenieurs weten iets van
tektoniek [leer
van de verschuivingen en verplaatsingen van de aardkorst]
af. Telluris inutile pondus: nietsnut, nutteloos mens. Gefrituurde
langwerpige stukjes cassave heten teloh [tee-loo].
Tel père, tel fils: zo vader, zo zoon, een aardje
naar zijn vaartje. Tel quel: zoals het
is.
8.
Temeer daar hij des te meer ging hoesten, belden we de dokter.
Temmincks strandloper is een waadvogel. Tempo di marcia: marstempo,
tempo doeloe: de goeie ouwe tijd, tempranillo: wijnstok en wijn. De
tempura [oe]
is een Japans gerecht. De tenaille is het buitenwerk van een vesting.
Je moet je eigen kinderen niet ten achter stellen. Tempus actum: de
verleden, de oude tijd, tempus edax rerum: de tijd die alles vernielt
en tempus fugit: de tijd vliedt heen. Welke tendensen
(ook: z,
znw.) kun je hieruit afleiden? De
rente bedraagt vier ten honderd
(t.h.) [4%].
De tenuis [tee-nuu-wihs]
(mv.: tenues)
is een stemloze plofklank. Tenuto in de muziek is aangehouden,
gerekt. De tenzone is een vorm van troubadourspoëzie, een dispuut-
of strijdgedicht. Terfenadine is een middel tegen hooikoorts.
Teriyaki (vgl.
ook suriyaki
en teppanyaki)
is een zeker gerecht met soja. Teres atque rotundus: volmaakt.
9.
Het (de)
terracotta [aardewerk]
is zeker geen panna cotta [zoete
Italiaanse roompudding].
Terminus ad quem: eindtermijn, terminus a quo: aanvangstermijn,
terminus major: majorterm (in
de logica), terminus minor:
minorterm (idem),
terminus post quem non: uiterste datum en terminus vitae: de dood. De
terme de droit is een opschortende tijdsbepaling bij de uitvoering
van een verbintenis en een terme de grâce is een periode gedurende
welke iemand – soms op verzoek, soms van rechtswege – uitstel
krijgt van de tenuitvoerlegging van een sanctie. De terreur
blanche was de Witte
Terreur [vervolging
aanhangers Napoleon]. Beschrijf
het fenomeen 'terribles simplificateurs' eens [personen
die doen alsof zeer complexe verschijnselen eigenlijk heel eenvoudig
zijn, of die voor het publiek zo voorstellen].
Terrae filius: iemand van lage of
onbekende afkomst, terra firma: vaste grond, veilige bodem, terra
incognita: onbekend land, gebied dat niet in kaart gebracht is, terra
mater: Moeder
Aarde en terra di Siena: (terra)siena
['aarde uit
Siena'] [3x
sjèh-naa].
10.
Zegelaarde heet ook wel terra sigillata. Tertii gaudentes: lachende
derden, tertium comparationis: het punt waarin twee zaken
overeenkomen, zodat het aanleiding geeft tot een vergelijking en
tertium quid: een derde (zaak,
geval, mogelijkheid), in relatie
tot twee gegeven andere. Een tertius interveniens is een
scheidsrechter. Het was geen duet [2]
en geen terzet [3],
maar een sextet [6-tal,
zestal]. In de filatelie kennen
ze de term tête-bêche [kop
aan staart]. Dat terzijde doet nu
niet ter zake. Testimonium paupertatis: bewijs van onvermogen, testis
auritis: ooggetuige, testis classicus: volkomen
betrouwbare getuige en testis oculatus: ooggetuige. Het ligt
ter inzage.
