Dictee 821 (DCCCXXI) Dictee Specialisten (06-02-2015)
1. Hier wordt per cassa (contant, comptant) betaald. Het is hier Jantje Contantje, maar een jan-contant betaalt altijd handje contantje. De CHU was de Christelijk-historische Unie. Chloorfluorkoolwaterstof (cfk) heet ook wel chlorofluorocarbon (CFC). Bij ceremoniën moet je bijvoorbeeld denken aan de cérémonie protocolaire. De chappezijde was op de chape [ondervloer, slijtlaag] gevallen. Ze was een heuse chaude (in het oog lopend vriendschappelijk) en chaleureuze (warm, hartelijk) chatelaine [kasteelvrouwe] die op haar chateau [kasteel] vaak châteauneuf-du-pape [wijn] schonk. De chateau migraine [hoofdpijnwijn] en een chasse-cousin [slecht diner tegen ongewenste gasten] waren haar vreemd. Die chantillycrème [met suiker, etc.] is populair bij het shantykoor [zeemans-, gangspilliederen]. Tifosi [mv., fanatieke supporters, Italië] houden vaak tifo's (sport: actie waarbij supporters op de tribune een zeer groot doek met afbeelding ontrollen of met kleuren een figuur vormen). Die stichting beheert meerdere chateaus [wijnkasteel]. Een tighremt is een lemen Berberkasteel. Hoe schrijf je dat woord overigens in het Tifinagh, het Berbers? Een chignon is, zoals bekend, een haarwrong of knoet.
2. Baratta [kopen op krediet, meteen doorverkopen en de leverancier niet betalen]: dat is slim, zeg! Lekker, zo'n chili-con-carneschotel [chili con carne]. Was hij nu maar bob [bewust onbeschonken bestuurder] geweest, dacht de boa [NL: buitengewoon opsporingsambtenaar] Embarkeren doe je aan een embarcadère [aanlegplaats]. Embarras wordt ook wel ambras [verlegenheid, drukte] genoemd. Een embrasse is een gordijnophouder. Met emo-tv wordt de emocratie [emoties overheersen het gezond verstand, bon sens, common sense, sens commun, vgl. gezondverstandaanpak, met boerenverstand] bevorderd. Zullen we dit maar en bagatelle [geen 'luh' uitspreken] (als kleinigheid) beschouwen? Bij de encierro [stieren door de straten] kunnen er doden vallen. We kennen en face, en profil en trois-quarts (alle: bijwoorden). Geef hem maar een energydrink. Dat enfant prodige (wonderkind) is nu even enfant prodigue (verloren zoon). Hij probeerde de zaak en échec (schaakmat, in bedwang) te houden, maar dat werd een echec. Ik prefereer een geheel vrijstaand huis, en ronde bosse [vrijstaand, vooral van beeldhouwwerk – geen 'suh' uitspreken]. Een ens rationis [bestaat alleen in geest of verbeelding], dat is nu echt een gedachtespinsel. Heeft 'graue Eminenz' dezelfde gevoelswaarde als 'éminence grise' (mv. éminences grises, GB, VD ook: éminence grises, vgl. grijze eminentie = kardinaal)? Door zijn entrain (aanstekelijke ijver) raakten we helemaal en train (op gang).
3. Entre la poire et le fromage [bij het dessert, terloops], het was ook entre chien et loup [in de avondschemering, inter canem et lupum], werd het entremetstje [tussengerecht] nog even verheerlijkt. Een épagneul is een spaniël [hond]. De epicuristen [genotzoeker] zijn Epicuri de grege porci (mv., varkens uit de kudde van Epicurus). Die poëten hebben een episch centrum [niet: epicentrum! – bij aardbeving] ingericht. Dat (velours) épinglé is tiré à quatre épingles, als om door een ringetje te halen. Elke equipe heeft een eigen chef d'équipe. Waar dient een equatie-uurwerk (bepaling ware en middelbare = fictieve zonnetijd) toe? We moeten het erasmiaanse [Erasmus] gedachtegoed in ere houden. Je wilt je mening erdoor drukken (GB, ook: VD). Je moet je maar erdoorheen slaan. Daar groeit erica [dopheide]. Dat enakskind [een reus van een kerel, Bijbeltaal], je zou ertegen opzien. Je zult wel ertegen opzien om schuld te bekennen. Prachtig, zo'n escherpatroon [M.C. Escher] van eschscholtzia's [plant]. Artsen voeren een esculaap ter ere van de god Aesculaap. Ga mee naar de staminee, het estaminet [café]. Het gebeurde in die été de la
Saint-Martin, nazomer.
4. Hij is een beetje traag en komt altijd met een esprit de l'escalier (esprit d'escalier), een treppenwitz [mosterd na de maaltijd, geestige inval die te laat komt], die dan ook nog een esprit gaulois (boertige grappigheid die dus boertig-grappig) is. Een essayeur essayeert of essaaieert, maar is geen essayist die essays schrijft. EDTA is
ethyleendiaminetetra-azijnzuur. Niet om aan te horen: een verhaal in euphuïsme [gekunstelde lit(t)eraire barokstijl] en dan eufoniumspel daarbij. Alle eurolanden maken deel uit van Euroland. Een EP'er is een Europarlementslid (Europees Parlementslid). Euville [eu, geen 'luh' uitspreken] is zekere kalksteen. De Bijbelse Eva was in evapak (evakostuum): ze droeg zelfs geen evaatje [schort]. Een
evangelisch-lutheraan is evangelisch-luthers en lid van de Evangelisch-Lutherse Kerk. Bij de aandelenhandel is exdatum [1e dag verhandeling zonder dividendbetaling] een bekend begrip. Een executoirverklaring is een exequatur (machtiging tot tenuitvoerlegging vonnis).
5. Op het toneel betekent 'exeunt': zij gaan af [enkelvoud: exit]. Om de pauselijke Vaticaanse censuur te passeren moeten achtereenvolgens het approbatur (formule van goedkeuring door de (kerkelijke) censuur) en het evulgetur (verlof tot verspreiding) worden verworven. Die ex-priester is geëxcommuniceerd (geëxcommunieerd).
Excusez-moi [pardon]: excusez le mot [bij een onvertogen woord]. De afkorting van
executeur-testamentair is [voorlezer zegt: vult u maar in …] __________ [ex(c). test.] Hij heeft een exigeante (veeleisend) schoonmoeder. Een big spender [geeft veel geld uit] heeft geen expander [spiraalveer, krachtoefening – GB, VD: + tussen-s] nodig, een bodybuilder wel. Een experimentum crucis [beslissende proef] is cruciaal. Een expogee is een
ex-politiekegevangene. XXL is extra extra large. Een achterafverklaring is een ex-post-factoverklaring. Hij is extreem autoritair, extreem conservatief en extreemfascistisch. Hij is een oud-crimineel met extreme make-over (metamorfose, nieuw uiterlijk).
6. We gingen chinezen in het Chinese restaurant. Er was veel chinezerij (muggenzifterij, haarkloverij) over wat we zouden eten. Een chrismon is een monogram dat is gemaakt van de eerste twee letters van de Griekse naam van Christus, X [voorlezer: chi, schrijf de hoofdletter op] en P [voorlezer: rho, schrijf de hoofdletter op]. Er staat echt: christene zielen, wat hebben die christenzielen van de eerste christengemeente hier te lijden gehad in het amfitheater van brood en spelen (panem et circenses – [s]) waar de keizer over leven en dood beschikte. Als twee zwaardvechters hun strijd begonnen, groetten zij eerst de keizer met: morituri te salutant: zij die gaan sterven, groeten u. De verdwaalde guppy's [miljoenvisje] werden verzwolgen door de cichlidenschool [baarsachtige]. Wanneer liep het Chroesjtsjovtijdperk af? Die man zou van borsjtsjsoep en kaviaar gehouden hebben.
7. Chroesjtsjov at ook graag borsjtsjsoep. Een chrysant [plant] wordt ook wel chrysanthemum genoemd. De cisterciënzer monniken (evt. cisterciënzermonniken) houden er een eigen cisterciënzerstijl (cisterciënzer stijl) op na (T.adv.: opna). Butyraat heeft als synoniem butanoaat. We kennen ook het middel GHB: gammahydroxybutyraat (gammahydroxyboterzuur, een partydrug). Exequiën [ee] waren kerkelijke uitvaartplechtigheden. Exuviën zijn (weinig gebruikt) afgeworpen omhulsels of aanhangsels van het lichaam. De conveyer (transporteur) huurde vaak een convoyeur (begeleider – van een konvooi) in. Alle dublinclaimanten [asielzoeker, binnen gekomen in ander EU-land – Verdrag van Dublin] worden terugverwezen. Soms drinken we rode clairet, soms witte clairette [alfabet!]. De handelsnaam voor kokosvezels als stof is coir [uitspraak: koh-juhr]. De koksianen liepen De Cock achterna, de coccejanen Coccejus (Koch). Achter dovemans deur bevinden zich dovemansoren. De stad heeft een faceaanzicht (n/s – naar aanvaller gekeerde zijde).
8. Een knoert is een knoeperd. Femisch is een verkorting van ferromagnetisch. Er ontbreken nog enkele comptes-rendus (verslagen van geldbeheer). De rechtbank verklaarde hem non compos mentis (niet bij zijn verstand). Er was consensus: geen concessies doen! Committeren is zoiets als commitment [betrokkenheid] tonen. Die commère (kletskous) en deze commerçant (gewiekst handelaar) mogen graag commercen, een potje commerce spelen. Daar zaten ze dan met de gebakken conferences [peren]. Een dilettantendictee is voor liefhebbers [beter: beginners]. Een brahmaan is een brahmapriester. De munteenheid ngultrum van Bhutan [BTN] dankt zijn naam aan het Dzongkha [een taal]. Hij deed zaken met de [afko: firma] fa. List en Bedrog. De list of pardonable sins [lijst vergeeflijke zonden] kan mij niet lang genoeg zijn. Een boerdenvertelling [geen n uitspreken] of sprokenverhaal [idem] wordt ook wel fabliau genoemd. Een façon-de-venisekaraf is van façon de Venise [kristalglas, buiten Venetië, namaak]. Is zijn cinq-à-sept [bezoektijd maîtresse] zijn faculté maîtresse [belangrijkste vermogen – rare zin!]?
9. Fade-out is het uitfaden [langzaam vervloeien]. Wie heeft de FA Cup [Engeland: The Football Association Challenge Cup] gewonnen? Een stille willie herken je aan faire sans dire (handelen zonder er verder over te spreken). In dat verhaal scheet de faëton (vogel) op een faëton (rijtuig). Fäh is petit-gris [grijze pelterij Siberische eekhoorntjes]. Ik las: de Faeröerse schrijdt als een nefertiti (haar naamgever – Nefertiti, ook wel: Nefertete, Nofretete – was gehuwd met Achnaton) voort. Die hole [golf] is faisabel, te doen. Zij houdt niet van die faits accomplis [fait accompli's], laat staan van fait(s) diverstjes. Zij leeft in een gefaket fakewereldje [nep]. De Falasha-Joden zijn van Ethiopische afkomst. Weet je nog, van die Falklandeilanden? Die fama clamosa (schandaaltje – mv. + e + e) kan er ook nog wel bij. Was 'famam extendere factis' (zijn naam door daden groot maken) het devies van Piet Hein? Shakespeare zei het al: familiar to our ears as household words, zo vertrouwd, zo bekend in de oren klinkend als dagelijkse gezegden. Een
famille-verteschotel [Ch. porselein – groen] is niet van famille rose [roze]. Die familie-nv staat op springen.
10. Wij spelen nu de fandango [volksdans, muziek] van Boccherini. Heb je haar laatste fantasyroman [imaginaire wereld] al gelezen? Durf jij in die kooi van Faraday [afsch. magn. velden]? Een farceur is een farcemaker [grap]. De farouche [wilde] niet-gewilde enakskinderen [reuzen] dronken bij hun farospel (lijkt op baccarat) een farootje [Brussels bier]. Die fashionvictim draagt als fashionista fashionable kleding. De fasleutel is de f-sleutel. De fasti et nefasti dies (goede en slechte dagen) wisselden elkaar af. Zijn leraar was exigeant (veeleisend), dat was hoogst fatigant (hoogstfatigant – vermoeiend). Die fausse dévote (huichelaarster) liegt dat ze barst. Haar man, faux dévot (huichelaar), is nog een graadje erger. Faute de mieux (bij gebrek aan beter) doen we het met deze fauteuil. Faux amis, false friends, zijn valse vrienden [taal]. Hij was altijd al mijn favo (favoriete) voetballer.
