1460 Dictee zondag 16 december 2018 (2): Groot Dictee der Nederlandse Taal (2018, radio) √

Dictee – dictees [1460] 

 

Groot Dictee der Nederlandse Taal 2018 (NPO Radio 1)  

 

Een klimaatmaat (auteur: Wim Daniëls)  

 

1. 2018 is nog niet ten einde, maar gaat, wat er tot eind december ook gebeurt, sowieso diverse weerrecords breken.  

 

2. Er was deze zomer een hittegolf die lokaal naar verluidt 29 dagen aanhield, een on-Nederlandse toestand, en in juni werd 's nachts op de Veluwse vliegbasis Deelen [die naam telde niet mee], vlak bij Arnhem, een nachtrecord gemeten van 24,4 graden Celsius; zo’n temperatuur houdt je wakker, was de veelgehoorde klacht.  

 

3. Uit de meteorologische trukendoos kwamen in juli tezamen circa 314 zonuren tevoorschijn, waartegenover een schamele 10 millimeter neerslag stond; de minuscule aardappels van dit jaar zijn er de wrange souvenirtjes van.  

 

4. Sommigen ervaren de toegenomen warmte als een cadeautje, en gaan ervan uit dat er te zijner tijd met Kerstmis al krokussen en

lente-uitjes zullen zijn en dat carnaval enigszins subtropisch wordt. 

 

5. Anderen voorzien een flinke toename van het aantal coderoodwaarschuwingen, waarvan de betekenis meestal is: hoed u voor het weer; ze vrezen voor een klimaatdebacle, een sterk vergrote kans op catastrofes, met bijvoorbeeld tekortschietende dijken als het langdurig gehoosd heeft.  

 

6. Een ongeruste weerhobbyist heeft onlangs op een A4'tje voor me uitgetekend, en ik geloof niet dat het nattevingerwerk was, wat er van de polen over zal blijven als de opwarming van de aarde doorgaat; en met die polen bedoelde hij niet de Polen die velen van ons kennen van hun schilder- en stukadoorwerk.  

 

7. Iets van het Middellandse Zeeklimaat mag wat mij betreft gerust hiernaartoe komen, maar ik hoop toch ook nog weleens 'It giet oan' [telde niet mee, niet in wdb.] vanuit Friesland te mogen horen, waar ze naast het skûtsjesilen en het fierljeppen graag ook de Elfstedentocht in ere willen houden. 

 

8. We lijken nochtans alleen nog ooit en masse naar Leeuwarden te kunnen afreizen voor het alom geprezen natuurijsfestijn als we beseffen dat het klimaat, in dit specifieke geval Koning Winter, ons alleen ter wille kan zijn als wij van onze kant het klimaat tegemoetkomen door een goede maat van het klimaat te worden, een klimaatmaat. 

 

Door grote problemen met verstaan (van zaken als 'uitgetekend' en 'gehoosd heeft') 4 volstrekt onnodige fouten: 

 

1. tekortschieten i.p.v. tekortschietende (zin 5)

2. of i.p.v. als (zin 5)

3/4. 'nog ooit' niet opgeschreven (zin 8).
 

1459 Dictee zondag 16-12-2018 (1) - dictee Wekeljkse dicteetest 028 RL √

Dictee - dictees [1459]

Wekelijkse dicteetest 028 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?
Oplossingen: hieronder!
Bron: Oefendictee (oud) 528

1. Op het ............ aten we ............
a. Pinksterfeest           stracciatella
b. pinksterfeest            straciatella
c. pinksterfeest            stracciatella.

2. Guichelheil lijkt niet op ............ of .............
a. eschscholtsia            gooteria
b. escholtzia                 gaultheria
c. eschscholtzia            gaultheria.

3. We gingen ..........: hij ............ verdienstelijk.
a. halmaën            halmaadde
b. halmaen            halmade
c. halmaën            halmade.

4. Een .......... en een ............ zijn honden.
a. chihuahua            mastiff
b. chihuawa             mastif
c. chiwawa              mastiff.

5. ........... zijn ..............
a. Faeces            faecaliën
b. Feces              fecaliën
c. Feces              fecalieën.

6. Op ............ roken ze.............
a. Havana              havanasigaren
b. Havanna            havannasigaren
c. Havana              havannasigaren.

7. ............ ging hij ............ .
a. Hoofdschuddend             handenschudden
b. Hoofd schuddend            handen schudden
c. Hoofdschuddend             handen schudden.

8. Op ............ leek het wel een ..............
a. Tweedepinksterdag              openauto'sdag
b. tweede pinksterdag              openauto's-dag
c. Tweede Pinksterdag             openauto's dag.

9. Een ............ (maagaandoening) moet je ............. (bezwerend) behandelen.
a. gastropathie           apotropaeïsch
b. gastropatie             apotropaeïsch
c. gastropathie           apotropeïsch.

10. Welke Bijbelboeken zijn ............?
a. protocanoniek
b. proto-canoniek

c. proto canoniek.

Oplossing [028]

--------------------------------------------------

Oplossing vorige week [028]:
1c 2c 3c 4a 5b 6c 7c 8b 9a 10a

Contact: leentfaarrein@gmail.com
 

 

1458 Dictee maandag 10 december 2018 (5): dictee Oefendictee 669 (oud) √

Dictee - dictees [1458]

Dit is 669 (oud), geheel gerenoveerd.

Dictee 669 (DCLXIX) Dictee Specialisten (07-10-2013)

1. Kassian Marietje, die arme Marietje toch! Tussen vier (of zes) planken ben je kassie-zes. Het Anjerfonds is een afdeling van het Prins Bernhardfonds. Trouw had vanmorgen een enorme ankeiler [leader]. Ankhs zijn hengsel- of sleutelkruisen [kruis met open lus erboven]. Hij erfde de boerderij [afko] c.a. (cum annexis). Kun je dat anno nu nog beweren? Anno regni Caroli I decimo is in het tiende regeringsjaar van Karel I. De Annunciatie (Maria-Boodschap) is gelinkt aan de aartsengel Gabriël. Je weet dat toch al sinds anno dazumal? Anofelessen zijn malariamuskieten. Met AA worden de Anonieme Alcoholisten aangeduid (en zekere kentekens: van het Koninklijk Huis). Ella heeft een (on)gezonde (an)orexie. Anorthiet behoort tot de plagioklaasveldspaten. Anouk was voorheen de Algemene Nederlandse Organisatie van Uitvoerende Kunstenaars.

2. De ANRO was vroeger de Algemeene Nederlandsche
Radio-omroep. Het ANSI is het American National Standards Institute (Amerikaans normalisatie-instituut). De antarctis [zuidpoolgebied, land en zee] omvat meer dan Antarctica. Loopt de antarctische cirkel door de Antarctische landmassa? Ja, maar extreem minimaal. De antepenultima is de voorvoorlaatste lettergreep. De Anthologie [grote verzameling Griekse epigrammen] is door Salmasius ontdekt in de Palatijnse bibliotheek in Heidelberg. Een anthologist is een bloemlezer (geen handlezer!). Het ABS is een antilock braking system, antiblokkeerremsysteem. Anthems [èhn-tuhm] zijn clubliederen [Geen woorden, maar daden ...]. Antiboises [schijven tomaat, etc.] schijnen lekker te zijn. Heeft Satan de antichrist [bestrijder christelijke kerk] gezonden? Zij is een echte antifa [antifascist(e)]. Antifouling [au] is een zekere verf of coating. De munteenheid van Antigua en Barbuda (ook Redonda hoort erbij!) is de Oost-Caraïbische dollar [XCD]. Het antihypo [na fixeren het overtollige fixeerzout neutraliseren] vind je in de fotografie.

3. Met antikorps duiden medici antistof aan. In een antilabe (hemistichomythie) zeggen twee sprekers om beurten telkens een half vers (hemistiche). Cervantiet is antimoonoker. Een antimycoticum is een antischimmelmiddel, een antipyreticum een koortsmiddel. Wie wil niet een antiqua homo virtute ac fide (man van ouderwetse deugd en trouw) zijn? Abraham Kuyper was de grote propagandist van het antirevolutionaire gedachtegoed (de ARP was de Antirevolutionaire Partij). Dit kastje is duidelijk geantiquiseerd [heeft antiek uiterlijk gekregen]. Een antiverouderingsgen is een clothogen (niet in wdb.). In de Antoniusorde zitten antoniusbroeders. Een cicisbeo [begeleider aanzienlijke vrouw, niet: minnaar!] hield zich verre van de coïtus. Beschrijf coniine [ook: cicutine, giftig, uit dollekervel]. Wie was de Cid? Een Spaanse krijgsheer (streed tegen de Moren)! Met cie's worden centraal integratieve eindtoetsen aangeduid. Een cier is een citerpen. Ciliën zijn trilharen.

4. Het cijnskiesrecht [alleen wie belasting betaalde ...] ligt ver(re) achter ons. De antropoïden zijn de mensapen. De A.O.C. is de appellation d'origine contrôlée. De AOW-belasting is de bosbelasting [Wouter Bos]. Een apc'tje wordt bereid met acetosal, fenacetine (!) en cafeïne. A.P.C.N. is anno post Christum natum. De APEC is de Asia-Pacific Economic Cooperation. De uitdrukking 'Apelles post tabulam' (Apelles achter het schilderij) heeft een grappige betekenis [zoiets als achter je eigen schilderij naar het commentaar luisteren]. Hij is zich het apelazarus en een apenhoedje geschrokken. Een aperçu is een resumé [samenvatting]. Een apex is een advanced purchase excursion ticket: goedkoop ticket, wanneer ruim voor de reis geboekt wordt. De apgarscore drukt de gezondheidstoestand van pasgeborenen uit: appearance, pulse, grimace, activity en respiration (kleur van de huid, hartslag, reactie op prikkels, spierspanning en ademhaling).

5. Een APM is een anti-personnel mine (antipersoneelsmijn). We gaan morgen apies [aapjes – filmsterren, etc.] kijken. Vrijduiken is freediving. Wat wordt met de kleine Apocalyps [de hoofdstukken Matth. 24, Marc. 13 en Luc. 21 waarin door Jezus over het naderend wereldeinde wordt gesproken] bedoeld? Een apo is een arbeidsplaatsenovereenkomst. Zo'n apollo is een bijna goddelijke [bijna-goddelijke] verschijning. Dat is voor hem net à portée [binnen bereik]. Wat a-posteriorisch is, vindt a posteriori [achteraf] plaats. Het Apostolaat des gebeds is een geestelijk genootschap. De Apostolische Stoel [paus, pauselijke hof] staat niet in de Apostolische Kamer [beheert rechten en goeden H. Stoel] en de apostolische vaders [7, nog direct contact met apostelen] zitten er niet op. Hij sprak een apotropaeïsche [bezwerend] formule uit. In een torenuurwerk kan een appeelken [voorslag, van: appel] zitten. Enteritis regionalis is de ziekte van Crohn (kortweg: crohn – chronische darmziekte). Dat is een prealabele – voorrang verdienende – kwestie. We eten appies [aardappelen] vandaag.

6. Het appeltje der liefde is het oranjeappelboompje. Hoe liep de Via Appia (Appia Via)? Van Rome naar Capua, later verlengd tot Brindisi. Appiekim, in orde! Een applement vult een hoek aan tot 360 graden (vergelijk: complement (90), supplement (180)). Appoggiatura is het slepen van tonen. Je zult aan het verkeerde adres zijn: apud novercam queri. Een appreteuse versiert damesmodeartikelen. Hij is verbannen: aqua et igne interdictus. Applique, appliqué, applicatiewerk [oplegwerk, plakkage]: één pot nat. Aquam a pumice postulare: iets onmogelijks willen en aquam infundere in cinerem: de put dempen als het kalf verdronken is. In de dierenriem is Aquarius de Waterman. Aquarobics zijn aerobics in het water. (Tiré) à quatre épingles: in de puntjes verzorgd (om door een ringetje te halen). Aqua fortis: sterkwater [aaneen!]. Met aps'en worden algemeen pedagogische studiecentra aangeduid. Een aprilgek doet aprilboodschappen en wordt geaprild.

7. Een aquilae senectas is een krachtige ouderdom. A quoi bon, cui bono, waar is dat goed voor? Bij Feyenoord weten ze het: geen woorden, maar daden, facta non verba. Ik heb de boel een beetje gefatsoeneerd, gefaçonneerd. Een façon-de-venisekaraf is van façon de Venise [kristalglas] gemaakt. Een faëton is een visetende keerkringsvogel. Zouden Faeröerders zelf weten hoe je hun naam schrijft? Faille is een zekere stof [tafsoort]. Faire bonne mine à mauvais jeu: lachen als een boer die kiespijn heeft en faire de la prose sans le savoir: proza schrijven zonder het te weten. Je faits et gestes zijn je handel en wandel. Falasha's zijn Joden van Ethiopische afkomst. Hij leidde een fallentis semita vitae, een stil, verborgen leven. Familiar to our ears as household words: zo vertrouwd, zo bekend in de oren klinkend als dagelijkse gezegden.

8. Het lijkt Piet Hein wel: famam extendere factis, zijn naam door daden groot maken. We bezitten nog een famille-rosetheestel [Chinees porselein] en een famille-vertevaas [idem]. Een fama clamosa is een schandaaltje. Ben jij zo'n fantasynovelleliefhebber? Wat is een kooi van Faraday? Netwerk voor het afschermen van magnetische velden. Dat farouche [wild, ontembaar] manwijf is niet te temmen. Fashionable is overeenkomstig de bon ton [zoals het hoort]. Fatigeren is vermoeien, fatigant is vermoeiend. We hebben ze allemaal: fasti et nefasti dies, van die gelukkige en ongelukkige dagen. Fouten: fausse couche (miskraam), fausse dévote (huichelaarster), fausse queue (misstoot wegens ketsen bij biljart), fausse reconnaissance (déjà vu), fausse route (verkeerde weg van een katheter), faute d'argent (bij gebrek aan geld), faute de combattants (niet meer in VD: bij gebrek aan strijders), faute de mieux (bij gebrek aan beter). Een fashionista volgt de laatste mode.

9. Een faux dévot is een huichelaar en een faux ami is een false friend [gelijkende woorden in twee talen]. Favoris [ie, geen s uitspreken] zijn bakkebaarden. Een feedingfrenzy [onverzadigbaar verlangen naar nieuws] moet toch wel iets van een paparazzo [opdringerige persfotograaf] hebben. Fecit Rembrandt, die heeft het gemaakt, sterker nog, niet alleen het schilderij maar ook als schilder heeft hij het gemaakt. Fellahs zijn Egyptische landbouwers. Felones de se zijn zelfmoorden (of zelfmoordenaars). Een feuille de chou is een minderwaardige krant. Een fiat executie is een verklaring van geen bezwaar tegen de uitvoering van een vonnis door de daartoe bevoegde autoriteit. Fiat insertio wil zeggen 'in te voegen', een fictio juris (legis) is een juridische fictie. Zou hij die fightingspirit [strijdgeest] nog hebben? Een figaro [oorspr.: kapper] is een toonbeeld van sluwheid.

10. Zijn fieselemie [gezicht, tronie] staat me gewoon niet aan. Een Fijiër heeft Fijische streken. Fil-à-fils zijn weefsels waarin telkens een lichte en een iets donkerder draad naast elkaar zijn verwerkt. Het fil d'écosse is glanzend tweedraads katoengaren. Een fils de famille is een zoon van goeden huize. Een fille d'honneur is een staatjuffer [staat = gevolg van aanzienlijke dame]. Een fiscaal jurist houdt zich met fiscaaljuridische zaken bezig. Die flapuit zou de flap-over [flip-over] bedienen. Een flebile ludibrium is een droevig geval dat niettemin aan het lachen maakt. Flebile in de muziek is klagend. Fletcheren is voedsel langdurig kauwen. Je kan iemand een paar flenzen [oorveeg] geven, maar een walvis moet je flensen [in stukken snijden]. Hij maakte een fliffis [trampolinespringen: tweevoudige salto met schroef]. Een flibustier is een zeeschuimer [boekanier]. Moois [kunstwerk] uit het kwaad: een fleur du mal.

 
 

1457 Dictee maandag 10 december 2018 (4): dictee Oefendictee 663 (oud) √

Dictee - dictees [1457]

Hierbij 663 (oud), geheel gerenoveerd.

Dictee 663 (DCLXIII) Dictee Specialisten (27-09-2013)

1. Om distantie te scheppen, moet je je distantiëren. Hij draagt graag een atjehjas. De clairet is de blekerd [rood], de clairette [wit] niet. De CJD is de Creutzfeldt-Jakob disease (kortweg: CJ:
creutzfeldt-jakobsyndroom). Hij is geboren in Cádiz in Spanje. Beschrijf het clausproces eens [zwavel uit industriële rookgassen halen]. Zij is een classy [klasse, stijl hebbend] douairière [adelijke weduwe]. De regering doet aan clawback [afroming van voordeel, belastingen]. Die clashte [botsen, conflict] overigens met de oppositie. Dat was clementia tecta rigore: mildheid onder de schijn van strengheid. Een clerihew is een vierregelig, humoristisch gedichtje met rijmschema aabb. Ze droeg een closed-forever [armband zonder sluiting]. Hij gebruikt vaak de closereadingmethode [alleen de tekst]. Een kleine club is een cluppie. Cochenilline is karmijnzuur. De cockneys spreken Cockney. Coco's zijn papegaaien. Waar liggen de Cocoseilanden? Ten zuidwesten van Java. De Code Civil is de Code Napoléon [Burgerlijk Wetboek 1810-1838]. De codex argenteus is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. Een coin de feu is een korte kamerjas.

2. De codex constitutionum is een van de vier delen van het onder keizer Justinianus tot stand gekomen Corpus Juris Civilis. Coërcitief is bedwingend. De coherer in oude radiotoestellen is later vervangen door de detector. Co-instructie is toch een zekere vorm van coïncidentie. Het coldcaseteam kwam in actie, toen de verdachte de coldturkeymethode volbracht had. Col legno is met het hout van de strijkstok. Een colombine draagt een colombinekostuum (geen pierrotkostuum). Een combiné is een zekere skiwedstrijd. Een comédie de moeurs is een zedenkomedie, de Comédie-Française
(Théâtre-Français) kent iedereen natuurlijk. Come sopra: als boven. Cometten is comète spelen. Comitas gentium (comitas inter gentes): hoffelijkheid tussen de volken. Comiter, sed fortiter: vriendelijk (beleefd) maar dringend. Commercen is het commercespel spelen. De commune bonum is het gemeenschappelijk bezit. Wat doen Comité I (hoofdletter – BE, inlichtingendiensten) en Comité P (BE – politiediensten)?

3. Zelf zouden hun tijdgenoten het jaar 30 A.a.C. (Anno ante Christum) beslist niet zo benoemd hebben. AAD [bnw.] is analoog opgenomen, analoog gemixt, digitaal op de cd-master vastgelegd (vergelijk ADD – bnw.). Het aaisykjen is het kievitseieren (ook: kieviet) zoeken. Hij staat als maniakaal [maniak] bekend. Aam is de literaire (GB ook: tt) aanduiding voor adem. Een Mozambikaan komt van Mozambique. Aanbevelen is recommanderen. De zee kwam aangebrand. ADHD (GB ook wel: adhd) is een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. De staat (ook wel Staat, als verkorting van: de Staat der Nederlanden) heeft hier een golden share [gouden aandeel, vetorecht]. Je moet je trui aandoen, want we zullen dat bedrijf met vriescel aandoen (onderweg bezoeken). De planten gaan al wortelschieten. Wanneer zou deze reverbère [lantaarn(paal)] aangaan? Utile dulci: het nuttige aan het aangename gepaard [met het aangename verenigen]. De officier van justitie fungeert als openbaar aanklager van het Openbaar Ministerie [OM]. Maria-Boodschap is hetzelfde als de Aankondiging des Heren.

4. Hij kon de kachel niet aankrijgen. Ze zouden het werk niet aankunnen. Heb je de kachel al aangemaakt? Een commère is een kletskous. Een commis de rang is een zekere kelner. Een
commis-voyageur is een handelsreiziger. Zij toont veel commitment [betrokkenheid] met (bij) de zaak. Commodo meo: als het mij gelegen komt, te gelegener tijd, commodo suo: als het hem, haar gelegen komt, te gelegener tijd en commodo tuo: als het u gelegen komt, te gelegener tijd. Ik vind hem maar een commuin [ui] [heel gewoon] mannetje. Hij houdt niet van opsmuk: hij is commun [uh] (alledaags, gewoontjes). Speel dat stuk maar comodo [rustig]. De naam Emmer-Compascuum duidt op gemeenschappelijke weidegrond. Het schip heeft commune [algemeen] averij. Een compère is een snaak of kornuit. Soldaten spreken over een compie [compagnie]. Een compliment à crochet is een compliment dat men maakt met de bedoeling er zelf een terug te ontvangen Wat heb je liever: een compact camera
[compactcamera-apparaat] of een compactdiscspeler?

5. Communi consensu: met algemeen goedvinden. Bij geneesmiddelen kom je de term comprimé [pastille van droge stof] tegen. Een
compte-rendu is een financieel verslag. Kijk, een comtoiseklok
[hang-slingerklok]! Con brio: vol vuur, vol gloed, con affetto: met gevoel en con amore: met liefde, graag. Bij conche [mengmachine] denk ik aan chocola, bij concha [doopschelp] aan dopen. Hij hield een concies [s] [beknopt] betoog. Concordia discors: tweedrachtvolle eendracht. Een condenser [ontsteking] doet ontploffen en een condensor is een gasverdichter. Conditio tacita: voorwaarde die vanzelf spreekt, condition humaine: het menselijk tekort en condictio indebiti: vordering wegens niet-verschuldigde betaling.

6. Een concursus realis is een meerdaadse samenloop van strafbare feiten. Con espressione: met gevoel. Confiscabele goederen worden geconfisqueerd (in beslag nemen). Con moto: levendig, conjunctis viribus: met vereende krachten en con fuoco: met vuur, levendig, hartstochtelijk. Consilio manuque: met raad en daad. Consanguiniteit [bloedverwantschap] is consanguien [gwie]. Connu dans l'univers et dans mille autres lieux: bekend in het heelal en op duizend andere plaatsen. Con precisione: met nauwkeurige inachtneming van beweging, schakering en uitdrukking. Contra bonos mores: in strijd met de goede zeden, contradictio explicita: uitdrukkelijke tegenstrijdigheid, contradictio in adjecto: tegenstrijdigheid in het bijgevoegde, in het bijvoeglijk naamwoord (droog water), contra legem: onwettig, contra naturam: tegennatuurlijk en contra rationem: strijdig met het gezond verstand. Een contre-épreuve is een tegendruk [met de diepdrukpers]. Mio conto: (op) mijn rekening.

7. Na de sport volgt de coolingdown. Een conveyer is een transporteur. In jongerentaal is cool ironisch gebruikt 'coewl'. Constitutum possessorium: stilzwijgende bezitsovergang (soms als schijnhandeling) met als antoniem traditio brevi manu: eigendomsverkrijging van goederen waarvan men reeds houder is, consilium ante rem: raad voor daad, consolateur des misères: trooster bij ellende en consolatrix afflictorum: troosteres der bedrukten. De constantiawijn (niet in wdb.) komt uit Zuid-Afrika. Verzorgt de afdeling contentieux [geschillen van bestuur] van de Raad van State ook contentieuze rechtspraak [bij geschillen]? Ja, dus. De contiguïteit [guu-wie] betreft de samenhang der dingen. Een contorsioniste is een slangenvrouw. On ne peut contenter tout le monde et son père: men kan het niet iedereen naar de zin maken. Conto a metà: halve rekening, rekening met een ander op gelijk aandeel in winst en verlies, conto corrente: rekening-courant, conto de reis: een oude munt.

8. Ten aanschouwen van veel publiek viel de korfbal door de mand. De deur zou aanstaan en dat zal de dief wel aanstaan. Aanstootgevend is choquant (shockerend). Attaqueren is aanvallen. Coram Deo is ten overstaan van, voor het aangezicht van God. Coram publico is openlijk, in het openbaar. Met cordoba's betaal je in Nicaragua. Coq-à-l'âne is wartaal, coq au vin is een gerecht van kip, gestoofd in wijn. De copia verborum is de woordenschat. Een coronary bypass doet iets met de coronairarterie [slagader]. Tussen korporaals heerst niet zo gauw een corporale [als van een corps] sfeer. Een corporate brochure
[broo-sjuhr] is een bedrijfsbrochure. Corpo di bacco: goeie hemel (bastaardvloek). Cornu copiae (cornucopia): hoorn des overvloeds. Corrida (de toros): stierengevecht. Corriger la fortune is valsspelen. Coulis [vloeibare massa sauzen en soepen] kun je eten, machicoulis [voor brandend pek op de vijand] niet. Het is niet allemaal couleur de rose [rozengeur en maneschijn] . Een couchpotato [bankhanger] vind je op de couch [ligbank]. Een cosy corner: is een hoeksofa.

9. Er is geen lekkerder kotelet dan een côtelette suisse. Columbus noemde het latere Costa Rica de rijke kust. De costumen van Brabant zijn opgeschreven regels van gewoonterecht. De cosmossen vormen maar een mespuntje van de kosmos. Cosas de España zijn ingewikkelde zaken, voor een buitenstaander niet te begrijpen. Cor unum et anima una: één hart en één ziel (zijnd) en corvo rarior albo: zeldzamer dan een witte raaf. Een court is een golfbaan en cour maken is het hof maken. De cour de père Duchesne is het hof van Jan Vlegel. Een cowcatcher (grill, grille) zit voor op een landrover. Een cowpertoren is een windverhitter. Mijn vrouw had de ene dochter voorin (voor in de auto) en ik had de andere dochter voorop (voor op de fiets). Die vent is ronduit een pervert [perverseling]. Zijn plompe kunst [= ook Crassa Minerva] produceert hij Crassa Minerva [plat, boers]. Kun je crack [cocaïne] in crag [schelpgrind] smokkelen? Crambe bis cocta (recocta, repetita): oude koek, opgewarmde kost.

10. Op een cremona [viool] kun je spelen. Hier wat crêpes: crêpe (weefsel, rubber of flensje), crêpe de Chine (licht zijden crêpeachtig weefsel), crêpe georgette (een enigszins doorzichtig (kunst)zijden of kamgaren weefsel waarbij zowel kettingdraden als inslag uit crêpegaren bestaan) en crêpe suzette (gevuld flensje geflambeerd met likeur). En met crème: au beurre (botercrème), de cacao (een likeur), de cassis (idem), de la crème (het neusje van de zalm), de menthe (likeur), de vanille (likeur), fouettée (slagroom) en fraîche (zure room of slagroom).

 
 

1456 Dictee maandag 10 december 2018 (3): dictee Oefendictee 657 (oud) √

Dictee - dictees [1456]

Hierbij 657 (oud), geheel gereviseerd.

Dictee 657 (DCLVII) Dictee Specialisten (15-09-2013)

1. Quadragesimo anno is de encycliek van paus Pius XI (15 mei 1931) over het herstel van de maatschappelijke orde. De Quadruple Alliantie was het viervoudig verbond, in 1718 gesloten tussen Frankrijk, Engeland, Oostenrijk en Nederland. Een quadruple bogey is bij het golfen niet geweldig (4 boven par). Qualibet ex re: door welke oorzaak dan ook. Qualis ab incepto: zoals hij (zij, het) in het begin was. Wat zijn qaly's [medisch quality-adjusted life year]? In dat spectrum [van kleuren] bevindt zich een quartet [piek met 4 lijnen]. Quasi umbra persequi: (iemand) volgen als zijn schaduw. Qua talis: als zodanig, quatenis: voor zover. Met quatre-quarts wordt een evenveeltje [gebakje] bedoeld. Quel spectacle des dieux: een aanblik, de goden waardig, ein Schauspiel für Götter. Een quena is een benen blokfluit uit Brazilië. De querelle des Anciens et des Modernes: langdurig twistgeschrijf in de zeventiende en achttiende eeuw over de vraag of nieuwere schrijvers de antieke kunnen evenaren.

2. Een quesadilla is een met kaas bedekte en vervolgens gegrilde tortilla. Quidlibet audendi potestas: vrijheid om waarmee dan ook te experimenteren. Quién sabe [uh]: wie weet? Een quine is een worp van twee vijven bij het dobbelen. Qui nil molitur inepte: die niets ondoordacht op touw zet. De quisse(je) [kw] is een gedeelte van een (gebraden) kip [en quiche een taart]. Quoad sacra: wat de geestelijke zaken betreft. Hij is een graag geziene gast. Voor de liefhebbers nog wat Latijnse uitdrukkingen: quaeritur (quaer.): er wordt gevraagd, de vraag luidt, quaestio (quaest.): vraag, quaestio vexata (vexata quaestio): een veelbesproken, onopgeloste vraag, qualibet ex re: door welke oorzaak dan ook, qualiter taliter (taliter qualiter): op enigerlei wijze, hoe onbevredigend ook, qua mandatarius: als gevolmachtigde, quantum in me: voor zoveel het aan mij ligt, van mij afhangt, voor zover ik vermag, quantum valeat: zoveel het waard is.

3. En ook quantum vis: zoveel men belieft, quarto: ten vierde, quarto loco, loco quarto: in de vierde plaats, quat.: quatertemper, quicunque vult: ieder die wil, quid ad me?: wat gaat mij dat aan?, quid ad te?: wat gaat het u aan?, quid faciendum?: wat te doen?, quid inde?: wat volgt daaruit, wat dan nog?, quid mirum?: wat wonder? is het wonderlijk (dat …)?, quid novi?: wat voor nieuws (is er)?, quid nunc?: wat nu?, quid plura?: waartoe meer, er meer van te zeggen?, quid prodest?: waartoe dient het?, quid rei?: wat is er gaande?, wat is er?, quid pro quo: het beginsel, bv. in de handel, dat men iets krijgt voor iets anders, dat de ene gunst de andere waard is, quinto: ten vijfde, qui pro quo: verwisseling van personen of zaken, misverstand, quo animo: met welke bedoeling?, locus delicti: pd, plaats delict.

4. Het Quai d'Orsay is het Franse ministerie (gebouw, indien instelling: M) van Buitenlandse Zaken (naar de straat langs de Seine in Parijs waar het ligt). Quocumque modo [steeds alleen hoofdletter vanwege begin zin]: op welke manier dan ook. Quocumque nomine: onder welke naam dan ook. Quod absurdum: hetgeen ongerijmd zou zijn. Quod licet: wat geoorloofd is. Quod non: dat is echter niet zo, dat is niet waar. Quo jure: met welk recht? Quomodo: op welke wijze (als zelfstandig naamwoord de wijze waarop). Quorum pars magna fui: waarin ik een groot aandeel heb gehad. Quousque tandem?: hoe lang nog? Quo vadimus: waar gaan wij heen? Quo vadis: waarheen gaat gij? Quovis modo: op welke wijze dan ook; hoe dan ook. Een pirosjki is (in de Russische keuken) een met kaas, vlees of groente gevuld pasteitje. Charlotte-russe is room(ijs)pudding met gelei en een rand van biscuits (vergelijk: montagne russe). Op die school doen ze aan slöjd [werken met karton, klei, hout]. De Stijlgroep was een zekere kunstrichting [tijdschrift De Stijl, Theo van Doesburg, Piet Mondriaan, J.J.P. Oud en Gerrit Rietveld]. Chowder is een gebonden maaltijdsoep met vis, etc.

5. Bij de Olympische Spelen spelen bidbooks (ook: biedboeken) een rol. Een biblist is een Bijbelkenner. De priester heeft biecht gehoord. Over een bidelotje [oo] of aapje kun je een das strikken. Bien entendu is welteverstaan. Deze bietenrooier is een bietebauw. 'Bien étonnés de se trouver ensemble' heeft als betekenis: zeer verwonderd zich in elkaars gezelschap te bevinden, m.n. in de betekenis van: samen genoemd te worden. Bier drinken is voorbehouden aan bierdrinkers. Bigarreaus zijn harde Franse kersen. Met de Biblebelt wordt de Bijbelgordel bedoeld. De hoofdbel deed het niet, maar het bijbelgeluid (!) was meer dan goed te horen.

6. Dit was bij het bigotte [kwezelachtig] af. Een bde is een
bijna-doodervaring. Ze bloeien niet, die Bijbelbloemen [archaïsch: treffende plaats in de Bijbel – ook: bloempje]. Een bijoutier is een juwelier. Hij had behoorlijk bijdetijdse opvattingen, zij een behoorlijke bildung, algemene ontwikkeling. Zeker kinderspeelgoed wordt bilboquet [vangbeker + koord + bal] genoemd. Je kunt hieruit evengoed constateren dat Jan even goed biljart als Piet. Help even: een billfold is … [dubbel te vouwen herenportemonnee of -portefeuille]. Bij het bimbambeieren doet de klok bimbam. Hij is in Binnen-Mongolië geboren. De beschouwing kan als bio- en bibliografisch gekarakteriseerd worden. De ontmoeting eindigde in bisbilles, met gekibbel dus. Vandaag behandelen we de bisam(rat) en de bizon. Een biryani is een stoofschotel met basmatirijst. Dit jeremiëren hield bladzijdelang aan. Een blagueur [opschepper] spreekt met blague [grootspraak, lef]. Zet de bledsproeier [aangesloten op bledkraan = tapse – kegelvormig, conisch – kraan in een gasbuis] even aan. Een bleeder is een verliesgevend bedrijfsonderdeel. Blanquette de veau [kalfsragout] heeft weinig met blanketsel [maquillage voor schminken] van doen.

7. Hij is blik- en koperslager. Blessing in disguise: meevaller die aanvankelijk een tegenvaller leek. Schotse blended whisky is een blend [melange]. Blendwerk der Hölle: begoocheling uit de hel (Schiller). In de blindenbibliotheek speelden de kinderen blindemannetje. Terwijl ze in de verkeerstoren aan het blinddammen waren, moest de piloot met blind vliegen zien binnen te komen. Bij Joden (VD, j lijkt fout) is een blintse een kleine pannenkoek. De blondes d'Aquitaine zijn goed voor veel vlees. Blut und Boden: leus van de nationaalsocialistische binnenlandse propaganda en grondpolitiek. Ze zong een nogal bluesy [bluesmuziek, melancholiek] song. Blut und Eisen: beginsel van machtspolitiek. Je moet maar weten dat 'blusher' [rouge in poedervorm] van 'blozen' komt. Blühende Landschaften: bloeiende landschappen, een belofte die bondskanselier Helmut Kohl in 1990 de inwoners van de voormalige DDR deed. Hij staat bij het biljart bekend om zijn weergaloze bloques [een forse stoot, rechtuit].

8. Allemaal blauw: blue chip (goudgerand aandeel, in 't bijzonder op de Amerikaanse effectenbeurs), bluefort (een variëteit van de Franse kaas roquefort), bluegrass (countrymuziek, afkomstig uit Kentucky), bluejeans (stof voor – een spijkerbroek), blue movie (pornografische film), Blue Peter (blauwe vlag met een wit vierkant in het midden, op schepen gehesen als signaal voor aanstaand vertrek), blueprint (blauwdruk) en bluestocking (blauwkous, bas-bleu, (femme) savante). Een scheldnaam voor een Duitser is boche [bohsj]. Een bobèche vangt afdruipend vet op. Ze was bobbed [kortgeknipt] en pissed [pisnijdig]. Een board of trade is een Kamer van Koophandel. Ze zeilden een BM [zeilboot van de bergumermeerklasse (klasse van 4,75 m lange zeiljachten)]. Voor het vliegtuig heb je een boardingpass [toegangskaart] nodig. Een boddaertcentrum (niet in wdb.) vangt kinderen met vele problematieken op. Een bodhisattva is een heilige die verwerven van het boeddhaschap uitstelt om anderen te helpen tot inzicht te komen.

9. De Boekenleeuw is een jaarlijkse Vlaamse literatuurprijs (GB ook: tt), de Boekenwelp ook. Hij zei boe noch bah. Lekker, die boemboeboemboe [specerij]? In Vlaanderen kun je bij de Boerenbond goedkoop boerenbont kopen. Zij zei dat uit boert [schertsend, spottend]. Het boerhaavesyndroom heeft met slokdarm en braken te maken. Wilt u dat bo-gesprek [bee-oo = betaalde oproep], die collect call, aannemen, of niet? Boeuf bourguignon is een gerecht van in blokjes gesneden rundvlees met ui en champignons, gestoofd in rode wijn en bouillon. Een boîte de nuit is een nachtclub. Een bollandist is of jezuïet of aanhanger van een Nederlandse filosoof [Jean Bolland, levensbeschrijving heiligen]. Een bonae fidei possessor is een bezitter te goeder trouw. Een bombe (glacée) is een ijsgerecht in twee kleuren. Een bonheur(-du-jour) is een salonkastje. De bondskanseliere moest voor de Bondsdag verschijnen. Bon gré, mal gré: goed- of kwaadschiks, tegen wil en dank. Boomtown (niet in wdb.) is een muziekfestival in Gent.

10. Bone deus: goeie god! Het bone china is serviesgoed van fijne kwaliteit porselein. Elke schrijver uit het Brits Gemenebest of Ierland kan de Booker Prize winnen. Een bordereau is een borderel. De bore [uh] is het oplopen van de vloed als getijgolf in nauwe riviermonden, boreh [ee] is welriekende gele zalf van kurkuma. Hij is born to be wild: in de wieg gelegd voor een ongeregeld, een onconventioneel leven. Het was een bontgekleurd gezelschap van velerlei pluimage. Leni Lagerberg woont in de Bollenstreek en is omringd door bollywoodromantiek.

 

 

 

1455 Dictee maandag 10 december 2018 (2): dictee Oefendictee 656 (oud) √

Dictee - dictees [1455]

Bijgaand 656 (oud), geheel gereviseerd.

Dictee 656 (DCLVI) Dictee Specialisten (14-09-2013)

1. Kuru [oe] is spongiforme encefalopathie bij kannibalen in
Papoea-Nieuw-Guinea, gekenmerkt door ataxie [spierstoornis] en onbeheersbare lachbuien (verwant met gekkekoeienziekte, scrapie en de ziekte van Creutzfeldt-Jakob). Hij is een dromer-dichter. Origami is Japanse papiervouwkunst. Wat beloofde Maria van Bourgondië zoal niet in het Groot Privilege [geen huwelijk, oorlog of andere munt zonder toestemming van de Staten!]? Wie heeft dit jaar de Prix de Rome gewonnen [studietoelage voor jonge kunstenaars]? Proana's [beschouwt anorexia niet als ziekte maar bewuste keuze] eten niet veel. Pro aris et focis: voor kerk en vaderland en pro analysi: zuiverheidscriterium (minstens 99,99% zuiver) van een chemisch product. Pro bono publico: voor het algemeen welzijn. Pro continuatione betekent: als vervolg, ten vervolge. Probationis causa: ter wille van het bewijs. Pro copia: voor afschrift, procul dubio: buiten twijfel, zonder enige twijfel en procul negotiis: ver van (staats)zaken. Een prodecaan [is net ex-decaan] zal niet snel pro-Deaan [treedt pro Deo – P.D. – op] zijn. Prodesse conamur: wij trachten van nut te zijn. Dat is een privé-initiatief.

2. Pro Ecclesia et Pontifice: pauselijke onderscheiding, ingesteld door Leo XIII. Dat dicteeprofcircuit kent weinig nieuwe namen. Zonder professional organizer [assistent bij efficiënt inrichten woon-werkruimte, het organiseren van administratie, het structureren van tijdsbesteding e.d.] had ze het niet gered. En profil is in profiel. Is 'professioneel politicus' niet een contradictio in terminis? Ik moet altijd lachen bij een professorandus [niet-gepromoveerd hoogleraar]. Dit is getekend in profiel [en profil] en trois-quarts [niet van voren, niet van opzij, daartussenin] en dat andere in (en?) profil perdu [van de beschouwer afgewend]. Profundis – receptie na een lijkdienst (op een overlijdensbericht) – om 11.00 uur. Progeria is het hutchinson-gilfordsyndroom [versnelde veroudering]. Het begon met een
pro-formazitting. Die familie vertoont prognathie [het vooruitspringen van het onderste gedeelte van het gezicht]. Hij mocht pro hospite (als gast) aanwezig zijn. Een ander woord voor 'mercatorprojectie' is 'Mercators projectie'. Is er weer een project X-feest [met oproep via sociale media]? Een pro justitia is een proces-verbaal en pro juventute is voor de jeugd. Een proles sine matre creata is een oorspronkelijk geesteswerk. Beschrijf de proletkult [(het streven naar) een proletarische massacultuur] eens.

3. Hij liet een prometheïsch (Prometheus), hemelbestormend, optreden zien. Een PROM is een programmable read-only memory, een programmeerbaar ROM-geheugen. Prolog is een declaratieve hogere programmeertaal. Je kunt die woorden niet promiscue gebruiken. De officiële naam voor de duivelsadvocaat in canonisatieprocessen is promotor fidei. Hij was het promptst [prontst] van betalen. Ik kwam pro nihilo, voor niets. Pronunziare is gearticuleerd spreken, zingen. Propenol is allylalcohol. Hij was van zijn propoost geraakt [onderwerp van gesprek]. Pro praesenti: voor het tegenwoordige, voor heden, propria auctoritate: op eigen gezag, eigenmachtig, propria quae maribus: dingen die echtelieden passen, propria vineta caedere [tsj]: zijn eigen glazen ingooien, proprie communia dicere: alledaagse dingen zeggen op gepaste wijze, propriis verbis: precies in die termen, proprio jure: volgens, op grond van eigen recht en proprio motu: uit vrije wil.

4. Proprio vigore is door eigen kracht, propter barbam et staturam: uit hoofde van de eerbiedwaardigheid, niet om zijn vaardigheden, propter hoc: daardoor. In jongerentaal is propz respect. Pro re (nata): naar de gesteldheid van de zaak, naar bevind, pro resto (per resto): als rest, overblijvend bedrag, pro salute animae: voor het zielenheil en pro tempore et re: met het oog op, gelet op, rekening houdend met de tijd en de omstandigheden. Een proteus [onbestendig, veranderlijk mens] gedraagt zich per definitie proteïsch [onbetrouwbaar]. Een ander woord voor costeriana [drukwerken!] is prototypografie [de vroegste vormen en producten van de drukkunst in Nederland, niet-gedateerde teksten van voor 1473]. Ik heb voor mijn buurman geprouveerd [gunstig getuigenis afleggen]. Een provem zou zowel provo als nozem zijn. De Providentie [Voorzienigheid] veroorzaakt providentiële gebeurtenissen [door de Voorzienigheid beschikt, ook: door puur toeval]. De Zeven Provinciën waren de Verenigde Nederlanden gedurende de Republiek. Pro viribus: naar vermogen, pro virili parte: overeenkomstig mijn (zijn) aandeel, naar wat van mij (hem) geëist kan worden.

5. Een agent-provocateur is een persoon die door een regering of partij gebruikt wordt om vermoedelijke tegenstanders tot oproer of overtreding uit te lokken. Proxima recta: de naaste weg is de kortste. Een bekend antidepressivum is prozac. Prudens futura: het oog houdend op, rekening houdend met. Een prud'homme is een vertrouwensman. Pruimtabak bestaat uit een pruim tabak. Ze draagt een prune [pruimkleurig, roodpaars] japon. Een prytaan zat in de senaat in het oude Griekenland. Een hoog PSA-gehalte (prostaatspecifiek antigen) kan wijzen op prostaatkanker. Psak: een beslissing in een halachische kwestie [halacha: dogmatische stroming binnen het jodendom, waarin gedragsregels centraal staan die zijn ontleend aan de Thora en de Talmoed]. PTC: fenylthiocarbamide.

6. Bij pseudologia phantastica gelooft de verteller zijn verzinsels zelf. Psychrofiele [koudeminnend] bacteriën hebben het niet gauw koud. Een psykter is een zekere Attische of Korinthische bolronde vaas. Je zal maar onder de Psychopatenwet berecht worden. Een ptca is de percutane transluminale coronaire angioplastiek (dotterbehandeling). Het ptolemeïsche gesternte is door Ptolemeus beschreven. Een pti is een provinciaal technisch instituut. PTH is het parathyreoïd hormoon (hormoon dat wordt geproduceerd in de bijschildklier). De pubertijd is de tijd van de puberteit. Publica auctoritate: op gezag van de overheid. Publice is openlijk, in het openbaar. Hoe kijkt Jan Publiek hiertegenaan? Een publikaan was bij de oude Romeinen pachter van de staatsinkomsten. Publish and be damned: publiceer het en wees vervloekt. Ze droeg een puce [puus, vlokleurig] hesje. Pugnis et calcibus: met alle middelen. In Vlaanderen is een kozijn een neef.

7. Een pulli is een pull [beide oe] en een drinkebroer een pullenbroer. Pulchri studio: uit liefde tot het schone (zinspreuk van een bekend Haags schildersgenootschap). Pulque is een uit het sap van de agave bereide alcoholische drank. Met zwartwerk til je de belastingen. Puna's (koude hoogvlakte – term uit het Quechua) vind je in Zuid-Amerika. Krambamboeli is punch. Het punctum saliens is het punt waarop alles aankomt, het kardinale punt (ook: der springende Punkt). De Punica fides (fides Punica) is trouweloosheid, valsheid, verraad. De term verwijst overigens naar Carthago. Punniken is kurkjebreien. Een drukker werkt met het didotpunt: drie achtste millimeter en tevens een twaalfde van een cicero (ook: augustijn), die is dus vierenhalve millimeter (reken maar na). Er gaan 2660 didotpunten in een meter (eerdere getallen zijn afgerond). Een pica(punt) is 11,25 didotpunten. Een punthamer is een bouchardhamer [natuursteen of beton zo bewerken dat een ruw oppervlak ontstaat]. Punto banco is een variant van baccarat [kansspel met 9 als hoogste kaart].

8. Ze viel voor het puppyeffect [vertederende aanblik van een jong dier]. Purus putus: louter en alleen (nl. het bedoelde zijnde, ook adverbiaal: 'pure pute'). Een pycnicus is van het pyknische type [kort en gezet]. Pyelitis is ontsteking van het nierbekken. Een bucardo is een pyreneeëngeit. Een wilde pyrethrum is een wilde bertram. Spanje en Portugal vormen het Pyrenese (Iberisch) Schiereiland. Charles is mijn trouwe metgezel, mijn pylades. De pyrheliometer is een toestel voor het meten van de zonnestraling. Pyroclastisch materiaal komt uit een vulkaan. Het pyrronisme [Pyrrho] is de filosofische leer dat men aan alles moet twijfelen om de waarheid uit te vorsen. Werd voor de Pythische Spelen het pythisch orakel nog geraadpleegd? Nu volgt de q. De afkorting q.a. staat voor: quod attestor, hetgeen ik getuig. In Qatar kauwen ze qat en betalen die met de Jemenitische en Qatarese dollar (symbool: QAR), niet te verwarren met de Saoedi-Arabische (Saudi-Arabische) riyal (SAR).

9. Dit wil je toch eigenlijk niet weten, dunkt me: pyrazoline is een dihydroderivaat van pyrazool, pyridoxine of adermine is vitamine B₆ (GB: B6), pyridylazonaftol is een indicator bij titraties van metaalionen (symbool: PAN), pyrogallol is 1,2,3-trihydroxybenzeen, een pyroop (pyrope) is een Boheemse granaat, pyrolyseolie is bio-olie en een pythagoreeër is een aanhanger (nee, niet zo een!) van Pythagoras (die deed niet aan trucktrekken!). Voor de liefhebbers van afkortingen een selectie: qto.: kwarto, QSO: quasi-stellar object, quasar, q.s.: op recepten quantum sufficit, quantum satis, zoveel als genoeg is (de vereiste hoeveelheid), q.r.e.: quod rectum est, wat billijk is, q.p. of q.pl.: quantum placet, zoveel men belieft, de hoeveelheid naar welgevallen, q.q.: qualitate qua, q.i.d.: op recepten quater in die, viermaal per dag, QI: queteletindex, QG: quartier général [militair: hoofdkwartier] en q.e.i.: quod erat inveniendum, hetgeen gevonden moet worden.

10. Ook nog: q.e.f.: quod erat faciendum, hetgeen gedaan moest worden, q.e.d.: quod erat demonstrandum, hetgeen bewezen moest worden (h.t.b.w.: hetgeen te bewijzen was), q.n.: quod nego, hetgeen ik ontken, QE: quantitative easing, monetaire verruiming, m.n. door de Amerikaanse centrale bank, q.e.: quod est, hetgeen betekent, Q.D.B.V.: quod Deus bene vertat, hetgeen God ten goede moge keren (of: God doe het wel gelukken), q.d.: quasi dictum, quasi dicat, zogezegd, als het ware en q.b.f.f.q.s.: quod bonum, felix, faustumque sit, hetgeen goed, gelukkig en gezegend moge zijn (of: God geve daartoe Zijn zegen).