Dictee - dictees [1344]
Oefendictee
juni 2018 (1)
1.
Gezocht op 'den': dennenboom (pijnboom), met
den aankleve van dien (met alles wat erbij hoort),
bijhorigheden, in den aanvang (archaïsch, ook: de),
in den beginne (ook: Genesis 1:1), uit den
aard (der zaak) [archaïsch,
ook: de], het is naar den aard (er valt
niets op af te dingen), naar den aard [zoals
't behoort; arch., ook: de], Den Haag, zich den Here afzonderen [aan de Heer wijden], al den dag [arch., ook: de], op den dril zetten [voor gek laten lopen op 1 april], in den Here
arbeiden, in de wijngaard des Heren werken, aan den arme zijn, van den arme
trekken, van den beginne (af), het heeft den
Here behaagd (overlijdensadvertenties), in
den bloede bestaan (verwant zijn), prins van
den bloede (troonopvolger – infant), naar den
bloede (vleselijk, lijfelijk), buiten
bezwaar van den Lande (zonder
dat het land moet betalen – Indië!), in den donder blauwen (iets heel stiekem doen – vgl. kom hier voor den donder),
in den blinde (op goed geluk), uit den boze (volstrekt verwerpelijk), iets in den brede
verhalen (breed uitmeten), predikant tot
gelovigen: broeders en zusters (in den Here),
om den brode (voor de kost, niet uit lust of
liefde), voor den dag (komen) (arch., ook: de), het daghet in den (inden) oosten (middeleeuwse
ballade), houdt den dief (archaïsch, nu:
houd de dief), vele diensten, den lande bewezen, op de(n) dompel zijn (aan
de sukkel), vooruit, voor de donderdag [bastaardvloek],
uit den dode opstaan, in de(n) droge (op de droge plaats), in den drum (moeilijkheden), kom hier, voor den duivel, op den
duur (op de lange duur), ere zij God in den
hoge [Luc. 2:14], naar den eis [archaïsch, ook: de – zoals het behoort], van den
frisse (prosit!), Den Bosch (zoete lieve Gerritje), "Den Vaderlant
ghetrouwe / Blijf ik tot in den doot." (Wilhelmus),
God in den hemel!, God in Den Haag!, een groet uit den vreemde, uit den helen (uit één stuk), slaat uw ogen naar den hoge (ten hemel), welke interpretatie van 'Van den vos
Reynaerde' is dat?, spreekwoord: wat baten kaars en bril, als den uil niet zien
en wil?, op de(n) kerf halen (op de lat, op krediet), Den Briel, met den klaren
[bij daglicht], voor den klaren [voor de dageraad], met den koorde straffen (ophangen), een stille in den lande, aan den lijve
gestraft worden, aan den lijve voelen, ondervinden, iemand aan den lijve
onderzoeken (fouilleren), morgen aan de dag [arch., ook: de – morgen zodra de dag aanbreekt],
de muis in den donker knijpen (schijnheilig,
achterbaks zijn), in den natte (in, onder
water), onthouden van den twaalven tot den noen [een
slecht geheugen hebben], in den Here ontslapen (als
een gelovige), Den Uyl zag een opening naar de VVD, opzien tot den Here,
op den overschot zitten (niets meekrijgen, niet
meetellen), een prinses van den bloede (van de
regerende koninklijke familie), den Raad van State gehoord, hij slaat er
in den blinde naar (gist zonder grond), Den
Helder, om den wille van de smeer likt de kat de kandeleer (vriendschap tot eigen voordeel), (tot) uit den treure(n)
(uitentreuren, tot vervelens toe – ook: tot in den
treure), het gaat hem naar het vlees (naar den
vleze) [zijn zaken gaan goed],
Capelle aan den IJssel, Krimpen aan den IJssel, Joost van den Vondel, voorbeeld
van een enjambement [doorlopen naar volgende
versregel; overloop]: de avond houdt de lauwe vlag / der zomer op den
berg omhoog, voorbeeld van een epanodos [herhaling
zin in omgekeerde volgorde]: "Ik prijs den Heer, den Heer prijs
ik!", een green [ee]
is een grove den (Pinus silvestrys kijk – 2018 – eens bij
'green' en bij 'grenenboom' in VD), looft den Heer (halleluja, alleluja, arch., thans: loof de Heer –
Laudate Dominum), Hams wil zeggen: als of uit Den Ham, L.B.S.: lectori
benevolo salutem, den goedgunstigen lezer heil!, L.S.: lectori salutem, den
lezer heil!, mannenbroeders: broeders in den Here, nademaal [= omdat, doordat, van: na den maal], RO =
Residentieorkest, Den Haag, rorate = de 4e zondag in de advent ["Rorate coeli desuper (Dauwt, hemelen, uit den hoge.)"],
A. den Doolaard: Het land achter Gods rug
en treeknorm [gezondheidszorg, landgoed Den Treek].
2.
Hessoniet (essoniet) is een oranjerode
variëteit van grossulaar [kaneelsteen]. Gezocht
op '*esso*': [GB,] gesso [ondergrond schilderen: lijm en hout], cresson [waterkers], dessous [damesondergoed],
moesson, ressort, agressor, assessor [toegevoegd
bestuurslid], dressoir, stressor [stressveroorzakende
factor], accessoir [bnw., toegevoegd],
espresso, processor, professor, accessoire(s),
accessoria [mv.], compressor, vleessoort,
appcessoire [accessoire die gebruikt wordt bij een
bepaalde app op een smartphone], coprocessor, espressobar, espressokop,
oostmoesson [droog], ressorteren,
ressortraad, westmoesson [nat], cressonnette
[culinair: tuinkers], moessonregen,
professoraal, professoraat, foodprocessor, gastprofessor, persprofessor,
ressortleider, ressortparket, vredessoldaat, wordprocessor, autoaccessoire,
espressokoffie, flitsprofessor, haaraccessoire, microprocessor, modeaccessoire,
bestuursressort, espressomachine, professorentoga, ressortraadslid,
turbocompressor, woonaccessoires, bureauaccessoire en espressoapparaat.
3.
Uit VD (selectie): agnèssorelsoep, après-soleil
(aftersun), balletjessoep, bonae fidei possessor:
bezitter te goeder trouw, bras dessus, bras dessous (arm
in arm, zeer vertrouwelijk), businessopportunity, constitutum possessorium
(stilzwijgende bezitsovergang – antoniem: traditio
brevi manu, eigendomsverkrijging van goederen waarvan men reeds houder is),
dualcoreprocessor [twee kernen, onafhankelijk],
ex professo (e.p., beroepshalve),
fitnessoefening, foodprocessor, in confesso (erkend,
tussen twee partijen vaststaand), istesso tempo [muziek],
montessorimethode, pakjessoep, possessoir [het
bezit betreffend], pressostaat (drukregelaar),
[afgekort:] BBQ-accessoires. yoga-accessoires,
damessolo, professorandus (niet-gepromoveerde hoogleraar), quadcoreprocessor
(4 kernen), regius professor (die bekleedt een door Hendrik VIII ingestelde leerstoel),
repressor (zeker eiwit), res accessoria [juridisch: bijzaak], ressource [hulpbron], ressources [mogelijkheden,
capaciteiten], sliertjessoep, stressorexia [vermagering
door stress], suppresso nomine (met
weglating van de naam), weessok (!), e-commerceprofessor, ICT-professor [ook wel: ict], IT-professor [niet: it], Beatlessound en VR-accessoire (virtual reality). Een p.eo. is een professor extraordinarius (buitengewoon
hoogleraar). Een citroentetra kan trouwens zwemmen en vergeet vooral
niet bij het Essostation [Technische Handleiding]
te tanken, want dat was uiteindelijk de aanleiding tot deze uitweiding!
4. Hij heeft een studium immane loquendi: een geweldige
drang om te praten. De katvrouw verschalkte de vleermuisman. Er was één plaats
te kort: Karel kon niet zitten. Schrijf je 'prosopopoeia'
[ee] [persoonsverbeelding]
wel goed? Dju (nondeju, nondedju), die djoeroetoelis
[klerk] en djongos (huisbediende)
mochten dan beiden wel een djimat (talisman, amulet) hebben, maar die verhinderden niet dat moslims hen als dhimmi's [niet-moslims] djizja [protectiegeld]
lieten betalen. Loopt een marchingband harder met marcheerpoeder [cocaïne]? Een op-en-neer komt uit de bouwkunde, recht
op en neer is op de 'gewone' wijze – iets kan dus een recht-op-en-neerkarakter hebben – en een recht op-en-neer is een gewone klare [jenever]; een op-en-neertje [of recht-op-en-neertje] is seks in de
missionarishouding. Overigens kan een baby in een bouncer op en neer bewegen,
kan een liftcabine op en neer gehesen worden en zijn forens/zen op en neer reizende werknemers. Gezocht op
'ki?': ki (kunstmatige inseminatie), kie [echtgenoot], k.i.d. [donor],
KiB (kibibyte), KIB (BE:
kamer van inbeschuldigingstelling, ook: KI!), KIM (NL: Koninklijk Instituut voor de Marine) en KIT (Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam). Met
'ki' nog: ki = internetextensie van Kiribati, ki = kunstmatige intelligentie (AI – artificial intelligence, AI = aviaire influenza, de
klassieke vogelgriep, ook: Amnesty International en de ISO-landcode van
Anguilla – internet: ai, een ai is ook nog een aai = drietenige luiaard)
en ki = kadastraal inkomen (BE). Hebben
jullie ook mattentaarten [van 'mat'; tarte au maton, niet in wdb.]? Ik zoek ook nog
enkele tarte tatins (tartes tatin).
