1125 Dictee woensdag 17 mei 2017 (1): dictee Gedicht Huib Boogert bij 10e en laatste Groot Breskens Dictee √

Dictee - dictees [1125]

Mooie fles Reinwijn bij het 10e en laatste Groot Breskens Dictee, vergezeld van het volgende prachtige gedicht.

Allerbelabberdst (auteur: Huib Boogert)

1. De sheriff van de taal, het orakel uit Breskens,
    het zijn ereaanduidingen voor Rein.
    Ik hoorde ook: de grootvizier van Van Dale,
    hoe blij kan Breskens met hem zijn.

2. Maar ... zijn jaarlijkse taalevenement
    gaat er na tien jaar mee stoppen.
    Triestig voor de spellingfanaten,
    hoe moeten ze dit verkroppen?

3. Het is gebeurd met het jaarlijks treffen,
    het gaat zeker weten niet meer door;
    hoe moeten we dit ooit verwerken?
    Waar leven we nu nog voor?

4. Moeten we nu zelf woorden gaan maken?
    Zoals van Gaal met z'n lepeltje-lepeltje?
    Ik stel voor: met de borsten tegen elkaar
    noemen we voortaan tepeltje-tepeltje.

5. Hallelujahoedje en zeehond laarsjes
    of combattanten met quinoawrap:
    Rein bedacht en schreef  't foutloos,
    dus houd ik maar eerbiedig mijn klep.

6. Allerbelabberdst, kiptandoorimenuutje,
    éminence grise, laissez-passer:
    zomaar een paar 'Breskense' woorden,
    we dragen ze levenslang met ons mee.

7. Bewondering voor de Reinse vondsten
    werd tien jaar lang alom gehoord,
    maar met of zonder Breskens dictee:
    Rein heeft altijd het laatste woord.

 
 

1124 Dictee zaterdag 13 mei 2017 (2): dictee Tiende en laatste Groot Breskens Dictee 2017 √

Dictee - dictees [1124]

Tiende Groot Breskens Dictee (2017)

A = aanvangers (50), L = liefhebbers (70) en S = specialisten (100).

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

Afscheidsdictee in 30 etappes (auteur: Rein Leentfaar)

(A1) Alwin, Noordoostpolder. Zo-even dacht ik: zo nodig zal ik je zo meteen laten weten of zoiets al eerder is voorgekomen in de voormalige Zuiderzee.

(L2) Berend Botje, Zuidlaren. In het Drentse landschap van Drenthe kun je drentenieren. Te midden van de hunebedden krijg je daar vanzelf een zwitser- of drenthelevengevoel.

(S3) Camiel, Leeuwarden. In de provincie van Fryslân boppe moet je zijn voor het aaisykjen. Naast het fierljeppen en het skûtsjesilen komt men daar ook het iepenloftspul tegen. In zo'n historische vertolking gebruikt Grote of Lange Pier (Fries: Grutte Pier) als anti-Hollandertest de zinsnede: bûter [boe-tuhr], brea [brih-juh] en griene [grieh-juh-nuh, g van goal] tsiis [tsie..s], wa't [waat] dat [doht] net [nèht] sizze kin [ih], is [ih] gjin [gjihn, g van goal] oprjuchte [VD] Fries [frie-juhs]. In goed Nederlands: boter, brood en groene kaas, wie dat niet zeggen kan, is geen echte Fries.

(A4) Dorpsschool, Breskens. Zou er stiekem en achter in de klas ook weleens door hen ge-e-maild en ge-sms't worden?

(L5) Een kerkgangster, Kerkdriel. Als Goereese en domineese beluister ik al sinds anno dazumal elke dominica dies de predicatie van mijn verbi divini minister (V.D.M.), die hel en verdoemenis aanzegt aan het plebs en alle andere farizese gemeneriken.

(S6) Filip, Israël. Ik ken hem al lang. Ooit uit een sjtetl bij een nabijgelegen potemkindorp gekomen, vader-Jood, nu in het Beloofde Land Kanaän en felorthodox [VD, fel] regelmatig aan het sjaukelen, zeker geen spekjood, wars van Falasha's en polakken, maar dol op chassieden.

(A7) Groningen, Bob van Dijk. Uit Groningen kennen we de oerklei en een aantal slijkgronden. De Stadjers aldaar komen uit die stad, de inwoners van de Ommelanden niet! Ook worden de inwoners van Groningen wel stoepschijtertjes genoemd.

(L8) Heel fijne middelbare school, Oostburg. Er is heel wat te doen op onze school waar vwo'ers, maar ook vmbo-t-leerlingen zitten naast havo 3- , maar ook havo 4-leerlingen, allen havoërs dus. Het zijn middelbareschoolleerlingen, die allen maar wat graag haagschool houden (spijbelen).

(S9) Irak, Achmed. De fimoselijder kreeg een ge-sms't berichtje van zijn vrouw – volgens intimi een takkewijf – met wtf, – afkorting voor what the fuck – waar ben je? Hij speelde luid luit op zijn oedje en antwoordde: hier, breng dat pakketje met rode zeebrasem mee, wil je, het is dichtgebonden met vijgetouw.

(A10) Jantje, van Leiden. De referee bij deze wedstrijd leidde – dat lijdt geen twijfel – heel goed. Penalty's – zeg maar penanties – moesten de beslissing brengen.

(L11) Karel, Rio de Janeiro. Dat was wat vorig jaar: ik moest de kinderen van de crèche halen, maar omdat ik aan de door mij verafgode Olympische Spelen dacht, raakte ik betrokken bij een crash. Ik miste de judofinale, de modernevijfkampontknoping en alle BMX'ersactiviteiten.

(S12) L, vijftig (tellen). Je kunt vast wel honderd-en-een woorden schrijven zoals dat gebruikelijk is – vergelijk 15 minutes of fame [in cijfers] – in Van Dale. In het acht-tweecafeetje [in letters] [niet meer in wdb.] bezwoer men mij geen zesentwintiger [in letters] te worden of een drie-tien [in letters]. We hielden een diepgaande 10-10-10-analyse [in cijfers]. De landmeter had het over een 3, 4 en 5-steek [in cijfers]. Ook het getal van het Beest, 666 [in cijfers], deed de ronde. In Romeinse cijfers is dat trouwens DCLXVI [voorgelezen als gewoon getal 666]. De koploper leed een 4-2-nederlaag [in cijfers] in de zespuntenwedstrijd [in letters].

(A13) Mohammedanisme, de islam. Het vrijdaggebed vindt in de moskee plaats. De soennieten moeten niets van het sjiisme hebben. De jihadstrijd is een heel gevaarlijke zaak!

(L14) N.N., Rome. Ze hebben me hier de roomse kalender wel ingepeperd: Allerheiligen (1 november), allerkinderendag of
Onnozele-Kinderen (28 december), Onze-Lieve-Vrouwevisitatie (31 mei) en Maria-Geboorte en -Tenhemelopneming (8 september, resp. 15 augustus). De paaskaars van Pasen bij het paasfeest kende ik wel ...

(S15) O, o, die scheikunde toch! Een chemischewapensprogramma maakt je angstig; verder wordt het smullen voor chemici: EDTA is
ethyleendiaminetetra-azijnzuur, de ziegler-nattapolymerisatie ken je wel, voor het galluszuur (trihydroxybenzoëzuur) zal dat ook wel gelden, het solvayprocedé maakt soda uit kalksteen en zout, HDPE is hogedichtheidpolyethyleen, de naam einsteinium is een hommage aan de man van E=mc² (niet in wdb., maar lijkt me aardiger dan bijvoorbeeld de formule CH₃CH(OH)CH₂CHO van aldol) en we besluiten met aqua destillata (sterkwater).

(A16) Privéhobbyist, of all places. Hij petanquet, speelt jeu de boules, is een fervent mens-erger-je-nieter en moet soms een kwalificatiewedstrijd spelen om aan het biljarttoernooi te mogen meedoen.

(L17) De q overslaan? Quod non! Een hondenbaan is meestal geen q.q.-baan. Een hookah is een waterpijp (het Arabisch gebruikt wel q's) en een ziggoerat een tempeltoren (het Akkadisch gebruikt wel q's). Ze droeg haar chicste kleding. De drie kwartielen verdelen een verzameling in vier gelijke delen. Het chemisch element met symbool Uuq wordt ununquadium of flerovium genoemd. Ach, het zijn eigenlijk allemaal maar nutteloze wist-je-datjes.

(S18) Retro: juist niet, maar jongerentaal. Het is supercoewl [koe-wuhl] hoe de jeugd als bff [bie-èhf-èhf] genietend op voetbalkiksen het soms op de heupen heeft, en probeert propz te tonen, trots met nieuwe kleren blitst, cuties achtervolgt en – wazzup – mosht en als player ragequit, als het spel – ligt dat aan de warez? – niet lukt, en op z'n tijd daldeet met als motto een woord uit alinea L29, dat ik natuurlijk (voor betrokkenen) niet verklap.

(A19) Storm. Als deze uit het noordoost ten oosten komt (N.O.t.O.), kan het flink spoken. De schaal van Beaufort geeft dan minstens 8 of 9 aan, en de stormstag- en lijzeilen zijn dan in de scheepvaart allang gestreken.

(L20) Theo loog, dat het een lieve lust was (alles met '*theo*'): een theologoumenon is een zekere theologische uitspraak, de Theo d'Or is een Nederlandse toneelonderscheiding, de rabies theologorum is de razernij der theologen, een pantheon is een tempel gewijd aan alle (Griekse of Romeinse) goden, de MO-theorie wil je niet weten, de
god-is-doodtheologie wordt door de gelovigen bestreden en de
9/11-theorie is mij niet helemaal duidelijk.

(S21) United States of America. In Uncle Sam, daar waait de
stars-and-stripes, daar wordt The Star-Spangled Banner gezongen, daar valt de president – mede gekozen door de dixiecraten uit Dixieland – soms een impeachment ten deel en omvat het
Midden-Westen 9 staten, waaronder niet North en South Carolina. Met zo'n jonge geschiedenis heeft men weinig weet van zaken als 'et tu, Brute' of in een andere versie 'tu quoque, fili mi'.

(A22) Visserij, Breskens. Vanuit Breskens wordt van alles aan de haak geslagen. Denk aan de zouteharingvisserij van de grote kotters, maar ook aan de Kanaalvisserij. Er wordt ook met het schrobnet gevist en het loze vissertje heeft nog gewoon een dobber met een capopen, gemaakt van de schacht van een pauwenveer.

(L23) Wildwesttoneel, schouwburg. Zagen we eerst het proscenium (ook wel: de avant-scène), na optrekken van de gordijnen kwam het floodlight beter tot zijn recht. De liefdesscènes waren niet van de lucht. Bij het tableau de la troupe was ook de protagonist. Het stuk werd uiteindelijk beslecht door een deus ex machina.

(S24) De letter x levert niet zo veel op, maar we hebben toch wat gevonden: extra extra extra large (XXXL), de seksextensie xxx voor porno-URL's, een x-aantal archaïsche woorden, een x-thorax (longfoto), safesexcontact, jagen op een doks (muskuseend) en door de huisarts een gehavende boksersneus laten nakijken.

(A25) De letter y. Met deze i-grec of ypsilon zijn er niet zoveel woorden. Iedereen uit zijn yells (kreten), heeft Y-chromosomen en yahtzeet weleens.

(L26) Ziekenhuis, Zelzate. Daar kom je liever niet voor dit soort kwalen: gillesdelatourettesyndroom (tics, echolalie, coprolalie), stresscardiomyopathie (gebrokenhartsyndroom), de ziekte van Basedow (schildklier), elke B-ziekte, de föhnziekte, problemen met de appendix en de tussen-de-orenziektegevallen.

(S27) 2011, Van Dale. Er is niet zoveel, waar '2011' in voorkomt. Maar cashtrapping – om bitcoins te bemachtigen? – wel en ook de caviapolitie en de Jasmijnrevolutie kwamen we tegen, net als een kojan zout, wat 30 pikol (2011 liter!) is, alsmede de ZSM-aanpak (term van het OM: zo spoedig mogelijk), naast het schmallenbergvirus dat runderen treft, en ten slotte de Occupybeweging en fomo, een verzamelnaam voor o.a. infobesitas.

(A28) 2013, Van Dale. In dit dictee mogen voor de Aanvangers een aantal uit 2013 stammende woorden niet onvermeld blijven: een beatrixkapsel, loomen (dat doe je met gekleurde elastiekjes), de shishapen (elektronische sigaret), socialbesitas (dwangmatig de sociale media gebruiken) en tinderen (daten met behulp van de app Tinder).

(L29) 2012, Van Dale. Voor de Liefhebbers hier een aantal uit 2012 stammende woorden: yolo (jongerentaal voor o.a. uitgaan i.p.v. het huiswerkmaken), de beyoncévlieg (met goudkleurig achterlijf), gangnamstijl (een zekere dansstijl), phablet (tablet waarmee men tevens kan telefoneren), project X-feest en de onesie (huis- of pyjamapak uit één stuk dat alleen hoofd, handen en voeten vrijlaat, soms met een capuchon).

(S30) 2014 e.v. Van Dale. Voor de Specialisten is een aantal woorden van recente datum bijeengegaard: het jaar van het paard (naar: Boeddha), een clickbait (een loklink op internet), de vroegere Letse lats, een wannahave, de MiG's vlogen over, de quokka (een soort kangoeroe), dukkah (daarin dip je brood), aka [ee-kee-ee] (alias) en pas maar op dat je geen smombie wordt ...

 
 

1123 Dictee zaterdag 13 mei 2017 (1): dictee Utrechts Studentendictee 2017 √

Dictee - dictees [1123]

Het vierde Utrechtse Studentendictee 2017

Nepnieuws (auteur: Peter J. van Dijk, met dank aan Edwin Braakhuis)

1. Tegenwoordig ontsiert nepnieuws nieuwsissues. De initieel voor gehoaxte websites gebezigde term belandde bij de reguliere journalistiek, die wordt ingeënt met frauduleuze gedachtespinsels, waarbij sprake is van clickjacking.

2. Nu het dolce far niente van het gedrukte woord fluks terrein verliest aan het jachtig bevingerde scherm, zijn de sociale media het domein par excellence van het gefakete nieuws en verspreidt content van reaguurders zich zienderogen.

3. Naar verluidt kunnen dergelijke bêtises worden ontmaskerd dan wel gecheckt in andere contreien van het world wide web of door cassant te oordelen en zelf een aantal empathische directieven te volgen.

4. Het gebruik van dit nefaste middel door politieke querulanten, al dan niet gespindoctord, volksmenners of anderszins dubieuze charlatans met wie men geen langetermijnrelatie wil, is niet alleen ethisch laakbaar, maar besmoezelt ook het vrije woord.

5. Bij deze gemetamorfoseerde waarheden of dreigtweets is soms sprake van rechts-extremisme, wij-minimalisme of de-islamisering en ontstaat een zwart-witdebat. Dit wij-zij-denken werpt barrières op die als testosteronbommen leiden tot vele crises of zelfs nepamerikanisme, te vergelijken met rodevlagsituaties bij formule 1-races of grand prixs [ook: grands prix].

6. Ontdekkingen zijn doorgaans voor tweeërlei tactiek bruikbaar. Het zo-even als endorfine recipiëren van een Iliasbewerking vindt weldra zijn equivalent in buitenissige laag-bij-de-grondse of miese streken.

7. Het moet anders, aldus de Duitse peinzer Peter Sloterdijk: een hogere discipline is slechts te effectueren binnen een horizon van universele coöperatieve vormen van ascese, wat vraagt om een macrostructuur van wereldwijde immuniseringen.

8. Janboerenfluitjesfilosofie noch transcendentalisme is onze Babeltaalmoraal [Babel is een instituut in Utrecht]: niet scheiden maar mêleren, niet separeren maar liëren; wie meeverandert wendt het andere van de ander aan teneinde convergentie te creëren, s.v.p.
 

1122 Dictee zaterdag 6 mei 2017 (1): dictee Oefendictee mei 2017 (1) √

Dictee - dictees [1122]

Oefendictee mei 2017 (1)

1. Een chaitya [sjahj-tie-jaa] is een heiligdom of stoepa waarin de boeddhistische relikwieën of soetra's [uitspraken Boeddha] werden bewaard. Uit een flûte of coupe drink je sjampie. O ja: en een sneeuwschoen is een raquette; als die uit is kun je aan het racletten slaan. Hij had veel chance [geluk] met zijn sjans [flirt]. Op de dansvloer klonk: changez! Het toetje was charlotte-russe [roomijspudding]. De kartuizers [monniken] stookten chartreuse [likeur, etc.]. Met een gaap zei hij: hoe denkt de chasmologie [leer van het geeuwen] hierover? Uit de chattri [paviljoenachtig Indiaas gebouw] keek hij naar de chattra [bekroning van een stoepa, heiligdom]. Zullen we checkers [soort damspel] spelen? Chemotactisch: betrekking hebbend op chemotaxis [beweging van een organisme door een chemische prikkel]. Een chicard blinkt uit in chicheid: is hij een chiquige (!) chiqueling? Ook van chicha [bedwelmende drank uit gegiste mais] kun je dronken raken. Ga eerst maar even chillaxen [chillen + relaxen]. Een klokkenspel, is dat nou chime of chimes? Met chinoiserie bedoel ik chinezerij [muggenzifterij, haarkloverij]. Een chlamys (mv. chlamydai) is een zekere mantel.

2. Chlamydia is echt wat anders [geslachtsziekte]. Een antimalariamiddel is chloroquine. Een choller of chòler is een bedelaar. Die hele chose [kwestie] is voor mij een chose jugée [afgedane zaak, judicata res]. Als je de gulden snede toepast, pas je de sectio aurea oftewel de sectio divina toe. Stop dat maar in de BEST-tas [boe­ken, elek­tri­sche ap­pa­ra­ten, speel­goed, tex­tiel]. De afkorting van functional magnetic resonance imaging is fMRI. In BE kun je een LEIF-kaart hebben [LevensEinde InformatieForum]. De term pmd staat momenteel voor plastic flessen, metaalverpakkingen, drankkartons. Het beoogde TTIP staat voor Transatlantic Trade and Investment Partnership. Een botica (GB ook: botika) is een SR-apotheek. Een acoustic shock [gevolg onverwacht hard geluid] kan heftig zijn. Fascismeaanhangers brengen de fascistengroet. Setto in su was een zeker Italiaans perspectief. Een chtonische god is een aardgod. Die churriguereske [barok met overdadige versiering] versieringen zijn mooi. Het CIb is het Centrum voor Infectieziektenbestrijding. Cibeben zijn grote, beste rozijnen. Een cic is in BE een crisisinterventiecentrum. Cicutine is coniine [giftige stof uit dollekervel]. Een cichlidenschool [baarsachtigen] kan zwemmen. Hij kwam er slecht af bij de cinéma vérité
[niet-geregisseerde opnames]. Waar spreken ze nog Cités [straattaal mijnstreek]? Nogmaals: CJD is de Creutzfeldt-Jakob disease. Een clamshell is een klaptelefoon.

3. Een klavier is met een claviatuur [toetsenbord] behept. Kennen we de Xhosa niet van die clicksongs? Zij zingt in een closeharmonykoor. De cluniacenzer monniken stammen oorspronkelijk uit Cluny. De titel die in Japan de shogun tegen het einde van de Tokoegawadynastie aannam, was 'taikoen'. Hier wat heen-en-weer- of
over-en-weergepraat: bollepraat, borrelpraat, dollepraat, gekkenpraat, grotemensenpraat, lul- of lullepraat, mallepraat, oudewijvenpraat, zottenpraat, achterafgepraat, cafépraat en zottemanspraat. Ik denk dat ik die allseason [bnw.] jas ga kopen. De asielzoeker was maar wat trots op zijn CNaVT (Certificaat Nederlands als Vreemde Taal). Coalite
[koo-laait] is brandbaar [tussen kolen en cokes in]. Een coach coacht een coachee [koo-tsjie]. Welke kunstenaars zaten er in Cobra [Copenhagen, Brus­sels, Am­ster­dam]? De betaling is c.o.d. (cash on delivery). Een codec gebruik je voor (de)coderen. De codex argenteus is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. Is een stent [in bloedvat] beter dan een coil [spiraaltje dat stolsel vormt]?

4. Je weet het: een CDO is een collateralized debt obligation. De Hoge Colleges van Staat zijn de Staten-Generaal, de Raad van State, de Algemene Rekenkamer en de Kanselarij van de Nederlandse Orden. Vroeger zat ik ooit in een B en W-college. In een cometarium worden de kometen uitgebeeld. Hem werd comiter, sed fortiter [beleefd maar dringend] verzocht, te vertrekken. In de commedia dell'arte [kluchtspel] kom je steevast Harlekijn (Pierrot) en Colombine (Pierrette) tegen. Leg eens uit wat een danaïde is [ronde opening in bodem goot]! VD vindt dat de hell's angels lid zijn van Hells Angels (motorclub, lemma 'chapter'). Ik vind dat een mooie c-print [computerprint als grafische kunstvorm]. Een comtoise is een hangklok (slingerklok) uit de
Franche-Comté. Het muziekstuk werd, zoals het verdiende, con grazia [bevallig] gespeeld. Helaas moest er conservatoir beslag gelegd worden op het conservatoire [conservatorium]. Wat ben je toch een coño [schoft, 3-letterwoord met l..]! Hiephoi! Is een eerlijk mens corvo rarior albo (zeldzamer dan een witte raaf)? Così fan tutte: zo doen ze allen. Hij is de costumenverzamelaar [gewoonte] van Brabant. In de taalwereld heet het SaNT [Sa­men­wer­kings­ver­band Ne­der­lands­tali­ge Ter­mi­no­lo­gie] nu de CoTerm [Com­mis­sie Ter­mi­no­lo­gie - NTU]. Zij baten (baatten) een crêperie [pannenkoekenhuis] en een crèmerie [ijssalon] uit. Cretonnen gordijnen zijn van cretonne ['uh' niet uitspreken] [zeker linnen, katoen] gemaakt. Wanneer was de Grote Crisis [jaren 30 van de 20e eeuw]? In BE weten ze wat een crisette [kleine crisis] is. Je moet dat crosssectoraal [kijkend naar verschillende - economische - sectoren] bekijken. Wat heeft cuckolden [vreemdgaan met toestemming partner] met een cocu [bedrogen man] te maken? [Einde c]

 

 

1121 Dictee dinsdag 25 april 2017 (4): dictee Oefendictee april 2017 (8) √

Dictee - dictees [1121]

Oefendictee april 2017 (8)

1. Met '*ousj*' alleen allerlei kousjes, flousjes [smoesjes] en smousjas(sen) (kaartspel). Met '*oush*': smoushond (griffon), baba ganoush (tapenade N.-Afr.) en rendez-voushuis. hoes(je) etc., kidoesj (sabbatswijding), baboesjka (oud vrouwtje), poesjenel(lentheater), tarboesj (hoge Egyptische fez), matroesjka (poppetje binnen poppetje, etc.), moesjawara (eindeloze beraadslagingen), snoezepoes, katjoesja(raket), poesjenellenkelder, Manoesj(en) (BE: lid van de Sinti), bloesjesdag, Chroesjtsjov en poesje (pousse-café). Met '*oesh*': kroeshaar (vgl. cornrows), warmoeshof, snoeshaan (vgl. rastaquouère) en kardoeshond. De slaoliestijl verwijst naar een reclameplaat voor Delftsche slaolie, als voorbeeld van de Nederlandse jugendstil. Vraagje: wat is de DNA-voorzitter (GB)? De cysteïne (Cys, C) komt uit de chemie, de cytosine uit de genetica (biochemie). In BE kun je je C4 krijgen. De cabernet [kaa-bèhr-nèh] franc dient voor de loire- en de cabernet sauvignon voor de bordeauxwijnen. Een bypass- is een CABG-operatie, coronary artery bypass grafting.

2. Een cabinet [t niet uitspreken] is een kabinet [wel t uitspreken]. Een voorbeeld van een karmijn is de Karmijn de Sonnaville. Met CAM wordt computer-aided manufacturing bedoeld. De caduceus is de staf van Mercurius. Een cairn is een pre-Keltisch gedenkteken. Een cajon
[kaa-chohn] is een handtrommel. Een calamaris is een kalmaar. Bij rampen wordt de cado opengesteld. Taaladvies is het met me eens: je kunt uen en hebt dan geuud [vgl. gefonduud, geuurd; uren = uieren = van koeien: een opgezwollen (dikke) uier, krijgen]. Wist je dat een bobo ook een salonsocialist is [Frans: bourgeois bohémien]? Die éminence grise is een grijzende grijsaard. Wist je dat hij ex-politiekegevangene is (behept met middenjarenzestigslang)? De green is het kortgrasveld rond de hole (putt).

3. De mensheid zoekt nog steeds naar een affirmatie van de gurwitsch- of mitogenetische stralen. Hij zegt geen hach noch wach [niets dus] meer, want dat staat niet meer in VD. Uitspraak met 'aai', maar wel Italiaans en geen Latijn: maestro [meester, leermeester, dirigent] en maestoso [muziek: met waardigheid, plechtig, majestueus]. Bij een camaraderie gaat het om echte kameraden. Cambozola is een kruising van camembert en gorgonzola: een Duitse blauw-witte schimmelkaas van gepasteuriseerde koemelk. Hij klom in de canada. Mat CBD wordt cannabidiol bedoeld. Cannelloni zijn gevuld met een
groente-en-gehaktmengsel. CANS = KANS = RSI = repetitive strain injury. Het canonicaat is de waardigheid van een kanunnik. Ook een vice anglais heeft soms een capote anglaise nodig. Een captcha is een completely automated public Turingtest to tell computers and humans apart. De chronische aspecifieke respiratorische aandoeningen waren cara: nu opgesplitst in COPD (chronic obstructive pulmonary disease) en astma.

4. Rome is de caput mundi. Een capuce is een monnikskap (pij). Hij noemde haar een caractérielle. In Noord-Suriname spreken ze Kalina. De carboxymethylcellulose wordt aangeduid met CMC. Hij weet alles van cardio-thoraxchirurgie. Met ctg bedoelen we cardiotocografie. Een karet is een rubberboom, in 'neêr' vind je ook een caret. Na een paar carmenères volgden de banale carnale lusten. Spreek carrément! Werd de carringtondoctrine maar meer toegepast! Ik ben je cassante kritiek beu. De casselerrib is naar Kassel genoemd. Je kunt Cassiopeia alleen op het noordelijk halfrond zien. Kattenbak is gewoon cat, zo lees ik. Een catchphrase moet catchy zijn. Hij kent de Heidelbergse catechismus vanbuiten. In de islam zou hij een hafiz zijn. Het stond er echt: cave canem! In de muziek is c.b. contrabbasso. Hij volgt het dbso, het deeltijds beroepssecundair onderwijs. Op een cd-single past niet veel. Een cd-rom is een compact disc read-only memory. Sukade heet ook cedraat. Cellysis levert cellysaten op. Die kwestie is en echt centre d'intérêt. Het Tochaars is een centumtaal, geen satemtaal. Ken je het sterrenbeeld Cepheus? CFA-frank-Centraal is de  CFA-frank BEAC. Op motorrijtuigen staat CH voor Confoederatio Helvetica (Zwitser­land).

5. Antwoord op de vraag: DNA = De Nationale Assemblee (Suriname).

 
 

1120 Dictee dinsdag 25 april 2017 (3): dictee Oud Oefendictee 050 √

Dictee - dictees

Dictee 050 (L) Reis door Europa. Liever Turks dan paaps? (Jubileumdictee - oud Oefendictee uit de serie van 856)

1. Ella had een cum gehaald, een cummetje gekregen. Zij was cum laude gepromoveerd tot doctor in de humaniora . U kent dat wel, de pedel, die met zijn 'hora est' aankondigt, dat de promotie afgelopen is. Haar vader, die zo rijk als Croesus was, gelastte haar min of meer om een Europareis te ondernemen tijdens de maidentrip van zijn nieuwe zeiljacht. Achteraf kon ze dan een voyage imaginaire maken, als was ze helemaal niet lijfelijk aanwezig geweest. De trip voerde door alle delen van Europa.

2. Als opwarmertje werd de gondelstad Venetië aangedaan. Voor alle duidelijkheid: niet het Venetië van het Noorden – Amsterdam, Brugge of Giethoorn, ook niet het Venetië van het Oosten – Bangkok, het Friese Venetië – Hindeloopen – of Venezuela, dat klein Venetië betekent. Maar wel de Italiaanse stad van de zecchino, een oude gouden munt, de watertaxi, de Rialto – die beroemde brug –, de eretitel serenissimus, de regatta – een roeiwedstrijd – of het regatta – satijnweefsel –. Allerdoorluchtigst is een epitheton van Venetië: de allerdoorluchtigste republiek Venetië. De stad heet ook bruid der zee, lagunestad, gondelstad of dogestad en heeft een lido. De patriarchale kerk is de basiliek van San Marco. Trouwens, met een bucentaur, een galei, vaart de doge jaarlijks uit om een ring in de zee te werpen teneinde die zee daarmee aan de stad te huwen. Dat gebeurt op Hemelvaartsdag. Façon de Venise is kristalglas. Ella kocht voor vertrek nog gauw een façon-de-venisekaraf, maar kon niet zoals vroeger met dukaten betalen. Wel met euro's. Ze was thuis builloper en kon met geld omgaan.

3. De volgende etappe voerde naar Oostenrijk. Ze had haar dirndljurk tevoorschijn gehaald om zich in Noord- en Oost-Tirol te kunnen meten met de fleur van de autochtone bevolking. Ze had een kleur als een bellefleur, maar kocht eerst een FDC, een fleur de coin, van een authentieke Oostenrijkse schilling. Let overigens op: het was dus geen fdc [spreek uit: èhf-dee-see], een eerstedagenvelop! Haar doel was wat te zien van de Oostenrijkse Alpen. Als een ware Alpentoerist bereikte ze via een Alpenpas het Alpengebied. Ze was overigens doorkneed in het mountainbikemetier. In het alpenlandschap ging ze op zoek naar de alpenheggenmus, het alpenheksenkruid, de alpenherfsttijloos en het edelweiss. Maar ze wilde echt de bergen in. Als een aapje op een stokje of beter een berggeit heeft ze heel wat geklabasterd en heeft ze idem dito veel geheisterd. Het SOS [spreek uit: èhs-oo-èhs] heeft niet hoeven klinken, alles ging goed.

4. De volgende halteplaats lag bij de Bosporus in Turkije, alwaar je gemakkelijk kon geraken met het zeiljacht. Een Turkse provincie heet vilajet en de gouverneur heet vali. Je vindt daar mooie planten zoals de gladde sumak, lid van de pruikenboomfamilie. De rouwkleur in Turkije is violet en de PKK [spreek uit: pee-kaa-kaa] is de Koerdische Arbeiderspartij. Een peshmerga is een lid van een nationalistische Koerdische strijdmacht. Het alevitisme is een liberale moslimstroming in het Midden-Oosten, met name in Turkije en Syrië. Ella heeft nogal wat geleerd: dat een sultana een groot Turks schip is, de spahi's cavaleristen zijn, een softa een leerling van de medresse is, shish kebab een lekker gerecht is, een saz een tokkelinstrument is, een reïs een gezagvoerder is en raki Turkse brandewijn. Haar honger naar kennis was onstilbaar – en zijzelf ontilbaar – dus pakte ze ook nog mee, dat pide een luchtige Turkse broodsoort is, een pendjerelik een deel van een kameeltuig, een odalisk een sluierdanseres, een nargileh een waterpijp, een mimbar (minbar) een kansel, een kolbak een berenmuts, het kismet het noodlot, een kemenche een schootviool, een kelei een oosters tapijt, een francala een Turks stokbrood, een derwisj een bedelmonnik en de Aga Khan ten slotte het hoofd van de nizari's, een richting binnen de sjiitische islam. Met frisse tegenzin moest ze uiteindelijk ook dat land verlaten.

5. Frankrijk was de volgende aanlegplaats. Ze landde in Normandië – het leek D-day wel! – en heeft de republiek grondig verkend. Ella kende de Marseillaise goed, maar ook de Brabançonne, in tegenstelling tot de Belgische gedoodverfde kandidaat-premier Yves Leterme. Het verhaal speelde in 2007. Frankrijk is een wijnland – en een land van zonnebloemen – en maakte deel uit van het Europa van de zes. Wijn komt er zelden meer van de syrah. Ze dansen er de varsovienne, die veel op de polka en de mazurka lijkt. Je hebt er het rambouilletschaap en sommigen hangen het rattachisme aan. Er is veel kunst in barok- en rococostijl. En wat is genoeglijker dan met oudejaar een reveillon aan de Zuid-Franse Rivièra? In de Tour de France en mogelijk ook in de Tour Féminin gebruiken ze doping als een tempelier. Om van het zuipen nog maar te zwijgen. Hoe zou een pointillistisch schilderij van een poilu [spreek uit: pwaa-luu] er trouwens uitzien? In de Midi ging Ella op haar molières samen met een maire op zoek naar mimosa. Dat viel niet mee tijdens de mistral, antoniem van de föhn. Ze vonden een louis d'or, een oude Franse gouden munt. De maire vertelde van de jacquerie (J? – boerenopstand) en dat er nu geen kardinalisten meer waren en trouwens ook geen hugenoten. Ze kwamen wel een kartuizer kat, een kartuizer non en een kartuizermonnik (kartuizer monnik) – nee, niet samen! – tegen. Gaullisme en gauchisme hebben hoogtij gevierd, maar niet tijdens de grand siècle of het ancien régime. Weetgraag als ze was, duurde het verblijf in Frankrijk veel te kort. Er was een tekort aan tijd. Een agrégé had haar nog zo veel kunnen leren. Dat ze er een azertyklavier gebruiken, dat het bagno een slavengevangenis is, dat bauxiet naar Les Baux genoemd is, dat de cabernet geen cahors is, dat het colbertisme een variant van het mercantilisme is, dat francium een chemisch element is en dat de écu een oude Franse daalder is, dit in tegenstelling tot de ecu [spreek uit: ee-kuu], letterwoord uit European Currency Unit, de tot 1 januari 1999 gehanteerde fictieve Europese rekenmunteenheid. Enfin, de tijd drong. Opnieuw naar Italië!

6. Aan de zuidkust kun je gemakkelijk per zeiljacht komen. Ella begon in Palermo en eindigde in Vaticaanstad. Italië is een van de zonnelanden en de Kerkelijke Staat werd indertijd krijgshaftig verdedigd door de zoeaven tegen pogingen tot annexering door Italië. Het trecento is de veertiende eeuw als cultuurtijdperk en stijlperiode. Zo is de settecento dito de achttiende eeuw en seicento de zeventiende eeuw. Tijdens haar verblijf heeft ze zelfs nog voetbal gekeken: AC Milan tegen AS Roma. Altijd weer indrukwekkend, dat catenaccio gelardeerd met geschreeuw en getier van al die tifosi. Het gaat erom de scudetto van de Serie A te winnen. De Rubicon is ze overigens niet overgetrokken. De beroemde spreuk "Alea jacta est" oftewel "De teerling is geworpen" heeft ze er wel van geleerd. Ze had overigens het quattrocento, de vijftiende, eeuw nog gemist en u waarschijnlijk de zestiende eeuw, het cinquecento. Ze is ook nog in Mezzogiorno geweest, het Italië bezuiden Rome. Helemaal beneden op de kaart ligt de laars van Italië, het Apennijns Schiereiland. Een glaasje lambrusco gaat er altijd wel in. Of de gaillarde als dans al in het duecento gedanst werd, is niet bekend bij auteur dezes. Een cremona is een soort van viool, een condottiere een aanvoerder van huursoldaten en een cicerone een wegwijzer. De gang naar Canossa heeft Ella ook nog gemaakt nadat ze op een Amati een valse noot gespeeld had. Het zij haar vergeven.

7. Het was een verademing om na dit sabbatical, sabbat(s)jaar, weer terug te keren in het Hollandse knollenland. Zuring, zeekraal en venkelknol smaakten Ella als vegetariër uit de kunst, verrukkelijk, hemels, goddelijk en ravissant. Maar ook de zuurkool, stamppot, antruwa, alfalfa afkomstig van luzernezaad, artisjokken, asperges, broccoli en dyarpesi belandden niet bij het gft-afval, maar gingen erin als koek. Helemaal fris pakte ze de humaniora weer op. Dat ze boos was op haar vader, die deze reis gelast had, was inmiddels geluwd, want ze besefte dat deze rondreis behoorlijk wat aan haar vorming had bijgedragen. In kort bestek: Ella werd zelfs nog hoogleraar en een vooraanstaand wetenschapper. En last but not least: ze leefde nog lang en gelukkig!

 
 

1119 Dictee dinsdag 25 april 2017 (2): dictee Groot Oudewaters Dictee 2017 √

Dictee - dictees [1119]

Groot Ouderwaters Dictee 2017

Oudewater, stad van harde werkers (auteur: Otto Beaujon)

1. Oudewater, land van Herman de Man. In het verhaal In de gekeerde kanis uit de bundel Jan Allemachtig en andere verhalen schrijft hij: "De mensen leefden er in een strop van dom wantrouwen."

2. In het wassende water [ook eigennaam van boek: Het wassende water] zag Zeger [eigennaam uit boek] de vlotsteiger stijgen, en ook in de stegen steeg het peil pijlsnel. Vissers zochten snel hun heil achter een schilferige pijler. Die beits hecht slecht en de blei bijt trouwens ook slecht, meenden zij.

3. Op haar bed-and-breakfastkamer in het stadslogement typte de blinde dame een cecogram [braillepost] op haar picht [internet: brailletypemachine (typmachine)]. Zij schreef: het ruikt hier naar bier en zweet. De Duitser Oscar [internet: Oskar] Picht heeft de brailleschrijfmachine in 1919 ontwikkeld, maar onder blinden is picht een soortnaam geworden.

4. De touwfabriek, de koekenfabriek en Machinefabriek De Hollandsche IJssel waren de drie industrieën van Oudewater. Tegenwoordig spelt de machinefabriek op haar website IJssel met een Y, vanwege de internationale klanten, maar Hollandse nog zoals voor 1954.

5. De machinefabriek bouwt al bijna 150 jaar baggermolens. Voor de vorm van de snijkoppen heeft de Barnea candida, de witte boormossel, model gestaan. De tanden van de snijkoppen zijn van widia, een gesinterd metaal op basis van wolframcarbide [ook: wolfraam]. Als de technici daar chatten over tjetten [verven, schilderen], dan hebben zij het over antifouling [bescherming scheepshuiden en offshoreconstructies].

6. Op de schoorsteen van de touwfabriek stond ooit een bliksemafleider met een radioactieve stralingsbron. Daarmee werd de omgevingslucht voorgeïoniseerd. Er zat een isotoop van kobalt-60 [C is Engels, symbool in Nederland ook wel Co] in. Vanwege de radiotoxiciteit werd het gebruik in 1960 verboden. Maar pas in de jaren tachtig is de stralingsbron verwijderd. 

NB VD heeft koolstof 14 = ¹⁴C. Daarom zou kobalt 60 correct lijken = ⁶⁰Co. In wetenschappelijke notaties lijkt het mét streepje gebruikelijker.

7. De koekenfabriek won plantaardige olie uit lijnzaad en kopra. Binnenshuis was de fabriek geheel van hout: slagwerk van eikenhout, draagconstructies van grenenhout en keggen van sporkehout. De slagwerken werden aangedreven met één stationaire stoommachine.

8. Het procedé bestond uit het kneuzen van het zaad, dat werd verwarmd om het vet smeuïger te maken, en werd daarna onder een heiblok geslagen. Soja daarentegen wordt met wasbenzine geëxtraheerd in een autoclaaf [verhittingstoestel], ook wel papiniaanse pot genoemd. De benzine wordt daarna verdampt en teruggewonnen. Vanwege het brandgevaar moest alle gereedschap in de sojaoliefabriek van vonkvrij beryllium zijn.

9. Terwijl de Oudewaterse vrouwen uitsluitend handarbeid in de wasserijen verrichtten of als thuiswerkster sigaren rolden uit omblad, dekblad en gemêleerd binnengoed, is zij tegenwoordig parttime officemanager (parttimeofficemanager), kleedt zich bij de beste couturiers en rijdt in gedowntunede replica's van Max' [Verstappen] Red Bull.

10. Behalve aan de cocaïne zit Oudewater blijkens bemonstering van onze excrementen [uitwerpselen, ontlasting] ook rijkelijk aan de GHB, xtc ofwel ecstasy, speed en marihuana, om te ontspannen bij een kopstoot van een pilsje en een Flügel [partydrink, eigennaam], met als ingrediënt guarana-extract waar je geëxalteerd van raakt.