Dictee - dictees [0979]
Oefendictee
november 2016 (5)
1.
Met '*ioom': angioom (vaatgezwel), basalioom (basaalcelcarcinoom), bioom
(biotische – uit levende organismen bestaand – gemeenschap van planten en dieren),
ganglioom (gezwel van zenuwcellen), glioom (gezwel dat uitgaat van het
steunweefsel in het centrale zenuwstelsel, ook wel van het netvlies van het oog),
hemangioom (goedaardig bloedvatgezwel dat voornamelijk in de huid voorkomt),
idioom (o.a. het taaleigen), mesothelioom (kwaadaardige tumor die uitgaat van
het mesothelium van de sereuze vliezen (longvlies, buikvlies)), microbioom =
geheel van microben = micro-organisme, in 't bijzonder benaming voor bacteriën,
gisten en sommige schimmels in een organisme, een populatie e.d. en dans-,
jazz-, rock-, soul- en stripidioom.
2.
Met '*yoom': myoom = (medisch) vleesboom, ook: goedaardig gezwel in de
baarmoederwand = uterusmyoom. Adenoom, carcinoom, dermatoom, fibroom, hematoom,
lipoom, en myoom duiden allemaal een gezwel aan.
3.
Bij de als huis clos voorgestelde toestand met je denken aan de uitspraak:
l'enfer, c'est les Autres (Sartre: de hel, dat zijn de anderen).
4.
Met '*tensie': extensie (o.a. uitbreiding) – ook: domein- en haarextensie,
seksextensie (de extensie xxx in URL's, ter aanduiding van porno- oftewel
sekssites op het internet), tensie (spanning, bloeddruk), hypertensie
(verhoogde bloeddruk), hypotensie (verlaagde bloeddruk), wittejassen- en
zwangerschapshypertensie en intensie (taalkunde, begripsinhoud van een term)
5.
Met '*tentie' (een selectie): antibioticaresistentie, co-existentie,
contactadvertentie, intentie (bedoeling), pre-existentie, tv-, make-up- en
yoghurtadvertentie, miniadvertentie, retentie (o.a. berging overtollig water),
sententie (o.a. vonnis), slaapretentie en seksadvertentie
6.
Met 'dys*' (duidt een ziekelijke functionaliteit aan; een selectie): dysfoor
(neerslachtig), dyslect, dyslecticus en dyslexie,
dysenterie-infectie, dysenterie-epidemie, dys- of kakotheïsme (theologische leer dat God onrechtvaardig
en slecht is) en dyslexieverklaring.
7.
Met 'dis*' (geeft een tegenstelling aan; een selectie): disabelen (dus niet:
enabelen). disacharide (di-, geen dis-), displayachtig,
disco-uiterlijk, Disneyfantasie
en disneyficatie, diseuse à voix, disfunctioneleperceptiesyndroom
(schizofrenie - DPS), dishdasha (Arabisch mannengewaad), disloque (gymnastiek: het
dislokeren), met dissen (disses) dissen (zoals in een dissrap), dissolve
(filmbeeld), distripark en -schip en distyle (van tempels e.d. met twee zuilen voor de gevel).
8.
Hebt u een dirty mind, bent u dirty-minded en overigens een au banquet de la
vie, infortuné convive (rampzalige gast aan de dis van het leven)
9.
Met '*dis' (een selectie): abdis (kloostermoeder), Charybdis (bij Scylla), de
profundis (naam van psalm 130, een van de boetpsalmen), ereptus ab undis (uit
de golven gered), everdis (everdas, hagedis), ex abundantia cordis (formeel:
uit de overvloed des harten), excepties excipiendis (met uitzondering van
hetgeen uitgezonderd moet worden), de maas-. jezus- en gilahagedis, die Hagedis
in den hoge [sterrenbeeld], ictus cordis (medisch: hartpuntstoot), mutatis mutandis (m.m.),
pedis [uh, ih] (van specerijen en gekruide gerechten: heet), positis ponendis
(verondersteld wat verondersteld moet worden), praemissis praemittendis (met
vooropstelling van wat vooropgesteld moet worden), profundis (receptie na een
lijkdienst), quo vadis en sardis (bloedsteen, carneool).
10.
Met '*dys' alleen hendiadys: stijlfiguur waarbij een samengesteld begrip door
twee substantieven wordt aangeduid, waarvan er een de betekenis van adjectief
heeft, bv. 'zand en heide' voor 'zandige heide'.