Dictee - dictees [0940]
Van de ooit door mij samengestelde 856 oefendictees is Jubileumdictee 50 wel de moeite van het herhalen waard ...
Dictee
050 Reis door Europa. Liever Turks dan paaps? (Jubileumdictee)
1.
Ella had een cum gehaald, een cummetje gekregen. Zij was cum laude gepromoveerd
tot doctor in de humaniora. U kent dat wel, de pedel, die met zijn 'hora est'
aankondigt, dat de promotie afgelopen is. Haar vader, die zo rijk als Croesus
was, gelastte haar min of meer om een Europareis te ondernemen tijdens de
maidentrip van zijn nieuwe zeiljacht. Achteraf kon ze dan een voyage imaginaire
maken, als was ze helemaal niet lijfelijk aanwezig geweest. De trip voerde door
alle delen van Europa.
2.
Als opwarmertje werd de gondelstad Venetië aangedaan. Voor alle duidelijkheid:
niet het Venetië van het Noorden – Amsterdam, Brugge of Giethoorn, ook niet het
Venetië van het Oosten – Bangkok, het Friese Venetië – Hindeloopen – of
Venezuela, dat klein Venetië betekent. Maar wel de Italiaanse stad van de
zecchino, een oude gouden munt, de watertaxi, de Rialto – die beroemde brug –,
de eretitel serenissimus, de regatta – een roeiwedstrijd – of het regatta – satijnweefsel
–. Allerdoorluchtigst is een epitheton van Venetië: de allerdoorluchtigste
republiek Venetië. De stad heet ook bruid der zee, lagunestad, gondelstad of
dogestad en heeft een lido. De patriarchale kerk is de basiliek van San Marco.
Trouwens, met een bucentaur, een galei, vaart de doge jaarlijks uit om een ring
in de zee te werpen teneinde die zee daarmee aan de stad te huwen. Dat gebeurt
op Hemelvaartsdag. Façon de Venise is kristalglas. Ella kocht voor vertrek nog
gauw een façon-de-venisekaraf, maar kon niet zoals vroeger met dukaten betalen. Wel met
euro's. Ze was thuis builloper en kon met geld omgaan.
3.
De volgende etappe voerde naar Oostenrijk. Ze had haar dirndljurk tevoorschijn
gehaald om zich in Noord- en Oost-Tirol te kunnen meten met de fleur van de
autochtone bevolking. Ze had een kleur als een bellefleur, maar kocht eerst een
FDC, een fleur de coin, van een authentieke Oostenrijkse schilling. Let
overigens op: het was dus geen fdc [spreek uit:
èhf-dee-see], een eerstedagenvelop! Haar doel was wat te zien van de
Oostenrijkse Alpen. Als een ware Alpentoerist bereikte ze via een Alpenpas het
Alpengebied. Ze was overigens doorkneed in het mountainbikemetier. In het
alpenlandschap ging ze op zoek naar de alpenheggenmus, het alpenheksenkruid, de
alpenherfsttijloos en het edelweiss. Maar ze wilde echt de bergen in. Als een
aapje op een stokje of beter een berggeit heeft ze heel wat geklabasterd en
heeft ze idem dito veel geheisterd. Het SOS [spreek
uit: èhs-oo-èhs] heeft niet hoeven klinken, alles ging goed.
4.
De volgende halteplaats lag bij de Bosporus in Turkije, alwaar je gemakkelijk
kon geraken met het zeiljacht. Een Turkse provincie heet vilajet en de
gouverneur heet de vali. Je vindt daar mooie planten zoals de gladde sumak, lid
van de pruikenboomfamilie. De rouwkleur in Turkije is violet en de PKK [spreek uit: pee-kaa-kaa] is de Koerdische Arbeiderspartij. Een peshmerga is een lid
van een nationalistische Koerdische strijdmacht. Het alevitisme is een liberale
moslimstroming in het Midden-Oosten, met name in Turkije en Syrië. Ella heeft
nogal wat geleerd: dat een sultana een groot Turks schip is, de spahi's
cavaleristen zijn, een softa een leerling van de medresse is, shish kebab een
lekker gerecht is, een saz een tokkelinstrument is, een reïs een gezagvoerder
is en raki Turkse brandewijn. Haar honger
naar kennis was onstilbaar – en zijzelf ontilbaar – dus pakte ze ook nog mee,
dat pide een luchtige Turkse broodsoort is, een pendjerelik een deel van een
kameeltuig, een odalisk een sluierdanseres, een nargileh een waterpijp, een
mimbar (minbar) een kansel, een kolbak een
berenmuts, het kismet het noodlot, een kemenche een schootviool, een kelei een
oosters tapijt, een francala een Turks stokbrood, een derwisj een bedelmonnik
en de Aga Khan ten slotte het hoofd van de nizari's, een richting binnen de
sjiitische islam. Met frisse tegenzin moest ze uiteindelijk ook dat land
verlaten.
5.
Frankrijk was de volgende aanlegplaats. Ze landde in Normandië – het leek D-day
wel! – en heeft de republiek grondig verkend. Ella kende de Marseillaise goed,
maar ook de Brabançonne, in tegenstelling tot de Belgische gedoodverfde kandidaat-premier Yves Leterme. Het verhaal speelde in 2007. Frankrijk is een
wijnland – en een land van zonnebloemen – en maakte deel uit van het Europa van
de zes. Wijn komt er zelden meer van de syrah. Ze dansen er de varsovienne, die
veel op de polka en de mazurka lijkt. Je hebt er het rambouilletschaap en
sommigen hangen het rattachisme aan. Er is veel kunst in barok- en rococostijl.
En wat is genoeglijker dan met oudejaar een reveillon aan de Zuid-Franse
Rivièra? In de Tour de France en mogelijk ook in de Tour Féminin gebruiken ze
doping als een tempelier. Om van het zuipen nog maar te zwijgen. Hoe zou een
pointillistisch schilderij van een poilu [spreek
uit: pwaa-luu] er trouwens uitzien? In de Midi ging Ella op haar
molières samen met een maire op zoek naar mimosa. Dat viel niet mee tijdens de
mistral, antoniem van de föhn. Ze vonden een louis d'or, een oude Franse gouden
munt. De maire vertelde over de Jacquerie van 1853 (wel: een jacquerie – een boerenopstand) en dat er nu geen kardinalisten
meer waren en trouwens ook geen hugenoten. Ze kwamen wel een kartuizer kat, een
kartuizer non en een kartuizermonnik (kartuizer monnik) – nee,
niet samen! – tegen. Gaullisme en gauchisme hebben hoogtij gevierd, maar niet
tijdens de grand siècle of het ancien régime. Weetgraag als ze was, duurde het
verblijf in Frankrijk veel te kort. Er was een tekort aan tijd. Een agrégé had
haar nog zo veel kunnen leren. Dat ze er een azertyklavier gebruiken, dat het
bagno een slavengevangenis is, dat bauxiet naar Les Baux genoemd is, dat de
cabernet geen cahors is, dat het colbertisme een variant van het mercantilisme
is, dat francium een chemisch element [87, Fr] is en dat de écu een oude Franse daalder
is, dit in tegenstelling tot de ecu [spreek uit:
ee-kuu], letterwoord uit European Currency Unit, de tot 1 januari 1999
gehanteerde fictieve Europese rekenmunteenheid. Enfin, de tijd drong. Opnieuw
naar Italië!
6.
Aan de zuidkust kun je gemakkelijk per zeiljacht komen. Ella begon in Palermo
en eindigde in Vaticaanstad. Italië is een van de zonnelanden en de Kerkelijke
Staat werd indertijd krijgshaftig verdedigd door de zoeaven tegen pogingen tot
annexering door Italië. Het trecento is de veertiende eeuw als cultuurtijdperk
en stijlperiode. Zo is de settecento dito de achttiende eeuw en seicento de
zeventiende eeuw. Tijdens haar verblijf heeft ze zelfs nog voetbal gekeken: AC
Milan tegen AS Roma. Altijd weer indrukwekkend, dat catenaccio gelardeerd met
geschreeuw en getier van al die tifosi. Het gaat erom de scudetto van de Serie
A te winnen. De Rubicon is ze overigens niet overgetrokken. De beroemde spreuk
"Alea jacta est" oftewel "De teerling is geworpen" heeft ze
er wel van geleerd. Ze had overigens het quattrocento, de vijftiende, eeuw nog
gemist en u waarschijnlijk de zestiende eeuw, het cinquecento. Ze is ook nog in
de Mezzogiorno geweest, het Italië bezuiden Rome. Helemaal beneden op de kaart
ligt de laars van Italië, het Apennijns Schiereiland. Een glaasje lambrusco
gaat er altijd wel in. Of de gaillarde als dans al in het duecento gedanst
werd, is niet bekend bij auteur dezes. Een cremona is een soort van viool, een
condottiere een aanvoerder van huursoldaten en een cicerone een wegwijzer. De
gang naar Canossa heeft Ella ook nog gemaakt nadat ze op een Amati een valse
noot gespeeld had. Het zij haar vergeven.
7.
Het was een verademing om na dit sabbatical, sabbat(s)jaar,
weer terug te keren in het Hollandse knollenland. Zuring, zeekraal en
venkelknol smaakten Ella als vegetariër uit de kunst, verrukkelijk, hemels,
goddelijk en ravissant. Maar ook de zuurkool, stamppot, antruwa, alfalfa
afkomstig van luzernezaad, artisjokken, asperges, broccoli en dyarpesi
belandden niet bij het gft-afval, maar gingen erin als koek. Helemaal fris
pakte ze de humaniora weer op. Dat ze boos was op haar vader, die deze reis
gelast had, was inmiddels geluwd, want ze besefte dat deze rondreis behoorlijk
wat aan haar vorming had bijgedragen. In kort bestek: Ella werd zelfs nog
hoogleraar en een vooraanstaand wetenschapper. En last but not least: ze leefde
nog lang en gelukkig!
