NB Invulformulier dictee op aanvraag verkrijgbaar!
Dictee Specialisten Breskens 2016
Doemetoch, al voor dictee nonies in Bresjes, Gino? (Auteur: Rein Leentfaar)
1. De invite ontvingen jullie via je POP-server. Als continue e-mailchecker die mij niet gedelist had, heeft zij haar jawoord op de dictee-uitnodiging ook ge-bcc'd naar haar fiancé – met ballen, die erop reageerde met een frownie: krijgen we dan een e-ticket teruggemaild?
2. Willen jullie mij allereerst biecht horen? Ik wil een belijdenis doen: cet aveu dépouillé d'artifice moet u niet al te ad litteram nemen, maar ik vertoonde monachale neigingen: ik zag mezelf als ruig behaarde monnik in het dominicaner klooster van Monnickendam onder abbatiale voogdij.
3. Het liep anders. Ik kwam uit ergens tussen enerzijds vrijzinnig protestantisme – ook daarbij vind je zoïlussen – en anderzijds gekrookterieters met hun hel-en-verdoemenispredicaties over zondebesef. Deze laatsten waarschuwden mij: een kerkgebouw van de doopsgezinden heet vermaning, maar ook voor de Gehoefde, de Boze en Kille Kobus.
4. Af en toe krijg ik de geest. Zo zong ik mee in een geestenrei, kwam de Geest des Heren over mij, maakte ik kennis met een in de dampkring levend sylfenwezen à la Oberon, deed ik in India ayurvedakennis op, ben ik nog geheel compos mentis en lijd ik dus niet aan distractie, vereerde ik in Suriname een yorka, ontmoette ik een djinn tussen hemel en aarde en is mijn vis animae ongebroken.
5. Ik lees graag. Denk aan dick- en chicklit, maar ook aan samizdatboeken, en niet te vergeten schund. De Literatuur (GB ook: tt) met een grote L verslindt mijn andere ik. Laatst deed ik nog mee aan een cadavre exquis en arthuristiek en scandinavistiek zijn mijn grote liefdes, net als de frisianistiek.
6. Ik reis graag, laatstelijk naar takitakiland. Ik hoorde de siksiyuru's (cicades) krekelen, men offreerde mij een liter bier uit een dyogo, ik hoorde creools-Surinaamse zang en ik zag een poging tot omkoping van een obiaman (medicijnman in het wintigeloof) met tyuku's (steekpenningen). Men vertelde mij over de sergeantencoup van de latere boutisten. Tijdens het voeteren in Paramaribo leerde men mij hoe je woorden als 'madrie' en 'fietjebal' daar schrijft.
7. Ik zing graag. Van huis uit ben ik bas-bariton, niet te verwarren met de buffobas. In een solfeggioklasje leerde ik het ut, re, mi en hoe je met begeleiding van de orgelregisters bourdon en quintadeen iets moois kon laten horen. Aan zing- en scatzang heb ik me nooit gewaagd, noch aan sirenenzang – u weet wel: domicilieerden die niet bij Scylla en Charybdis?
8. Sporten doe ik ook graag. Het korfbal-abc ken ik natuurlijk op mijn duimpje. Croquet en cricket speel ik graag en het jeu de boules versmaad ik niet. Bij het golfen heb ik een vaste caddie: die wilde pas de dead ball oprapen! Godzijdank heb ik nog nooit gewhift. Ooit sloeg ik met een wedge het wedgwood aan gruzelementen. Na elke hole ga je naar de volgende teepeg.
9. Maar bovenal ben ik wetenschapper. Daar weet ik heel veel van af: uit de scheikunde ken ik aceetaldehydeverbindingen, uit de fysica de geisslerse buis, uit de metaalkunde de brinellhardheidsgraad, uit de elektrotechniek de megohm, uit de plantkunde de myriofyllische planten, uit de taalkunde de svarabhaktivocaal, uit de ruimtevaart de esanaut, uit de medische hoek de stegomyia (gelekoortsverwekker) en bij de stoffen het coir (kokosvezels).
10. O ja, het gaat over dictees en het mocht niet te gemakkelijk zijn! Welke taaltuiniersimport heeft het meeste indruk op mij gemaakt, zo vroeg men mij. Hier mijn top tien: 1) chaebol (Zuid-Koreaans industrieel conglomeraat), 2) giaur (Turks: scheldnaam niet-moslim), 3) löyly (Fins: opgieting), 4) conchiglie (Italiaans: schelpjespasta), 5) zoögloea (Byzantijns-Grieks: bacteriënklontering), 6) worcestershiresaus (Engels: zekere saus), 7) brougham (Engels: vierwielig gesloten rijtuig met één paard), 8) ghee (Hindi: geklaarde boter), 9) gaultheria (modern Latijn: bergthee) en 10) decher (Latijn: 10 stuks huiden of vellen).
Toelichting Dictee Specialisten
1) invite [uitspraak: inviet] = uitnodiging.
2)
POP-server = postkantoor voor e-mailberichten (post office protocol).
3)
werkwoord delisten [ie] = van een lijst afhalen, bijv. met
internetvrienden, ik delist, jij delistte, hij heeft gedelist.
4)
bcc'en van blind carbon copy: iemand krijgt een kopie van een mail, terwijl dat
voor de ontvangers niet zichtbaar is. Ik bcc, jij bcc't, zij bcc'de, hij heeft
ge-bcc'd.
5)
fiancé – met ballen – en dus een man; vrouw: zou fiancee zijn.
6)
frownie = emoticon met een somber gezichtje: (:-( .
7)
cet aveu dépouillé d'artifice = die van alle gekunsteldheid ontdane bekentenis.
8)
ad litteram = naar de letter, letterlijk.
9)
monachale = de monniken, het kloosterleven betreffend.
9a) Monnickendam: staat in VD onder lemma grasgrond
10) abbatiale [aa-sjaa of aa-tsjaa] = met betrekking tot abt, abdis, abdij.
10) abbatiale [aa-sjaa of aa-tsjaa] = met betrekking tot abt, abdis, abdij.
11)
een zoïlus = een kleingeestig criticus, een vitter.
12)
een gekrookterieter is een aanhanger van 'het gekrookte riet', de uiterste
rechterzijde van de Gereformeerde Bond in de (voormalige) Nederlandse Hervormde
Kerk.
13)
de Gehoefde = Satan en de Boze = de duivel, Kille Kobus = de dood.
14)
geestenrei – rei = koor: (gemeen:) geen rij, ik zong immers!
15)
sylfe = een luchtgeest, zoals bv. Oberon, en heeft alleen een meervoud met -en.
16)
ayurveda [oe] = traditionele Indiase gezondheidsleer.
17)
compos mentis = geheel bij zijn verstand.
18)
distractie = afwezigheid van de geest, verstrooidheid.
19)
yorka = geest (Suriname).
20)
djinn = goede of boze geest, tussen engelen en mensen.
21)
vis animae = geestkracht, zielskracht.
22)
dicklit = lectuur voor vlotte jonge mannen, chicklit voor dito vrouwen.
23)
samizdat = geheel van clandestiene uitgeverijen in de vroegere Oostbloklanden.
24)
schund = minderwaardige literatuur, prikkellectuur.
25)
cadavre exquis = tekst(spel) waarbij de deelnemers (ongezien van elkaar) steeds
een woord toevoegen.
26)
arthuristiek = studie van de Arthurromans, scandinavistiek van Scandinavische
talen en literatuur en frisianistiek van de Friese taal en cultuur.
27)
takitaki = Sranantongo, de taal van Suriname.
28)
dyogo (Sur.) = literfles voor of met bier.
29)
boutisten = aanhangers van Desi Bouterse.
30)
voeteren = (Sur.) te voet gaan, lopen!
31)
madrie = moeder en fietjebal = tafelvoetbal (Surinaams).
32)
een buffobas of bas-buffo [oe] speelt komische rollen.
33)
solfeggio = solfège = zangoefening op notennamen (do = ut, re, mi).
34)
bourdon en quintadeen zijn orgelregisters.
35)
scatten [è], scatzang: improviserend lettergrepen zingen, zoals 'heybaberiebah'.
36)
sirenenzang: sirenegeloei (sirenes en sirenen), maar sirenenzang (deze sirene
heeft alleen een meervoud op -en en lokte voorbijvarenden om ze te doden).
37)
een caddie draagt de golfstokken voor een golfer.
38)
een dead ball (golf) ligt vlak bij de hole.
39)
whiffen (golf) is een bal compleet misslaan. Ik whif, jij whifte, zij hebben
gewhift.
40)
een wedge = een zekere golfstok (club), wedgwood = zeker porselein.
41)
teepeg = (golf) pennetje op de afslagplaats om de bal op te leggen.
42)
megohm = een miljoen ohm (eenheid van elektrische weerstand).
43)
myriofyllisch = met duizenden bladeren.
44)
de svarabhaktivocaal = de toonloze e in 'melluk'.
45)
een esanaut = een ruimtevaarder: ESA = European Space Agency.
46)
de stegomyia = een steekmug die de gele koorts overbrengt.
47)
coir (zie dictee), uitspraak: koh-jer.
48)
chaebol (zie dictee), uitspraak: dzjè-bel.
49)
giaur (zie dictee), uitspraak: gaa-voer
50)
löyly (zie dictee), uitspraak: leu-lie.
51) conchiglie
(zie dictee), uitspraak: kon-kie-lie-jee.
52)
zoögloea (zie dictee), uitspraak: zoo-woo-gloi-jaa.
53)
worcestershiresaus (zie dictee), uitspraak: woester-sjer-saus.
54)
brougham (zie dictee), uitspraak: broo-wem.
55)
ghee (zie dictee), uitspraak: gie met de g van goal.
56)
decher (zie dictee), uitspraak: dee-cher.
