0820 Dictee dinsdag 08 dec 2015 (1): dictee Column Diversen √

Dictee - dictees [0820]

Column Diversen

1. Niet. Dit woord heeft meerdere betekenissen: 1) znw.: metalen pennetje om bladen bijeen te houden, 2) vnw.: om niet = gratis, te geef, 3) bijw. tegenover wel: ik voel me niet goed, 4) znw.: uit het niet tevoorschijn komen en 5) znw.: een loterij zonder nieten. Zoeken op '*niet' geeft 125 treffers [situatie 2015]. Ik vis daaruit alleen de woorden die met de ontkenning 'niet' te maken hebben: a) aartsdeugniet(en), onverbeterlijke schelm, b) ammenooitniet, nooit van z'n leven, c) deugeniet (BE) of deugniet, d) doeniet (luiaard), e) draadniet (nietje van metaal), f) durfniet, lafaard, g) een-om-niet of aas-blank, dominosteen met 0 en 1 ogen, h) ik-weet-niet-hoe, ik-weet-niet-waar,
ik-weet-niet-wat, ik-weet-niet-wie, i) ik-weet-niet-hoelang,
ik-weet-niet-hoe-vaak, ik-weet-niet-hoeveel, j) kruidje-roer-mij-niet (meervoud: kruidjes-roer-mij-niet of kruidje-roer-mij-nieten) - ook 'me', k) luchthart-treurniet = luchthart, iemand die altijd zorgeloos, opgeruimd, vrolijk is, l) mens-erger-je-niet, gezelschapsspel, m) moeras-vergeet-me-niet - ook 'mij', n) een net-nietongeluk, een
bijna-ongeluk, o) aardig: een rondniet is een cirkelvormige niet, p) treurniet = luchthart (zie eerder), q) een vergeet-mij-niet ('me' mag ook) en r) een weetniet (vergelijk: nitwit!) is een domoor.

2. Point. Een zomaar gekozen woord. Ik zoek alleen bij de trefwoorden naar '*point*': dat levert zeker al genoeg stof op. Ik geef alleen door waar iets interessants mee lijkt te zijn: 1) à brûle-pourpoint = op de man af, 2) à point = (van vlees) zo gebakken dat het binnenin nog rood is, 3) Checkpoint Charlie = grensplaats in Berlijn waar men van Oost- naar West-Berlijn kon gaan (algemeen: checkpoint), 4) millepoints = stippeltjesgoed, 5) nearest point of relief = (bij golf) punt waar een speler zijn bal zonder straf mag droppen bij belemmering door een vast obstakel, 6) point-and-shootcamera = eenvoudig, automatisch fototoestel waarmee de gebruiker alleen maar hoeft te richten en af te drukken, 7) pointe = betekenis van een woordspeling (de clou, ook: frappe), 8) point of no return = (figuurlijk) de fase of het stadium in een proces of onderneming waarin terugkeer onmogelijk is en men wel door moet gaan, 9) presentatie waarbij men gebruikmaakt van het computerprogramma PowerPoint, 10) to the point = ter zake, de spijker op de kop slaand en 11) unique sellingpoint = eigenschap waardoor een te verkopen product of dienst zich van alle andere onderscheidt (afkorting: USP).

3. We kijken ook nog even in de voorbeeldzinnen en binnen artikelen: a) op match- of setpoint staan, b) embonpoint = corpulentie die nog niet de omvang van zwaarlijvigheid heeft (gezetheid, welgedaanheid), c) imp = (bij bridge) international match point, d) point-to-pointrace = wedren op een rechte baan, e) op zijn ponteneur staan = ergens een prestigekwestie van maken (point d'honneur) en f) rond-point = rotonde.
 

0819 Dictee maandag 07 dec 2015 (1): dictee Column Het liedje van verlangen √

Dictee - dictees [0819]

Het liedje van verlangen (column)

1. De uitdrukking 'het liedje van verlangen zingen' betekent volgens Van Dale: trachten uitstel te krijgen, de zaak op de lange baan te schuiven (m.n. gezegd wanneer kinderen nog niet naar bed willen). De betekenis komt dus dicht bij langer maken, verlengen.

2. Ik kwam op 'verlangen' vanwege een cryptogram. Daar was de omschrijving (4 letters) 'verlangen om naam te maken'. Ik had 'r?e?'. En dan is VD net zo handig als de puzzelsite op internet. Ik typte 'verlangen' en dat komt 160 keer voor 'binnen artikelen'. De beginletter van de vier kennend, was 'roem' toen in het lijstje van de 160 woorden snel gevonden. Nu ik toch bezig was, ga ik die 160 woorden meteen maar even door.

3. Ik vermeld alleen de wat onbekendere woorden en woordgroepen (honger, hunkering, begeerte, wens, trek, eis, aspiratie en dorst, dat geloven we wel): 1) azen = verlangen naar, 2) behaagzucht = verlangen tot behagen, koketterie, 3) berouw = verlangen naar beterschap (wroeging), 4) branden van verlangen, 5) call of the wild = romantisch verlangen om de vertrouwde omgeving te verlaten en elders, in de ongerepte wildernis, een nieuw bestaan op te bouwen, 6) craving = onbeheersbaar verlangen naar verslavende middelen (bij een drugs- of alcoholverslaving), 7) die blaue Blume = symbool van het romantisch verlangen, 8) het Elysisch [Elysium = paradijselijk land] verlangen = het verlangen naar paradijselijke gelukzaligheid, 9) feedingfrenzy = onverzadigbaar verlangen, m.n. naar nieuws en 10) fernweh = weemoedig verlangen naar verre, onbekende landen.

4. Verder: 11) genderdysforie = onvrede met de eigen sekse, 12) heimwee (nostalgie), 13) le goût de la perfection qui stérilise = het onvruchtbaar makende verlangen naar volmaaktheid, 14) likkebaarden = watertandend verlangen, 15) nostalgie = verlangen vol heimwee, 16) nostalgie de la boue [modder] = verlangen van de geciviliseerde mens om zich af en toe aan de laagste uitspattingen over te geven, 17) opwindingsstoornis = stoornis in de seksuele opwinding, m.n. verminderd verlangen naar seks, 18) reikhalzen = vurig verlangen, 19) ringxiety = verschijnsel dat mensen zich inbeelden te worden gebeld terwijl dat in werkelijkheid niet zo is, met als gevolg een gevoel van teleurstelling en 20) saturday night fever = koortsachtig verlangen om in de weekends te gaan swingen in de disco.

5. Ten slotte: 21) saudade = melancholisch verlangen in de fado, 22) vrouwenlied = middeleeuws lied waarin een vrouw haar gevoelens van liefde, heimwee en verdriet en haar verlangen naar haar vriend bezingt, 23) watertanden, 24) zogziek = van kinderen die gespeend worden: ziek van het sterke verlangen naar de moederborst en 25) iemand aan zijn woord houden = verlangen dat hij doet wat hij beloofd heeft.
 

0818 Dictee donderdag 04 dec 2015 (1): dictee Groot Design Dictee Gent 2015 √

Dictee - dictees [0818]

Groot Design Dictee Gent 2015 (auteur: Rein Leentfaar)

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

Dicteedesign voor een designdictee, maar niet in suske-en-wisketaal

1. De adjunct-directrice van het Design museum Gent vroeg me ter gelegenheid van de Nacht van het Museum een dictee te schrijven over de Design Derby BE/NL 1815-2015 in het kader van de twee centennia, beginnend met koning Willem I, van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Het lijkt wel een voetbalinterland tussen de Rode Duivels en Oranje. Het is echter een competitie tussen de beste design-Nederlanders en -Belgen. Het Gentse museum werkt samen met Museum Boijmans Van Beuningen uit Rotterdam. Ik kreeg na een rondleiding in het museum uit Gent een olipodriga aan boeken, posters, folders en adversaria mee naar huis.

2. De tentoonstelling voert van neostijlen naar de tijd van de art nouveau, de art-decoperiode en via het postmodernisme naar het heden. Het dagdagelijkse leven heeft in elke periode zijn eigen zeitgeist. Als de stijgsnelheidscurve van het bbp met veel accretie verloopt, zal de levensstijl zich daaraan accommoderen

3. Thema 1: een huis vol spullen. In elk middenklassengezin hadden ze wel een sla-emmer naast andere felbegeerde artikelen als door gildebroeders geproduceerde smyrnatapijten. België was geïndustrialiseerd en in Nederland heerste beslist geen allesoverheersende, vervelende jansaliegeest. Het waren de schrijnwerkers die de Louis XVI-meubelen repareerden.

4. Thema 2: welgevormd, dus goed gemaakt en bestverkocht. Het naoorlogse België ontwikkelde zich razendsnel. Enkele pioniers grondvestten toen 'het design'. Er kwam aandacht voor
etalage-inrichting, een apart metier, naast bijvoorbeeld modeontwerp. Ook andere designideeën breidden zich als een olievlek uit.

5. Thema 3: kunstnijverheidskoning Willem I. Hij stimuleerde kunst naar hartenlust. 's Konings dochter huwde in 1830. Zij kreeg een huwelijksservies cadeau. In Paleis Noordeinde had hij zitmeubels in empirestijl van donker gevlamd mahoniehout. De gietijzeren kachels waren van vuurverguld messing. Bij dit thema werd ook het aartsbisdom Mechelen-Brussel genoemd. De koning heeft verder nog een koningssloep als staatsievaartuig laten ontwerpen.

[Deel voor de specialisten, maar iedereen mag meedoen!]

6. Ook de dicteeauteur, een animal scribax, kiest zijn top drie:

1. dos-à-dosstoelen: excellent exegetisch geëxpliqueerd zijn dat
rug-tegen-rug- of rug-aan-rugstoelen;

2. het NS-logo: een musée imaginaire leverde de roots voor die einstein die sinds anno dazumal haud passibus aequis door een falanx van moutons de Panurge als newagediscipelen achternagezeten werd, en dit no-nonsensedesign creëerde voor dit semioverheidsbedrijf;

3. het plasticontwerptijdperk met de tupperwareparty's vanaf de
vroegtwintigste-eeuwse era.

Word maar niet moedeloos: deze helletocht is nu voorbij! Op naar de volgende twee eeuwen!
 

0817 Dictee woensdag 03 dec 2015 (1): dictee Groot UT-dictee 2015 √

Dictee - dictees [0817]

Groot UT-dictee 2 december 2015

Digitalisering (auteur: Paul de Kuyper)

1. Legio futurologen hebben korte- en langetermijnvisies geschreven met kilometerslang pseudowetenschappelijk gewauwel en zettabytes [10^21] aan data-analyses over de digitalisering van het eenentwintigste-eeuwse (21e, 21ste) onderwijs.

2. Het leitmotiv (leidmotief) in veel van deze uitweidingen is dat docenten – van pabostudenten tot adjunct-hoogleraren – in sneltreinvaart moeten worden klaargestoomd voor het onderwijs anno 2032 (tweeduizend tweeëndertig), maar de vraag is of zij zich de benodigde ICT-vaardigheden [GB ook wel: ict] zo een-twee-drie kunnen eigen maken.

3. Digitalisering betekent overigens geenszins dat aspirant-docenten geboren whizzkids moeten zijn, maar als je op een iPadschool (ipadschool) [vgl. iPodduim - GB ook: ipodduim] solliciteert, is het handig als je weet hoe je van links naar rechts en vice versa door de tabbladen van een digibord swipet ['vegen' met de vinger over het scherm - swypen = letters typen] of hoe je een gepersonifieerde schermafbeelding fotoshopt.

4. Een emeritus hoogleraar hoeft echt niet consciëntieus de socialemediaprofielen van zijn technischegeneeskundestudenten uit te kunnen pluizen, maar enige ervaring met de plagiaatscanner is nooit weg als je wilt nagaan of ze hun essays over auto-immuunziekten bij twee-eiige tweelingen hebben gecopy-pastet van een wikipagina.

5. Het tegenovergestelde geldt overigens evengoed: al weet je in no time een whatsappje (WhatsAppje) naar je Sri Lankaanse adoptiezusje te swypen [vinger over toetsenbord van letter naar letter zonder het beeldscherm te verlaten] en leg je vlot het verschil uit tussen smileys en emoji's, dat betekent nog niet dat je de didactische competenties bezit om onlineoefeningen (ook: online oefeningen) te ontwikkelen voor hbo'ers of academici in spe.

6. Het onderwijs heeft niets aan übernerds die moeiteloos de
IP-adressen reciteren van de pc'tjes van UT-studieverenigingen als Alembic en Paradoks, noch aan pochhanzen die marketingpraatjes verkopen over zogenaamd gesofisticeerde [gesofistikeerde is fout: andere uitspraak]. lesmethoden die onmiddellijk na ingebruikname bij het vullis kunnen.

7. In alle digitaliseringswoede wordt namelijk de kracht van
een-op-eencontact [ook: 1-op-1-contact] weleens vergeten: een toets face to face evalueren is vele malen effectiever dan een lijstje antwoorden op een elektronische leeromgeving of een automatisch gegenereerde e-mail met een cijfer.

8. Daarom roep ik naar al die deskundologen met hun fata morgana's over prospectief onderwijs en naar alle yuppen en yetties van hippe start-ups die zeggen innovatieve onderwijsapps te ontwikkelen: [zonder aanhalingstekens geen hoofdletter!] denk in mensen, niet in avatars.
 

0816 Dictee dinsdag 01 dec 2015 (1): dictee Column Onderwijs √

Dictee - dictees [0816]

Onderwijs

1. Onderwijs is een groot goed (en zelfs een bron van aanhoudende zorg van de regering)! Vooraf moet gemeld worden dat alle onderwijstypen (gymnasium, lts, hbs en leao) met een kleine letter geschreven worden. Ook is het nuttig vooraf te wijzen op het verschil tussen initiaalwoorden – met de letters, initialen, uitgesproken – als vwo [uitspraak: vee-wee-oo], wat leidt tot vwo'er en vwo-leerling – net als pc, pc'loos en pc-tafel – en letterwoorden als vip [uitspraak: vihp] die terugkomen als viptribune – wel Benelux-land, wegens de hoofdletter!

2. Nou, daar gaat ie, we zoeken eerst op *onderwijs* (354 trefwoorden, 143 voorbeeldzinnen en 1097 keer binnen lemma's (artikelen), dus dat zal wel volstaan - toestand 2015!): etc-onderwijs (onderwijs in eigen taal en cultuur, voor etnische minderheden), freinetonderwijs (vorm van bijzonder basisonderwijs waarbij het uitgangspunt is dat kinderen leren van ervaringen), leao-onderwijs (klinkerbotsing, maar leaoschool – letterwoord, immers niet [èhl-ee-aa-oo] (initiaalwoord) maar [lee-aa-oo] (letterwoord)!), leonardo-onderwijs voor hoogbegaafde kinderen,
mavo-onderwijs (middelbaar algemeen voortgezet onderwijs) en mavoschool en oetc-onderwijs – wel initiaalwoord, uitgesproken als letters dus! – (onderwijs in eigen taal en cultuur t.b.v. etnische minderheden)

 

3. Verder: havo-onderwijs en havoschool, mulo-onderwijs en muloschool [muu-loo], openbaar onderwijs, bijzonder onderwijs,
p.-c.-onderwijs, protestants-christelijk onderwijs, a&o (arbeid en organisatie (als studierichting), aso (BE algemeen secundair onderwijs (algemeen vormend voortgezet onderwijs)), aso-school, asbo (BE: aanvullend secundair beroepsonderwijs, na het bso = beroepssecundair onderwijs), atheneum (A en B), bavo (NL: basisvorming), bve (NL: beroepsonderwijs en volwasseneneducatie), c&m (NL: cultuur en maatschappij een van de vier profielen van het havo en vwo), e&m (NL: profiel economie en maatschappij), gymnasium (A en B, alfa en bèta), hbo-sph (NL: hoger beroepsonderwijs - sociaal­pedagogische hulpverlening), hobu (BE: hoger onderwijs buiten de universiteit), hogereburgerschool [VD, GB: hogere burgerschool] – hbs A en B, isk (NL: internationale schakelklas (onderwijs aan anderstalige instromers binnen het voortgezet onderwijs), lao (NL, historisch: lager agrarisch onderwijs), leaoschool en leao-onderwijs en lomschool (NL, historisch: school voor kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden (in 1998 met de mlk-scholen samengevoegd in het speciaal basisonderwijs het sbo = sbao)

 

4. Voorts: lyceum (middelbare school die de onderwijstypen gymnasium en hbs (na 1 augustus 1968 atheneum) omvatte; de splitsing vond na het eerste of tweede leerjaar plaats), mms (NL, historisch: middelbare meisjesschool (in 1968 samen met de hbs opgegaan in het havo en vwo), n&g (profiel natuur en gezondheid), pabo (NL: pedagogische academie voor het basisonderwijs (lerarenopleiding voor het basisonderwijs), roc (NL regionaal opleidings- of opleidingencentrum), vmbo-b (NL: voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs – basisberoepsgerichte leerweg = bbl), wo-bachelor en hbo-bachelor. Nog twee profielen vergeten: m&o = management en organisatie en n&t = natuur en techniek. En nog veel meer: je bent nooit te oud om te leren!

 

 
 

0815 Dictee vrijdag 27 nov 2015 (4): dictee Termen uit GB (1) – (6) nader verklaard √

Dictee - dictees [0815]

Termen uit GB (1) – (6) nader verklaard.

Zie de blogposts [0804] t/m [0809]

1. Van de lijstjes *a, *b, etc. die ik publiceerde, zal ik een aantal termen nader verklaren: 1) abb = de algemene bestedingsbelasting op de Antillen; het is een opvolger van de omzetbelasting (ob) en vergelijkbaar met onze huidige btw, 2) adob (mv. adobs) = spoorwegovergang met automatische dubbele overwegbomen, 3) beb (mv. bebben) = grootvader, bij uitbreiding oude man, man, 4) blub = tussenwerpsel: klanknabootsing van iets dat of iemand die onder water verdwijnt en 5) blurb = korte aanbevelingstekst voor een boek, meestal op de omslag ervan, blurbtekst.

2. Verder: 6) bob (mv. bobs) = a) iemand die tijdens het stappen geen alcohol drinkt om zodoende zijn vrienden naar huis te kunnen rijden, soms geïnterpreteerd als bewust onbeschonken bestuurder, b) bobslee, bobkapsel – ook BOB = a) genormeerde valuta-aanduiding voor boliviano (munteenheid van Bolivia), b) in NL; juridisch bijzondere opsporingsbevoegdheid, in BE; historisch Bewakings- en Opsporingsbrigade (vroegere landelijke politiedienst in burger voor het opsporen van misdadigers; vaak geïnterpreteerd als ‘Bijzondere Opsporingsbrigade’), vergelijk GDA = in BE gerechtelijke dienst van het arrondissement (politiedienst die is samengesteld uit onderdelen van de vroegere gerechtelijke politie en de BOB), 7) aspic (mv. aspics) = koude gekruide vlees-, vis- of groentegelei, 8) cul-de-sac
(mv. cul-de-sacs) = a) letterlijk: doodlopende straat of steeg, b) figuurlijk: betoog waarin men zich vastpraat, 9) 50PLUS-lid = een lid van de Nederlandse politieke partij 50PLUS (zo geschreven op de eigen website; GB zit er dus met 50Pluslid naast!) - ; omdat de naam op een hoofdletter eindigt, komt er (ook) een koppelteken! Overigens: ook 50Plusser (had volgens mij al 50PLUS'er moeten zijn, is fout --- > 50PLUS'er) en 10) achterporch = veranda, terras achter het huis. NB 2020 ook 50PLUS-lid [VD, net als 50PLUS'er verdwenen uit GB].

3. Ook nog: 11) grappig, dat naast twaalf-en-een-halfjarig jubileum (ook twaalfenhalfjarig is goed) nu ook 12,5-jarig mag!, 12) advocoach (internet) = een professionele advocaat die de studenten meer inzicht kan geven in de praktijk van de advocatuur, 13) zomaar: Adonai = Heer (Bijbelse term en andere naam voor Jahweh (Jahwe) of Jehova) en addenoi = attenoje = NL; Bargoens: uitroep van verbazing of verontrusting, vormvarianten ottenoje, ottelenojeheine, addenom, 14) acro = verkorte vorm van acrogymnastiek = tak van de gymnastieksport waarbij in teamverband acrobatische toeren worden verricht = acrogym en 15) ajinomoto = Surinaams: mononatriumglutamaat, een smaakversterker, vergelijk ve-tsin.

4. Voorts: 16) albedo = natuurkunde, chemie: verhouding tussen de hoeveelheid door een lichaam diffuus teruggekaatst en de hoeveelheid opgevangen licht, diffuse reflectiefactor, 17) allo = a) tussenwerpsel: aansporing of opwekking, b) allochtoon, 18) ambo (of ambon) = (kortweg) podium of lessenaar in de kerk, 19) AVI-methode (internet) = methode om te leren lezen en 20) alstu = alstublieft.

Ten slotte: 21) Aluku = een bosnegervolk, 22) alu = aluminium, 23) bellboy = de medewerker die bij de balie de koffers van de gasten naar de kamer draagt; meestal krijgt hij een soort fooi van de gasten als hij dit heeft volbracht en 24) warez = illegale software. 

0814 Dictee vrijdag 27 nov 2015 (3): dictee Oefendictee Ter Aar 2016 √

Dictee - dictees [0814]

Oefendictee Ter Aar 2016 (algemene deel)

In Ter Aar moet je geloven

1. Dictee! Wordt je buurman of -vrouw al stiknerveus en gestrest, nu jelui klaarzitten voor dit spellingbeetje? Niet nodig hoor, want je wordt heus niet lastiggevallen met trendy modewoorden. Zoals uit Het Groene Boekje het Surinaamse djoinen (meedoen) en apenpokken (krentenbaard, impetigo)!

2. Er is een rooms-katholieke kerk en dito basisschool, De Vosseschans van 1972, die al heel wat eerstecommunicantjes heeft afgeleverd. Ze kennen daar op school het spijkerbroekhangen. Ook noteerde ik echte dj's in De Glazen Klas, ontstaan ten tijde van Serious Request.

3. De hervormde kerk, met preses, scriba en echte
ouderlingen-kerkrentmeesters, kent een vrijwilligebijdrageregeling en diakenen vormen de diaconie. De lijst van (emeritus) predikanten is impressionant. In orgaan Ons Kerkblad kun je alles over de hervormde gemeente lezen.

4. Het gereformeerde kerkgebouw staat aan de Oostkanaalkade. Ze hebben daar een mooi orgel met sesquialter-, prestant- en holpijpregister. Wat me ook opviel was de Nacht zonder Dak, waarbij jongeren in een kartonnen doos slapen.

5. De protestants-christelijke basisschool De Fontein heeft een echte bovenjuffrouw, h.d.s., hoofd der school. Er was aandacht voor de Boekenweek en het boekenweekgeschenk. Op Koningsdag zijn ze vrij. Ook grote ICT-aandacht [GB ook wel: ict] viel me op. Ze kennen er ook tso: het tussenschoolseopvangwoord.

6. De obs Het Kompas in Ter Aar is er voor alle gezindten. De school werkt met daltononderwijs: de school kent het hoogbegaafdenonderwijs en hanteert een gedrags- en pestprotocol.