0764 Dictee donderdag 29 okt 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (66) √

Dictee - dictees [0764]

Ditjes en datjes (66) 

A. Het GB heeft nu als bnw. all-inclusive, het is daarom een
all-inclusive vakantie. Echter, all-in is een bijwoord, daarom is het wel all-inprijs.

B. Hoe komen we in vredesnaam alfabetisch aan alle woorden in het online-GB? Weet iemand iets beters dan: a* (50 t/m aalput), aa* (50 t/m aanbakken), etc. Zo zie ik best kans om de lijst van 180.000 te reconstrueren, het kost alleen wel wat tijd … Groepsproject van maken? Met 100 deelnemers een peulenschilletje!

C. Als datum voor het 9e Groot Breskens Dictee kun je vast noteren zaterdagmiddag 28 mei 2016!

D. De datum voor Eede zal ik z.s.m. na de jaarwisseling bekendmaken.

E. Zojuist aan de maillijst 'Annotatie' verzonden hét dicteebestand met 1004 dictees (996 pagina's), inclusief inhoudsopgave en register. Eind 2015 komt er nog een tot op de punt en komma bijgewerkte versie. Johan is nu met andere dingen druk (nieuwe GB en VD), maar hij zal ernaar kijken (en ik kijk over zijn schouder mee … ).

Niet meer van toepassing.

2020: 932 dictees, op aanvraag verkrijgbaar!

F. In het Woord vooraf van de nieuwe VD staan 2 spelfouten. Bert Jansen had al ontdekt: … 18.000 woorden bijgekomen --- > bij gekomen, zelf mocht ik daaraan toevoegen: even zo veel --- > evenzoveel.

G. Vervolg op B: De Taalunie laat me weten dat de 'bladerfunctie' terug zal komen in het online-GB. Dan kunnen we in ieder geval stukken daarvan alfabetisch op het scherm krijgen (net als bij het vorige
online-GB). 2020: mooi nog niet!!!

H. Ik ben van oordeel dat Mahdi geen mv. (GB, VD) kan hebben. Een mahdist is immers dé Verlosser van de moslims. De Taalunie zal ernaar kijken.

2020: VD - geen mv., GB nog steeds Mahdi's - wederom gemeld!

I. Vraag van een lezeres: ik dacht dat 'elk' op personen sloeg en 'ieder' op zaken. Antwoord: elk en ieder zijn synoniemen die door elkaar voor personen en zaken mogen worden gebruikt (VD).

J. Had GB voorheen 'ghi' voor geklaarde boter, men is nu bekeerd tot 'ghee' (zoals ook in VD). 2020: GB, VD alleen ghee [uitspraak gie: - met de g van goal].

K. Een nieuw bnw. in GB: high-definition [= hd], en dus ook
high-definition television (televisie). Overigens heeft GB daarom nu ook hd-tv, terwijl VD nog hdtv heeft. Taaladvies: hdtv is wel een correct initiaalwoord van hogedefinitietelevisie, maar in de Engelse context moet het echt hd-tv zijn! VD heeft bij lemma hd een lange lijst met
hd-samenstellingen [2020]!

L. GB spreekt over het hier-en-nu, terwijl VD sub lemma nog het hier en nu noteert. Overigens kan ook de uitdrukking 'hier en nu' als niet-znw. gebruikt worden

M. Vraag van een lezer: is het eersteklas presentatie of eersteklaspresentatie? Het mag allebei: eersteklas is ook een bnw. --- > eersteklas presentatie (klemtoon op presentatie), maar VD staat ook samenstellingen met eersteklas toe: eersteklaspresentatie (klemtoon op eersteklas).

N. Het lemma 'coccejaans' noemt een coccejaans bittertje. Daarbij worden de Coccejanen coccejanen ten tonele gevoerd (volgelingen van Johannes Coccejus (Koch, 1603-1669)), maar dat moet natuurlijk wel met een kleine letter, net als christenen, remonstranten, arminianen en gomaristen … 2020: OK!
 

0763 Dictee woensdag 28 okt 2015 (1): dictee Groot Goois Dictee 2015 √

Dictee - dictees [0763]

Groot Goois Dictee 2015

(Geen titel)

1. Het Gooi is wijd en zijd bekend in Nederland. Jammer is dat veel mensen enkele schier onuitroeibare preoccupaties hebben tegen het Gooi. Een kakkineuze nouveaux-richesregio waar parvenu's de scepter zwaaien en waar een normaal mens zich unheimisch voelt.

2. Alles wat uit andere contreien kwam werd faliekant afgewezen omdat het ten enenmale ondenkbaar was dat mensen uit de provinciale negorijen zich konden meten met de crème de la crème van het Gooi.

3. Consciëntieus werd iedere nieuwe familie aan een onderzoek onderworpen waarbij de Gooiers zich er nooit met een jantje-van-leiden van afmaakten. Schorriemorrie werd niet tot de kring toegelaten want op de feestjes in de feeëriek verlichte tuinen met gesoigneerde bosschages moest het altijd ouwe-jongens-krentenbrood blijven.

4. Maar heden ten dage is het Gooi echt niet meer zo gênant als vroeger. Toen was het veel meer een reservaat waar mensen met littekens op hun ziel van een bekakte opvoeding dachten dat zij een graadmeter waren voor het morele peil van de wereld.

5. Ook bij de Gooise chic zie je nu gezellige straatbarbecues waar de satés broederlijk worden gedeeld met nieuwkomers in de buurt. Dat er nochtans een paar straten zijn waar het wat minder sociaal is staat buiten kijf, maar al met al valt het best mee.

6. Natuurlijk zijn er nog wel exceptionele kakbacchanalen waar het almaar nuttigen van alcoholische consumpties uiteindelijk leidt tot een vorm van levercirrose. Natuurlijk zijn er nog fossielen die feestjes versjteren omdat ze, om met premier Rutte te spreken, volkomen mataglap (ook: mataklap) zijn. Maar deze menselijke antiquiteiten zijn ook wel weer amusant.

7. Het Gooi zal altijd een ietsiepietsie van de betere stand houden, maar situaties die je de haren te berge doen rijzen zijn er in feite niet meer. Ook rijke Gooiers maken gebruik van promotieacties voor bijvoorbeeld openhaardhout, terwijl ze vroeger een bos kochten en een houtvester huurden.

8. Door de bank genomen zijn er steeds minder mensen die een irritant hooghartig gedrag tentoonspreiden en ten langen leste is het Gooi meer dan bewoonbaar geworden voor iedereen. Het lijdt geen twijfel dat berichten over de sektarisch opererende kak steeds vaker broodjeaapverhalen zijn.

 
 

0762 Dictee maandag 26 okt 2015 (1): dictee Scholierendictee Winterswijk √

Dictee - dictees [0762]

Scholierendictee Winterswijk 2015

De Iepenstraat in enkele fragmenten (samensteller: Bernhard Harfsterkamp)

1. En dan loop ik, vijfenveertig ellendige jaren oud, inmiddels wonend in een ver land met andere wegen en andere huizen, weer door het straatje en voorbij het huis waar ik de eerste zestien jaar van mijn leven heb gewoond, het Iepenstraatje, en ik knipper met mijn ogen omdat ik zie hoe klein het straatje is, wat zijn de ramen van de huizen nietig, ook al zijn de sponningen ervan vernieuwd en de carrés van ruitjes vervangen door een glasplaat, wat zijn de deuren laag en hoe flauw is de bocht die het straatje halverwege neemt, een bocht die me als kind zo dramatisch voorkwam, zoals alles in het Iepenstraatje onder hoogspanning stond, omdat het een gesloten wereld was en omdat iedereen die buiten de begrenzing ervan woonde, aan de ene kant voorbij café Flora en de sigarenwinkel op de hoek van de Scholtenenk, aan de andere kant voorbij het portiekje met de pilaar en de bakstenen tuinmuur op de hoek van de Plataanlaan, waarachter de weiden en het akkerland begonnen, als het ware hurkte in een schaduwwereld waar iedere vreemdeling je bang maakte en waar ik mijn tred versnelde tot ik weer op de klinkers van mijn eigen straat liep.

2. En nu loop ik opnieuw door het straatje met zijn flauwe bocht, tot ver achter de weide verrijzen de nieuwe woonwijken, de pilaar in het portiek blijkt een houten paaltje, niet veel hoger dan een mannenarm, de trottoirs zijn weggehaald, in café Flora, waar op zondagmorgen de Arbeiders Harmoniekapel oefende, verkoopt men saté en kaasburgers, wat staan de overkanten van het Iepenstraatje dicht bij elkaar, er kán niet eens een auto of bus meer binnenrijden, want de klinkerbestrating is er vervangen door woonerven met spoorbielzen, en ook al zie ik hoe nietig alles is, hoe het maar een paar verminkte, gloedloze huisjes zijn tussen zoveel andere huisjes, het doet mij niets want het straatje sluimert in mijn hoofd en het blijft mijn straatje, veilig geparkeerd in mijn gedachten en met een knip, licht als een veer, op te roepen vanuit het bekende adres, halverwege de derde hersenhoofdstraat, tweede denkpad rechts, huize Het Paradijs waar de grijnzende nar uithangt.

De fragmenten komen uit "Winterswijk, in één zin" van Gerrit Komrij.
 

0761 Dictee zondag 25 okt 2015 (3): dictee 853 (deel 3) √

Dictee - dictees [0761]

Oefendictee 853 (deel 3)

Dictee 853, alinea 7 t/m 10.

7. De hoi polloi zou slechts enkele hoio's [hogeschoolonderzoeker in op­lei­ding] voortbrengen. Een colombine beeldt Colombine uit. Ajax speelt in de Amsterdam ArenA. [nu: Johan Cruijff ArenA]. Met Es geven we het element einsteinium (99) weer . Als je je Engels egregius (e.) [uitstekend, voortreffelijk] kent, weet je wat 'egregiously an ass' betekent. Met e.a.'s worden épreuves d'artiste bedoeld. Het ecadebegrip kende ik wel, en de EC is de eurocity. De ecchymosekwaal zit onderhuids. Wat, ben jij Ecolo-aanhanger? De leerling-verpleegster kreeg les aan de hand van een écorché [zon­der huid, waar­door de spieren, pe­zen en bot­ten goed zicht­baar zijn]. Leidt ecstasy tot ectasie van de pupillen? Het eemien is genoemd naar de Eem en is de Saale-Weichsel interglaciale tijd. Hij is een boude boutschieter. De eerststervende is de langstlevende. Hoe benoemen we zijn toestand: is hij ape-, torren- of toeterzat?

8. Hij bidt vaak een Frans paternoster. Een it-girl krijgt veel media-aandacht. Een ablutofobische figuur riekt. Om te facebooken moet je wel een Facebookaccount [evt. f] hebben! Een fasyong is een Chinese worst. Een feria is een Antilliaanse beurs. Kom, we gaan fietjebal (Sur.) spelen. Fingerfood: om je vingers bij af te likken. Voor flamenco [muziek] hebben de dames een flamencorok nodig: lijkt dat alles een beetje op flamingodansen [waadvogel]? Fuikdag is een ongeorganiseerd bootfeest. Fytotherapie is behandeling van ziekten met planten en kruiden (kruidentherapie). De fyofyo [fjoh-fjoo] is een tropische bedwants of een magische ziekte (in het wintigeloof). Van teken kun je ehrlichiose krijgen. Emetofobie is braakangst. Encierro is een verderfelijk vermaak.

9. Met een carwashrok kun je ook probleemloos fietsen. Egraam? De firma ging ei zo na failliet. Er is eisbein met glühwein. Ik zit in een ekidenzestal. Een dwarsdrijver wil elephantum ex musca facere: van een mug een olifant maken. Maak je van emailbrons émail-cloisonné? De neanderthalers hadden nog geen emmentaler. Loop niet zo te em(p)ten [emt, empt, empe = mier!]! Hij is een verstandig criticus, emunctae naris. Het bagatelletje werd en bagatelle [tot kleinigheid] verklaard. In Vlaanderen wordt een onderzoek nog weleens een enkwest genoemd. Een Eolisch kapiteel is genoemd naar Aeolis in Klein-Azië. Ze kreeg een epi [epi­si­o­to­mie (in­knip­ping van de
sche­de-in­gang)]. De goalie sprak de epea pteroënta [gevleugelde woorden]: "Die zit!" Ik vind hem een eppo: een malle eppie! Ze heeft beslist een schattig epyllion [klein epos] geschreven.

10. In het erratum werd de betekenis van erathem [zekere entiteit van gesteenten] gecorrigeerd. Je ziet hem vaak erg denken: hij is ergdenkend [wantrouwend]. Binnen de eroev mogen de joden naast kleding ook sommige andere dingen dragen. Een esanaut werkt voor de ESA [Eu­ro­pe­an Space Agen­cy]. We eten vandaag escabeche. Vergelijk escamoteren en eskimoteren. Wat is een escrow [borg- of zekerheidstelling]? Hij is een eskrimabeoefenaar [Filipijnse vechtkunst]. Hij componeerde e.t. [ex tempore, voor de vuist weg] een schitterend lied. Het was een nazomer à la été de la Saint-Martin [nazomer, michielszomer, sint-michielszomer]. Tussen de E- en de G'tjes heeft hij in de F'jes gespeeld. Everything you always wanted to know about Breskens (but were afraid to ask) blijft dus verborgen.
 
 

0760 Dictee zondag 25 okt 2015 (2): dictee 853 (deel 2) √

Dictee - dictees [0760]

Oefendictee 853 (deel 2)

Dictee 853, alinea 4 t/m 6.

4. De Haïtianen in hun hawaïhemden ervoeren een kafkaiaanse tegenwerking. Zie je die twee bourgeois daar? Er stond t.à.v. onderaan de brief. Met veel kunst- en vliegwerk werd het hang-en-sluitwerk gerepareerd. Snapt u het: reïmponeren, re-integreren, re-infectie, reïncarnatie, re-integreren en re-interpreteren, naast reine-claude, re infecta, reine du bal, grens- of reinsteen, bak- of rijnsteen en reisstrijkijzer? Dat 'foetor ex ore' een slechte adem is, vind je niet in 'onze' woordenboeken. Hij vertelde een waargebeurd verhaal. Schrijf je 'biedermeier boeket' of 'biedermeierboeket'? Beide, klemtoon, znw., bnw. In onvervalst Platamsterdams trok hij van leer tegen die
laag-bij-de-grondse plat-Amsterdamse streken. Kijk, een
hydro-elektrische centrale!

5. Dat portret lijkent goed. Ze heeft regelmatig noia's [zekere psychose] als gevolg van wekaminen. Pendjereliks zijn kameeltuigen. Ken je de WiMAX al: worldwide interoperability for microwave access, standaard voor breedbandige netwerken? Kun je pirosjki's [Russisch pasteitje] in pashmina's [sjaal] verpakken? Het röntgenium (Rg - 111) of unununium [Uuu] is naar Röntgen genoemd. Helaba, wat is dat nou kei-jammer! Er is alleen nog débris, puin, van over. Het cisplatina is een cytostaticum. Daar is ie weer, de chikungunya (Swahili), de door muggen verspreide virusziekte. Ze speelden jokari [balspel, stuk elastiek, houten schijf]. Vul de volgende zin aan in de verleden tijd (imperfectum, o.v.t.) van 'besterven': Hij ………. het van de kou. ... bestierf ...

6. Ze baden het Onzevader [naam gebed, anders o - keer bidden], het vaderons. Ze speelden croquet en aten een kroket. Het paard was geniqueteerd. De vorst heeft geabdiceerd (ook: geabdiqueerd). Werd dit voedsel sous-vide bereid? Er was keuze uit saint-julien,
saint-estèphe en saint-émilion. Hij leek lyrisch, maar was delirisch. Ik lijdt niet aan eurofobie, ik ben anti-euro. Zij vormen een middleclassgezinnetje en behoren niet tot de upper class, de upper ten, de high society. Hij is bakker van metier, is pro-islam en heeft last van jalousie de métier. Qua roots is hij half-Joods (half Joods), maar dat staat niet op zijn cv. Ze hadden iets heel extraordinairs: mummies van guppy's. In de gelagkamer hing een lachspiegel. Wie zijn laatste oortje versnoept heeft, kan moeilijk een oordjedood [niet in wdb. - vrek] zijn.
 

0759 Dictee zondag 25 okt 2015 (1): dictee 853 (deel 1) √

Dictee - dictees [0759]

Oefendictee 853 (deel 1)

Dictee 853, alinea 1 t/m 3.

1. In de chemie kennen we trans- en cisconfiguraties. Het arachidonzuur is het 5,8,11,14-eicosatetraëenzuur waarin alle vier dubbele bindingen de cisconfiguratie(!) hebben. In het candlelightgedicht kwam de mengreligie candomblé aan de orde. Taciti, soli, sanza compagnia, dus zwijgend, eenzaam en zonder geleide, zonder compagnon de route of compagnon de voyage, vervolgde hij zijn weg. Een soussie komt uit het Soussgebied. De souschef, de adjunct-chef liep bras dessus, bras dessous met zijn cheffin. Synechie is een oogheelkundige aandoening. Ghee (VD, GB: ghi) is geklaarde (geclarificeerde) boter. CMC is carboxymethylcellulose, een bindmiddel. De weergave van de Oud-Romeinse samenleving werd romeins gedrukt.

2. Bij zoeken op '*cardie*' vind je naast stenocardie ook brancardier en Picardiër. Catechisatie wordt gekscherend door jongeren ook wel kattenbak genoemd. Sommige dictees eindigen in een ex-aequoproef. Is het niet erg bie of is het juist heel bijzonder? Rondreizende muzikanten worden ook wel italianen genoemd. De Luva is de Luchtmacht Vrouwenafdeling en bestaat uit luva's. De geilneef geilde op coitus oralis en dampende seksscènes. Het was kielekiele, op het nippertje, kantje boord. GB kent de smidsenbouwer, VD doet dat zonder tussen-s. Er ontstond veel heisa toen bleek dat de klus een hele hijs was. Dit PvdA-lid is een echte rode vruchtenteler [mogelijk ook: rode rodevruchtenteler]. We gaan volgens Toon Hermans op vakantie naar de Mediterranée.

3. Dit jaar hadden we een hoogzomer. Ik vroeg hem me te helpen, maar zijn antwoord had een hoog 'doe het zelf'-gehalte (dicteeër, let op de schrijfwijze!). NB Kijk maar eens bij het lemma 'nijdig'! Zijn peerreviewd [werkwoord: peerreviewen, zie ook reviewen] publicatie was van hoog niveau. Zij debateten er lustig op los. Het ouijabord [uitspraak!] werd met ouguiya's [idem] betaald. De luitmuziek was erg luid. Bij een ondertoezichtstelling vindt onder toezicht stellen plaats. Bij de receptie kreeg ik het reçu. Hoeveel van onze lady's gaan er naar de ladies' night, die ladies' nighthappening? We gaan naar een walkingdinner vanavond, een lopend buffet. Het publiek stond rijendik, zeker meer dan drie rijen dik. De sudoku is een puzzel, de sodoku de rsttenbeetziekte.
 

0758 Dictee vrijdag 23 okt 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (65) √

Dictee - dictees [0758]

Ditjes en datjes (65) 

A. In de eGB staat heao'er. Dat is beslist fout, want de uitspraak is niet haa-ee-aa-oo, maar hee-aa-oo. Het is dus geen initiaalwoord (zoals pc), maar een letterwoord (zoals vip). De juiste schrijfwijze is heaoër. Vergelijk havo, havoleerling en havoër ('havo' is letterwoord), maar hbs, hbs-leerling en hbs'er ('hbs' is initiaalwoord).

B. Vraag van een lezer: is het WMO of wmo? Voor eigennamen geldt het zgn. donorprincipe: die moet je schrijven zoals de organisatie of persoon het zelf doet: PvdA NL (in België is er wel een PVDA BE!) mag je dus niet anders schrijven. Het geldt ook voor merknamen en namen van wetten, waarvan in dit geval de overheid de 'eigenaar' is. En die schrijft voor: Wmo = Wet maatschappelijke ondersteuning. In dictees wellicht discutabel, maar zelfs áls VD en/of GB het anders en verkeerd schrijven, is dat de enig juiste schrijfwijze. Overigens heeft VD Wmo, GB kent alleen de Wmo-raad. Iemand die van de Wmo gebruikmaakt, is een Wmo'er (het is een initiaalwoord, dat we als letters uitspreken).

C. U zocht nog wat aardige woordjes voor in een dictee? Kies maar uit: havo, havo's, havootje, havoër, havoleerling, vwo, vwo's, vwo'tje, vwo'er, vwo-leerling, havo 4-leerling (havovierleerling),  vwo 5-zittenblijver (vwo-vijfzittenblijver), dorpshavootje, stads-vwo'tje,
ex-vwo 5-leerling, ex-onderwijzer, mijn ex-ex, etc.

D. Vraag van een lezer: is het 'eersteklas presentatie' of 'eersteklaspresentatie'? De eerste en goede gedachte is dat 'eersteklas' (GB, VD) een bijvoeglijk naamwoord is: de schrijfwijze 'eersteklas presentatie' met de klemtoon op 'presentatie' is dus correct. Echter: VD vermeldt bij lemma 'klasse' echter dat je 'eersteklas' (ook: tweede- en derde-) mag samenstellen met andere woorden: aldaar bijv. eersteklasvertaling. De eindconclusie is dus, dat ook 'eersteklaspresentatie' correct is, met de klemtoon op 'eersteklas'. Beide schrijfwijzen zijn dus juist.

E. Nog een vraag: hoe schrijf je 'HBO werk en denkniveau'? Het juiste antwoord was 'hbo-werk- en -denkniveau'. Onderwijstypen met kleine letter, na hbo een koppelteken omdat het een initiaalwoord (uitgesproken als letters) is, na 'werk' een weglatingsteken (niveau is weggelaten) en voor denkniveau een weglatingsteken (daar is hbo weggelaten).

F. Is het cao of CAO? GB en VD schrijven 'cao' voor. Let er wel op dat het aan het begin van een zin 'Cao' wordt!

G. Is het (na) scholing of na(scholing)? Het antwoord is (na)scholing. De regel is, dat als je de haakjes weglaat, dat er dan iets 'goeds' moet overblijven, en 'na scholing' los (na scholing kan hij die baan wel aan) kan zó wel in een zin staan (in een andere betekenis), maar hier is natuurlijk 'nascholing' bedoeld en dat schrijf je niet met een spatie, maar aaneen.

H. Hoe schrijf je 'niet patiënt gebonden'? Antwoord:
niet-patiëntgebonden. Het woord patiëntgebonden is een bnw. dat in GB en VD staat, en samenstellingen van niet met bnw. en znw. krijgen i.h.a. een koppelteken (niet-benutte capaciteit, niet-roker).