0704 Dictee donderdag 13 aug 2015 (4): dictee 848 (deel 1) √

Dictee - dictees [0704]

Oefendictee 848 (deel 1)

Dictee 848, alinea 1 t/m 3.

1. Een deeltijdvutter zit in de deeltijd-VUT. Hij verzamelt delfts en sèvres. De delicatessenzaak levert diverse delicieuze delicieuses. Een demi-john is een dame-jeanne. Duidelijk: demarqueren is markeren? En déshabillé ben je in deshabillé gekleed. Een dépositaire is gewoon een depositaris. Zij voeren in dhows. Wat zegt de dharma [ge­heel van grond­re­gels voor in­di­vi­du­eel en so­ci­aal ge­drag in een aan­tal oos­ter­se re­li­gies] over het karma [geheel goede en slechte daden t.b.v. re:incarnatie]? Dezen en genen gingen uit hun dak. De dienstdoende balienees merkte dat de kassa dienst weigerde. Zijn zuurverdiende salaris was meer dan dik verdiend. Die Dinantse dinanderieën zijn wel grappig. Dicis causa (dicis gratia - fatsoenshalve) werd de or geraadpleegd. Het dichtbegroeide altijdgroenebomenbos was bijkans ondoordringbaar. Het delayeren [ontlagen] van deze firma levert miljoenen op.

2. Een dtp'er verzorgt dtp-publicaties. De dislocatie heeft het botfragment gedislokeerd. De qualifier werd wegens wangedrag gediskwalificeerd. Een bank-verzekeraar doet aan bankverzekeren. Je zal ze maar in de medische staf hebben: dokter Beffie, doctor Clavan en Doktor Eisenbart. Het doodzondenbesef zit diepgeworteld. Op dominicae dies was ze niet weg te slaan uit het domus Dei, dat doorsneekortjakje. Douch je je in die douche, liever: dat doucheje? Leidt hypocrisie tot een hogere hematocrietwaarde (ik bedoelde dus: als je daaraan lijdt)? Heel bijzonder: een dreestrekker die de Dreespenning kreeg. Eerst ademhalen, dan drank halen. Na drooggelegd te zijn, zullen de drooggevallen gronden zeker droog liggen.

3. Wie of wat is Janneke Maan? De dueña begeleidde het duifje zonder gal, dat naïeve meisje. Je kunt hem dwarszitten door het dwars zetten van je voet. Ecarteren is (ook) ecarté spelen. Wie eet er nou dulse [dahls - zeewier]? EDTA, kan niet missen:
ethyleendiaminetetra-azijnzuur. De elfen waren met hun elven. De electro(clash) heeft elementen van de elektropop in zich. Let wel op: 'elektrocutie' heeft niets met 'electric boogie' te maken! Nou vooruit dan: jullie zijn immers ook niet de eerste de besten! Hoeveel weegt een engels? Om en nabij 1, 5 gram. Wat is het verschil tussen enfants prodiges [wonder] en enfants prodigues [Bijbel, verloren zoon]? Is épater le bourgeois echt een synoniem van epateren? Hij zou zijn reputatie meer dan waarmaken. Luister niet naar die wacho [watje + macho, het midden daartussen]. Wait and see. Het meervoud van 'enfant terrible' is enfants terribles [of!].
 

0703 Dictee donderdag 13 aug 2015 (3): dictee 847 (deel 3) √

Dictee - dictees [0703]

Oefendictee 847 (deel 3)

Dictee 847, alinea 7 t/m 10.

 7. De Comédie-Française heet officieel het Théâtre-Français [vgl. Académie française]. Mededaders hebben soms zo'n complicegevoel. Ik ga nu niet uitleggen wat 'colloqueren' en 'alloceren' betekenen. Het vroegrijpe jongetje heeft last van condylomata [wratvormige uitwas venerische ziekte]. Bij consacreren vindt consecratie plaats. Tienermeisjes lijden soms aan coups de foudres [of!]. Bij aankoop van dit crapaudje krijg je met een coupe-file [mv. + s] korting. Het coupje werd voorbereid, genietend van een coupeje ijs. Als je die fouetté [mv. + s] goed uitvoert, krijg je straks crème fouettée [geen mv.] bij de koffie. Stop maar, dit wordt een cul-de-sac. Ken je de chemische formules van cyaanamide en cyanide? Ik kan erin komen dat we dat aspect daarlaten. Bij het daldeeën dwaalden mijn gedachten steeds af naar Dalís snor.

8. Het was netjes, zoals hij dankzegde. Bij het dauwtrappen heeft ze me een lelijke douw gegeven. Een dasymeter [daa-zie] is een toestel om de veranderingen in dichtheid van de lucht te meten. En wat betekent dat woord? Hij kwam er de but en blanc mee voor de(n) dag. Kan het ruimteafval [debris] verworden tot débris [puin]? Aan declasseren hoeft niet per se klasseren vooraf te gaan. Af en toe voel ik me als kop van Jut en Jul gebruikt. Gezocht op '*sisme': forensisme (het zijn van forens), frisisme (o.a. Fries woord in het Nederlands), heteroseksisme (maatschappijvisie die uitgaat van het verschil tussen de seksen), ietsisme (geloof in het bestaan van een metafysische kracht, antoniem: niksisme).

9. Ook: nietsisme, linksisme, neuroseksisme (opvatting dat de gedragsverschillen tussen mannen en vrouwen terug te voeren zijn op verschillen in hun hersenen), parsisme (de door Zarathoestra gestichte Oud-Perzische godsdienst in zijn huidige Indische vorm), russisme (de kenmerkende Russische levensstijl en houding), seksisme (discriminatie op grond van geslacht), solipsisme (filosofische leer dat alleen ons eigen ik en zijn bewustzijnsdaden bestaan), speciësisme (discriminatie naar soort, m.n. onterecht geachte bevoordeling van de mens boven de dieren) en transseksisme (transseksualiteit). Bij '*cisme' (zoek de betekenis maar op): agnosticisme [geen kennis boven onze ervaring], anatocisme [zekere renteberekening], anglicisme [uit het Engels, in strijd met eigen taalgebruik], anglokatholicisme [hoog­ker­ke­lij­ke vleu­gel van de an­gli­caan­se kerken] en antifascisme.

10. Verder: (anti)racisme, atlanticisme, atticisme, (austro)fascisme, belgicisme, biblicisme, burgerfascisme, (neo)classicisme, eclecticisme, estheticisme, etnicisme, gallicisme, gnosticisme, gastricisme, graecisme, historicisme, islam(o)fascisme, (rooms-)katholicisme, laïcisme, lambdacisme, leucisme, logicisme, mechanicisme, narcisme, mysticisme, (neo)plasticisme, neuroticisme, organicisme, ostracisme, poëticisme, psittacisme, rotacisme, scepticisme, sol(o)ecisme, stoïcisme, velocisme, vorticisme en wetticisme. Kun jij 'decher' [dee-chuhr] goed uitspreken? Een quenasttegel meet 30 cm bij 30 cm.   

0702 Dictee donderdag 13 aug 2015 (2): dictee 847 (deel 2) √

Dictee - dictees [0702]

Oefendictee 847 (deel 2)

Dictee 847, alinea 4 t/m 6.

4. Solo in de Sahara ben je algauw een vox clamantis in deserto. Hij stuurde nogal voyant [opzichtig] erop aan. Was de Vrede van Münster eervoller dan die van Versailles? Vreemdgaan is juist niet des cocu's. Wat is het vromaneffect [lit(t)eraire + natuurwetenschappelijke begaafdheid] ? Een oeloe is een vrouwenmes [Eskimovrouwen, huiden schaven - een oeloe is ook een visuil]. Hoezo vrouwenboezem: is er dan ook een mannelijk equivalent? Een V-snaar kun je niet vergelijken met een a-snaar. Wanneer zijn de vues d'ensemble [algemene beschouwing]? Piet heeft vues op Riet. Een vulkaan is naar Vulcanus genoemd. Hoeveel van die caramboletjes [bool-tjuhs] moet hij nog maken? Zij is een echte caractérielle [rechtlijnig, koppig, hardleers]. Die Carieb en Caraïebse kennen elkaar al jarenlang, preciezer: vijf jaren lang. Een cartograaf maakt kaarten. Het aantal cas fortuits [schuldenaar kan niet betalen] nam hand over hand toe.

5. Op die berg canopenscherven moet je zuinig zijn. Is de
maag-en-darmcatarre [tahr] van die catweazle al over? Hij dacht het pleit met cavillaties [spitsvondigheid] te beslechten. De chappezijde was op de chape gevallen. We moesten wel de chamade blazen. Hij schoot met een ouderwets chassepotgeweer [sjahs-poo]. Wat is een chertepartij oftewel charte-partie? Overeenkomst scheepsbevrachting. Hij speelt chitarrone [uitspraak]. Hun beider hors-d'oeuvres gingen aan hun beider chefs-d'oeuvres [of!] vooraf. Wat zijn bij die bijeenkomst de chrieën (behandelingen van een thema naar een gegeven schema van gezichtspunten)? Ze draagt altijd een chignon [haarwrong]. De verkorting van chrysanthemum is chrysant.

6. De schrijfwijze van 'Chroesjtsjov' kun je onthouden via 'borsjtsj'. Wat, dronk Joop zoetemelk of dronk Joop Zoetemelk? Ik doe nog even een bladzijtje uit mijn dicteebestand. Kijk, een cichlidenschool! Dat heeft wel iets classy's. Clairet, clairette, rode of witte wijn? In beide gevallen staan ze alfabetisch goed! Waren dat nou de coccejanen of de koksianen? De meeste cockneys spreken het Cockneydialect. Tenondergang is een kwestie van ten onder gaan. Door een vormfout zou de misdadiger vrijuit gaan. Ook in het uitgaansleven kan hij nu weer vrij uitgaan. Die vrouw heeft veel last van e-stalking. Die
collega-keukendeurmaker is mijn collega proximus. Een gangbare handelsnaam voor kokosvezels als stof is coir [koh-juhr]. 

 

0701 Dictee donderdag 13 aug 2015 (1): dictee 847 (deel 1) √

Dictee - dictees [0701]

Oefendictee 847 (deel 1)

Dictee 847, alinea 1 t/m 3.

1. Kieper die verzouten soep maar in het verzoute boezemwater. Grafici werken met vetfijne lijnen. Zo kom je niet verder: de een stelt 'tot hiertoe en niet verder' en de ander: 'vestigia nulla retrorsum' (geen stap terug). Bij vicariërende [plaatsvervangend] personen kun je denken aan een vicaris-econoom, een vicaris apostolicus of een vicaris-generaal. Ik ben even naar de vespasienne, het vespasiaanse hokje [openbaar urinoir] . Probeer aan een Sjanghaier maar eens het verschil uit te leggen tussen shanghaaien [overhalen tot onaangenaam werk]  en vershanghaaien [gevangenen tegen hun wil van het ene kamp naar het andere]. Hij zal betalen: vi aut voluntate [gedwongen of vrijwillig]. De vicedecaan en de vicedeken gingen samen eten. Een vicomtesse is een burggravin. Wist je dat victimologie, slachtofferkunde, een aparte discipline is? Als je altijd mankerenden helpt, leid je dan een vie manquée? Nou, nee.

2. Dat 'nieuwtje' is vieux jeu [oude kost]. De stad werd wonderwel zonder vi et armis [wapengeweld] ingenomen. De woorden 'rigueur' en 'vigeur' (vergelijk ook: vigoureus) lijken veel op elkaar. Hij vijst, hij heeft geveest. Weet je het nog: vinca-alkaloïde is catharanthusalkaloïde. Een vind-ik-leuk kun je op Facebook kwijt. De viri docti konden het viribus unitis wel verklaren. De zinspreuk van het Leidse studentencorps was ' Virtus, Concordia, Fides' (deugd, eensgezindheid, trouw). Hoe viskeuzer, hoe meer viscose. Na de earl komt in rang de viscount [vaai]. De vis medicatrix naturae is het zelfgenezend vermogen. Deze burosaurus leidt een vita sedentaria [zittend leven], zeker geen vita vitalis [een waarachtig leven]. Met vivres [levensmiddelen] kun je enige tijd overleven. Frontsoldaten weten dat ze nu eenmaal vivere pericolosamente [gevaarlijk leven].

3. Er zit een vlei [vlies] op de melk. Een velo is een vélocipède of een velotype [taajp]. De vlizotrap vertoont kuren. Hoor je dat nog vaak: rhythm-and-blues, [afgekort] r&b [zelfde uitspraak], arrenbie? Ze drijven een vof-bedrijf [vennootschap onder firma]. Je zult maar volitare per ora virum [allerwegen bekend zijn] als de bonte hond. De Volkerenslag vond in 1813 bij Leipzig plaats. Ze kerken bij een
volle-evangeliegemeente. Een vol plané [zweefvlucht] lijkt niet op een volte-face [ommezwaai]. De mens wordt volventibus annis [in de loop der jaren] milder. Ze straalde, von Kopf bis Fuss. Verlangeloos verlangen, kan dat? Een furlong is het achtste deel van een Engelse mijl. Adelborsten moesten in de voorlongroom blijven. Daar stond hij dan: voor tjoema [voor niets]. Waar vind je die nog: de voraussetzungslose Wissenschaft? De auto staat in zijn vrij.

 
 

0700 Dictee zaterdag 08 aug 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (53) √

Dictee - dictees [0700]

Ditjes en datjes (53)

A. Graskarsoeten zijn (gewestelijk) madeliefjes, maar ze komen thans niet meer in VD voor. NB Ik schreef eerst 'medeliefjes' …

B. Hirsutisme is (medisch) mannelijke beharing bij vrouwen, dat mag je nu geen 'hirsutiës' meer noemen.

C. De uitdrukking 'his feliciter peractis' betekende: deze dingen gelukkig volbracht, tot een goed einde gebracht zijnde. Deze uitdrukking staat niet meer in VD 2015.

D. De Latijnse uitdrukking 'impossibilium nulla obligatio' (betekenis: tot het onmogelijke kan niemand verplicht worden) staat niet meer in VD 2015.

E. In de heraldiek houdt een helmteken de boven op de helm geplaatste versierselen in die het kenmerkend teken van een geslacht is. Voorheen werd dit ook met 'cimier' aangeduid, maar dat woord is uit VD verdwenen.

F. Het kleefkruid is nog springlevend, maar de gewestelijke naam 'klinge' mag van VD niet meer gebruikt worden.

G. Niet meer in VD: pour acquit de conscience = om zijn geweten gerust te stellen.

H. Ook verdwenen uit VD: suum cuique tribuere = ieder het zijne geven. 2020: nog wel: suum cuique = ieder het zijne.

I. Gewestelijk werd doodszweet ook wel reeuwzweet genoemd, maar dat is nu verdwenen uit VD.

J. Een kabas is en blijft een reismandje (met hengsel), armkorf of hengselmand. Van zijn kabas zijn = niet (meer) goed bij het hoofd zijn. Het werkwoord kabassen is verdwenen uit VD, het betekende gewestelijk: overgankelijk werkwoord: 1) listig stelen, wegmoffelen, 2) onovergankelijk: gearmd gaan, synoniem: insteken.

K. Ook de quinquet is bij VD gesneuveld: 1) (verouderd) olielamp met dubbele luchtstroom en 2) (gewestelijk, verouderd) petroleumlamp.

L. Een mooi voorbeeld van een cirkeldefinitie was: contrepoil = tegenvleug en tegenvleug = contre-poil (jazeker, mét koppelteken). Daar schiet je dus weinig mee op. In ieder geval is 'à contre-poil' uit het Frans 'tegen de stroom in'. Gelukkig zijn tegenvleug, contrepoil en contre-poil nu allemaal uit VD verdwenen!

M. De neppe is het kattenkruid. Er was ook een vormvariant nippe, maar die mag niet meer.

N. Sommige dingen zal ik vast dubbel vermelden, ik ga niet steeds 'terugbladeren' in de 'Ditjes en datjes' (D&D). De hanenvoet mag je van VD in ieder geval geen panikkoren meer noemen … 

 

0699 Dictee vrijdag 07 aug 2015 (3): dictee 846 (deel 3) √

Dictee - dictees [0699]

Oefendictee 846 (deel3)

Dictee 846, alinea 7 t/m 10.

7. Een vaudeville [luchtig toneelstuk] in een vauxhall [tuin of feestzaal], dat lijkt heel normaal. Dat zijn mooie Vedische verzen [Veda]. V.D.Q.S. staat voor vin délimité de qualité supérieure: wat betekent dat precies? Even dimmen, hoor, je gaat veel te ver. In die wei loopt veel vei [voedzaam, vet] vee. Dat betreft dus hun veite. R.s.v.p. velis et remis. Hij liet zijn vena poetica spreken. Hij is gevoelig: vel prece, vel pretio, voor geld of goede woorden. Ook velours épinglé kan tot veloursvlooien verknipt raken. De knaap kreeg een venia aetatis [meerderjarigheidsverklaring]. Zij is een fanatiek bridgester. Spreek goed uit: de brezjnevdoctrine. Hij straalt veel bravoure [facultatief de 'uh' uitspreken] uit. Dat is een brecciëgesteente [tsj]. Met een broes kun je broezen, maar niet in de brousse [jungle]. De brouille in de brougham werd met een brouilly beslecht.

8. Een flügelhorn is een bugel. Kun je met deze briquet die briket aansteken? Hij studeert bryologie, moskunde. Het was een bruyant tuinfeest. Met bse wordt de bezinkingssnelheid van erytrocyten afgekort. Pleur die hele bups maar in de plomp. Die geit bultte overmatig. Hadden die Laurel en Hardy, die dikke en de dunne, wel iets weg van bulletje en bonenstaak? Butoh dansen ze en bunraku spelen ze in Japan. In dat stadion hebben ze een businessseat. Dat stel runt een café billard [bie-jaar]. Hier, pak aan, een burrito! Op het kabaret stonden 10 glazen bier. Een caccia draaien onder het genot van cachaça [2x uitspraak!]. Een cache-sexeje is niet zo groot! Jut en Jul: les extrêmes se touchent. Een caixa is een Braziliaanse snaredrum.

9. Een buxus is een buksboom. Die belegger is van de buy-and-hold. Voor een byzantijn wilde hij zich best byzantijns (slaafs) gedragen. Ondersteunt een caesarsalade de cesartherapie? In caddies kun je caddy's vervoeren, omgekeerd niet. Ze testten hem, ze hebben hem de Calvarieberg op geleid. Onze leraren zijn goed opgeleid (en zelfs hoogopgeleid). Verba et voces, praetereaque nihil: woorden en uitspraken, en anders niet. Ja, maar daarmee verhul je de vera causa [ware oorzaak]. Die zwetser put zich uit in verbiages. Als dicteedeelnemer moet je een enorme verbositeit hebben. Wat houdt het Verdrag van Maastricht in? Kippen doen soms aan verenpikken. Een verist streeft naar waarheid. Wie spreekt er Verkavelingsvlaams?

10. Veritatis ergo [ter wille van de waarheid] moet ik dit wel onthullen. Touren is een tournee, een tour maken, en een krachttoer is een tour de force. Voor zijn verjaardag is hij verlangeloos. Verlaat kwam hij op het verlaadcentrum bij het verlaat aan. Het schip is verlijerd [naar lij afgezakt]. Vermeil is in het vuur verguld zilver. Ze was geheel vermijd, beteuterd. Het vermummiede lijk zat helemaal onder de vermout. Een vernissage is niet het vernissen. Een vernier [èh, ie] is een verbeterde nonius. Verreinen: nog reiner maken? Je ziet er verreisd uit. Daar zullen flats verrijzen. Verre-murailles zijn een zekere soort van mozaïek. Versaliën (versaalletters) zijn grote beginletters.
 

0698 Dictee vrijdag 07 aug 2015 (2): dictee 846 (deel 2) √

Dictee - dictees [0698]

Oefendictee 846 (deel 2)

Dictee 846, alinea 4 t/m 6.

 4. Bij blind vliegen moet je blindvaren op de instrumenten. Die bloodaard heeft het hele oeuvre gebloemleesd. We zullen maar blauwblauw laten, dat de boeren blouwden: ze maakten boerenvuur. Waar staat de I in BOIC voor? Antwoord: (en) Interfederaal! Boeën is boe roepen. Geef ons alleen maar bombes (glacées). Zit niet zo te sippen, te bouderen. Vooraf graag een bouchee (vol-au-vent) en als toetje een crème brûlée. Jouw bouffonnerie [grove grappenmakerij]  is hier echt ongepast. Zonde, hij liet de bouilli [soepvlees] in de bouillie bordelaise vallen. Met trinitatis wordt altijd de eerste zondag na Pinksteren (Drievuldigheids(zon)dag of zondag van de Drie-eenheid) aangeduid. Een triniteit is een drie-eenheid. Hij is een bovenste beste kerel: hij zal je niet op de kast jagen!

5. De organist van vanmorgen is cantor-organist in zijn eigen evangelisch-lutherse gemeente. Hij is ook directeur van Muziekuitgeverij Nootzaak. Het was natuurlijk niet gepland dat de geplante boom doorkliefd zou worden door de bliksem. Het kyrie (eleison) en het gloria (de grote doxologie) maakten deel uit van de liturgie [x zingen, naam gebed: hoofdletter]. In het gezongen lied Alle roem is uitgesloten kwam voor de zin "Onverdiende zaligheên heb ik van mijn God genoten." Het begrip 'ad valvas' is vrijwel achterhaald: je moet nu meer aan e-valven denken. Vaccinia is een normale reactie op vaccina met een vaccinostyle. Vaddahs komen altijd van Sri Lanka. Ze zijn een valetudinair [ziekelijk] stelletje.
 
6. De vadertjes: Vadertje Tijd, Vadertje Staat, vadertje Cats, vadertje Stalin en vadertje tsaar. Stamt het woord 'extravagant' van de middeleeuwse vagant? Hij is een soort valuta-arbitrageant. Hij is van goeden huize en van goeden wille (zoals alle mensen van goede(n) wille). Tegen resistente bacteriën gebruikt men vancomycine. In Prediker kun je het lezen: vanitas vanitatum, ijdelheid der ijdelheden. Hij heeft van jonge jan en van lange jan gekregen [zwaar gestraft worden, flink op zijn donder krijgen]. Vanouds is van oudsher. Waar betaal je met vatu's? VUV, Vanuatu. Dat geldt zeker voor culi's en foodies: varietas delectat, verandering van spijs doet eten. Vasopressine is het ADH, antidiuretisch hormoon. Vaticanum I en II waren de Vaticaanse Concilies: het 20e en 21e oecumenische concilie in Rome.