Dictee - dictees [0470]
Oud en nieuw
1. Ziezo, de (eerste en tweede) kerstdag(en), Kerstmis, de kerstmissen, kerstavond en de kerstcadeautjes zijn weer achter de rug. Onder de boom vonden we de onder-de-kerstboomgeschenken. De jaarwisseling – zeg maar de oud-en-nieuwviering (oud en nieuw vieren dus) – is verre van stilletjes verlopen. We zijn naar het vuurwerk gegaan: er werd Bengaals en Chinees vuurwerk afgeschoten. Ook vuurwerk als de bloemfontein, de (het) boeket, het briljantvuur, de cascade, de donderbus en donderslag, de drieklapper, het ernstvuurwerk (voor oorlogsgebruik), het front, de girandole (of girande), de Romeinse kaars, de keerzon, de gillende keukenmeiden (luchthuilers), de knalerwt, knal- en siervuurwerk, koud vuur (geen koudvuur!), pagara (Surinaams-Nederlands: serie rotjes), de molen, de mortierbom, de palmtak, de pauwenveer, petard(e) (ontploft met een luide knal), de (grote) pijlkast, de pijpbom, de Romeinse pot (römertopf), de salamander, de schertskurk, de slang, de springbus, de springfontein, sterretjes, de sterrenregen, de telegraaf, de vlinderbom, de voetzoeker, de vuurpijl, de watereend en de waterkegel kwamen in beeld.
2. Verder zagen we (nou ja, in Van Dale dan): Grieks vuur, de weigeraar, de wonderkaars, de zevenklapper, de zilverbron en de zilverfontein. Janus is de aloude godheid van de Romeinen o.a. ook van de tijd, gewoonlijk afgebeeld met twee aangezichten (daarom: een januskop). Hij kon zowel voor- als achteruitkijken en Nieuwjaar, oud en nieuw waren hem heilig en de eerste (Romeinse) maand, Januarius (bij ons: januari, de louwmaand of nieuwjaarsmaand), was aan hem gewijd.
3. Overigens is nieuwjaarsdag de eerste dag van een nieuw jaar. Je kunt elkaar een gelukkig of zalig nieuwjaar wensen (dat geldt dan voor een heel jaar!) of je personeel zijn nieuwjaar (een fooi) geven. Ook kun je iemand een gelukkig nieuwjaar wensen (dat geldt niet slechts voor één dag, maar voor een heel jaar!). Je kunt (één dag lang) Nieuwjaar vieren. En het Joodse Nieuwjaar is Rosj Hasjana, feest op 1-2 tisjri (september-oktober) dat de tien boetedagen inleidt die met Grote Verzoendag eindigen. Enfin, genoeg gevierd, maar wel op naar Pasen, eerste en tweede paasdag, het paasfeest, het paaslam (verorberen) en het Paaslam (aanbidden), Pinksteren, eerste en tweede pinksterdag, pinkster, het pinksterfeest, pinkster één, pinkster twee en pinksterdrie. Ja, onze taal zit logisch in elkaar, toch?
