0023 Dictee woensdag 18 juli 2012: Dictee Liefhebbers Breskens √

Woensdag 18 juli 2012: Dictee Liefhebbers Breskens

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

1. Als je Breskens binnenrijdt, word je meteen gewaar dat dit het rodepinguïnsdorp is. Een plaats die bol staat van de fantasie dus, en er is ook nog dit eblouissante museum.

2. Terwijl Kwik, Kwek en Kwak daldeeden, nam Donald Duck in de middeleeuwse dagobertstoel plaats. Wie van de vier leed er aan daltonisme, rood-groenkleurenblindheid?

3. De vis wordt duur betaald. Dat geldt ook voor de zee-ever en de waterzo. Het museum was blij met het exemplaar van de roofblei. Hebben ze al een piranha?

4. Het chanoekafeest is het joodse Lichtfeest, niet te verwarren met het Divali, het hindoese lichtjesfeest.

5. Voor de mindere goden verschenen deze bijzinnen op mijn dicteeretina: ik heb me verreikt bij het verwisselen van de plafondlamp; hoe schrijf je 'Bevrijdingsdag' en 'nationale dodenherdenking'?

6. Kop-hals-rompboerderijen zie je in West-Zeeuws-Vlaanderen niet; wel toemaathooi (hooi van het tweede gewas, soms aangetast door wildvreterij) en af en toe zie je zelfs een paar spring-in-'t-velds.

7. Hij spotte zijn moeder, ontwaardde zijn kaartje en heeft een aardje naar zijn vaartje: hij gelijkt op zijn vader.

8. Een trukendoos zit meestal vol trucs, maar wordt niet per truck vervoerd. Acts worden opgevoerd ten genoegen van een breed publiek.

9. De leerling-onderwijzeressen, de juffen in spe, zaten op verschillende Nederlandse p.a.'s. Mag je met zo'n hbo-diploma ook lesgeven in het Vlaamse a.s.o.?

10. Het allerallergênantste [2020] was dat ze allerbekrompenst en allerbelabberdst gehuisvest (gedomicilieerd) waren.
 

0022 Dictee woensdag 11 juli 2012: Dictee Specialisten Breskens (2 van 2) √

Woensdag 11 juli 2012: Dictee Specialisten Breskens (2 van 2)

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

11. Een bijzonder soort postiljon op zijn calèche (vergelijkbaar: op zijn kales) is de postillon d'amour. Wat is een postille ook al weer?

12. De Grote Beer (Wagen, steelpannetje, Hemelwagen) is een bekend sterrenbeeld dicht bij de noordpool van de hemel.

13. Tussor is de grijsgele stevige zijde van het spinsel van de rups van de tussahvlinder. Hij heeft zich eigen gemaakt hoe je zelfgemaakte kaas maakt. In Limbabwe wonen trouwens limbo's.

14. Als je daarheen gaat, maak je een canossagang. Bij argoteren bedient men zich van cant [kènt]. De cannelures leken wel op cannelloni.

15. De chemieles ging over acetylsalicylzuur, aceetaldehyde en de zeaxanthine, de fysicales over de brug van Wheatstone en de geisslerse buis.

16. Langs het paadje stonden planken met een pâtelaagje. In het gras werd de pâté de foie gras gereedgemaakt. Een dronkenlap kun je gemakkelijk shanghaaien.

17. Een cachelot is een potvis, een cache-pot een sierpot. Met zeil en treil [met alles wat tot de schuit behoort] is niet helemaal hetzelfde als met wijntje en trijntje. De jezuïet was van orthodox-roomsen huize.

18. Cacheren is bedekken, kasjeren koosjer maken. Hij lijdt aan een vie manquée.

19. De havoër, later vwo'er geworden, kreeg een aioplaats en werd aioër en later zelfs doctor honoris causa.

20. De hoogrode astrilde is een Australische prachtvink. In meerdere nouveaux romans komt het ancien régime [mv. ancien(s) régimes] ter sprake in het kader van de nouveaux riches.

 

0021 Dictee woensdag 04 juli 2012: Dictee Specialsiten Breskens (1 van 2) √

Woensdag 04 juli 2012: Dictee Specialisten Breskens (1 van 2)

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

1. De zinnen van dit dictee hangen als los zand aan elkaar. Ik wil u niet choqueren [2020 ook: shockeren], u geen cultuur- noch elektroshock toebrengen; dat lukt me vast ook niet, want u bent immers shockproof [GB, VD ook: schokproef - andere uitspraak]. U gaat dit dictee dan ook vast niet schokkerig schrijven.

2. Als manusje-van-alles (maître Jacques, factotum, jack-of-all-trades, doeal) mag u zich uitleven op deze portie orthografische ratatouille, dit ratjetoe.

3. Of het Bijbelboek Makkabeeën voor katholieken, joden en protestanten apocrief dan wel deuterocanoniek is, daarover verschillen de meningen.

4. VD hanteert de beide andere vormen Mattheus en Matteus 2020 naast de NBG-schrijfwijze (Nederlands Bijbelgenootschap) [= 2020 Matteüs - geen enkele vorm in GB]. Het mattheuseffect houdt overigens in: wie heeft, zal nog meer krijgen (Matteüs 13, vers 12).

5. Hoe schrijft VD 'Haggai' [Hagg.] en 'Daniël' [Dan., Dn.] ? Over de schrijfwijze van 'Filemon', een van de brieven van Paulus, bestaat geen verschil van mening [Flm., Filem.]. Andere apocriefe boeken zijn Ecclesiasticus [Eccl.], Tobit [Tobias, Tob.] en Wijsheid van Salomo [Wijsh., ook: Boek der Wijsheid].

6. De Riagg'er, een pseudo-drs. (afkorting), heeft ge-EHBO'd en ging op een oma's-fiets naar de formule 1-wedstrijd.

7. Daar, ergens diep onder zijn gekrepte haar, lag het opgeslagen in zijn brocacentrum, hersengedeelte voor de spraak: gecrêpt papier is geen wc-papier. Hij nam er nog maar een paar crêpes suzette [ook: crêpe suzettes] op.

8. Bij het nymfaeum (de fontein) duikelde hij twee nymphes du pavé op. De ene was nymfomane, de andere vertoonde een soort van nimbus (stralenkrans) en bleek snoeze- en hoezenpoes te zijn.

9. Besturingssystemen worden geüpgraded, botsauto's zijn gecrasht, sportlieden hebben gebaseballd, boeren hebben gecombined en goededoelenacties hebben gefundraised.

10. Luister maar, je schrijft niet, wat je hoort: chaebol [dzjèb-buhl], giaur [gah-voer], aa-lava [ah-aa-laa-vaa], worcestersaus [woes-ter-saus] en eschscholtzia [èh-schohl-(t)sie-jaa].
 

0020 Dictee woensdag 27 juni 2012: Dictee Scholen Breskens √

Het scholendictee is goed bruikbaar als oefendictee. Laat het u voorlezen, schrijf mee en kijk wat u ervan bakt. Het niveau is dat (bij volwassenen) van Beginners.

Wonen in Zeeuws-Vlaanderen

1. Zeeuws-Vlaanderen is een landje apart, nietwaar? In onze contreien zou leegloop plaatsvinden en de vergrijzing zou ons bedreigen.

2. Maar waar vind je nog zoveel zonneschijn als je door de bosschages van bijvoorbeeld de Oostburgse kreken wandelt? En waar zijn er nog zoveel voetbal- en tennisvelden?

3. Jullie meester X vertelt je vast veel over onze bloemen en planten: de fuchsia's, de vergeet-mij-nietjes en het malwillempjeskruid. Bij de dieren zal hij stilstaan bij de os en de ezel, de koe en het paard.

4. Jullie zitten allemaal op prachtige basisscholen. Vindt je medeleerling het daar ook zo geweldig? En als je vakantie hebt, blijf je toch gewoon hier overzomeren? Je hoeft echt niet naar Drenthe of Twente!

5. De meesten van jullie zijn goed in twitteren, sms'en, facebooken, hyven of gamen. Vast veel beter dan je juf of meester!

6. Onmiddellijk na de basisschool hebben jullie de middelbareschoolleeftijd. Dan ga je naar Oostburg voor vakken als tehatex (tekenen, handvaardigheid en textiele werkvormen) en Frans.

7. 20 procent van jullie zal (denk ik) vwo'er worden, de rest havoër of vmbo-leerling in bijvoorbeeld de t-stroom.

8. Met Kerstmis hebben jullie kerstvakantie, op tweede paasdag ben je vrij en in de zomer draag je een T-shirt en ga je misschien kanoën.

9. Langs de Noordzee staan radarposten: die leiden de containerschepen via de Westerschelde naar de Antwerpse haven.

10. Dat keigave uitzicht wil je niet missen. Als bijdehante jongens en meisjes zullen jullie dus het allerliefst voor altijd in de buurt van Retranchement blijven wonen. Tezamen!
 

0019 Dictee woensdag 20 juni 2012: Groot Breskens Dictee √

Specialisten
Het was ontzettend gezellig, zaterdagmiddag 16 juni in het Visserijmuseum in Breskens bij het 5e Groot Breskens Dictee. De ruimte was prima, er werd goed voorgelezen en dat was dus duidelijk verstaanbaar. Van de 12 Specialisten waren er maar liefst 10 Vlaming. De beste Nederlander werd 4e en de andere (met Vlaamse roots) werd laatste. Wat niemand voor mogelijk hield, gebeurde: eeuwige winnaar Joost Verheyen werd verslagen door Robert Joosen. Ze hadden elk 6 fouten (op 100 invulwoorden) maar Joost schreef meteen het eerste shoot-outwoord fout: hexakosioihexekontahexafobie (angst voor het getal 666, dat in de Bijbel een bepaalde rol speelt). Derde werd Christiane Adams.

Liefhebbers van buiten Breskens
Deze groep telde 9 deelnemers, waaronder wethouder Jan Schaalje, die ook de prijzen uitreikte. Hier moesten 50 woorden worden ingevuld. Winnaar was hier Raf Coppens met 6 fouten, tweede Birgit Kuppens met 9 fouten en derde na barrage de Nederlander Rik van der Linden.

Liefhebbers van binnen Breskens
Hiervan waren er 7. Ze moesten dezelfde woorden invullen als de andere liefhebbers (en de jeugd). Winnaar werd hier Sietz Leeflang met 14 fouten, tweede werd Nel van Kouterik. In deze categorie kon men ook teams vormen van 3 personen. Het team van het Visserijmuseum heeft daarbij gewonnen.

Jeugd
Er waren ook drie deelnemers van 11, 12 en 14 jaar. Voor elk van hen was er een prijsje: Sherryl Kommers uit Terneuzen werd eerste (zij kreeg het Groene Boekje), Noëlle Brouwer tweede en Elvira van den Dries derde.

Nakijken
De dictees zijn in een goede sfeer en harmonie onderling nagekeken. Dat ging prima. Na afloop kregen alle deelnemers een drankje en een rondleiding door het museum en daarna is een vijftiental deelnemers nog wezen eten bij onze sponsor Taverne J en B. De andere sponsors waren C1000 - Ingels, Rabobank, Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en Boekhandel Bruna.

Scholendictee
Op vrijdagmiddag 15 juni vond in Hooge Platen in Breskens het Scholendictee plaats. Ruim 40 kinderen vonden de 50 invulwoorden moeilijk. Het was enorm spannend. Er waren vier deelnemers met 15 fouten. Na een zenuwslopende barrage met woorden als vanille-ijs en spaghetti werd spellingkampioen van de gemeente Sluis (oftewel West-Zeeuws-Vlaanderen) Annabel Boeckhout van de OBS Breskens. Tweede werd Evy Buitendijk en derde Youri Vermeulen.

0018 Dictee woensdag 13 juni 2012: over joden en Joden √

Over joden en Joden

Na lezing hiervan mag u deze woorden niet meer fout schrijven. Tegenwoordig schrijven we religies en aanverwante zaken met een kleine letter: christelijk-gereformeerden, christen, jodendom (godsdienst!), jodin (geloof!), paus, zevendedagsadventist, sjiiet, talib (meervoud: taliban), Jehova's getuige [getuige van Jehova, ook: jehova!], coccejaan en dominee-dichter. Terzijde: heilige begrippen uit godsdiensten krijgen een hoofdletter: Abba, Manitoe, Hemelvader, Opperheer, Jehova, Heilige Maagd, Jahweh, Heilige Geest, Boeddha (een boeddha is een beeldje ervan), Aesculaap (god der geneeskunst bij de Grieken; de arts heeft een esculaap op de auto), Heiland, Drie-eenheid, Allah en Eros (god van de liefde). Verder stellen we vast dat de huidige spellingregels voorschrijven om volken met een hoofdletter te schrijven: Jodin (vrouw Joodse volk), Khmer, Bosjesman, Eskimo (Inuit), Zoeloe, Hollander, Nederlander, Bantoe, Hagenees, Hutu, Tutsi, Viking, Roma (zigeunervolk) en Koerd. Rassen of overkoepelende begrippen krijgen weer een kleine letter: zwarte, indo, creool, indiaan, zigeuner, pygmee, blanke, halfbloed, nomade en latino. In het volgende deel ga ik alle verschijningen van Jood en jood in Van Dale en het Groene Boekje met u doornemen. Trouwens; een mongool is iemand van het mongolide ras en een Mongool is een inwoner van Mongolië.

De Joden zijn dus het volk (Jodenvolk): Jodin, Jodenbriefje (ariërverklaring in de Tweede Wereldoorlog), Jodenbuurt (getto), Jodendom (Joodse volk - NB jodendom = de joodse religie), Jodenduits (Jiddisch, Jiddisj, Jodentaal = gettotaal), Jodenhaat (antisemitisme), Jodenhater, Jodenhoek (Jodenwijk), Jodenhulp (Tweede Wereldoorlog), Jodenmoord (de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog, Shoah, NB shoah = totale uitroeiing), Jodenrecht (driemaal – of zevenmaal – is Jodenrecht), Jodenster (GB: davidsster, davidster - ss alleen in GB), Jodenvervolging (pogrom), Jodenwet (in het nationaalsocialistische Duitsland), Jodenbegraafplaats en Jodenmop.

Waar het de godsdienst betreft, of waar het verband met het volk helemaal vervaagd is, schrijven we een kleine letter: jodin [m.b.t. joodse godsdienst], joodse riten (in de synagoge), joods praten, jodenbaard (lange baard orthodoxe jood), jodendom (joodse godsdienst), jodenfooi (gering bedrag), jodengenoot (proseliet: niet-Jood, die tot het joodse geloof overgegaan is – zonder zich te laten besnijden), jodenhoed (middeleeuwen), jodenjongen (smalend voor: Joodse jongen), jodenkerk (iedereen praat dooreen), jodenkers (plant - winterkers), jodenketting (tot zover mochten joden op sabbat iets dragen), jodenkoek (grote, platte, ronde koek), jodenkruid (gewone of gemene wederik, plant), jodenlijm (asfalt en speeksel), jodenman (minachtend voor: Joodse man), jodenmensen (idem voor: Joodse mensen), jodenneus (kromme neus - als van een Jood), jodenpek (asfalt), jodenstreek (bedrieglijk), jodentoer (moeilijk werk), joods-christelijk [betreft godsdienst], jodenmeisje (= jodenmeid - niet meer in wdb., beledigend voor: Joods meisje) en jodenvrouw [niet meer in wdb., beledigend voor: Joodse vrouw].

Zo, nu mag u 'joden' en 'Joden' dus nooit meer fout schrijven! O ja, jood kan ook nog jodium betekenen!
 
 

0017 Dictee woensdag 06 juni 2012: Spreken en schrijven √

Spreken en schrijven 
We hebben twee kinderen,
 een zoon en een dochter. Kinderen zijn leergierig. Toen ze op de basisschool kwamen en wat rekenen geleerd hadden, kwam regelmatig de vraag: pap, schrijf nog eens wat sommetjes op. Pap, immers wiskundedocent, heeft dus regelmatig vellen vol geschreven met sommen als 5 x 8 en 3 x 7. Rekenen en wiskunde zijn 'harde' vakken en als je van bepaalde uitgangspunten uitgaat, valt er over de uitkomsten niet te discussiëren. In het algemeen is een berekening goed of fout. Dat laat onverlet dat je dingen wel 'slim' kunt doen. Zo is 2 x 4 x 8 x 5 x 25 x 125 het gemakkelijkst uit te rekenen als (2 x 5) x (4 x 25) x (8 x 125) = 10 x 100 x 1000 = 1.000.000 (een miljoen). En 13 x 17 = (15 – 2) x (15 + 2) = 225 – 4 = 221 volgens de formule (a + b) x (a – b) = a kwadraat – b kwadraat. En met een beetje wiskunde ontdek je dat 35 kwadraat * 3 x 4 is met 25 erachter (1225 dus). En 65 x 65? Doe niet 6 x 6, maar 6 x 7 en zet er 25 achter: 4225. Zo is 205 x 205 = 42025 (omdat 20 x 21 = 420).
* (a + b) kwadraat is a kwadraat + 2ab + b kwadraat 
35 x 35 =
(30 + 5) kwadraat is 30 kwadraat + 2 x 30 x 5 + 5 kwadraat =
30 x 30 + 10 x 30 + 25 = 40 x 30 + 25 = 3 x 4 x 100 + 25 = 1225.
Algemeen leg je zo uit dat (10 x a + 5) kwadraat gelijk is aan
a x (a+1) x 100 + 25. En dus is 65 x 65 = 6 x 7 x 100 +25 = 4225.
Let op: het te kwadrateren getal moet dus wel per se op 5 eindigen!

Taal is geen hard, maar een zacht vak. Je kunt dingen op meerdere manieren zeggen en schrijven. Hoe komt het dat volwassenen bepaalde zinsconstructie (allemaal) wél en andere juist niet gebruiken? Doordat mensen (kinderen) heel wat afpraten nemen ze dingen van elkaar over. We leven in een globale wereld, maar vroeger kwam men het dorp niet uit en ging alles in dialect. Het begint met praten. Kinderen zeggen 'pappa' of 'mamma' en daarna komen er steeds meer woordjes bij. Lezen is een vak apart en toen onze dochter op school al heel vroeg stukjes kon voorlezen, dacht haar juf dat ze die uit haar hoofd geleerd had … Het begint met letters: P = de 'Pappa'-letter. M = de 'Mamma'-letter, O = de 'Oma'-letter, etc. Zo waren op den duur alle letters van het alfabet wel bekend. Maar daarmee heb je nog geen woorden! Op de Noordkaap van Denemarken hadden we geloof ik wel al de 'mee-juh-wuhn' [meeuwen] gehad, maar ik zal nooit vergeten het memorabele moment, dat we in Rotterdam aan het statten waren. Onze zoon keek naar boven en zei: daar staat HEMA. Ongelooflijk, voor het eerst begreep hij dat je van letters woorden kon maken (het lezen is daarna heel snel gegaan). Eigenlijk liepen me toen de koude rillingen over de rug, zo indrukwekkend is zo'n moment!. Tenslotte komt dan een stap verder nog het schrijven. Neem maar aan dat de beide jongelui dat inmiddels tot in een zekere perfectie beheersen!