3703 Dictee zaterdag 23-11-2024 (2) – dictee Oefendictee november 2024 (3), tevens Dictee van de Dag 1179 √

Dictee – dictees [3703]

1. Let een faciel [gemakkelijk, inschikkelijk] iemand op faciliteiten? Een tobogan is een slee of een kermisroetsjbaan. Een tersel, tarsel of taleke is een mannetjesroofvogel (niet de baillet, het smelleken en de sperwer). Een macarisme is een zaligspreking en een macarena is een Spaanse solodans. Een eetbare maaslander [kaassoort] komt uit Maasland. Het pompadoer [stof] is naar Madame (Mme, Mad.) de Pompadour genoemd. In een magot [spaarpot] kun je je opgespaarde geld stoppen. Wie mank gaat/loopt is mankgaand. À propos (apprepo, apperpo, by the way), zullen we dat mal-à-propos (misverstand) maar niet even de wereld uit helpen [uithelpen]? Een mariachi is een Mexicaanse straatmuzikant of zijn muziek. Nieuw inzicht: naast mei nu ook oktober als Mariamaand met hoofdletter. Een Martinikaan komt vooralsnog van Martinique.

2. Een matsegerecht en dan mattentaart toe? Wanneer is de Matthäus Passion? De mba is de moderne bedrijfsadministratie, de MBA de master of business administration. Een menagerie is een ménagère. Eerst mens worden, dan (het) mens-zijn. Een vergissing is een méprise. Er is een groot verschil tussen het middenwesten van Nederland en het Midden-Westen van Amerika (de VS). Een milf [mother I’d like to fuck] is veel ouder … Met myopie ben je myoop (bijziend). Een  metteur en scène zorgt voor de mise-en-scène. Chlorofyl, xanthofyl, monofyl, de rest: -fiel! Met mono-ideïsme heb je een idee-fixe. De enige kapitaal-M-eisende monsieur is Monsieur Calicot. Er wordt een MRI-scan gemaakt: magnetic resonance imaging. In de musichall werd een musical opgevoerd. Niet elke nimf is nymfomaan, manziek.

3. Ze verwerd van nimfijn later tot nymphe du pavé en viel ooit in een nymfaeum. Er zijn noorderlingen die noordelingen eten. Het normen-en-waardendebat is niet waardevrij. Wat notoir is, getuigt van notoriteit en is algemeen bekend. De NS-IC was weer eens te laat. Brr, wat is het guur! Hij gaf maar no toestemming. ‘Numero’ mag je afkorten met of zonder punt [no. en no], maar de afkorting van ‘nummer’ krijgt altijd een punt [nr.]. Ken je die woorden: puissance, usance, nuisancevalue? Een NOM-woning is een nul-op-de-meterwoning. Het DéFI staat voor Démocrate Fédéraliste Indépendant (Belgische politieke partij). Oriënt, Oosten, Morgenland en Occident, Westen, Avondland [VD: ‘occident’ en daarbij ‘westen’ lijkt onjuist]. Entia non (sunt) multiplicanda praeter necessitatem: die uitspraak is bekend als het scheermes van Ockham of Ockham’s razor. Die Willem van Ockham wordt ook Doctor Singularis genoemd.

4. Oet [vero: onderwijs in eigen taal, oetc [BE: onderwijs in eigen taal en cultuur] en oalt [onderwijs in allochtone levende ta­len] zijn nauw verbonden, nauw verwant. Old boy(s) networks (VD), dat zijn gewoon oldboysnetwerken (GB). Een oleometer is areometer [vochtweger – werken daarmee is areometrie] voor olie. Een arenvis is een melet, een ansjovisachtige vis. De tepelhof is een voorbeeld van een areola. In NL is een olb een openbare leeszaal en bibliotheek. Een oldenburger is een zwaar warmbloedpaard, zeer geschikt als landbouwpaard. Oldermans, oldermannen of olderlieden waren zekere overheidspersonen in de Friese en Saksische landstreken. Eromheen draaien is om de hete brij heen draaien (als een, de kat). De echte
Opa-en-omadag valt op 4 juni. Opgeien doe je met geitouwen, opgijnen met een gijn. Je kunt beter geen snip aan hebben, een snip, snipper of borrel ophebben.

5. Je kunt een trap op lopen of opgaan. Bij het uit bed opstaan zag hij de foto waar hij op staat. Je kunt er donder op zeggen dat hij die krant gaat opzeggen. Hij is erg op zich, opzichzelfstaand. Ik zie ertegenop, jullie zullen ook wel ertegenop kijken. Daar zullen ze nog vreemd van opkijken. Raar? De oranjehemden [Oranjespelers] dragen het Oranjeshirt, niet zomaar een shirt. Byebye, dáág, luidde de afscheidsgroet. Astrakan is gekruld bont van pasgeboren lammeren, persianer. Een ostrakon (mv. ostraka) is een (pot)scherf, te gebruiken bij een ostracisme, schervengericht. Een godswoord is een Bijbeltekst [woord van God, goddelijke uitspraak]. Dat is echt iets oversizeds. Op Pascha of Pesach eten de joden een pascha, paaslam. De paashaas brengt de paaseieren rond.

6. De paupiëtteproducent [gevuld rolletje vlees of vis, bv. een blinde vink] had eer van zijn werk. Het astrakan is een zeker cloqué (opbollend) dubbelweefsel. Een parwa is een zekere tropisch Amerikaanse loofboom of het hout ervan. De neiging van groeiende planten om zich te ontwikkelen in de richting van zuurstofrijkere lucht heet aerotropisme. Een pensionaire zit in een pensionnetje, maar is niet op pensionaat [kostschool]. Gaan zij [op een bord] hex spelen met dank aan de Deense wiskundige Piet Hein? Het OSAS is het obstructieveslaapapneusyndroom, slaapapneu. Dat pietje-ongeduld is een janongeluk. Piqueren doe je bij het biljarten, pikeren o.a. bij het doornaaien (van bv. revers – zelfde mv.). Een pirosjki is een Russisch pasteitje en een pierogi is een Pools gerecht van deegballetjes. Een bittenbak is (de prullenbak van) een pc.

7. In een pittenbak kweek je komkommers. Een plaidje is een reisdeken en een pleetje een wc. De Kerstster is de ster van Bethlehem. De prachtwolfsmelk is de kerstster. Het PIK is het Portugees-israëlitisch Kerkgenootschap (overkoepelend orgaan van Sefardische joodse gemeenten in Nederland). PTT, vero voor: Posterijen, Telegrafie, Telefonie. PCGD: in NL (historisch) Postcheque-en-Girodienst (VD; GB: p en g – een van de voorlopers van de Postbank). De pip’s [pee-jie-pees] zijn de primi inter pares, zij waken over hun pips [pihps] (persoonlijke internetpagina’s). Een rouwdanus is een rouwdouw(er) of rauwdouw(er) [GB]. Hij is niet rechts-, maar linksgeoriënteerd. Een reliquiarium bevat relikwieën. De enzymenbehandeling hielp niet. Hij moest een deel van zijn remuneratie renumereren. Resorberen: resorptie [opnemen van vocht].

8. De resources [middelen] bepalen de ressources [mogelijkheden]. Een RFID-chip heeft radiofrequentie-identificatie [E: radio frequency identification]. Bij drum-‘n-bass gebruik je een bas(s)drum. Met *ijij*: glij/snij/rijijzer en voorbijijlen. Met *ii*: veel. Met *iij*: niets. Met *i-ij* [GB]: dooi-ijs, draai-ijzer, kiwi-ijs, lawaai-ijker, mini-ijsje, mini-ijskast, mini-ijstijd, plooi-ijzer, schroei-ijzer, tahiti-ijsvogel en tosti-ijzer. In VD nog: tuttifrutti-ijs, hooi-ijzer, I-ijzer, roei-ijzer, schrooi-ijzer en sprei-ijzer. Met *iji* in GB: veel, aaneen. In VD: idem veel. INR, India, roepie en IDR, Indonesië, roepia. Een griekse: NL, Bargoens: luis. Romeins-katholiek [Rome, rooms-katholiek] staat tegenover Grieks-orthodox. De grand départ is in de wielersport het geheel van activiteiten rond de start van de Tour de France. Vgl. de Tour de France Femmes.

9. Ze rijden nu in een na-Tourcriterium. De ruwharige hond snuffelde aan de ruwarige tarwe. Een keulenaar is een reuzenaak en dus reuzegroot. Met samogon wordt zelfgestookte wodka benoemd [Rusland]. In SR is samosa SR driehoekig, plat, gesloten pasteitje. Samp(e)len, scrabb(e)len, tack(e)len [GB] en dribbelen. Een sandelhoutpaard (sandalwood) komt van Soemba, het Sandelhouteiland. Altijd met e: sanguine, maar consanguien(e). MERS is het Middle East respiratory syndrome (besmettelijke, ernstige longziekte) = kamelenhoest. Een villanel(la) is een meerstemmige, volkse compositie of een zekere lyrische versvorm. Een secret de Polichinelle is een publiek geheim. In depot is gewoon en dépôt. Simavi was oorspronkelijk: Steun in Medische Aangelegenheden voor Inheemsen.

10. Zeg maar Sijmen, dan vloek je niet = ik geloof er niets van. Bij de Grote Sint-Bernhardpas [ook St.] zie je vaak sint-bernardshonden. De Heilige Salarius is sint-salarius, de salarisdag. Is de kasjroet, het geheel van de joodse spijswetten, echt nog niet bankroet? Echt waar: een skratjie pokoe is een skrakipoku. Arrenbie is rhythm-and-blues, soca is soul en calypso. Het was niet gezellig voor Simpelmans die niet tegen alleen-zijn kon, in het samenzijn met die saaimans en die sombermans. Wat heeft jouw souschef een mooie souspull, zeg! De Holodomor is de door middel van collectivisatie van de landbouw veroorzaakte hongersnood in de Oekraïense Sovjetrepubliek in 1932/1933, soms beschouwd als vorm van genocide. Met een spartaanse opvoeding worden je Spartaanse zeden bijgebracht.