Dictee –
dictees [3336]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
mei 2018 (2), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee
van de dag (985)
Oefendictee
mei 2018 (2)
1.
Een godswoord (Bijbeltekst) komt uit
Gods Woord ofwel het Woord Gods. Geef mij maar zo'n heerlijke gojibes
[van de boksdoorn]. Hij guetteerde
[bespieden] de guttatie [het
uitdruppelen van water uit de randen van bladnerven]. Ook
comptant is contant, handje contantje, boter bij de vis. Waar het
Jantje Contantje is, is elke jan-contant zeer welkom. Als je per
cassa betaalt, is dat à contant. Snel rijk worden: doe aan baratta:
op krediet kopen en meteen contant doorverkopen zonder zelf te
betalen. Alle fransozen
kun je aanduiden als het heitres Franzosenvolk.
Alle dolle mina's zijn aanhanger van Dolle Mina [de
beweging], alle hell's angels van Hells Angels [de
organisatie]. De HDO was de
Hilversumsche
Draadlooze
Omroep. Let op het subtiele verschil
tussen HDL
(high-density
lipoprotein,
goed cholesterol) en HDPE
(high
density
polyethylene,
hogedichtheidpolyethyleen).
Hij was voortdurend hetzend [opruiend]
bezig: hij heeft dus gehetzt. Bij IChThUS moet ik altijd aan
ichtyotoxisme (ciguatera)
denken. Ook jij – kun je weergeven met de uitroep tu quoque (een
tu quoque is een
jij-bak)!
Historisch komt dat van de uitroepen et tu, Brute [ook
gij, Brutus], tu quoque, Brute
[idem]
en tu quoque, fili mi [mijn
zoon]! 'De zieke man (van
Europa)' mag je alleen nog maar
zo schrijven.
2.
Een Razzie is een Golden Raspberry Award, tegenhanger van de Oscar
(Academy Award).
De dans lanciers komt oorspronkelijk van 'quadrille des lanciers'.
Gezocht op '*macul*': een levis notae macula of macula levis notae is
een vlekje van lichte kritiek, een macula is een huidvlek [mv.
maculae], [leeftijdsgebonden]
maculadegeneratie is een oogziekte met afgenomen gezichtsscherpte
t.g.v. degeneratie van de macula, de gele vlek, maculair = gele vlek
betreffend, maculatie = gevlektheid van dier of plant, maculatuur =
o.a. misdruk, maculeus = gevlekt, maculopathie = ouderdomsaandoening
van het oog waarbij gele vlekken optreden, permacultuur = vorm van
landbouw met tegengaan van bodemuitputting, de blinde vlek is de
macula lutea, en volgens VD was dat ook de gele vlek: dat kan
toch zomaar niet? Internet: gele vlek = macula
lutea en blinde vlek = papil e.d. (Latijn:
papilla nervi optici).
3.
Spotnamen: ajuin (Aalstenaar,
ajuinenstad), (bijnaam)
de Kromme (Willem
van Hanegem),
blauwkous (savante),
John Bull
(Groot-Brittannië),
chambre introuvable (de
in 1815 na de restauratie bijeengeroepen Kamer der Afgevaardigden van
Frankrijk), ci-devants (spotnaam
voor voormalige adellijke en vorstelijke personen tijdens de Franse
Revolutie en het Keizerrijk),
eiertikker (iemand
met spitse kin), frik
(docent(e)),
geuzennaam = scheld- of spotnaam, hinkepink (iemand
die hinkt, ook: hinkeldepink, hinkelepink),
Jantje Kaas (koning
Willem I), kalfschieter
(Delftenaar,
Delvenaar), kalot (klerikaal),
kannenkijker (drinkebroer,
ook voor: rederijkers),
katoenbaron (rijke
katoenfabrikant), keientrekker
(Amersfoort),
koeketer (Amsterdam,
Zaandam), kwak (vero:
leerling Latijnse school),
maneblusser (Mechelaar),
methodist (aanhanger
John Wesley: leven naar de methoden van de Bijbel),
molleboon (Groninger,
ook: molboon), mudejar (Moor
– vero: moslim – in Spanje die met de christenen samenwerkte),
mug (Haarlemmers),
muis (grijze
muizen: meisjeshulpdienst Duitse leger WO II),
paddy (Ier, van:
Patrick), paneelzager (de
dolerenden (die
een deurpaneel van de Nieuwe Kerk in Amsterdam zouden hebben
uitgezaagd om zich toegang te verschaffen)),
Pietje Pu(c)k
(spotnaam),
quakers (sekte
George Fox: quake at the word of the Lord [sidderen
voor het woord van de Heer]),
schapenkop (ook:
schaapskop: Dordtenaars en Lierenaars – Dordrecht en Lier (BE)),
schimpnaam (spotnaam,
scheldnaam), septemberridders
(verzet WO II,
maar pas na sept 1944),
spekgolver [zit er
warmpjes bij], stampvoeter
[marine:
marinier], steek (vero:
predikant) en trien (truttige
vrouw, komt van: Katrien).
4.
Met 'bijnaam' nog: de aap van God (Satan,
François Mauriac), alias
(bijnaam),
De Azijnbode (bijnaam
de Volkskrant),
Willem, bijgenaamd de Zwijger, Bwana Kitoko [lett.
mooie heer], bijnaam voor de
jonge koning Boudewijn in Congo (algemeen:
bwana),
caligula [wrede
heerser, met hoofdletter bijnaam wrede Romeinse keizer],
chouan [aanhanger
van de Bourbons in de Vendée tijdens de eerste Franse Republiek],
de dikke en de dunne (Stan
Laurel en Oliver Hardy), dirty
harry (een
rouwdouw, rouwdouwer, rauwdouwer), Edom [bijnaam
Ezau], el caballero de la
trista figura, de ridder van de droevige figuur (Don
Quichot –
sj),
fimo [kneedbare
kunststof om te boetseren], Karel
de Grote, guldenmond [welbespraakt
persoon], hadjememaar
(politicus
Rapaljepartij), iron lady
[Margaret
Thatcher], een bende van kardoes
(verschrikkelijke
rommel), kees (aap,
varken, ook: patriotten of tegenstanders van de stadhouder, op het
einde van de 18e eeuw),
keukenmeidenverdriet (ook:
huisvrouwenverdriet, schorseneren),
langbeen (met
lange benen; Jan Langbeen is de dood),
le brave des braves (de
dapperste der dapperen, maarschalk Ney),
le petit caporal (Napoleon),
leugenbaron [onverbeterlijke
leugenaar, leugenbrok, liegbeest – Karl Friedrich Hieronymus
Freiherr von Münchhausen – die ook wel met hoofdletter],
kaalmans, steelmans, etc., de zieke man (van
Europa) (het
Ottomaanse Rijk), meowmeow
[miauw]
(de designerdrug
mephedrone),
mickeymousecompetitie, Nachtwacht (heet
officieel anders), netnaam
(nickname op
internet), de parel van de
Jordaan (de
Westerkerk), pieterman (gulden,
ook: inwoner van Leuven, peterman),
de Joodse Plato (Philo
van Alexandrië), rammetje
[douanebeambte in
haven op zoek naar smokkelwaar],
regent [Filips van
Orléans], skipnaam
(radiozendamateur),
Sneeuwkoning, Winterkoning (Frederik
V van de Palts), een grote snoek (een
hoge piet),
snoek (bijnaam van een auto van het type
Citroën DS (1955-1975)),
steelpannetje (Grote
Beer), truttenschudder (DAF'je),
turlupinade (flauwe
grap), unvollendete
(werk dat
onvoltooid gebleven is, achtste symfonie van Schubert – die ook met
hoofdletter), het Venetië van
het Noorden (Amsterdam,
Oosten: Bangkok, Friese Venetië: Hindeloopen),
weduwe (WO
II: Wij
Doen Uw
Werk),
wijdbroek (Volendammer)
en winterkoning, wintervorst (Thialf).
5.
De onderwerpen 'neien' [paard]
en 'nijten [stier],
daar wil je je neus in steken? Dan moet je daar veel tijd insteken.
Onder de soep vertelde hij dat hij zijn erfenis helemaal opgesoupeerd
heeft. Ovovivipaar is zo'n twijfelgevalletje tussen ovipaar en
vivipaar in ... Een quatuor
[kwaa-tuu-wohr]
(BE)
is een kwartet. Het rekwisitoor van GB
overtuigt me niet [naast requisitoir].
De plaats delict
(pd)
mag niet betreden worden, zelfs niet door de P.D.-advocaat,
de pro-Deoadvocaat
[pro
Deo] In het hindoeïsme is een
rishi [rih-sjie]
een groot denker of ziener. Hij kon rire entre cuir et chair
(ridere
[rie-dee-rə]
in stomacho
[stoo-maa-koo]
– in zijn vuistje lachen) over
eigen geluk of andermans ongeluk. De RIS is
de Republik Indonesia
Serikat, de Verenigde Republiek
Indonesië.
6.
Gezocht op '*cordu*': corduaan [znw.]
= Corduaans leer [daarbij
werd ook de boom (heester)
looiersboom gebruikt], corduroy
[znw.]
is ribfluweel [vero
ook: ripsfluweel]
met brede ribbels, een corduroy [bnw]
broek [ook:
corduroybroek],
recorduitgifte(!),
koordmanchester was een oude naam voor corduroy, een ribbroek is van
corduroy en tinneroy [of
manchester] is ribfluweel met
smalle ribbels. De naam voor draadvormig rookzwak buskruit is
cordiet. Gezocht op '*pry*': caprylzuur is een onaangenaam riekend,
vloeibaar vetzuur, C7H15COOH, ook: octaanzuur,
een prytaan behoorde tot de tien klassen van de senaat (in
het oude Griekenland) die om de
beurt het voorzitterschap bekleedden en in het prytaneum vergaderden
de prytanen.