Dictee –
dictees [3118]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
OUD 028, geheel herzien naar situatie 2023
Dictee
van de dag (829)
Doggydancing
door corgi’s en collies in een cynodroom
1.
Ook 'zoeken binnen artikelen' is een machtig gereedschap voor de
taalknutselaar. Wil je een dicteetje maken over honden? Zoek 'hond'
binnen artikelen en ze vliegen je om de oren: tyfushond [rotzak],
teef [wijfje],
[bul- of pitbull-]
terriër, straathond, spaniël, sledehond,
labrador-retriever, kalong
(vliegende hond)
en Mexicaanse hond, maar dat heeft meer met een radio van doen
[geluid].
Je leert tevens, wat een hubertussleutel [gewijd
ijzer] met rabiës [hondsdolheid]
te maken heeft, dat een loebas een lobbes is, dat harrier, hazewind,
hangoor en hasjhond ook honden zijn, dat meer hondjes Fikkie heten en
jouw portie krijgen, dat een dalmatiër een Dalmatische hond is, dat
des Pudels Kern [NL ook: des poedels kern]
de kern van de zaak is en dat doggydancing door corgi's met collies
in een cynodroom [s]
(hondenrenbaan)
onder het toeziend oog van kynologen [k]
(hondenkenner)
– de bazinnetjes onder hen dragen vaak colliers [halssnoer]
– misschien best leuk kan zijn.
2.
Of misschien wilde u een dicteetje maken over wijn? Zoeken met 'wijn'
binnen artikelen geeft mogelijkheden te kust en te keur. Een
bloemlezing – zoals een cryptogram recentelijk vroeg naar verhalen
over een of meer auteurs, juist: Bloem. Whist bevat rode wijn en kan
dus rodewijnvlekken geven, van wijntje en trijntje houden, vouvray is
wijn uit de Loirestreek, vlierwijn, vermout bereid uit witte wijn,
taste-vin als wijnnapje om wijn te proeven, silvaner, sekt – sec of
niet, sauternes, sangria of samos, rhônewijn, premier cru als
kwaliteitsaanduiding, muscadet, moutwijn, mistella, lambrusco, kir
royal met champagne of sjampie (champagne),
gewürztraminer uit de Elzas, cava [kava
of kawa is een bedwelmende drank]
en cahors, bordeaux van de Gironde met een bismarckharing erbij en
ten slotte wijn uit het pastoors- of patersvaatje.
3.
Nou vooruit, nog eentje dan. Wat levert zoeken op 'arts' zoal op?
Wel: arboarts, arts-assistent, bachelor
of arts(!)
met afkorting BA, het cockayne- en het
downsyndroom, respectievelijk een verouderingsziekte en
verschijnselen van idiotie en het mongoloïde ras, een hart-longarts,
geneesheer-directeur, het syndroom van Klinefelter met
onvruchtbaarheid [kortweg: klinefelter],
moermandieet met meervoud -diëten, officier-arts, otiatrie oftewel
oorheelkunde, een quarantainearts met scarlatina of roodvonk – geen
rodehond, rubeola of rubella, een thyreoïdoloog – nee, geen
ideoloog, zeg maar schildklierarts – en een zendings- dan wel een
ziekenfondsarts.
4.
Heel interessant was ook het zoeken naar
anagrammen. Soms is dat aan de orde bij
cryptogrammen. Je zoekt naar 'brengt zeker geen onklare tonen voort'
met 7 letters. Als je dan weet, dat in het vigerende cryptogram per
keer een of twee anagrammen voorkomen en je ziet het woord onklare
met 7 letters, dan moet je wel denken: 'even proberen!' Kies voor
'zoeken naar anagrammen' [niet
meer in oVD!] en typ 'onklare' en
binnen een seconde krijg je 'klaroen' op je scherm! Overigens, naast
'koralen' en 'oerknal'.
5.
Nog één aanverwant onderwerp snijden we aan en dan stoppen we er
ook echt mee. U kent ze wel: die puzzeltjes, waarbij een naam en een
woonplaats gegeven zijn en je met de gegeven letters het beroep van
die persoon moet zien te achterhalen. Dat is gewoon een kwestie van
anagrammen dus. De persoon en zijn of haar woonplaats zijn 'N.E.
Stalles, Breda'. Kies 'zoeken naar anagrammen'
en typ 'nestallesbreda'. Binnen een seconde verschijnt er dan
'balletdanseres' op je beeldscherm en vervolgens zit je je daar
secondelang – zeker de eerste keer –
aan te vergapen. Werkelijk: rayonant, luisterrijk, briljant,
grandioos en eblouissant, wat je met die elektronische
Van Dale allemaal (niet)
kunt [kon!]
doen (niet
meer met huidige oVD)! We
vervolgen dit dictee met een aantal korte, losse zinnen en sluiten af
met een toegift.
6.
Door de chiragra (handjicht),
dus geen podagra (voetjicht),
kon de chiqueling(e)
geen chitarrone – en dat is geen gitaar (maar
een luit!) – spelen. De
vergelijkbare gitaar is de gitarron.
7.
Chlooracetofenon of CN-gas is de aanduiding van een bepaald type
traangas.
8.
Freons (freonen)
en cfk's – chloorfluorkoolwaterstoffen
– zijn koelgassen in ijskasten en airco's.
9.
De christelijke jaartelling begint bij Christus' geboorte; het
chrismon – meervoud chrismen – is het Christusmonogram (ook:
het chi-rho, P en X dooreen).
10.
De christiania is een manoeuvre (ook:
maneuver) bij het skiën, de
christianisatie is de kerstening.
11.
De Christelijk-historische
Unie CHU,
GroenLinks en de ChristenUnie zijn alle van na Christus.
12.
Een cinchplug [s]
is een tulpstekker en geen banaanstekker – met één poot – of
een contrastekker – vrouwtje – dus.
13.
Clenbuterol is een tot de bèta-agonisten – althans volgens
internet – behorend antihoestmiddel, ook als doping in trek.
14.
Toegift: om het af te leren gaan we nog één keer zoeken binnen
artikelen en wel op 'plant': grassen en yucca’s zijn
niet-succulente xerofyten, efedra’s zijn planten die efedrine
leveren, een exsiccaat is een gedroogd exemplaar van een plant,
gaultheria [goo - g van goal]
– bergthee – is een plant met rode bessen, goeni is jute, haoma
is een roesdrank, guichelheil is een op muur lijkende plantensoort en
pancratium is een mediterrane plant uit de narcisfamilie en ten
slotte zijn polei en ricinus ook planten, te weten een muntachtige
plant en een plant uit de wolfsmelkfamilie. Sclerofyten – veel
water aanzuigende woestijnplanten, stinsenplanten
(GB/VD
ook: z –
stins = adellijke woning Friesland)
en strelitzia's – paradijsvogelbloemen – sluiten de meer dan
bonte rij.
