Dictee –
dictees [2327]
Oefendictee
570 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee
van de dag (287)
1.
Met ex-stasi's worden ex-Stasi-medewerkers
(zij zijn ook
ex-DDR-burgers) bedoeld. Excusez
le mot, maar je bent een jandoedel. Hij stuurde me 500 dictees en
mailde: excusez du peu. Het moeilijke woord voor ontwijding is
'exsecratie'. In de extra time viel de winnende goal. Het
ex-Sabena-personeel was ronduit de klos. Door de emotionele crisis
slonk mijn faculté maîtresse [belangrijkste
vermogen]. Zijn er nog andere
temperatuurschalen dan die van Celsius (500(
)C),
Fahrenheit en Réaumur? Ja: o.a. Kelvin (400
K).
Fäh is bont van het Siberisch eekhoorntje (synoniem:
petit-gris). Kijk: een Faeröerse
faëton [keerkringsvogel,
rijtuig]. Hij is best tv-fähig.
Laat ze hun borst maar natmaken, we zullen erop losgaan. Het
zinkosiet komt uit de Sierra Almagrera, Spanje. De term 'zinkpapier'
komt van 'zero ink
paper'. Zinkschuim is een onzuivere zink-zilver-loodlegering. Het
zinkviooltje (Viola
calaminaria, volgens plantenkenner
J. de B. voluit: Viola
lutea subsp. calaminaria)
komt met name voor in het Geuldal. Een zinneloze
is niet bij zinnen.
2.
Het zinnespel was zinnenprikkelend.
Mijn aforisme [kernachtige
spreuk]: wie dictees schrijft,
blijft. Zinvang, catalepsie, is een
soort van beroerte. Zijn ze weer doende met zazen
[èh]
[zitmeditatie]?
Een zentuin is een karesansui. Een plexus is een zenuwstreng. Je moet
eruit halen wat erin zit. Zodoende word je rijk. Hoe doende? Het is
allang zoentje-pepermuntje tussen die twee. Een kiss-and-ride
[K+R]
is een zoen-en-zoefstrook. Wat is de Zoete Naam? Antwoord:
de zoete naam Jezus. Bij hoog en bij laag: een zoldersnol en
een kelderslet? De aankoop van deze floppy's was echt een flop
[mislukking].
Deze vooraanstaande figuur wil altijd vooraan staan. Wat zou de
Grande Peur [1789,
angst voor gevolgen Revolutie]
zijn? En de Grande Armée [Grote
Leger: Napoleon tegen Rusland]?
Dat wist u toch: GHB is
gammahydoxybutyraat
of ook: gammahydroxyboterzuur.
Het synoniem GBH staat voor: grievous
bodily harm.
De man met het vlossige baardje kreeg een vloszijden leeswijzer.
Goudgeel marmer afkomstig van bouwwerken uit de oudheid is giallo
antico.
3.
Het is allemaal vergankelijke bloei, flos caducus. Het is frisjes,
vat geen koutje, pas op voor kouvatten, nu je frisgewassen bent.
Champagne hoort in een flûteje. Focolarini vormen een gemeenschap
van leken en priesters. De focaccia is een platte Italiaanse
broodsoort. Het begijntje (GB,
VD ook: bagijn)
leidde een fallentis semita vitae [een
stil, verborgen leven].
Falderappesen zijn mensen van laag
allooi. Nee, dat is fallacia optica [optisch
bedrog]. Ze zat op haar mimietje
[mimiset: kleine
tafeltjes]. Een fait accompli,
twee faits accomplis
[+, ook:
fait accompli's),
een fait accomplietje. Een fait divers, meerdere fait(s)
divers, een fait diverstje. In die
kraamkliniek vinden (te)
veel fausses couches
[VD, +,
miskramen] plaats. Ik ben mijn
fetisje [beeldje
met magische eigenschappen]
vergeten. Haal jij de fetakaas even? De festivalweide-eigenaar liet
het afweten. Een ferrarisschijf
[ih]
is onderdeel van een elektromotor. Een fermetje (fermettetje)
is een woonboerderij, een huis in boerderijstijl. Ontsteking van het
bindweefselvlies heet fasciitis.
4.
[In dit blok wordt
steeds 'één' gelezen, we schrijven dat als 'een'.]
Het zijn grote dingen: een grande passion, VD: twee grande(s)
passions, een grand foulard (kleed
over bank of stoel), VD: twee
grand(s)
foulards, een grand cru (kwaliteit
van wijnen), twee grand cru's
(ook: grands
crus – [+]),
een grande dame, twee grande(s)
dames, een grand hôtel, twee grand(s)
hôtels, een grand café, twee grand(s)
cafés, een grand design (visionair
plan, Engels!), twee grand
designs, een grand prix, twee grands
prixs [of],
grand-prixwedstrijden, grandslamtoernooi, een grande finale, twee
grande(s)
finales, een grand dessert, twee grand(s)
desserts, een grand battement
[ah uh
ahn]
(basisbeweging bij
ballet), twee grand(s)
battements, een grande amoureuse, twee grande(s)
amoureuses – VD, een grand écart (spagaat),
twee grand(s)
écarts, een grande bouffe (schranspartij),
twee grande(s)
bouffes, een grand seigneur, twee grand(s)
seigneurs. Ze hebben al vaker faux pas [misstap,
mv., zelfde enk.!] gemaakt. Een
favicon (favorite
icon)
is een pagina-icoon of urlicon (denk
aan URL –
uniform
resource
locator!).
5.
Femme(s)
fatales zijn vamps
[èh –
ook: vampier], dus feminini
generis [van het
vrouwelijke geslacht]. Felones de
se [enk.: felo de
se – zelfmoord] kun je maar één
keer plegen. Na het werken met de fenakistiscoop [figuren
op een ronddraaiende schijf]
moest hem fenacetine [tegen
de zenuwen] worden toegediend.
Zijn fidus Achates, zijn trouwe makker, pleegde fides Punica (Punica
fides, verraad). Van 't zomer
gaan we naar Portugal. Wat doet een zombie-pc [gehackt,
bestuurd door hacker]? Zeker
niet: een pc-zombie helpen! De zo/kamerklimop
is het (de)
tante mientje (niet
in VD:
Senecio mikanoides).
Let op: de zomerpatjes [strook
of lap] moeten weer op! Op de
zomerrui volgt de herfsttooi. Estivatie [zomerslaap]
en hibernatie (lethargie
– winterslaap): antoniemen. Bij
de KLM moet ik aan de zomertekens
(Kreeft,
Leeuw,
Maagd)
denken. Efelidelijders hebben
zomersproeten.
6.
Hij is net zomin gek als jij. Als je niet weet wat het is, klinkt
'zonam solvere' erg neutraal [de
gordel ontbinden, geslachtsgemeenschap hebben].
't Is eeuwig zonde van dat kind. Gaat het internet te gronde aan
data-infarcten? Eén patat zonder, graag. Dit zijn duidelijk
zondoorstoofde tomaten. Sommige zaken zijn zone-eigen, andere
zonevreemd. Een zonneauto rijdt niet in
een zonnebaan. Bij een zonne-eest
[droogtoestel]
heb je zonnewarmte nodig. Die zonnehoed
is een purperrudbeckia (plant).
Een gnomon is een zonnewijzer. Hebben ze
in deze zoo ook een zony (zebra
gekruist met pony)?
Zoek de uitspraak van 'zoögloea' eens op [zoo-woo-gloh-jaa].
Ook in het Byzantijnse Rijk had je byzantijnse [slaafse]
geesten. Vrouwen dragen soms bustiers [ondersteunt
de borsten]. Dat bufie is een van
mijn twee bufen (buufs)
[buurvrouw].
De buitenwerkingstelling is het buiten werking stellen. Een bulgur
(ook: burgul)
is een zeker gerecht. De bureaueigenaar controleerde de
bureau-inhoud. Er 'n volksfeestje van maken, is de bloemetjes
buitenzetten. 'Kiyu' en 'maitta' zijn
budotermen.
7.
Is mammalogie [zoogdierkunde]
hetzelfde als mastozoölogie? Ja. Het
woord 'bruuskeren' kun je toch niet fout schrijven [wel:
brusk, bruusk, VD]? Buikspreken
doet een gastriloog, een ventriloquist. De man was bruingebakken,
zijn vlees ook. Weet jij die bruinkoolgroevelocatie?
Zij is een veile deerne, een lichtekooi, van lichte zeden. Brood:
wit- en bruinbrood, wijbrood [avondmaalsbrood],
vijfgranenbrood, volkorenbrood, tijgerbrood [gespikkelde
korst],
tarwe-roggebrood,
sukadebrood, sint-jansbrood [vrucht
van de sint-jansbroodboom],
(sint-)hubertusbrood
[r.-k., tegen
hondsdolheid, 3 nov = Sint-Hubertusdag],
sint-antoniusbrood [brood
als aalmoes op Sint Antonius],
sesambrood [met
sesamzaadjes], sandwichbrood
[wit, voor maken
van sandwiches], mueslibrood [met
muesli], lampionbrood
(lampignonbrood
– in gesloten bus gebakken casinobrood),
speltbrood [soort
tarwe],
palmpaasbrood, ouwe-jongens-krentenbrood, komijnbrood,
koekebrood [van
de fijnste bloem], johannesbrood
[eetbare peulen
van de johannesbroodboom],
grahambrood [zonder
gisting van grofgemalen graan],
hottentottenbrood [niet
meer in VD: eetbare wortelstok of stengelvoet van de olifantsvoet],
gerstebrood, driekoningenbrood [voor
Driekoningen], commiesbrood
[soldatenbrood,
kuch], cassavebrood,
allinsonbrood [volkorenbrood
dat zonder vet en met relatief weinig gist is bereid],
Frans brood [BE:
stokbrood], aleuronaatbrood [met
aleuronaat: voor suikerziektelijders],
apenbrood [vrucht
van de baobab], boekweitebrood,
glutenbrood en kerst- en paasbrood.
8.
Oordjesbrood kostte een oortje.
Verder valt te denken aan: een broodje gezond, een broodje bal, een
broodje aap, een broodjeaapverhaal (die
staan in stadslegendeboeken),
brood koop je in een broodtiek, een
broodje halfom en een broodje kroket. Wat is goed geschreven:
tarifering of tarifiëring? Beide. Hij
is militant nationalistisch. Als je Fransdol ben, behoor je tot de
franskiljons en ben je anti-Vlaams. Bedoel je die geiser thuis,
of een geiser op IJsland? Nooit geweten wat dga's
zijn: directeuren-grootaandeelhouders.
Wat zijn broderieën (broderies
– o.a. fijn borduurwerk)? Dit
is een plezierige broes [douchekop],
daar kun je niet in verdwalen, in een brousse
[oe uh
– jungle] wel. Trouwens, mazzel
en broge (ook:
brooche – tot ziens en veel geluk)
met je nieuwe brogues [brooks
– gaatjesschoenen]. Wat is een
broncode-editor [schrijven
in een hogere programmeertaal als C of Pascal, antoniem = objectcode
= programma in machinetaal]? De
briet mila is de besnijdenis van een joodse jongen (meervoud:
briet milot, brietot mila).
Breven komen van de paus , breves [teken
boven letter zoals de haček] uit
bepaalde talen. Kousen, breeuwwerk [=
stoppen] of breiwerk?
9.
Een brigantijn is galeiachtig. Brasa's zijn Surinaamse omhelzingen.
De boxermotor [o.a.
cilinders in plat vlak] liep als
een trein. Wat is correct: 'zij sleeden' (sleeën!)
of zij 'sleedden' (sleden!)?
Allebei! Het was niet zo( )maar een
sleetje, maar een volwaardig arrensleetje.
Watertrappen heeft als doel bovenblijven. Als je het verschil tussen
bouilli [soepvlees
aan één stuk] en bouillie
bordelaise [Bordeauxse
pap – kopervitriool met gebluste kalk, bestrijding plantenziekten]
nou nog niet weet … Zijn lusten botvieren: ken je de etymologie van
dat laatste werkwoord wel [vieren
van touw tot het bot = einde]?
Bouderen [oe]
is pruilen of mokken. Was de toepassing van de Boterwet vaak niet
boterzacht? Hij is borstprothesemaker.
In Suriname noemen ze deze ziekte bosyaws, bij ons leishmaniasis,
kala-azar of aleppobuil. Wat bedoelt GB met bornput? Antwoord:
dit woord komt in de oude Bijbeltaal voor en is een grondwaterput.
In bordelaises [vat
of fles] kun je bordeauxwijn
doen. Een boraat is een zout van boorzuur, het borat (brat)
is een soort van sajetgaren. Het boort is onder meer diamantafval.
10.
De booleaanse [VD
ook: i] algebra is de algebra van
Boole. De boogschutter richtte zijn vizier op de Boogschutter
[sterrenbeeld –
Sagittarius].
Hij was bonaf (goed
af): hij schreef zowel 'bonhomme'
als 'bonhomie' goed. Na het verzilveren van de bons (bonnen)
kon hij bonbons kopen. Bone deus [goeie
god!], ik ben het bone china
[serviesgoed van
fijne kwaliteit porselein]
vergeten! De jury moet en zal dit goed rekenen, bon gré, mal gré
[goed- of
kwaadschiks, tegen wil en dank].
Zij diende bij mijn ouders als bonne [mv.
s] à
tout faire [meisje
voor alle voorkomend werk]. Ik
kickte [enthousiast
worden] op de bonnes
fortunes [+]
[meevaller].
Bon pour le badinage non pour le mariage: zoek maar op [goed
om mee te dollen, niet om mee te trouwen]!
Bon souper, bon gîte et le reste: goed eten, goed logies en de rest.
