3614 Dictee zaterdag 27-04-2024 (1) – dictee BeNeDictee 2024-03 √

Dictee – dictees [3614]

BeNeDictee 2024-03

De 80 vet en onderstreepte genummerde items moesten worden ingevuld.

Commentaar in blauw.

Opwindende tijden (auteur: René Dijkgraaf)

1. De eindachttiende-eeuwse industriële omwenteling zette de wereld op zijn kop, nochtans zijn de veranderingen die wíj́ meemaken belangrijker, geschiedschrijvers zullen deze periode de digitale revolutie gaan noemen. In ons éne leven had onze geestelijke permeabiliteit genoeg ¹ darcy [symbool D, eenheid permeabiliteit] om dit alles ons
² Benelux'je [vgl. Benelux-land] te laten binnenkomen: personal computers, ³ dockingstations [draagbare pc, etc. aansluiten aan netwerk en/of internet, GB/VD 2024 aaneen], het internet, sociale media, smartphones, tablets,
⁴ compact discs [cd’s - ook compact cassette en camera - maar GB: die laatste aaneen!], ⁵ discfilms [schijf met filmbeeldjes], enz. ⁶ 60-grams papier raakte daardoor rap uit de mode ... En we moeten ons alwéér ⁷ schrap zetten, anders gaan we hopeloos achterlopen. Het gaat me om kunstmatige intelligentie, precies wat u al dacht.

2. AI-programma's als ChatGPT bestaan nog maar twee jaar, maar elke maand word ik, zeker als ⁸ noob [beginneling, newbie bij internet of game], weer
⁹ realtime verrast door nog sneller werkende en nuttiger toepassingen. Alleen pogingen ¹⁰ de staatsloterij
[GB/VD, beter lijkt (donorprincipe): S] te winnen slaagden nog niet, misschien moet ik eerst een ¹¹ mooc
[moe:k – massive open on­line course = vrij toegankelijke onlinecursus voor een groot publiek] over kansberekening gaan volgen, zodat ik niet verder ¹² achteropraak. ChatGPT geeft me na enkele klikken toegang tot een wereld aan kennis, daarom gebruik ik deze app steeds vaker. Wanneer ik me bijvoorbeeld de werking van een
¹³ nietschakeling [elektronische schakelaar die een stroomkring sluit als een andere opengaat en vice versa] of een digitaal probleem laat uitleggen, geniet ik van de duidelijkheid van de antwoorden en van het ontbreken van verkooppraatjes. ChatGPT kan op een hoog niveau wiskundige problemen oplossen, maar is ook niet te beroerd me te vertellen dat de appel op de door mij ingevoerde foto een ¹⁴ ingrid marie is, of wat een
¹⁵ chichi cicisbeo [bekakt, begeleider van een aanzienlijke gehuwde vrouw – niet: minnaar!] is. En bij het volautomatisch opzetten van een webwinkel om
¹⁶ dhurries [Indiaas tapijt] of ¹⁷ sjako's
[militair hoofddeksel met klep] e.d. te verkopen, hoeft u niet bang te zijn bij de ¹⁸ ondernemingskamer
[afdeling van gerechtshof - met donorprincipe heel goed verdedigbaar: O] of ¹⁹ De Nederlandsche Bank [DNB] te belanden. In één zin kan ik succesvol de opdracht (de 'prompt') geven om leuke kinderverhaaltjes te maken, waarvan mijn kleinkinderen het onderwerp en de personages bepalen. En ik ken jongelui die ²⁰ stage lopen en die hun verslagen in ChatGPT invoeren met de opdracht 'maak hier correct en begrijpelijk Nederlands van'. Dat levert overtuigende teksten op, waarbij ook – terecht –
dt-fouten als ²¹ 'geloensd' [correct: geloenst] en hoofdletterfouten als ²² 'Sibillijns' [correct: s] worden gecorrigeerd [21 en 22 aanvechtbaar!]. Ook delen van deze dicteetekst zijn door ChatGPT geschreven, en de opdracht 'maak een artistiek 3D-schilderij van dicteeschrijvers' leidde dertig seconden later tot een mooie illustratie, ik voegde haar ²³ hier bij. Daarbij kon ik zelf uitmaken of de afbeelding ²⁴ full colour [wel: fullcolourfoto] of bijvoorbeeld in wit en ²⁵ warmgrijs [naar analogie van warmrood etc. – lemma warm, maar dat is een limitatieve opsomming en zou warmgrijs dus eigenlijk fout zijn als niet-bestaand woord - men vindt van niet!] zou worden gecreëerd

3. Los van ChatGPT wordt kunstmatige intelligentie in hoog tempo geïntegreerd in allerlei praktische zaken, bijvoorbeeld in industriële processen en in de gigantische apparaten waarmee de ²⁶ mechatronica [multidisciplinaire studie met componenten van mechanica (werktuigbouwkunde), elektrotechniek en informatica] zich vaak bezighoudt. Restaurants kunnen al automatisch ²⁷ duglérésaus [zekere vissaus] of gerechten
²⁸ all'arrabbiata [met arrabbiatasaus] maken, en
²⁹ doyennés du comice [handpeer; zou dat mv. moeten zijn? Nee, dus] laten opdienen. En een moderne versie van de ³⁰ Matthäus Passion [oratorium, passie, J.S. Bach] wordt zó voor u gecomponeerd! Sommige Amerikaanse universiteiten gebruiken AI – tot hun grote tevredenheid – om onderwijsprogramma's drastisch te verbeteren. Natuurrampen kunnen adequater voorspeld worden, bijvoorbeeld door het monitoren van ³¹ seiches
[periodieke niveauverandering in haven of meer]. Ook onze gezondheidszorg gaat drastisch veranderen. Nu al is AI superieur bij het beoordelen van röntgenonderzoek. Als ik in opleiding zou zijn tot radioloog, zou ik daarom switchen naar een ander specialisme. Het stellen van mogelijke diagnosen op grond van de klachten van een patiënt doet AI eveneens beter dan artsen, of het nu zeldzame aandoeningen als ³² derdendaagse koorts [malaria tertiana] en ³³ rickettsia-infecties
[organisme tussen bacterie en virus – vlektyfus] betreft, of ordinaire kwalen als ³⁴ hyperhidrosis [overmatig zweten] en het ³⁵ chronischevermoeidheidssyndroom
[cvs, VD fout: hoofdletters]. AI schrijft betere verwijs- en ontslagbrieven dan artsen en het is zelfs al mogelijk een adequaat medisch verslag van een consult te laten maken op basis van het opgenomen gesprek. Het maken van een begrijpelijk verslag voor de patiënt zelf is nu geen probleem meer, want zelfs moeilijke begrippen als
³⁶ Hib-besmetting [Haemophilus influenzae type b – bacterie die meningitis en luchtweginfecties kan veroorzaken] en ³⁷ ishiharatest [op kleurenblindheid] worden keurig uitgelegd. De dokter hoeft dus niets meer op te schrijven. En AI kan allerhande verslagen (werd er bij het aanleggen van de ³⁸ ap [anus praeternaturalis (operatief (in de buikwand) aangebrachte anus)] een
³⁹ troiscart [trocart, chirurgisch instrument] gebruikt? Slaagde de behandeling met ⁴⁰ phenibut [kalmerend middel]? Word ik geen ⁴¹ Doktor Eisenbart – een onzin verkopende, maar succesvolle kwakzalver)? op een logische manier archiveren en terugvinden. Ook het veilig en correct beantwoorden van telefonische vragen van patiënten is al mogelijk. In theorie heeft uw arts straks dus extra tijd voor de menselijke kant van het vak.

4. Velen krijgen hun dagelijkse taken niet binnen vierentwintig uur klaar, maar AI draait zonder klagen overuren. Vergaderingen worden gepland, e-mails gesorteerd en ge krijgt ook een seintje als uw moeder binnenkort jarig is. (Ge ziet: ik mag misschien soms wat
⁴² belgziek [opvliegend] zijn, ⁴³ Fransdol [anti-Vlaams] word ik nooit.) Ge kunt u met hulp van ⁴⁴ ki
[kunstmatige intelligentie] focussen op wat echt belangrijk is – of het nu de aankoop van een ⁴⁵ flauschen
[duffelse wollen stof] jasje met ⁴⁶ fähkraag [geen V-kraag – fäh = bont van Siberische eekhoorn] betreft, het studeren op het ⁴⁷ pimeson [elementair deeltje, π-meson], passies als in ⁴⁸ deses [dubbel verlaagde d] gespeelde muziek, kijken naar een ⁴⁹ deësis [voorstelling van een op een troon zittende Christus tijdens het laatste oordeel, Byzantijnse kunst], of ⁵⁰ seksshopbezoek. Zo toont AI haar ware kracht, niet als een onpersoonlijke machine, maar als een essentieel instrumentarium in handen van de mensheid.

5. Máár: elke vooruitgang kent ook zijn uitdagingen. Om te beginnen gebruikt AI wereldwijd een zorgelijke hoeveelheid energie, meer dan in ⁵¹ kilowatt-hour of -uur [kWh] kan worden uitgedrukt. En de aarde ís al
⁵² christus heet ... En de bekendste toepassing van AI, ChatGPT, maakt af en toe storende fouten. Mijn vraag 'wat is een beschuitbuslichter?' werd bijvoorbeeld beantwoord met: 'een oplichter die zich tot kleine criminaliteit beperkt'. De app wordt, van ⁵³ arctis [noordpoolgebied, land en zee] tot ver voorbij de ⁵⁴ zuiderkeerkring
[zuidelijke keerkring, Steenbokskeerkring], zelfs al breed gebruikt door middelbare scholieren en het wordt voor docenten steeds lastiger te zien welke teksten door leerlingen zelf geschreven zijn. De bescherming van onze privacy is een nog heikeler punt, want die is bij AI meer een suggestie dan een garantie. Ze gluurt door je digitale ramen, en alles wordt onthouden. Van je ⁵⁵ gepikeerde [piqueren: biljarten! – piqué] revers op Facebookfoto's tot de ⁵⁶ façon-de-Venisekaraf [van buiten Venetië geproduceerd kristalglas - façon de Venise] die je online bestelde. Waar die info later voor gebruikt wordt weet niemand. Dat is eng, want algoritmen kunnen akelige fouten maken en angst voor ⁵⁷ fides Punica [trouweloosheid, ook: Punica fides] is gegrond. Dat bleek al bij de Nederlandse toeslagenaffaire en bij het ten onrechte criminaliseren van groepen Amsterdamse jongeren. De ⁵⁸ blijde boodschap [het evangelie] en de
⁵⁹ Zend-Avesta [boek dat de leer van Zarathoestra bevat; NL oe, Duits: u – also sprach Zarathustra] zijn positiever, maar u ziet hopelijk dat ik in deze alinea niet op een
⁶⁰ blaséë [zo verwend dat je niet meer kan genieten] manier ⁶¹ gehetzt [hetzen, gehetzt, quizzen, gequizd] heb.

6. Naast veelbelovende toepassingen zijn er dus ook zaken waarover we ons druk moeten maken. ⁶² Wind u voorál op over het navolgende: wat als AI in handen blijft van
⁶³ big tech, waardoor hun niet te stoppen
⁶⁴ uberteitsgroei [u, FR, niet DU: ü – groei van overvloed of rijkdom] ons leven tot in detail gaat bepalen, zodat we ⁶⁵ chaebollakeien [Zuid-Koreaans industrieel conglomeraat] of ⁶⁶ marktplaatsslaven [VD/GB, maar beter lijkt: Marktplaats – donorprincipe – VD doet dat af met: merknaam en kleine letter, lijkt fout!] worden? Wat als mensen, nadat ze even ⁶⁷ gebrowset/d hebben, overtuigend hun met behulp van AI gefakete
⁶⁸ 9/11-theorietjes [niet 9-11!] kunnen rondbazuinen, of beweren dat de aarde plat is en dat vaccins gevaarlijk zijn? (Dit soort ⁶⁹ neezeggers wantrouwen de wetenschap, zonder te beseffen dat ze hun theorieën alleen maar dankzij diezelfde wetenschap via computers en satellieten over duizenden kilometers kunnen verspreiden.) Een groot gevaar vormen ook de mensen die, geïnspireerd door politiek scherp ⁷⁰ rechts afgeslagen [wel: rechtsaf gaan] AI-misbruikers, alternatieve 'feiten' over immigratiecijfers presenteren. En, nog erger, wat blijft er van onze vrijheden over als Kim Jong Uns, Poetins of ⁷¹ Daesh'(!) [islamitische terreurbeweging, IS, ISIS] geautomatiseerde militaire systeem besluit op de Rode Knop te drukken?

7. Akelige AI-bijwerkingen moeten wereldwijd zo goed mogelijk voorkomen of tenminste gesignaleerd worden. Ook daarbij kan AI gelukkig helpen. Fouten zijn bijvoorbeeld te ondervangen door te informeren naar de gebruikte bronnen en naar de statistische kans dat het antwoord correct is. Los daarvan is het essentieel dat gezaghebbende controle-instanties zoals de
⁷² Hoge Colleges van Staat [Staten-Generaal, Raad van State, etc.], desnoods met hulp van
⁷³ de heren van kortjan [rijksveldwachters], gedetailleerd inzicht krijgen in de manier waarop AI haar kennis aanleert en gebruikt. Dat is de grootste uitdaging waar de mensheid nu voor staat. Intussen moeten we vooral
⁷⁴ trankilo [rustig, kalm, Antilliaans] blijven en genieten van de mogelijkheden die AI ons biedt, zelfs als we haar
⁷⁵ uchi-mata's [judoworp] af en toe niet zien aankomen. We moeten moderne ⁷⁶ amfitryons [gulle gastheer, van: Amphitryon] zien te worden: vertegenwoordigers van de digitale wereld waarin alles mogelijk is, zonder dat iedereen meteen ⁷⁷ beroepschriften [GB ook: ss!] gaat indienen.

8. Ten slotte.

⁷⁸ Quoad sacra [wat de geestelijke zaken betreft]: dit onderwerp is bepaald niet hiëratisch [priesterlijk], toch wilde ik het indringend presenteren. We leven namelijk in een digitaal ⁷⁹ apotheosentijdperk [indrukwekkend hoogtepunt], dat nog maar ⁸⁰ pasgeleden begon. AI is veelbelovend en ze gaat nooit meer weg. We zullen ons wereldwijd dan ook geducht moeten inspannen om haar op een positieve, open, en goed gecontroleerde manier vorm te geven.

 

 

3613 Dictee vrijdag 26-04-2024 (1) – dictee Groot Terneuzens Dictee 2024 √

Dictee – dictees [3613]

Groot Terneuzens Dictee 2024

De 42 groene items moesten door de Liefhebbers worden ingevuld, de 41 rode door de Specialisten.

Toelichting in blauw.

Specialisten: Edward 16 fouten, Rein 17, Herman 18

Liefhebbers: Ward 6, Trui 9 (via schiftingsvraag tweede) en Frans 9

De platte aarde (auteur: Marc de Smit)

1. Hoe kunnen we dit miniuitje na bijna twintig edities nog interessant houden? was de vraag die de organisatie het afgelopen jaar bezighield. Gaan we de medische toer op en bespreken we hersenaandoeningen die door te frequent ingenomen pikketanissen, glaasjes schnaps en côtes du Rhônes of een teveel aan PCP (oftewel fencyclidine – narcosemiddel), crystal meth of andere entheogenen [psychedelicum – bewustzijnsverruimend] kunnen leiden tot de horribele aandoening ehrlichiose [door teken overgebracht – karpattenziekte]? Hebt u hobby’s? Dan zouden we het kunnen hebben over uw vluchten met een heli of quadcopter [4 propellers – maar: octokopter, helikopter, gyrokopter, vgl. ornithopter] die u op zondagen onderneemt met uw eega of over de potjes wiiën [met de Wii, daar krijg je wiiitis van!] of pimpampetten met de kleinkinderen. Wie weet bent u wel een verwoed hexspeler [bordspel, Deense wiskundige Piet Hein] of halmaër of hebt u een militaire ! carrière als turco [dus geen turko- van turkoloog!] dan wel als vulkano- of oneiroloog [droomuitlegger] gehad, dan kunnen we dat als onderwerp nemen. Wellicht kokkerelt u graag, en dan zijn culinaire begrippen als taybessen [braam x rode framboos] en een voor het vlees onontbeerlijke steakmessenset natuurlijk de woorden die u het liefst voorbij ziet komen. Maar een op maat gemaakt dictee in eenieders interessesfeer bestaat natuurlijk niet. En dus waren we genoodzaakt om maar weer onze toevlucht te nemen tot een onsamenhangend verhaal over ditmaal een halfblanse [niet goed bij het hoofd]
procureur-generaal die gesudokud had tijdens een rechtszaak en daarmee haar confrérie [broederschap] tot de schande van de strafrechtspraak had gemaakt. De zaak betrof een bende gekke henkies [wel: ik ben gekke Henkie, gierige Gerrit niet, een gierige gerrit], in feite lijperiken, die gesamtkunstwerken [oe] uit een museum voor land- en volkenkunde had ontvreemd en daags erna het gestolene had aangeboden aan een SUV-lessee [leasen van lessor --- > lessee]. Laatstgenoemde bleek evenwel een privédetective die pineau [likeurwijn vs. pinot] dronk alsof het géén likeurwijn was. Jammer dan, heel de gideonsbende dus opgerold. Case closed, zou je denken, maar helaas: een puzzelende magistraat die haar oplossingen – naast een stuk orloffgebraad, een vakantiefoto van een school beloega’s en wat restjes potica [ronde cake] – in haar dossier achterlaat: er zijn strafzaken voor minder vormfouten naar de prullenbak verwezen. Ook de waarom-vraag bleef onbeantwoord, maar daar is deze bibliotheek na uitgebreid onderzoek – en daar was geen galluppoll [enquête, opiniepeiling] voor nodig – zelf achter gekomen. Helaas mogen we daar hangende het onderzoek geen mededelingen over doen, dus daar hebben we het graag een volgende keer met u over.

2. Fastforwardt [ww. – doorspoelen] de jury u dus naar een ander onderwerp: complotdenken. Want weet u wel dat we geregeerd worden door wezens uit het ptolemeïsche gesternte [vgl. Ptolemaeus] die zich voordoen als kameleontische in madetoestand [n/s] verkerende paddenstoeleneters? Allemachies, denkt u nu waarschijnlijk. Tja, het is me inderdaad nogal wat. Maar geen paniek. Ze hebben het beste met ons voor, lees ik op hun socialmedia-account, en dat ze piroplasmose [bloedarmoede bij honden en vee, babesiosis, weinig piro*, veel pyro*] zouden willen verspreiden of onze welvaartsstaat ondermijnen, is klinkklare onzin. Dat kun je lezen in hun epub [elektronische publicatie – bestandsformaat: EPUB] en haal je met een paar muiskliks van hun website. Ze vormen geen alt-rechtse [alternative] beweging die onze way of life bedreigen en houden er soms best wel interessante ideeën op na, zoals dit: de aarde is plat. Dat heb ik altijd al geloofd, want geef toe: hebt u ooit gedacht dat als u naar down-under [Australië, etc.] of het Apennijnse Schiereiland reist u dan opeens ondersteboven c.q. scheef loopt? Dat kan toch helegaar niet! Het bloed zou naar uw hoofd of de slapen vloeien met wellicht een phpd- [! pijntje hier, pijntje daar] of het rustelozebenensyndroom [restless legs, restlesslegssyndroom] tot gevolg. Of misschien krijgt u zelfs de vinkentering! De zon en de maan, ja, die zijn rond, dat kunnen we zien, maar daar wonen dan ook geen mensen, duh. Verder leeft Michael Jackson nog. Vergeet zijn overdosis phenibut [kalmerend middel, ook als drug] – of welke tranquillizer was het ook alweer die hem fataal werd? Hij runt in Zwevegem een cynodroom [hondenrenbaan, vgl. kynoloog] annex Chinees
drive-inrestaurant. Wat een gigantische boel doggen [buldoggen of buldogs – bulldogs past niet] komen er razendsnel op je af als je maar hartgrondig genoeg apporte! in de bestelzuil roept. Je foeyonghai of golauyoek staat werkelijk in no time voor je neus. De muziek die er gedraaid wordt, heeft een drum-’n-basslijn die in niets herinnert aan Wacko Jacko’s popmelodieën waarmee hij eind twintigste eeuw de wereld veroverde. Maar hij wil dan natuurlijk ook helemaal niet ontmaskerd worden! The Rolling Stones daarentegen zijn wel dood, allemaal, maar dat weten ze nog niet. Lichtelijk ontchict [ww. ontchiquen] spelen ze nog steeds hun classicrockhits, de meeste – als je goed luistert – met cinellen [kleine koperen bekkens] en klavecimbels op de achtergrond, wat de goede verstaander als een subtiele hint kan beschouwen. Robots zorgen ervoor dat het lijkt alsof ze nog steeds up and running [in vol bedrijf] zijn.

3. Nu goed, dat was het wel zo’n beetje voor dit jaar. Geen erg samenhangend geheel, de opstellers zijn zich er terdege van bewust. Hoe dan ook, aan iedereen: behouden terugreis straks, kortom: rechtzo die gaat (dus zonder boogjes) naar huis – zoals de scheepvaarders eeuwen geleden al heel goed in de smiezen hadden. Platte aarde, ziet u wel?

 

 

 

3612 Dictee dinsdag 23-04-2024 (1) – dictee Oefendictee april 2024 (3), tevens Dictee van de Dag 1160 √

 Dictee – dictees [3612]

Oefendictee april 2024 (3)

Dictee van de Dag 1160

1. Chambray en cambric zijn synoniemen. In die e-mail kwam ook emaille aan de orde. Vooraf lait russe en na afloop charlotte-russe of montagne russe. Dat chique huis in een omgeving die chic is, dat is allebei chiquig. Mascne komt van ‘masker’ + ‘acne’. Zij maken vaak ck- en
dt-fouten, zeg maar: soloecismen; een tantebetje is wel iets anders … Schrijf Coliseum en Colosseum wel goed! Maak met die compactcamera [VD los!] een opname van die compact disc [GB, VD]! Met conchyliologie wordt schelpenkunde bedoeld. Een crime passionnel is een passiemoord, een passionele moord. Wordt een cises of cesis gewoon weer een c in een stuk dat in A-groot, A grote terts of A-majeur geschreven is? SR: dagublad is winterspinazie. Een dc is een districtscommissaris (SR). Hoe schrijf je em- en debrayeren in braille? Boontje komt om zijn loontje: karma is a bitch (and then you die). Wat het karma betreft is karmisch. Samsara: kringloop van dood en wedergeboorte.

2. Het vileine plan was diepdoordacht, goed doordacht, weldoordacht. Rest elektro*, met electro*: electro(clash) = housemuziek met elektropop(!) uit de jaren 90, electrofolk = folktronica, een electrolyzer past elektrolyse(!) toe, electronic data processing (EDP) en electronic publishing (e-books, e-boeken, etc.). Een expo is een expositie, een expogee is een ex-politiekegevangene en de Expoge is de Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen uit de Bezettingstijd. Een exploit [ploojt] is een stukje malware [vgl. exploot]. Hij is extreemlinks, hij is
links-extreem. Galega of galigaan is een vlinderbloemig voedergewas. Die grootmogol wordt ook wel orlow genoemd. In VD en GB komt slechts in VD 1x ‘drie kwart’ voor (lemma ‘kwart’ 1, is niet fout, mag daar ook aaneen), verder altijd driekwart* aaneen [aaneen schrijf je het nooit fout!]. Kennen jullie de hardedgeschildertrant? Hengelo’s burgervader las het Groot Hengeloos Dictee voor.

3. En Breda’s stadsdichter maakte een puur Bredaas exposé. Hij is een rasechte Heilooënaar (en die ander een Heverleeënaar). Verwar niet de amaryllisplant met de amarilpolijststeen. Met hocuspocusgedoe [vgl. hocus pocus] is er een gevalletje (van) quasi-Latijn. Spelers kun je omschrijven als homines ludentes (enkelvoud: homo ludens). We hebben tararaboem(dijee), hallekidee en holadijee. Ook nog: hatsekiedee, hatsiekadee hatsiekiedee en hatsikidee. Heeft hij weer zo’n idee-fixenbevlieging met louter niet-idée-reçugedachtegangen? Aan de IJ-oever zwom een ijbot. Inderhaast is in allerijl, in aller haast. Het woord ‘(NL-)koningsspelen’ kun je opvatten als verkorting van ‘koningsdagspelen’ (op Koningsdag). De ISIS is de Islamitische Staat in Irak en Syrië (vgl. IS – Isis = godin). De ishiharitest is de/een test om na te gaan of iemand kleurenblind is. Internationaal (International Court of Justice, ICJ), Europees en (Hoog) Militair Gerechtshof (eigennamen).

4. Zou het erin zitten dat zij ermee inzitten? Jazeker: anno Domini (AD) is before Christ (BC). Niet door elkaar halen: scala caeli (jakobsladder, Latijn) en Rorate coeli (nevenvorm – middeleeuws Kerklatijn) desuper [Latijns adventsgezang] = Dauw(t - archaïsch), hemelen, uit den hoge. Zou je jamaicapeper [piment] met Jamaicadollars kunnen betalen? Na 9 thermidor [vroegere warmtemaand – Fr.] 1794 trad de zgn. jeunesse dorée op. Het canderen doe je met kandij. De kantelespeler zat op de kantelenmuur. Kan een kanunnikes een kanonikes zijn of een kapucines? Bij watt en halfwatt (Deens) moet je denken aan de dunne en de dikke, de lange en de smalle, de domme en de slimme of dergelijke. R.I.P.: rest in peace, requiesca(n)t in pace. Asjeweine gaan (weggaan) moet je niet verwarren met gasjewijne (ww. + n) en sjewijne.

5. De kast in gaan en de kast uit komen zijn nou niet echt antoniemen, tegengestelden. Je kunt wel uitkomen als homo of als trans of als christen of jood. Het kattebelletje zat verstopt in het kattenbelletje. De kauw en de wouw [ook plant] zijn (ook) vogels. In Venloos centrum staan Venlose huizen, ook dat van Venlo’s burgemeester. Zo’n kerstman speelt voor Kerstman. De RVV is in NL de Rijksdienst voor de Keuring van Vee en Vlees en in NL het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens. Ik had ooit een klasseleraar als klassenleraar. Is dat nou knarsetanden of tandenknarsen? Boing, die was raak! Wat is het nou: colaplant of kolaboom? Allebei! Wie kwaad denkt is een kwaad denker en dus kwaaddenkend. Hoe dacht de Kultuurkamer in WO II over de kulturkampf in Duitsland? Een kwee of kweekwee is in Indië een gebakje, met grondkwekwe wordt een hypotheek op land bedoeld.

6. Hij droeg een lederhosenoutfit. Zij leiden een kwijnend bestaan, dat lijdt geen twijfel. Ze wilden het danaïdenvat (GB) volgooien, maar het zou leeg blijven. De watertank was lek geraakt, lekgeslagen. Het LIS is het
locked-insyndroom. Een laparoscopie kan ook een kijkoperatie zijn. Een maatje 34-ideaal hebben en bij de muziek niet kunnen maathouden: kan dat zomaar samengaan? Hij weet van geen maat houden/maathouden: hij overdrijft in alles. Madame de Pompadour was niet zomaar een madam. Dat droogboeket is een mooi makartboeket. Op Jupiter kun je genieten van de manenschijn. Bij de pizza margherita dronken we een margarita [zekere cocktail]. Bij het judo volgde na de mate de make (beide: ee). Ezels iaën: hij iaat, hij iade en hij heeft geïaad. Een misje is informeel een miskraam.

7. Dysfonie is medisch een stoornis in de stemvorming. Afonie is geluidloosheid (aandoening stembanden). ‘Anton’ zeggen voor de letter ‘a’ is een acrofonie. Een mistelling is zeker ook een misstelling. Die vrouw is myoop (bijziend) en ze lijdt aan miosis (pupilvernauwing – dito verwijding, niet verwijdering!, dat is mydriasis). Een mokasen [moo-kaa-sèhn] is een mocassinslang. Op het suprême (supreme) moment wist hij het verschil tussen een lomschool [lohm] en een mok-school [èh-moo-kaa] weer. Mysofobie is infectievrees. Met Madame Blanche of Soleil wordt (BE) een waarzegster bedoeld. Een myoloog gaat over de spieren, een mycoloog over schimmels. Een
MRI-scan slaat op magnetic resonance imaging en wordt gemaakt door een scanarts (niet door díé SCEN-arts: steun en consultatie bij euthanasie in Nederland). Ze zouden natregenen, kletsnat regenen. De neofieten gingen neofyten [planten] plukken. Een nimf is nymfomaan.

8. Ook in de nivôse [vroegere Franse sneeuwmaand] werd de nivometer al gebruikt. Dat gebeurt nogal eens. Oftewel je haalt bakzeil of ik wil je nooit ofte [en te] nimmer meer zien. Een normen-en-waardendebat kan nooit waardevrij zijn. Dit is een foto waar hij mooi op staat bij het uit bed opstaan. De oranjehemden, dat zijn de Oranjespelers: hup Holland hup, laat de leeuw niet in zijn hempie staan … Welke landen behoorden er tot Oud Europa
[West-Europa]? Jullie willen veel te veel out of the box denken! Zo’n out-of-the-blueverschijning doet je wel wat. Jazeker: juju is een vorm van rituele magie en ju-ju is een spel. Het was een kwestie van pappen en nathouden. De ik-persoon vindt jujubes wel lekker. Schrijf je ‘paratroeper’ wel goed? In Kasjmir vindt men veel kasjmiergeiten. Die pastiche [slechte nabootsing] is nauwelijks te herkennen. Zij zijn goed in het paternoster bidden [vloeken].

 

 

3611 Dictee maandag 22-04-2024 (1) – dictee Groot Hengeloos Dictee 2024 √

Dictee – dictees [3611]

Groot Hengeloos Dictee 2024

(geschreven door Mieke en Ellen Deckwitz)

(geen titel)

1. Er was eens een Borns wicht dat met weemoed terugdacht aan de laatste twee decennia van de twintigste eeuw waarin zij, naar verluidt gespeend van elke vorm van chagrijn [sacherijn], frequent vertoefde in de Hengelose bibliotheek.

2. Daar gedijde zij als een spons in het Groot Barrièrerif en zoog literaire [ook: tt, GB] klassiekers en poëzie op als waren het delicieuze voedselbronnen en steroïden [organische verbindingen] voor zowel eloquentie [welsprekendheid] als esprit [geestigheid, vernuft].

3. Toen zij echter op haar dertiende haar eerste Jan Wolkers las, geraakte zij in een shock en bijna had er een defibrillator aan te pas moeten komen.

4. Maar de uitgebalanceerde sensibiliteit van dit nieuwetijdskind vereiste geen proactieve
cardio-oefeningen en zij racete voor een verrukkelijke portie spekkoek naar de pasar malam [Indische markt] in het toentertijd nog functionerende Expo Center [eigennaam].

5. Dat zei ze althans tegen haar moeder die, hoewel geen negen-tot-vijftype, haar geloofde; in werkelijkheid was het wicht geoccupeerd met het teasen [prikkelen, verleiden] van de fine fleur der Hengelose adolescenten.

6. Hierna gloeiden haar wangen als die van een antivaxer en sjeesde ze naar huis, bewerkte onmiddellijk haar hals met een concealer [camouflagecrème] en dook in de
25-delige Winkler Prins Encyclopedie [als eigennaam beschouwd].

7. Dat was een heerlijk elixir [elixer] tegen de carnale [vleselijke] beslommeringen en een opmaat voor haar poëticale ontboezemingen op een A4’tje.

8. Ach, dat waren nog eens tijden: je kon lekker ‘heanig an doon’ [dialect: rustig aan doen], werd niet gehinderd door het AI-model ChatGPT en tikte zelf het millennium op de achtergrond weg als eenentwintigste-eeuwer in spe.

9. En zij leefde nog lang en gelukkig.

 

 

 

3610 Dictee zondag 21-04-2024 (1) – dictee Groot Heusdens Dictee 2024 √

Dictee – dictees [3610]

Groot Heusdens Dictee 2024

Zo’n 20 tot 25 deelnemers. Frans Van Besien 2 fouten o.a. lageloonlanden (niet in wdb., maar had dat dan niet laagloonlanden moeten zijn?) i.p.v. lagelonenlanden * en technologieeën. Rein Leentfaar 2 fouten: 2 lelijke verschrijvingen, zie rood. René Dijkgraaf stond wel op de lijst, maar had afgezegd. De beste plaatselijke 3 hadden 8 fouten. De winnaar werd – heel curieus – niet bepaald door een shoot-out, maar via de dobbelsteen …

Leuke, plezante en aangename middag!

* Frans wees me er terecht op dat lageloonland wel in VD staat (wel met: minder juist, BE - bevestigd door Ruud Hendrickx) en in GB, maar ...

Vraag verzonden aan GB, VD, INT: een land met lage lonen is toch een lagelonenland en een land met een laag loon is toch een laagloonland? Zie boven.

Conclusie: lageloonland alleen in Vlaanderen!

Vlijt (auteur: Dimph Vos)

1. Volgens velen, waaronder [naar mijn bescheiden mening: onder wie, personen – jury: dat is achterhaald – ik kon niet zo gauw een Taaladvies hierover vinden … Huidig Taaladvies: zaken: waaronder en personen: voorkeur onder wie, maar ook: waaronder] wereldleiders, wetenschappers en techprominenten, bestaat er momenteel geen urgenter gevaar dan artificiële of kunstmatige intelligentie.

2. In grote lijnen én (nadruktekens bekend van en te verwachten op het Groot Heusdens Dictee …) minutieus brengen zij de apocalyps [kan ook + e, hier niet voorgelezen] ter tafel. Bij lezingen en in de media weidt menigeen uit over het potentiële gevaar van AI [uitspraak GB: aa-ie of ee-aaj].

3. Zij poneren dat er existentiële risico’s bestaan: het leven op aarde is in het geding door technologieën die zodanig krachtig zijn, dat ze tot onze uitroeiing gaan leiden. Elk systeem dat zichzelf voortdurend verbetert, wordt op den duur beter dan de mens. Nú(!) helpt het ons om sneller en efficiënter te analyseren, te surveilleren en te selecteren, maar wanneer schiet het zijn hulpvaardigheid voorbij en neemt het de macht over?

4. We hebben het dan ook niet over een niemendalletje: de rigorositeit van het systeem beneemt sommigen de adem. Gij zult denken en handelen volgens de regels van het algoritme.

5. Nochtans zal het zo’n vaart niet lopen. Menig bijdehante schrijver omarmt ChatGPT en wordt alom geprezen, dankzij het uitgebreide vocabulaire dat de scribent ten dienste staat. Download de tekst en klaar!

6. Daarnaast is het evident dat de zorg aanzienlijk verbetert en in de techniek lijken de mogelijkheden onuitputtelijk, daarbij geholpen door onze contemporaine verworvenheden.

7. Hoewel verschillen kunnen verbinden verzandt de discrepantie in meningen, feiten en overtuigingen soms ook in doemscenario’s.

8. Los daarvan staat vast dat er een zaadje van argwaan is geplant dat tot excessen kan leiden, waarvan de eventuele rigoureuze gevolgen niet zijn te overzien.

9. Want wat gebeurt er als een kwaadwillend computersysteem het voortbestaan van de mensheid daadwerkelijk ondermijnt, omdat het slimmer is en zich sneller ontwikkelt dan de mensheid zelf vermag?

10. Immers, het systeem, veelal getraind in lagelonenlanden (landen met lage lonen of een laag loon --- . laagloonlanden), kan oncontroleerbaar [1. baar vergeten!] en niet-falsifieerbaar worden, wordt gevreesd. Het kan patronen herkennen en dankzij veel computerkracht en een ontelbare hoeveelheid modellen is er geen no-goarea.

11. Max Dendermonde gaf in 1951 zijn roman de titel: “De wereld gaat aan vlijt ten onder.’’ [mijn aanhalingstekens, niet voorgelezen, werden gepardonneerd; in het officiële dicteedocument stond die titel cursief; je moet toch iets doen om de titel te accentueren, vandaar mijn aanhalingstekens] Daarbij doelde hij op een wereld van onrust en haast [2. jammerlijk! – haat – bij het vorige dictee waren mijn hoorapparaten thuis blijven liggen, nu niet!]; ook toen al voor sommigen een beangstigend perspectief.