Dictee – dictees [3153]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 001 (met als toegift OUD 000 ...), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (856)
Afschuwelijk, zo'n dictee!
1. Het toppunt van decadentie? Een gereformeerdebonder (die was lid van de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk, ook: bonder) [thans: PKN = Protestantse Kerk in Nederland, samen met fusiepartners] en een christelijk-gereformeerde (die is lid van de Christelijke Gereformeerde Kerken) die samen in een lederhosetje [zuh] [mv. lederhosen], hotpants, culotte [kuu-loh-t(uh)] [mv. s] of boxershort als missionaris zonder missie een rooms-katholieke kerk binnengaan om daar sursum corda – de harten omhoog! – de tienuurmis bij te wonen. Dit feit was onloochenbaar niet te logenstraffen. [NB culot [kuu-loo] hebben = lef hebben, BE]
2. De goochelaar, een goochemerd, reed met de dyslectische truckchauffeur met dyslexie (dat is leesblindheid; legasthenie, leeszwakte is iets anders) mee, en haalde als miraculeus mirakel een trucje uit zijn trukendoos. Als verstekelingen hadden zij een aantal cadetten-korporaal aan boord, die zich aan kadetjes tegoed deden. De paparazzi (enk.: o – opdringerige persfotografen) die hen daarom achternakwamen, hadden paperassen bij zich; onder andere poëma's (poëmen, poëmata) over poema's [roofdieren].
3.
In de bronstijd
waren er holenmensen die in de bronsttijd
van het wild maar niet begrepen dat een aantal exemplaren daarvan
misogyn [znw.,
bnw.]
waren, wat [bnw.]
zowel vrouwen hatend als vrouwenhater kan betekenen. Zelfs toen al
waren er postiljons, die als een postillon d'amour postilles
overbrachten. Een postille is een vorm van Bijbeluitleg. Indertijd(!)
kon je Bijbelboeken zoals Zefanja, Judith, Hebreeën, Filemon, (1
en 2)
Timotheus [VD;
NBG: Timoteüs]
en (1
en 2)
Tessalonicenzen zomaar van het internet plukken via www.biblija.net
[nu:
www.debijbel.nl].
Die namen zijn allemaal correct gespeld volgens Van Dale. Het NBG,
het
Nederlands
Bijbelgenootschap
doet het soms een beetje anders: Sefanja,
Judit en Timoteüs.
Het Groene Boekje, de Woordenlijst Nederlandse Taal, doet niet aan
Bijbelse geschiedenis. Het is trouwens nauwelijks de vraag of de
redacteur daarvan
zijn bijbeltje en zijn koran wel bij zich had.
4. De ichneumon, krokodilleneiereneter, diende onverwijld, onmiddellijk en onverbiddelijk geliquideerd te worden. Van het executiepeloton inclusief een gijsje goochem maar exclusief een aantal brave hendriken werd de kleding gesanforiseerd [krimpvrij maken] en die gaf dus geen krimp. Het was geen ponem [gezicht] en het krankjorume [gek, dwaas] was, dat de chef de mission – net terug van ver weg geweest in Verweggistan – kort daarvoor geen keus had kunnen maken tussen langoest (hoornkreeft) en langoustine (kleine kreeft, nieroogkreeft, Noorse kreeft).
5. Daar had je het gedonder in de glazen en het gelazerstraal al met die laserstralen. Heel vroeger deed een arts-assistente – geen artsenassistente dus – dat gracieus en met gratie middels röntgenstralen oftewel x-stralen, gevaarlijk voor X- en Y-chromosomen. Op zijn zachtst of boudst [boud, boute of boude, bouder, boudst] gezegd kreeg je van haar dus geen kneippkuur (koudwaterkuur). Zij heette Rosette en was een ingénu (bnw.) ingénue (znw.). Zij zorgde ook niet als een mecenas (kunstbeschermer) voor wijntje en trijntje – die waren voor de tremmer (aswipper, kolenwipper) die met tram en trein reisde – zelfs niet halsoverkop [à contrecoeur, in allerijl, in aller haast, pardoes, overhaast], op de bonnefooi (op goed geluk), of als donderslag bij heldere hemel.
6. Denim betekent letterlijk serge de Nîmes (stof uit Nîmes). Dat droegen de kompels, die kameraden waren en een soort species (soort) van camaraderie vormden. Zij maken elkaar complimenten, discrediteren elkaar niet, maar kunnen met hun pinpas of creditcard wel hun kredietgrens bereiken. Dat gebeurt als er te veel gefoerageerd wordt. Leveranciers fourneren (verschaffen) maar al te graag in allerijl allerlei goederen, zoals terracotta (bakaarde), panna cotta (zoete Italiaanse roompudding) en generen zich zonder gêne [sans gêne] niet voor hun genanten. Nou vooruit: dat zijn naamgenoten met dezelfde voor- of doopnaam.
7. De fietsster en hordeloopster waren echte dames; beiden wisten zich te klasseren – ook wel classificeren – voor de finale. Daarin werden zij echter hopeloos gedeclasseerd, zelfs gediskwalificeerd wegens het gebruik van dope, zoals amfetaminen, epo [erytropoëtine] en hasjiesj (hasj). De deceptie was grandioos. Zulke sterkgebouwde en sterkgespierde atleten en dan dit. Thuisgekomen in Mokum zijn ze maar heen en weer gaan varen in hun heen-en-weerbootje over het IJ. Het leek wel een over-'t-ij-kijkertje, maar dat is iets anders: een pikketanissie! Het was choquant (shockerend – shocking) dat zij nog een krokante (knapperig) frikadel en kroket verorberden, alsmede een frankfurter, dat wil zeggen een knakworst.
8. Kunt u als kritische criticus met enige tact een stereotiepe typering geven van het wijdvertakte gevoel, dat de deejay [dj] had, toen hij de compact disc [cd] in een compactdiscspeler deed. Het was een feit, dat hij fijt in zijn vinger had. Ook leed hij aan daltonisme, een vorm van kleurenblindheid. Qua sigaar genoot hij van een cigarillo. Notoir onoorbaar was het dat hij als een blitskikker in een blitzkrieg desperaat – niet separaat, niet-separaat – omging met het ophanden zijnde fenomeen, dat zijn clientèle [cliënteel], onder wie soennieten, sjiieten, mohammedanen en islamieten – die niet op hadj (bedevaart naar Mekka) waren – hem als goede cliënten [klanten] – geen clients, dat zijn computers! – barrevoets op handen wilden gaan dragen.
9. Soeverein beoefende de chiropractor de chiropraxie in zijn praktijk, gehuisvest in het souterrain. De rozeachtige stoelen en rozerode [vgl. rozenrood] muren vormden een spectaculair spektakel. Wegens enorme drukte lieten ze als avondmaaltijd een kant-en-klare [bnw.] kant-en-klaarmaaltijd komen. Ze toostten enige tijd daarvoor wel met een bordeauxtje. 's Middags hadden ze al toast (geroosterd sneetje brood) gegeten met komijnekaas. Die bereidde de chef-kok zelf uit karwijzaad: een heel karwei. Een etiket met daarop de etiquette gaf aan, hoe je moest omgaan met de oud-Hollandse tradities. De tekst van het etiket was niet in het Oudhollands gesteld maar in Standaardnederlands, dat is wel iets anders dan Verkavelingsvlaams.
10.
Taal en spelling kunnen heel moeilijk zijn. Denk maar aan de
eschscholtzia
(goudpapaver),
aan parasiterende parasieten, aan de analyse van een analist, een
borsjtsjschranzer
[borsjtsj
= rodebietensoep]
van een Rus, de svarabhaktivocaal
(dat
is een stomme e aan het eind van melk toevoegen bij de uitspraak
'melluk')
en het bahuvrihicompositum zoals roodhuid en dikkop, waar een persoon
wordt weergegeven door een bepaalde eigenschap. De apotheker (niet
de hypotheker!)
blijft soms zitten met decoct, een afkooksel van plantaardige
stoffen. Hij was afkomstig uit het oliesjeikdom, het olie-emiraat
Qatar. Dan zijn er ten slotte ook nog de jantjes en pietjes. U kent
ze vast wel: jantje-lacht-en-jantje-huilt [kaatsbal
– vgl. Jantje huilt, Jantje lacht = gezegd van een kind],
jantje-secuur, jantje-rechtuit, Jan en alleman, jantje-zonder-erg,
pietje-precies, pietje-rechtuit, Piet Snot en pietje-secuur.
11.
Koks berijden soms ook een paard, maar meestal bereiden ze spijzen.
Denk bij wat er zoal op tafel kan komen maar eens aan
astronautenvoedsel, niet-caloriearme
[niet
caloriearme]
blanc-manger [nagerecht],
gedegusteerde [proeven,
ook: savoureren]
en dus gesavoureerde (ervan
genieten)
bordeaux, dieetvoeding, fastfood [gemaksvoedsel,
weinig bereidingstijd],
frankensteinvoedsel
[gm-voedsel,
genetisch
gemanipuleerd],
junkfood [rijk
aan calorieën, arm aan nuttige voedingsstoffen],
voedsel via kathetervoeding, koosjer [bij
joden: rein, geoorloofd]
koninginnenbrood, een lactovegetarisch [wel
zuivel en honing, geen eieren]
dieet, macrobiotische [yin
en yang]
macaroni, iets waar je mjammie [mjam,
njamnjam, nomnom]
tegen zegt, geen non-food, in de ramadan overdag niets, escargots
[slakken]
uit de nouvelle cuisine en niet te vergeten oorspronkelijk
vacuümverpakte tempura
[oe]
(Japans
gerecht).
12. Als de scheepskok verkeerd scharrelt met scheepskost, kun je scheurbuik krijgen. Daar helpt geen sherrykuur tegen. Ook bij eten van tapioca (gekorreld zetmeel uit de wortelknollen van de cassave) moet de epiglottis, het strotklepje, er overigens voor zorgen dat er geen voedsel in de luchtpijp komt. Nademaal [vero: doordat, omdat] er veel of te veel gegeten is, verdient het aanbeveling na de maaltijd een rustperiode in te lassen, zodat het corpus tot rust kan komen. Ten faveure van een gezond lichaam. Pierre baron de Coubertin [grondlegger Olympische Spelen] zei het al: "Een gezonde geest in een gezond lichaam", oftewel: "Mens sana in corpore sano."
Toegift
Dictee 000 – Curriculum vitae (cv) van Rein Leentfaar
1. Rein is geboren op 22 april 1944 in Rhoon, 10 km onder Rotterdam. Na de lagereschooltijd, de hbs B in Rotterdam-Zuid en een studie voor wiskundig ingenieur (ir.) aan de (toenmalige) TH-Delft (nu: TUD, computerwetenschappen) is hij twintig jaar leraar wiskunde geweest op zijn oude middelbare school [Johannes Calvijn Lyceum, eigennaam] en daarna tien jaar toegevoegd docent aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda (statistiek, wiskunde, etc.).
2. Vanaf 1998 tot 2003 was hij wethouder van de gemeente Oostburg in West-Zeeuws-Vlaanderen en na de fusie van die gemeente begin 2003 met de gemeente Sluis-Aardenburg tot 2006 van de nieuwe fusiegemeente Sluis. In 2005 kwam hij toevallig als wethouder in aanraking met de voorronde in Sluis van het Davidsfonds voor de finale van het Groot Nederlands Dictee in het Vlaams Parlement in Brussel. Sinds die tijd is zijn sluimerende belangstelling voor taal en spelling spectaculair aangewakkerd. Vanaf 2006 is hij in ruste. Hij besteedt vele uren per dag aan zijn hobby, heeft aan honderden dictees meegedaan en werd in Brussel in 2007 bij de Liefhebbers winnaar in de finale. In 2008 werd hij bij de Specialisten 14e van de 25 finalisten. In december 2010 werd hij 4e bij het Groot Dictee der Nederlandse taal (GDNT) in Den Haag op tv [teevee].
3. Hij maakt ook zelf dictees. Enkele daarvan zijn echte dictees, de meeste bestaan echter uit losse zinnen, waarin moeilijke tot zeer moeilijke dicteewoorden verpakt zijn. Al deze oefendictees vindt u in dit bestand. Het zijn er uiteindelijk 856 geworden. Voor vragen over spelling kunt u altijd bij hem terecht: leentfaar@zeelandnet.nl
