Dictee – dictees [2979]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 119, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (738)
Het glijijzer, het OPS, de Schieringers en de Vetkopers, onychomycose, lymf(e) en de trompe-l'oeil
1. Een schaats heeft een glijijzer. De Staten schonken De Ruyter een gouden keten als eerbetuiging.
2. Doe er bij het kastiespel [soort slagbal] maar eens een flinke schep bovenop. Je kunt schepper naast God zijn, maar ook schipper naast God, op zijn schip. Een schepper stond ook aan het hoofd van de dijk- of zijlrechters [betreft: dijkrecht] van een zeker gebied.
3. De Schepper schiep de heer der schepping, de man, en de kroon der schepping, de vrouw. Dat iemand zijn Schepper ontmoet, betekent, dat hij gaat sterven.
4. De schepping werd in zes dagen voltooid. Zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen. Het hexameron is het scheppingswerk in zes dagen, volgens de Bijbel. Een van de scheppingswoorden was: 'Er zij licht!'
5. Debatteren kun je op het scherp van de snede. Dat scherp hebben ook zeisen en zeisjes. De man met de zeis [de dood] kun je beter niet tegenkomen.
6. Scherp recht [de doodstraf] is des scherprechters. Hij gebruikt daarbij meestal een scherpsnijdend zwaard.
7. Scherpheid is acuïteit. Bij kijken heb je daarmee dan een scherpziende blik. Tot de scheuchzeriafamilie van moerasplanten behoort onder andere de veenbloembies. Een schiervlakte is een peneplain.
8. Geheelonthouders roepen 'sluit Schiedam' en wijzen naar hem, die Schiedam in 't oog heeft [dronken is]. In het spoelingdistrict [spoeling van de branderijen ...] was het vee maar wat goed af.
9. De Friezen hebben een rijke geschiedenis. Denk maar aan de Schieringers [gewone volk] en de Vetkopers [hooggeplaatsten].
10. Hevig defeceren, zich van zijn feces ontdoen, zal vaak ontaarden in schijten als een reiger.
11. De schildersziekte heet OPS, het organisch psychosyndroom, een bepaalde hersenaandoening.
12. Een dalkonschildje is een anticonceptiemiddel, thyroxine is een schildklierhormoon en thyreoïditis is een schildklierontsteking. Desquamatie is een afschilfering en een schillerhemd is een hemd met schillerkraag. Het fungicide is een schimmelbestrijdingsmiddel en een hyfe is een schimmeldraad.
13. Een kalk- oftewel schimmelnagel is aangetast door onychomycose. Hij reedt sinds kort dat schip en is voor vijf miljoen het schip in gegaan. De stinkende gouwe heette ook wel schiewortel (niet meer in VD), de schijfsteelmycena is een plaatjeszwam. Een schijnbedriegertje is een trompe-l'oeil, het Schild en de Schilder zijn sterrenbeelden.
14. De schizo(ïde) broer en zus waren splijtzwammen, schizomyceten, in de familie.
15. We gaan met de schoenmakerstram. Gebruik toch cirage [schoensmeer]! Een schoffelluik heet ook persienne [in een luik gezette schuine plankjes].
16. Er bestaat veel schoons: de schone-bij-dage [niet meer in VD] oftewel de purperwinde, de schone-bij-nachte [idem] oftewel de nachtschone, de schone van Boskoop, een zeker soort goudrenet (goudreinette), en de schone uit het Westland, een zekere perziksoort. Ook zijn er heel wat scholen: de leaoschool, de mavoschool, de meaoschool, de muloschool met het vroegere mulo-examen, de Vlaamse school, de klassieke school, de Italiaanse en de romantische school. En vergeet ook het leao-onderwijs en het leonardo-onderwijs niet!
17. De scholae [enk, schola, ook scola!] cantorum [koor van geoefende zangers] zijn belast met het uitvoeren van ingewikkelde gregoriaanse gezangen.
18. De schotel-op-steeltje is de schotelkluifzwam. De écossaise (schottisch, Schotse drie) is een bekende dans met driepas. Omagra is jicht in de schouders, podagra is voetjicht en een amict is een humeraal (humerale – over hals en schouders onder de albe van de priester).
19. Wil je meetellen in de kosmos, dan heb je soms cosmetica of een cosmetische ingreep nodig. Bij een tache de beauté sta je voor het dilemma, of die mooi is of dat deze verwijderd moet worden. NB Wat is 'cosmos'? Antwoord: een plantje!
20. De welbekende mijnheer Van der Hummes wordt ook wel huppel(d)epup of dinges (meneer Dinges, meneer Van Ipschoten) genoemd. Het zijn allemaal welbekende Nederlanders!
21. Het schrampje [gecastreerd, nog niet volwassen varken], een van de schrammen, kwam er, terwijl de schrammelmuziek [Oostenrijkse populaire muziek] klonk, niet zonder een enkel schrammetje van af bij de castratie.
22. Dat waren haar eerste schreetjes op de grotemensenbühne.
23. Kan ik dat zwart-op-wit krijgen? Een schriftgeleerde is een grafoloog, een Schriftgeleerde een Bijbelkenner, die zijn bijbeltje altijd bij zich heeft. Een schriftuitlegger, een exegeet, is verklaarder van de heilige geschriften en geeft Schriftuitleg over de Bijbel. Een ductus is een schrijfhand.
24. Voor kinderen is de schrijf-leesmethode het beste. Een schroefpalm oftewel steltpalm [met steltwortels] is een pandan, een spiril is een schroefbacterie, schroefvormig is helicoïdaal, en de dubbele helix (meervoud: helices) is de aanduiding van een zekere DNA-structuur.
25. Marokko is een van de Maghreblanden. De munteenheid daar is de dirham [MAD], de ISO-landcode is MA en de internetaanduiding is ma. Saffiaan (marokijn) is een leersoort, genoemd naar de stad Safi. De Riffijn en de Riffijnse [beiden riffies] wonen samen in het Rifgebergte. Hij droeg een fez (tarboesj – Egyptisch hoofddeksel) en zij een haik [sluier of overkleed van de oosterse vrouwen, dat hun gehele kleding en ook het hoofd bedekt]. Voor het (de) presidio, een strafkolonie op de kust van Marokko, zijn ze gespaard gebleven. Naffer is een scheldwoord voor een uit Noord-Afrika afkomstige allochtone jongere.
26. Wie alleen maar wil schitteren, bestaat niet als de ander niet kijkt [M. van der Jagt].
