2796 Dictee zondag 10-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (630) √ x

Dictee – dictees [2796]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 227, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (630)

1. De afroditische mysteriën hebben betrekking op Aphrodite. De nabijzijnde goalkeeper wist in het nabij zijn van de rechtsback de spits te overmeesteren. Hij was dus in goeden doen. Er worden heel wat scans gemaakt vandaag de dag: de bodyscan, de CAT-scan [computertomogram], de pretscan [pretecho, ongeboren baby], de
CT-scan [= CAT], de irisscan [als identificatie], de PET-scan [medisch: positron emission tomography – met licht radioactieve stof in bloed], de hersenscan, de MRI-scan [magnetic resonance imaging] en de quickscan [globaal onderzoek van een kwestie]. Er werd heel wat afgestempeld. De curaçao wordt vervaardigd door Franse spiritus af te stoken op Curaçaose schillen [= van de zure sinaasappel]. De violist, die een goed salaris opstreek, kwam pas na de eerste opstreek goed op streek. Met het afstrijken van de was heeft zij heel wat opgestreken.

2. Afsullen (afglijden) doe je op een glij- of sullebaan. De aan- en afvoertroepen (afkorting: AAT [aa-aa-tee]) voerden de aftandse schepen af en aan. Hij behaalde een afgetekende zege. After all = tenslotte, was hij tevreden. Met een tillift kun je opa van zijn bed aftillen. En, vindt je koopwaar nogal aftrek? Een aftreksom: is dat geen contradictio in terminis? Hij had me geld afgetroggeld. Ik sta perplex van het complexe karakter van die ex-kantinebaas met de teksten over zijn ekster, een graag geziene ex-ster op vogeltentoonstellingen. Hij roetsjte van de glijbaan af. Wil je daar even een blik op slaan, terwijl zij haar ogen neerslaat? Een afvaldieet is een afslankdieet, afwerken is ook 'seksueel bevredigen door prostituees'.

3. Chappezijde is afvalzijde (chape = BE, ondervloer, slijtlaag, uitspraak beide [sjahp]). De afvaltoerist maakte een afvaltour [afvaltoer] naar de meest nabijzijnde gemeente. De afvoerder is bij spieren de abductor, de aanvoerder de adductor. Witte guttapercha wordt gebruikt voor de fabricage van golfballen. De ganzen waggelden heel wat af. Afzelia(hout) wordt ook doussié genoemd. Zullen we hem eens flink afzeiken? Het débouché is de afzet, het debiet. In een woord als 'omenten' (opnieuw enten) [niet bij dictees: om-enten] zou je toch een streepje moeten mogen zetten? De eemafzetting (sedimentatie uit het eemien) zag er interessant uit. De provenceroos (provincieroos) heeft talrijke variëteiten. Aga Khan is de titel van het hoofd van de nizari's, een richting binnen de sjiitische islam (die van de sjiieten dus).

4. Agalhout oftewel agallochehout is hetzelfde als aloëhout (kalambak). De agamenfamilie behoort tot de diktongige hagedissen. Agapen zijn liefdemalen. Die wandelstok heeft een agaten knop. Agathologie is de leer van het hoogste goed. Een agavevezel [n/s] zal wel heel sterk zijn. De agent van De Nederlandsche Bank hield (geen) toezicht. De aglajavlinder is de grote parelmoervlinder. Agnaat [bloedverwant vaderszijde] en cognaat [moederszijde] zijn antoniemen. Zelfs Italiaanse muziek à gogo is ononderbroken. De agora is het centraal openbaar plein in Oud-Griekse steden. De hele operatie ging à grands frais [met hoge kosten] gepaard. Zelfs tijdens zijn A-griep zong hij de aïsis nog luid.

5. Vondel werd de Agrippijnse zwaan genoemd, geboortig als hij was uit Keulen. Agro-inflatie ontstaat door landbouwproducten. Aguardiente is aquavit (brandewijn, eau de vie). Uit een abohzis [NL: algemeen, bovenste ledematen, onderste ledematen, horen, zien, intelligentie, stabiliteit – vroeger bij de keuring voor de militaire dienst gebruikte term) kan een S5 [geestelijke stabiliteit 5] ontstaan. De ahimsa [principe van geweldloosheid] stamt van Gandhi. De vergadering vond à huis clos [met gesloten deuren] plaats. De AI [aa-ie] kan staan voor Amnesty International of artificial intelligence, AI kan ook staan voor aviaire influenza of voor Anguilla (internet: ai, munt: XCD,
Oost-Car(a)ïbische dollar). Aïdaweefsel gebruik je voor zomerkleding [ook die in de opera Aida van Verdi]. De aide de camp [adjudant], de aide de cuisine [hulpkok], de aide-mémoire [korte nota, geheugensteuntje] en de aide-ménage [hulp in de huishouding] helpen allemaal ergens mee. Spreek je aidsdrager uit als hiv-geïnfecteerde [ha-ie-vee] of als hivgeïnfecteerde [hihf]? Dat mag beide!

6. Een aigrette is een zilverreiger, het aikido een oosterse vechtsport, de ailanthus de hemelboom, de aileron het rolroer en de ailurofobie een ziekelijke vrees voor katten. Amen is in het Frans ainsi soit-il [het zij zo]. De aiq. [aa-ie-kuu] is de arbeidsinkomensquote. Hij straalde een air d'importance [het zich gewichtig voordoen] uit. De airmarshal was een airmilesspaarder. De AIVD [aa-ie-vee-dee] was diverse Ajacieden en Feyenoordspelers op het spoor. Snapt u het verschil tussen a.u.b. [aa-uu-bee] [i.v.m. de uitspraak!] en ajb. [aa-jee-bee]? Sommige neuroleptica leiden tot akathisie [onvermogen tot stilzitten]. De blauwwitte akolei (akelei) zit in de ranonkelfamilie.

7. Van Aken tot Pasen is hetzelfde als van Maastricht tot Allerheiligen [= nooit]. De godsakker is Gods of 's Heren akker. In Nederland is een ahob [aa-hohp] een overweg met automatische halve overwegbomen en een aki [aa-kie] een overweg met automatische knipperlichtinstallatie. De akkercijns was de korentiend [belasting]. Hazensla is wilde kool. Wordt professor Akkermans alweer genoemd? De akkoordiek is de samenklank van tonen. Het A-klimaat [aa] is een tropisch regenklimaat, het akmeïsme (adamisme) een stroming in de Russische dichtkunst. Voor akoestiek mag je ook acustica [oe] schrijven. Een akropolis is een citadel. Zoek eens op, wat de Akte van Harmonie [onverenigbaarheid van het kapitein-generaalschap met het stadhouderschap], de Akte van Consulentschap [geheime overeenkomst (3 mei 1766) waardoor de hertog van Brunswijk als adviseur van stadhouder Willem V bleef optreden na diens meerderjarigwording], de akte van berouw [gebed waarin het berouw jegens God wordt uitgesproken, o.a. ter voorbereiding op en afsluiting van de biecht] en de Akte van Navigatie [1651 – betreft invoer goederen in Engeland] inhouden.

8. Met zijn aktetas [n/s] ging hij op weg naar het examen voor de
mo-akte Frans [èh-moo]. In allen gevalle: zij was of in genen dele of in allen dele heel frêle. Een contramineur gaat short en speculeert à la baisse [daling koersen]. Bos werd op het voetbalveld gepoort à la barbe de [in weerwil van] Balkenende. A la belle étoile [onder de blote hemel] dineerde hij à la carte [zelf kiezen uit het menu –
à-la-cartemaaltijd] met onder andere het nuttigen van tong à la meunière [voor het bakken door de bloem gehaald –
à-la-meunièregerecht]. Hij hield van chocolat en spinazie à la crème [met room]. Zijn bord – hij at à la fortune du pot [zoals de pot schaft] – was à la jardinière [met groenten] opgemaakt en hij dronk uit een glas à la façon de Venise [naar model van het Venetiaans glaswerk –
façon-de-Venisekaraf 2025]. Hij was à la mode [naar de heersende opvattingen] gekleed en volgde het bevel à la minute [meteen, onmiddellijk] op.

9. Hij was à la recherche du tempo doeloe [herbeleving van de goede oude tijd]. Met zijn alaskafluwelen bodywarmer maakte hij het blikje à la sardine [zoals men een sardineblikje openmaakt] open. Het betongat werd met albastine opgevuld. God is de Albehoeder, de Kaapse hamel is de albatros. Naar wie zou de albertijnse bas (albertibas) genoemd zijn [Domenico Alberti]? Een albertijn is trouwens ook nog een gouden munt. Met het perfide [trouweloos] Albion wordt Groot-Brittannië bedoeld. De grijze man was albus in albis [wijs onder de wijzen]. In de handen van de alchemist (alchimist) verandert alles in goud. Ach aanstaande moederlief, drink niet meer, anders krijg je een alcoholbaby met FAS [èh -faa-èhs] (foetaal alcoholsyndroom). AA [aa-aa] staat voor Anonieme Alcoholisten.

10. Een anonymus is vaak geanonimiseerd en anoniem. Een boulimische anorectica lijdt aan anorexia nervosa [dwangmatig niet eten], met orexie heb je een meer dan gezonde eetlust, oreximanie [vraatzucht] wordt pas echt vervelend. De orfische mysteriën zijn naar Orpheus genoemd. De alcyon (alcyoon, halcyon, halcyoon) is de ijsvogel. De erfelijke ALD [aa-èhl-dee] (adrenoleukodystrofie = degeneratie witte stof in grote hersenen) kun je maar beter niet hebben. Heb je al een googlealert (Google Alert) op 'dictee' ingesteld? Een alexandrijn is een jambengerelateerde versregel [GB/VD]. De alexiaan met alexie [niet begrijpend kunnen lezen] was een cellenbroeder. Die alfa (malta) is een aardappel. Met het lichaam in actie treedt een alfa-effect in de hersenen op. Hoed je voor alfamannetjes, alfateefjes en alfawolven [die domineren de groep].

11. De Maatschappij tot Nut van het Algemeen (afkorting: TNv'tA
[tee-jèhn-vee-tee-aa]) bestaat nog steeds. Die Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) [aa-èhm-vee-bee] werd tijdens de Algemene Beschouwingen lelijk gekraakt. Een algemeengeldige regeling geldt in zijn algemeenheid: denk maar aan een algemeenverbindendverklaring (avv, van cao’s). Hij leed aan cardialgie [maagpijn, zenuwpijn hartstreek], nefralgie [nierkoliek], ostealgie [botpijn] en testalgie [pijn in een zaadbal], het kon niet op. Ook de algoede ganzenvoet [plant] is door de Algoede [God] geschapen. Het tussenwerpsel alhamdullilah
[l ll l] brengt lof en dank aan Allah. De alhoge Alhoge is de alheilige Alheilige. Niet alle alibaba's zijn misdadigers en zeker geen alibiali. Leed Alice in Wonderland nu zelf ook aan het
alice-in-wonderlandsyndroom (metamorfopsie)?

12. Hij was alienatus a se [niet goed bij zijn hoofd] met zijn gezegde: 'De aliens komen'. Waarom heet de wulp alievogel? De A-lijn [aa] (smalle schouders, een lage taille en een klokkende rok) danken we aan Christian Dior. A limine (vanaf het begin) ging het goed, maar wordt je alimentatie-uitkering nog steeds betaald? De aliquis in omnibus, nullus in singulis [iemand die een beetje thuis is in alles, maar niets geheel beheerst] doet me denken aan iemand die de aliquotpiano gebruikt als tingeltangel, of aan een expert, die steeds meer van steeds minder weet, tot hij alles van niets weet, of bedoel ik daarmee juist de manager? Nee, die weet steeds minder van steeds meer ... tot hij niets van alles weet. Hij kon zelfs zaken à livre ouvert [waar men het boek openlegt, zonder voorbereiding] goed uitleggen.

 

 

2795 Dictee zaterdag 09-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (629) √ x

Dictee – dictees [2795]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 228, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (629)

Taalkunde, een onderwerpgerelateerd dictee

1. Onderwerp en gezegde kunnen door een copula (hulpwerkwoord, meervoud: copula's of copulae) verbonden zijn. Een voorbeeld van een affricaat is pf [puhf]. 'Ik bakte brood' betreft geen zwak, maar een half onregelmatig werkwoord [niet: gebakt, maar gebakken]. De term 'halfsterk' bestaat wel, maar slaat dan op mezzo forte (afkorting: m.f. – muziek). In de oude spelling werden de scherplange e en o steeds dubbel geschreven (steenen, boomen). De tweede 'e' van 'gebeden' is een zachtlange klinker. De 'o' van bijvoorbeeld 'dom' is zachtkort, die van 'kop' scherpkort, althans bij veel Nederlandssprekenden. De svarabhaktivocaal ['melluk'] heet ook wel woekerklank. Een welgevormde zin is grammaticaal correct. Is een waarom-vraag stilistisch wel oké (OK)?

2. Her- en ont- zijn prefixen. Het verbum infinitum is de onbepaalde wijs. 'Au' en 'ai' zijn tweeklanken, diftongen [t.o. monoftong]. Er bestaan ook triftongen, zoals die in het van origine Spaanse 'Uruguay'. De usus loquendi is het spraakgebruik, geen spraakgebrek. Topics staan als belangrijkste constituent vooraan in de zin. Tot de toegepaste taalkunde behoren lexicografie [samenstellen van woordenboeken] en vreemdetalenonderwijs [vreemde talen]. 'Boulevard' is een terugontlening uit het Frans van 'bolwerk'. De tenuis [tee-nuu-wihs] (meervoud: tenues) is de stemloze plofklank. Een klank kan tauto- [van klanken: behorend tot dezelfde lettergreep] en heterosyllabisch [tot verschillende lettergrepen] zijn. Linguïstiek [algemene taalwetenschap] is het vakgebied van taalgeleerden. Waarin verschillen syntaxis [leer van het gebruik van de rede- en zinsdelen, van de woordvoeging en van de zinsbouw] en semantiek [betekenisleer]?

3. In 'vleermuis' is een 'd' gesyncopeerd [weggelaten – vledermuis]. Denk maar aan het Middelnederlandse 'vlederen'. Vleder betekent namelijk: vleugel. 'Broeder' vervangen door 'broer' is een syncope, een woord met drie verschillende meervoudsvormen. In 'een groot aantal mensen zijn [semantisch bepaald] gewond' is er sprake van syllepsis, net zoals in: 'Dikke Dinges was gestorven in zijn Heer en lits-jumeaux' (dat laatste heet ook: zeugma). De stomme 'e' is een sjwa. 'Kinderen' is een stapelvorm. Allerhande is een soortgetal, dus niet een soort getal. 'IJs' en 'vee' zijn singularia tantum, 'hersenen' is een plurale tantum. Hoe druk je in semidirecte rede ['hij zou maar een kwartier weg zijn, zei hij'] iets over een halfklinker uit? De uitspraak van 'boterhammen' [geen h] is een voorbeeld van (interne) sandhi [gelijk worden eind- en beginklank]. Wie kan goed uitleggen, wat een rotacisme [verliezen --- > verloor] is? Een neologisme is nieuwvorming.

4. Als 'spelen' 'speulen' wordt, is dat labialisatie [lippenronding]. Metataal betreft taalvormen, waarin over taal gesproken wordt (vergelijk: reflexiviteit). Bij 'toitoi' is sprake van reduplicatie. Reciproque begrippen kunnen voor elkaar in de plaats komen. 'Tis' zeggen voor 'het is' is een geval van proclise (proclisis), enclise (enclisis) treedt op bij: 'daar gaat(-)ie'. De presens is de tegenwoordige tijd, het preteritum de verleden tijd. Ontbolsteren is een privatief [met beroving] werkwoord, -loos is een privatief suffix [dat is een het-woord]. Het Litouws en sommige Limburgse dialecten zijn polytonisch [te moeilijk, zoek maar op].

5. Het plusquamperfectum is de voltooid verleden tijd. De pluralis modestiae (meervoud: pluralia modestiae, pluralissen modestiae) is het bescheidenheidsmeervoud, de pluralis majestatis het majesteitsmeervoud. Toponymie houdt zich met plaatsnamen bezig, antroponymie met persoonsnamen. 'Oog om oog, tand om tand' is een parallelconstructie. Een onvolledige zin is een ellips. 'Tiktak' en 'koekoek' zijn onomatopeeën. Klanknabootsing is onomatopoësis. In 'niemand' zit een paragogische [achteraan toegevoegde] 'd'. Het Oergermaans is het Germaans voor de splitsing in verschillende talen of taalgroepen. 'Neutrum' is een het-woord. De mouilleringstheorie verklaart de umlaut uit de mouillerende werking (daarbij wordt de 'll' palataal uitgesproken als 'lj'' en de 'gn' als 'nj') van de 'j'. Is het masculinum [geslacht] niet feminien?

6. De liquida (meervoud: liquidae) is de vloeiklank. Het ontstaan van 'us' naast ons is een ingveonisme. De 'h' is een laryngale (van: larynx) medeklinker. Een trait-d'union is een koppelteken. Volgens de beginselen van Kollewijn is kollewijniaans. Het werkwoord ontvlammen is een voorbeeld van een inchoatief [overgaan in andere toestand]. Vloe is een hypercorrecte vorm [net als koe naar koei], maar niet in het Hoogduits. Hapaxen komen eenmalig voor, zoals de 'klisjeemannetjes', Koot en Bie.

7. Een glijder is een fricatief. 'Tafelpoot' is een polymorfematisch [geleed] woord. Een frisist is een frisicus en een frisiste een frisica [Friese taalkunde]. Opzoekvraag: wat zijn faux amis, false friends [woorden die dezelfde of bijna dezelfde vorm hebben in twee talen, maar een verschillende betekenis - NL meer, DE See]? Het Farsi is het Perzisch. De langue d'oïl is in de middeleeuwen de taal in Frankrijk boven de Loire, waaruit het moderne Frans is ontstaan. De langue d'oc is het Frans van beneden de Loire, het Occitaans. Etymologie is woordafleidkunde. De 'd' in 'hoenders' is een epenthesis [inlassing klank of lettergreep]. Endogene woorden behoren tot de moedertaal, exogene niet. 'Ambacht' en 'ambt' vormen een doublet [twee woorden, één betekenis].

8. 'Eind goed, al goed' is een voorbeeld van een ellips [onvolledige zin]. Het ontstaan van 'thuis' uit 'tehuis' noemt men elisie [uitstoting klinker]. 'Ervandaan' is een doelaanwijzend bijwoord. De 'ch' in 'schip' en de 'oe' in 'boek' zijn digrafen [2 letters in 1 klank]. In 're-integreren' is sprake van diëresis [breking tweeklank]. Accent aigu (in café), cedille (in Curaçao) en tilde (in mañana) zijn diakritische tekens (enkelvoud: diacriticum). Als 'weder' 'weer' wordt, is dat deletie [wegvallen klank]. Een levend geraamte en droog water zijn een contradictio (meervoud: contradictiones) in adjecto (m.b.t. het bijvoeglijk naamwoord). Opnoteren is een contaminatie (dooreenhalen van betekenisverwante woorden – opschrijven en noteren). 'Vlam' voor 'liefde' is een concreto (meervoud: concreta) pro abstractum. 'Harde feiten' is een collocatie [idiomatische verbinding van twee woorden]. Leger is een collectief (collectivum = verzamelnaam).

9. Taalkundige cognaten [woorden van gelijke afstamming] hebben dezelfde stamboom. 'Tweedracht' is bisyllabisch (tweelettergrepig). Een tussen-s is een bindfoneem. ‘Austronesische talen’ is de nieuwe benaming voor de ‘Maleis-Polynesische talen’. Zijn articulatie was perfect. De Arische talen zijn de Indo-Europese talen. Dentale alveolairen [s, z] worden gevormd met de tong (tegen de tanden). De Altaïsche talen zijn de Turkse, Mongoolse en Toengoezische talen; de verwantschap ertussen is onzeker. De tongpunt-r en de huig-r zijn allofonen [verschillende vormen van een foneem = kleinste klankeenheid]. Een aliënisme is een leenwoord [zoals ausputzer]. Bij aferesis [wegval van letters] ontstaat 't uit 'het'.

 

 

 

2794 Dictee vrijdag 08-07-2022 (2) – dictee Spelspelquiz van Onze Taal van 2 juli √ x

Dictee – dictees [2794]

De Spelspelquiz van Onze Taal van 2 juli 2022

Dit waren de 50 goed gespelde woorden of uitdrukkingen:

1. abc’tje

2. arabesk

3. baldakijn

4. behept

5. betijen

6. biënnale

7. bikinietje

8. borsjtsj

9. buggy

10. collie (hond)

11. defibrillator

12. de-installeren

13. dummy

14. erop aan kunnen

15. erop nahouden [GB]

16. ervan langs (krijgen) [VD: ervanlangs]

17. ge-e-maild

18. gehypet

19. gere-integreerd

20. guppy

21. ic (intensive care)

22. IC (intercity)

23. jan-van-gent

24. klassenjustitie

25. klassespelers

26. lolly

27. lychee

28. mocassin

29 na-ijverig

30 odyssee

31. onderuitgeschopt [GB]

32. opticien

33. pistache-ijs

34. pro-Deoadvocaat

35. pro-formazitting

36. rabiës

37. rondwaarde [ww. rondwaren]

38. Rotjeknor

39. siësta

40. snoezepoes

41. souvenirtje

42. stille willie

43. takkemens

44. te goeder trouw

45. tekeergegaan

46. van Wippenstein gaan

47. veinzen

48. ware jakob

49. yuppie

50. zedenmeester

 

2793 Dictee vrijdag 08-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (628) √ x

Dictee – dictees [2793]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 229, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (628)

Talen, een onderwerpgerelateerd dictee (gezocht in VD op 'taal' en 'talen')

1. Het is een crime [ie] (iets onaangenaams) om de Nederlandse standaardtaal (eenheidstaal), het Standaardnederlands, helemaal te beheersen. De Nederlandse Taalunie drukt een zwaar stempel op onze taal. Het WNT is het aloude en albekende Woordenboek der Nederlandsche Taal. Dicteeadepten hanteren als eerste de groene bijbel, het Groene Boekje, de Woordenlijst Nederlandse Taal. Als ze daarin hun grande [gram] niet kunnen halen, wordt de blik op de Grote of Dikke Van Dale gericht. Schrijven Hollanders en Belgen belgziek nu verschillend? Zegt het Belgisch-Nederlands daar iets over? Ons hoogste doel is toch om ABN, Algemeen Beschaafd Nederlands, te spreken (en schrijven)? De term 'Chinezen van Europa' [= de Nederlanders], dat is Chinees voor me. Jacob van Maerlant is de vader van de Dietse dichters. Domineestaal is niet zo hard als deze klinkt. Ken jij enkele limburgismen? Dit epistel zal toch geen kakografie [met grove taal- en stijlfouten] worden? Ook gebroken Hollands wordt wel koeterwaals genoemd. Met de lingua franca wordt soms bedoeld de algemene beschaafde omgangstaal. Ik versta er niets van, dat is Luikerwaals voor mij [vergelijk: koeterwaals]. Een moedertaalspreker is een native speaker. Een neerlandicus beoefent het Nederlands. Het Nieuwnederlands ontstond rond 1500, het Nieuwhoogduits is de Duitse taal sinds Luther. Het NT2 [èhn-tee-twee] is het Nederlands als tweede taal. Het oetc-onderwijs [oo-wee-tee-see] in België is het onderwijs in eigen taal en cultuur. Het Opperlands is Nederlands met vakantie. Wie spreekt er nog Oudamsterdams, Oudjavaans of Oudijslands? Het pidgin is een zeer eenvoudige omgangstaal. De polissonnerie is de kwajongenstaal. De vuilak uitte pornolalie. Zij was anders-, namelijk Spaanstalig. Het Tamil en het Teloegoe worden in Zuid-India gesproken, het Tataars in Tatarstan. Taal is het vehikel der gedachten, dat geldt nauwelijks voor viswijventaal. Een vraagtaal is een querytaal. Dat is waterklaar als een klontje. Met Pinksteren was er met de tongentaal (glossolalie, het pinksterwonder) sprake van xenoglossie (spreken van niet-aangeleerde taal in trancetoestand).

2. Puzzel: waar spreken ze Bhutanees [Bhutan], Burundees [Burundi], Comorees [de Comoren], Guamees [Guam], Kantonees [Kanton], Qatarees [Qatar], Madoerees [Madoera], Piëmontees(!) (Ned.; T.adv. ook: Piemontees = It.) [Piëmonte NL = Piemonte = It.] [GB/VD piemontese = vleesrund VD een Piemontees uit Piemont, GB een Piëmontees uit Piëmont/Piemont] , Rwandees [Rwanda], Sierra Leonees [Sierra Leone], Tonkinees [Tonkin], Ugandees [Uganda – GB/VD ook: Oeganda], Vendées [de Vendée] en Zaïrees [Zaïre]? Het Kiribatisch is in ieder geval een Austronesische taal, gesproken in Kiribati. Het werkwoord 'kneden' komt uit het Oudkerkslavisch. De macron [streepje - Grieks] kun je boven een letter zetten.

3. Het Abchazisch is een Kaukasische taal, gesproken in Abchazië. Het Albanees, een Indo-Europese taal, wordt gesproken in Albanië. Het Angelsaksisch, taal van de Angelsaksen, wordt ook met Oudengels aangeduid. Bij de Engelse taal komt de anglist [kenner, beoefenaar van de Engelse taal- en letterkunde] in beeld. Het Azeri is een van oorsprong Turkse taal die in Azerbeidzjan wordt gesproken. Bretons is een Keltische taal uit Bretagne. Het Castiliaans, de officiële Spaanse taal, stamt van Castilië, het Catalaans van Catalonië. Het Nederduits is een variëteit van het Hoogduits; dat wordt overigens niet per se door de Neder-Duitsers gesproken. Het woord 'Eskimo' [volk] is mogelijk aan een Algonkintaal ontleend. Het Ests is verwant aan het Hongaars. Faeröers, die Noord-Germaanse taal, die wil je niet leren. Het Opperfrankisch is bekend in Midden-Duitsland. Het Gaelisch (Gaelic) spreken ze in Schotland. Hongaars wordt ook wel Magyaars genoemd. Ingveoons is Noordzee-Germaans. Het Kroatisch is een Zuid-Slavische taal. Het Ladino (Judezmo) is de op het Castiliaans gebaseerde taal van nakomelingen van Sefardische Joden die in 1492 uit Spanje werden verdreven. Het fraaiste Italiaans wordt omschreven als de lingua toscana in bocca romana. Een lusitanist beoefent de Portugese taal- en letterkunde. Het Malagasi wordt op Madagaskar gesproken. Het Laatlatijn is niet zo populair. Een scheldwoord voor de Duitse taal is moffentaal [Moffrikaans]. Het Oskisch en het Umbrisch zijn uitgestorven Italische talen. Het woord parka [kledingstuk] is ontleend aan een Fins-Oegrische taal (de finoegristiek bestudeert die). Het Provençaals is ook een taal [Provence]. Reto-Romaans, Sardijns en Provençaals zijn Romaanse talen. Het Tochaars is een Indo-Europese taal die tot in de achtste eeuw na Christus in Chinees Turkestan (Sinkiang) werd gesproken. De Ewenki spreken Toengoezisch. Het Welsh is een Keltische taal uit Wales [Denk ook aan Rotwelsch]. De palmstad (palmenstad) is Jericho, de Zoutzee is de Dode Zee.

4. In Azië vertrekken we vanuit Japan. Het Aino is een geïsoleerde, vrijwel uitgestorven taal, gesproken in Japan, op de Koerilen en op Sachalin. Het Akkadisch is een Semitische taal die van ongeveer 3000 v.C. [vee-see] tot 100 n.C. [èhn-see] gesproken werd in het oude Mesopotamië [ook: v.Chr. en n.Chr.]. Vanwege de arabisering moet je daar wel Arabisch spreken. Wie kan er nog Aramees lezen, alleen de kenner van de Aramese talen toch? Het Atjehs(!) is de taal van Atjeh, een variëteit van het Bahasa Indonesia (zelf allang een variëteit van het Maleis). Het Avestisch is de Indo-Iraanse taal waarin de Avesta, de boeken die de leer van het parsisme [godsdienst gesticht door Zarathustra] bevatten, zijn geschreven. Het Bengali is de taal van Bangladesh. Het Birmaans wordt in Myanmar gesproken. Het Boeginees spreken ze op Sulawesi (Celebes). Het Dari is een Iraanse taal. Het Kawi was vroeger het Oudjavaans en is nu de dichterlijke taal op Java. Het Malayalam is een Dravidische taal, gesproken in
Zuid-India. Het Nepalees is geen negertaal. Het Pali is een heilige taal uit Zuidoost-Azië. Het Pasjtoe (Pathaans) is een Iraanse taal. Het Pehlevi (Pahlavi) is de taal waarin de Middelperzische zoroastrische literatuur (GB ook: tt - doe in dictee 1 t!) is geschreven. Het Scythisch is een uitgestorven Iraanse taal, het Sherpa een Mongoolse taal. Het Singalees spreekt men op Sri Lanka, het wordt niet bestudeerd door de sinologie [dat betreft China!]. Het Somali is een (c)hamitische taal. Het Thai is met het Laotiaans verwant. De Indische taal Urdu wordt in Pakistan gesproken. In de met het Sanskriet verwante taal Zend werd de Avesta opgesteld [Zend-Avesta: heilig boek van de oude Perzen]. Hij zweeg in zeven talen.

5. Als we aan het werelddeel, het continent, Afrika denken, schiet ons eerst het zuidelijke deel van Afrika te binnen. Het Afrikaans is de taal, gesproken in Zuid-Afrika, een voortzetting van de taal die de Nederlandse kolonisten in de zeventiende-eeuwse entourage invoerden. Het Amhaars wordt gesproken in Ethiopië. De assyriologie bestudeert de Assyrische oudheden en taal. Het Berbers heet ook Tamazight. De Boerentaal (VD - GB algemeen: boerentaal) is de taal van de Boeren, het Zuid-Afrikaans. Uit het hiërogliefenschrift (GB ook: hiëroglyfenschrift) ontstonden het hiëratische [op papyrus] en demotische (cursieve schrift – Oudegyptisch) schrift. De naam 'ngoni', van een Afrikaans instrument, stamt uit de Afrikaanse taal Bambara. De naam van de udu [2 x oe], een percussie-instrument, stamt uit de Nigeriaanse taal Igbo. Zoeloes spreken Zoeloe.

6. De amerikanistiek maakt studie van de Amerikaanse taal. De creolentaal en de creooltaal kunnen tot creolisering leiden. De indianen spreken het Indiaans, de indianentaal. Het Maori is een Polynesische taal. Het Tuvaluaans spreken ze in het westen van de Grote Oceaan.

7. De Bijbeltaal wordt tale Kanaäns genoemd. De rabbijnse taal is het latere Hebreeuws. De taal van de West-Goten is in Bijbelfragmenten overgeleverd. Houd je dictionaire maar bij de hand (en vul de questionnaire in). Studeert zij surinamistiek? Tegen Bijbeltaal is niets in te brengen. Ken je de Schelfzee?

8. Je hebt ook rare talen als abracadabra (GB, brabbeltaal – VD ook abacadabra), onbegrijpelijke wartaal. Advocatentaal (als ze een advocateborrel ophebben) kan ontuchtig zijn, dan is het aeschrologie. De balkanistiek bestudeert niet de bakvissentaal. Vergeet ook het Bargoens (koeterwaals, kramerslatijn, slecht Latijn, potjeslatijn, boeventaal, argot) niet. Je hebt ook nog de bavianen-, indianen- en literaire (GB ook: tt - doe in dictee 1 t) taal. Esperanto, Volapük, Interlingua en Ido zijn kunsttalen. Het etc-onderwijs [ee-tee-see] is onderwijs in eigen taal en cultuur. Parijs is het Nederlandse exoniem [eigen vorm] voor Paris. Hij kent Frans als een koe Spaans. Het is zo dat Bacchus' gave [de wijn] Apollo's gave [vermogen tot dichten, ook: Phoebus' gave] kan stimuleren. Het Aardrijkskundig Genootschap en het Genootschap Onze Taal mogen in dit taaldictee zeker niet onvermeld blijven. Gebruiken havenots (nitwits) bij voorkeur een geuzentaal [van een onderdrukte groep]? Gewonemensentaal [gewone mensen] is jip-en-janneketaal. De godentaal is prettig aanhoorbaar. Graeciseren is vergrieksen. Een hispanist heeft niets met het Hindi. Soms spreekt hij bombastisch, met pathos, en dan lijkt het wel Hottentots [onverstaanbare taal]. De Incataal kent geen indecente [onbetamelijke] woorden. Als je Oost-Indisch doof bent, versta je zelfs geen Oudindisch of Sanskriet

 

 

2792 Dictee donderdag 07-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (627) √ x

Dictee – dictees [2792]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 230, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (627)

1. Pas op voor de bordercollie, die zwart-witte herdershond, oorspronkelijk gefokt in het Engels-Schotse grensgebied. De protestanten doen vaak badinerend over kindjewiegen, de nachtmis met kerst. Voor de rooms-katholieken is het de kinderviering rond de kerststal op eerste of tweede kerstdag [wel: Kerstmis ...]. Met een asdic [anti-submarine detection and investigation committee] kun je geen asdiktes meten, het is geen asdiktemeter [n/s]. Gisteren plootten [van wol ontdoen - ww. ploten] zij de schapenvellen. Hij verloochende zijn geplogenheden [gewoontes] niet, maar placht [was gewoon] de plaggen [afgestoken gras- of heidezode] schuin af te steken, waartegen Het Zeeuws Landschap lijdelijk verzet pleegde.

2. De ex-heks was geïmponeerd door het haantjesgedrag en de spierballentaal van haar sexy pooier (souteneur, in het Bargoens: mietnasser), die haar als prostituee seks liet bedrijven, in het bijzijn van een gekooide ekster, met zijn vriend, een ex-ster en prostitué. Asjoera is de herdenkings- en vastendag op de 10e (10de, tiende) dag van de 1e (eerste) maand van de islamitische kalender, waarop soennieten de uittocht van Mozes uit Egypte en sjiieten de dood van Imam Hoessein herdenken. Alizarien [kleurstof uit wortels meekrapplant] en alizarine zijn synoniemen. Alkanna is een altijdgroene struik.

3. Ik kom zojuist uit het shoppingcenter. Het alkaliveldspaat is orthoklaas. Het giftige alkaloïde zit onder meer in: cocaïne, morfine, strychnine en kinine. Alkoxy is een van de eenwaardige zuurstofhoudende alifatische [niet-aromatische koolwaterstof] radicalen [chemie: functionele groep]. De Alkmaarse duim is kleiner dan de Engelse, de inch. Het allantoïs [ah-lahn-too-wihs] is de embryonale urineblaas. Muziek alla breve is [in cijfers] 2/2-maat. Allee, niet zeuren alsjeblieft! Een alleensprekende rechter is een unus judex. Krijg jij ook de alleenstaandeouderkorting [alleenstaande ouder] ? Rome beschouwt zich als de Alleenzaligmakende Kerk.

4. Zij kon niet tegen het alleen-zijn (alleingang, solisme) en koos voor het samen zijn; dat leidde zelfs tot een samenzijn en dat was geen allehensje, allejezus nog a(a)n toe. De strijdkreet van de Drie Musketiers was: één voor allen, allen voor één [VD – de twee hoofdletters en de 4 accenten zijn omstreden! - 2025 wel d m!]. De voormalige Portugese koningen mochten zich van paus Benedictus XIV Allergetrouwste Zoon der Kerk noemen. Evenzo mochten de voormalige Portugese koningen zich van paus Paulus II Zijne Allerchristelijkste Majesteit noemen. Het was de allerallereerste(!) keer, maar het ging alleraardigst. Allerheiligen valt op de allerheiligendag,
1 november. Van Maastricht tot Allerheiligen is van Aken tot Pasen [nergens, nooit]. De Allerheiligenvloed was in november 1570.

5. Het Allerheiligste is het binnenste gedeelte van de tempel te Jeruzalem, maar ook de hostie. De Allerheiligste Vader is de paus, maar het Allerheiligste Wezen is God, de Allerhoogste. Allerkinderen valt op de allerkinderendag, net zo valt Allerzielen op allerzielendag. Maria is de Allerreinste Moeder. Het allervolmaakst gebed is het Onzevader [naam gebed – keer bidden: vaderons]. De
alles-of-nietspoging [alles of niets] was allesbehalve succesvol. De vorst bezat alles behalve het vetorecht [en was allesbehalbe dom]. Met de alleterreinwagen (allterrainbike, ATB, mountainbike, MTB) reed ik door het allesinclusiefparadijs (niet meer in VD, wel:
all-inclusiveparadijs). Allfinanz [bank + verzekeren] is gelijk aan bancassurance.

6. Je hebt de Triple, de Quadruple en de Heilige Alliantie. De bezorging was bij de all-inprijs (de prijs was all-in) van het allinsonbrood [volkorenbrood met weinig gist] inbegrepen. Bij alloceren [s] is sprake van allocatie [k] (toewijzing). Alle allo's (allochtonen) komen (niet) uit Allochtonië. Wanneer traden het alltime low en het alltime high [beursrecords] nu precies op? Dat je allrisk verzekerd bent, is all right. De (het) allspice is het piment (jamaicapeper). De allseasoncoating zorgde voor allweatherkleding. Moet je een allumeuse nu een aansteekster of een aanstookster noemen? Op dezelfde toon is all'unisono. De almaviva is een wijde, lange mantel. De Leidse Alma Mater is niet zomaar een alma mater, nee, het is de Leidse Universiteit. De aloenaloen is een ruim vierkant grasplein voor de woningen van regenten. Hij droeg zijn alohashirt [hawaïhemd] alogisch [niet logisch, onlogisch] achterstevoren. De alpenanemoon en -azalea vind je in de Alpen.

7. Ook de alpenherfsttijloos vindt ge in het Alpengebied. Het Alpentoerisme is gericht op Alpentoppen, Alpenpassen en het alpineskiën. Bij al rovescio moet je de muziek achterstevoren spelen. ALS [aa-èh-lèhs] is de amyotrofische laterale sclerose, een dodelijke spierziekte. Al secco (a secco) is op een droge ondergrond geschilderd, in tegenstelling tot al fresco [natte]. De alstroemeria [eu] is de incalelie. Het Altaar is een sterrenbeeld. Doe dat alstu(blieft) niet. Een ciborie is een altaarkelk. Een alt-A-hypotheek is een vreemd fenomeen [makkelijk verstrekt]. Een alta mente repostum geheim (dat is zo een pico bello schrijfwijze) wordt diep in de ziel bewaard. De alta moda is de haute couture. De alt.country is moderne muziek. Mijn alter ego (alter idem) deed het.

8. Een alterneut is een alternatieve genezer. Alkannarood is alkannine. Allel is allelomorf (iets met genen …). Was men toen al in de allerdoorluchtigste republiek Venetië geweest? Alloferine is een spierverslappend middel, stanozolol is juist spierversterkend, tot de anabole steroïden behorend en in de sport verboden. De althea is de zeemaluwe (heemst). Alto's [alternatievelingen] zijn vaak lid van D66. Bang voor de overheid? Zet dan je aluhoedje [tegen gedachtecontrole door de overheid] maar op! De ziekte van Alzheimer is preseniele dementie, ook alzheimer genoemd. De dokter heeft dan een alzheimerdiagnose gesteld. De ama's [Japanse parelduiksters] doken naar parels (het waren dus geen alleenstaande minderjarige asielzoekers!). De afkorting am [aa-èhm] staat voor Armenië (internetadres) en attometer, de afkorting AM daarentegen voor Armenië (landcode, munt: dram = AMD) en amplitudemodulatie. Amahs zijn au pairs afkomstig uit lagelonenlanden.

9. De stad werd à main armée [gewapenderhand] ingenomen.
Top-down is a majore ad minus, bottom-up is a minore ad majus. Als je amandelontsteking hebt, is dat tonsillitis. Amantes amentes [verliefden zijn hun verstand kwijt] en niet elke amant de coeur [geliefde] is een amant attitré [officiële minnaar]. De amanuensis verschalkte graag een amarettikoekje. De amarillokoker [sigaren] diende als amarilletje [kussentje om naalden in te steken]. De amaryllis [plant] moet je niet met poedervormig amaril [zeer hard gesteente] bestrooien. Met Nieuwjaar drinken Japanners amasake [rijstwijn]. Amaxofobie is wagenvrees. Sommige dames waren in amazonekostuum [n/s]. De AMB [aa-èhm-bee] is in Nederland de (r.-k.-kritische)
[èhr-kaa-krie-tie-suh] Acht Meibeweging. Zijn stiel (metier) was koekenbakker.

10. Witte amber is spermaceti, gele amber succiniet en in de betekenis 'hars met aangename geur' is amber ook storax. De ambient is psychedelische housemuziek zonder beat. Is 'parterretrap' ook een ambigram (ja: woord in twee richtingen te lezen, een anagram is ruimer: alle letters van een woord in andere volgorde zetten zoals bij ‘zoldering’ en ‘grondzeil’)? Met amblyopie heb je een lui oog. Het is een gratuite [twie] [onverplichte] gratuïteit [tuu-wie] [ongegrondheid] te denken dat alles ambigue [verbuiging – dubbelzinnige] ambiguïteit [guu-wie] [dubbelzinnigheid] is. De ambrosiaanse hymnen zijn pregregoriaanse kerkgezangen. Dat stuk was in het ambtenarees (ambtenarenlatijn) gesteld. Hij deed het ambtshalve (ex officio, ex professo). Ambulacrale voetjes zijn wandelvoetjes van stekelhuidigen. Ambushmarketing vind je rond een door de concurrent gesponsord evenement.

11. De dram [munt] komt uit Armenië en heeft de aanduiding AMD
[aa-èhm-dee]. De afkorting A.M.D.G. [aa-èhm-dee-gee] staat voor 'ad majorem Dei gloriam' (tot meerdere ere Gods). De ame [aa-èh-mee] is de atomaire massa-eenheid. Een âme de boue (letterlijk: slikziel) is een verachtelijk wezen. Een amelanchier is een krentenboompje. Zij leefden a mensa et toro, van tafel en bed gescheiden. Amentia komt het meest voor als kraambedpsychose. American's Creed is het Amerikaanse credo: een regering van het volk, door het volk, voor het volk. Een amerikaan kan een schip, een effect, tabak, een eik, wittebrood of een auto zijn. Het amerikaans staat voor de duurste merken sumatratabak.

12. Een amerikaantje is een pilsje gemengd met limonade. De amersfoorder (het amersfoort) is inlandse tabak. Het amethisten hangcollier blonk à merveille [prachtig, wonderlijk wel]. Een amfibrachys [drielettergrepige versvoet met een beklemtoonde of (in bv. Griekse poëzie) lange lettergreep in het midden:  ⌣  –  ⌣  ] bestaat uit amfibrachen. Dit geschenk werd je amicitiae causa (uit vriendschap) amica manu (door vriendenhand, afkorting: a.m. [aa-èhm]) bezorgd. Een amfitryon is een gulle gastheer. Amfoliet is ook zwitterion. Het Amhaars spreken ze in Ethiopië. Aminfluoride beschermt tegen tandcariës. In de amigocratie vond je veel amici humani generis (allemansvrienden).